Pattiya Sawangnate

Chatree

ชือ� โครงการ

โครงการศึกษาวรรณคดีสงั ข์ทองเพื�อปรับปรุงอาคารประปาแม้นศรีสกู่ ารออกแบบ Boutique Hotel

ประเภทของศิลปนิพนธ์

ประเภทงานออกแบบตกแต่งภายใน (Interior Design)

ผูด้ าํ เนินโครงการศิลปนิพนธ์

นางสาว ภัททิยา สว่างเนตร รหัส 6003020 นักศึกษาชัน� ปี ที� 4 วิทยาลัยการออกแบบ สาขาออกแบบภายใน มหาวิทยาลัยรังสิต

ทีป� รึกษาโครงการ

อาจารย์ เรวัฒน์ ชํานาญ

ปี การศึกษา

2563

สาขาวิชาออกแบบภายใน วิทยาลัยการออกแบบ มหาวิทยาลัยรังสิต อนุมตั ใิ หนับศิลปนิพนธ์แบับนี�เป็ นส่วนหนึ�งของการศึกษา ตามหลักสูตรปริญญาบัณฑิตสาขาวิชาออกแบบภายใน .......................................................................คณบดีวทิ ยาลัยการออหแบบ (รศ พิศประไพ สาระศาลิน) คณะกรรมการศิลปนิพนธ์ .......................................................................ประธานกรรมการ (อาจารย์วริศว์ สินสืบผล) .......................................................................กรรมการ (อาจารย์อรรถกฤษณ์ อุทยั กาญจน์) .......................................................................กรรมการ (อาจารย์บณ ั ฑิต เนียมทรัพย์) .......................................................................กรรมการ (อาจารย์ไพลิน โภคทวี) ......................................................................กรรมการ (อาจารย์ณฐั พงศ์ ศรีปุงวิวฒ ั น์) .......................................................................กรรมการ (อาจารย์กาลัญ�ู สิปิยารักษ์) .......................................................................กรรมการ (อาจารย์ถวัลย์ วงษ์สวรรค์) อาจารย์ทป�ี รึาาศิลปนิพนธ์

.......................................................................กรรมการ (อาจารย์เรวัฒน์ ชํานาญ)

ชือ� โครงการ

โครงการศึกษาวรรณคดีสงั ข์ทองเพื�อปรับปรุง อาคารประปาแม้นศรีสกู่ ารออกแบบ Boutique Hotel

ทีป� รึกษาโครงการ

อาจารย์ เรวัฒน์ ชํานาญ

ผูด้ าํ เนินโครงการศิลปนิพนธ์

ประเภทของศิลปนิพนธ์

ประเภทงานออกแบบตกแต่งภายใน (Interior Design)

บทคัดย่อ

อาคารอาคารประปาแม้นศรีถกู สร้างขึ�นและแล้งเสร็จในสมัย ร.5 เป็ นอาคารแห่งประวัตศิ าสตร์ของไทยเลยก็วา่ ได้เพราะเป็ นอาคาร อาคารประปาแห่งแรกของประเทศไทยแต่ปัจจุบนั ไม่ได้ถุกใช้งานแล้วจึงกลายเป็ นอาคารอนุรกั ษ์ไป จุดมุง่ หมายของโครงการคือทําให้อาคารประปา แม้นศรีน� ีกลับมามีชวี ติ ชีวาอีกครัง� และนํานําชุมชนทีอ� ยูโ่ ดยรอบทีม� ีเอกลักษณ์ในการแสดงละครชาตรี เพื�อสือเรือ� งราวของการแสดงละครชาตรี ให้เป็ นทีส� นใจของชาวต่างชาติและวัยรุน่ ให้หนั มาให้ความสนใจ อาคารนี�และการแสดงนี� จึงเป็ น Boutique Hotel ทีเ� บื�องหลังของแต่ละห้องดึงเรือ� ง ราวของวรรณคดีเรือ� งสังขืทองมาออกแบบ อาคารประปาแม้นศรีนนั� มีชุมชนอนุรษั ล์ อ้ มรอบอยูแ่ ต่ชุมชนเล็กทีม� ีการสอนการแสดงละครชาตรีซงึ� เป็ นการแสดงทีเ� ก่าแต่และกําลังจะเลือน หายไป ละครชาตรีเป็ นละครเร่ทจี� ะแสดงเรือ� งราวของวรรณคดีพ� ืนบ้านตามทีน� นั� ๆเป็ นการแสดงทีค� นทัว� ไปสามารถดูได้และเข้าใจได้ง่ายพราะเป็ น ภาษาทัว� ไปจะเน้นความสนุกสนานของเนื�อเรือ� งการแสดงท่าทางของตัวละครเป็ นหลักและเครือ� งแบบของการแสดงก็ไม่ได้ปราณีตมากเป็ นของที� ชาวบ้านทัว� ไปสามารถหามาใช้ได้ ส่วนวรรณคดีทน�ี าํ มาเล่นในการแสดงมีขอ้ จํากัดให้ละครในเล่นเท่านัน� เช่นอีเหนาเป็ นต้น แต่จนมาถึงปั จจุบนั การ แสดงนี�ได้คอ่ ยๆเลือนหายไปเหลือไว้แต่การแสดงเพื�อแก้บน เท่านัน� หรือตาบ้านงานมงคลเป้ นบางครัง� เท่านัน� ละครชาตรีมีเอกลักษณ์ แต่สง่ ทีจ� บั ใจและเข้าถึงได้ง่ายทีส� ุดคือวรรณคดีพ� ืนบ้าน และจากข้อมูลทีไ� ด้ไปศึกษามาวรรณคดีทไ�ี ด้นาํ มาแสดง ทางทวีเป็ นเรือ� งจักร ๆ วงศ์ ๆ น้น� ก็นาํ ละครพื�นบ้านมาเล่นด้วย ส่วนมากเนื�อเรือ� งจะคล้ายๆกันแต่เรือ� งทีน� ิยมทีส� ุดคือเรือ� งสังขืทองมีทาํ ออกมา 2รูปแบ และฉายหลายครัง� มีจาํ นวนตอนทีค� อ่ นค้างยาวนานทีส� ุด มีเนื�อเรือ� งทีส� นุกน่าติดตามถึงได้ตคี วามหมายของเรือ� งราวในแต่ละต้อนให้ออก มาเป็ นห้องต่างๆจากฉากของตัวละครและเอกลักษณ์ของตัวละครนัน� ๆ จากเรือ� งรางของสังขืทองได่นาํ ออกมาเป็ นห้องแต่งๆใน Boutique Hotelทีน� าํ แต่ละตอนของเรือ� งออกมาได้แก่หอ้ งทุบหอยสังข์ เรือน บ่อเงินบ่อทอง เงาะ รจนา ยักษ์ เป็ นต้นการตกแต่งแต่ละห้องจะมีรุปแบบทีไ� ม่เหมือนกันแต่ละห้องจะเป็ นเรือ� งราวของฉากนัน� ๆและเป็ นเรือ� งราว ของตัวละครนัน� ให้ผเู ้ ข้าพักอาศัยได้มีประสบประสบการณ์ใหม่ๆและสนุกไปกับเรือ� งราวของสังข์ทอง

กิตติกรรรมประกาศ ศิลปนิพนธ์เล่มนี�ได้รบั ความกรุณาและอนุเคราห์จากครอบครัวและหลายๆท่านทีใ� ห้คาํ แนะนําและกําลังใจในการ ติดต่อเรือ� งการให้ขอ้ มูลต่างๆและการแสดงละคร ทุนทรัพย์ และกําลังใจทีเ� ป็ นส่วนสําคัญทีท� าํ ให้งานสําเร็จลุลว่ งไปได้ดว้ ยดี ขอขอบคุณ อาจารย์มืด ประสาท ทอง อร่าม และคณะนักแสง วงดนตรี ของครูพูน เรืองนนท์ทใ�ี ห้ความอนุเคราห์ ข้อมูลความรูแ้ ละคําแนะนํา เกี�ยวกับการแสดงละครชาตรี และแสดงละครชาตรีให้เห็นเป็ นตัวอย่างได้รบั ชม และขอบคุณช่าง ภาพทีบ� นั ทึกภาพการแสดงทัง� เบื�องหน้าและเบื�องหลังในการแสดง และการตัดต่อการบันทึกภาพ ขอขอบคุณ อาจารย์เรวัฒน์ ชํานาญ ทีช� ว่ ยเหลือมาตัง� แต่เริม� ดําเนินโครงการ ทัง� การอนุเคระห์ในเรือ� งข้อมุลและ คําแนะนําและให้คาํ ปรึกษาด้านแนวทางการพัฒนาด้านการออกแบบและชี�แนะแนวทางการคิดโครงการ แนวทางการออกแบบ ต่างๆให้มีความสมบูรณ์และขอขอบคุณคณะกรรมการทีใ� ห้ขอ้ เสนอแนะและคําปรึกษาโครงการได้เป็ นอย่างดี และขอขอบคุณ อาคารอนุรกั ษ์ประปาแมนศรี ทีอ� นุเคราห์การให้ใช้พ� ืนทีใ� นการทําโครงการและอนุญาติให้สอบถาม ข้อมูลรายละเอียดและการเข้าไปดูสถานที� ภัททิยา สว่างเนตร

สารบัญ หน้ากรรมการอนุมตั ิ บทคัดย่อ กิตติกรรมประกาศ สารบัญ บทที1� บทนํา ทีม� าของโครงการศิลปนิพนธ์ ทีม� า วัตถุประสงค์ ประโยชน์ทคี� าดว่าจะได้รบั ขอบเขตการศึกษา ระเบียบวิธวั จิ ยั บทที2� การศึกษาข้อมูลพื�นฐานของโครงการ ความเป็ นมาของอาคาร สถานทีต� งั� โครงการ การวิเคราะห์อาคาร การวิเคราะห์พ� ืนทีอ� อกแบบ กลุม่ เป้ าหมาย ละครชาตรี บทที3� ทฤษฎีและแนวความคิดในการออกแบบ กรณีศกึ ษา บทที4� ผลการออกแบบ การว่งผังและออกแบบพื�นทีใ� ช้สอย การออกแบบภายใน การออกแบบภาพลักษณ์ของโครงการ บทที5� บทสรุปและข้อเสนอแนะ สรุปผลของโครงการ สรุปผลการวิจยั ปั ญหาและข้อเสนอแนะ บรรณานุกรม ประวัตผิ วู ้ จิ ยั

1-2 3-4 5-6 7-8 9-10 21-28 27-39 37-38 39-56

87-96 99-142 145 145 145

PROJECT BACKGROUND กรุงเทพเป็ นเมืองทีม� ีความหลากหลายทางด้านสังคมและวัฒนธรรมเพราะสมัยก่อนมีการย้ายถิ�นฐานของ พม่า โปรตุเกสจีนทําให้พ� ืนทีน� � ีมีอาคารมากมายทัง� อาคารสมันใหม่และอาคารเก่าทีม� ีความสําคัญทางด้านประวัตศิ าสตร์ ทําให้เมืองกรุงเทพมีมนเสน่หท์ นี� ่าสนใจ สํานักงานประปาแม้นศรีเดิมเป็ นอาคารสถาปั ตยกรรมยุโรปทีเ� ริม� สร้างขึ�นในสมัย รัชกาลที5� แล้วเสร็จในสมัย รัชกาลที6� ตัวอาคารเป็ นสไตล์โคโลเนียลอาคารในสมัยก่อนเป็ นตัวบ่งบอกถึงการพัฒนาของประเทศเลยก็วา่ ได้ เพราะเป็ นอาคารประปาแห่งแรกของประเทศไทยเป็ นทีๆ� เก็บและผลิตนํา� สะอาดให้กบั ประชาชนและในวังใช้ ปั จจุบนั สํานักงานประปาได้กระจายไปนใแต่ละทีใ� นตัวเมืองและอาคารนี�ก็ถกู ทอดทิ�งไว้เพราะมีการย้ายสํานักงาน ใหม่ตวั อาคารนี�ยงั คงความสวยงามอยุแู่ ค่สว่ นของภายนอกแต่ภายในไม่การใช้งานจึงทําให้เกิดแนวคิดในการ ปรับปรุงตัวอาคารให้กลับมามีชวี ติ อีกครัง� ในรูปแบบของการนําเอกลักษณ์ของชุมชนมาออกแบบเพื�ออนุรกั ษ์ และเผยแพร่อาคารและการแสดงเอาไว้ในรูแบบโรงแรมบูทคี โฮเทล

OBJECTIVE ศึกษาการทีม� าของและการแสดงละครชาตรี

ศึกษาวรรณคดีไทยเรือ� งสังข์ทอง

เพื�อเผยแพร่วรรณคดีไทยให้เป็ นทีร� ูจ้ กั กับ คนรุน่ ใหม่และชาวต่างชาติ

EXPECTATION ออกแบบอาคารโดยใช้เนื�อเรือ� งของวรรณคดีไทยรูแ้ บบใหม่ที� เข้าใจง่ายมากขึ�น ดึงดูดนักท่องเทีย� วและวัยรุน่ ชาวต่างชาติให้ เข้ามาใช้งานและได้เรียนรูร้ ูปแบบของศิลปะไทย ทําให้อาคารมีความหน้าสนใจมากขึ�นและให้ คนรุ่นใหม่ให้ความสนใจความเป็ นไทยมากขึิน

AREAS OF STUDY ศึกษาความเป็ นมาและการแสดงของละครชาตรี

ศึกษาวรรณคดีไทยเรือ� งสังข์ทอง

ศึกษาชุมชนโดยรอบป้ อมปราบศัตรูพ่าย

ระยะเวลาในการทําวิจยั และ แผนการดําเนินงาน กิจกรรม 1.รวบรวมข้มมูลด้านเอกสาร 2.รวบรวมข้มมูลภาคสนาม เก็บข้อมูลทางกายภาพ และ สังเกตพฤติกรรม 3.วิเคราะห์ขอ้ มูล 4.นําเสนอผลงานออกแบบ 5.สรุปผลโครงการ

พ.ศ.2563 23 23 27

พ.ศ.2564 2 7 12

history

อาคารนี�เป็ นอาคารอนุรกั ษ์ของการประปานครหลวง และเป็ นทีต� งั� ของการประปานครหลวงแห่งแรกสยาม ก่อตัง� มาตัง� แต่ปี พ.ศ. ๒๔๕๗ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูห่ วั ซึง� เป็ นไปตามพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยูห่ วั รัชกาลที� ๕ . เนื�องจากราษฎรในสมัยนัน� ได้อาศัยนํา� ฝนและนํา� ในแม่นาํ� ลําคลองในการอุปโภคและบริโภค บางครัง� ก็เกิดโรคระบาดล้มตายเป็ นจํานวนมาก พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยูห่ วั โปรดเกล้าฯ ให้ตงั� โรงทานขึ�นทีข� า้ งพระบรมมหาราชวังเพื�อแจกอาหารและนํา� ทีส� ะอาดให้ราษฎรได้ ใช้ดม�ื กิน และตัง� กรมสุขาภิบาลขึ�นเมื�อ พ.ศ. ๒๔๔๘ เพื�อดําเนินการสํารวจหาวิธีการจัดหานํา� สะอาดสําหรับราษฎรในพระนคร โดยมีนายเดอ ลาโรเตียร์ วิศวกรชาวฝรัง� เศสทีเ� ข้ามารับราชการเป็ นช่างสุขาภิบาลในสมัยนัน� ได้เสนอให้เอานํา� ในแม่นาํ� เจ้าพระยาทีน� าํ� เค็มเข้าไม่ถึงมาใช้และ ร่วมมือกับกรมคลองพิจารณาขุดคลองรับนํา� จากเชียงราก แขวงเมืองปทุมธานี นํานํา� เข้ามาใช้ในพระนครกิจการทีน� าํ นํา� มาใช้ในพระนคร นี�ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เรียกตามภาษาสันสกฤตว่า “การประปา” การก่อสร้างกิจการประปาจึงถือกําเนิดขึ�นในประเทศสยามเป็ นครัง� แรกเมื�อวันที� ๑๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๕๒ . ประกาศพระบรมราชโองการให้กรมสุขาภิบาลจัดการนํานํา� มาใช้ในพระนคร คือ ๑. ให้ทาํ ทีข� งั นํา� ขึ�นทีค� ลองเชียงราก เมืองปทุมธานี อันเป็ นทีพ� น้ เขตนํา� เค็มขึ�นถึงทุกฤดู ๒. ให้ขุดคลองแยกจากทีข� งั นํา� ลงมาถึงคลองสามเสนฝั�งเหนือ ตามแนวทางรถไฟ ๓. ตัง� โรงสูบขึ�น ณ ทีต� าํ บลนัน� สูบนํา� ขึ�นยังทีเ� กรอะกรองตามวิธีทาํ ให้นาํ� สะอาดบริสุทธิ�ปราศจากสิง� ซึง� จะเป็ นเชื�อโรค แล้วส่งนํา� ไปในทีต� า่ งๆ ตามควรแก่ทอ้ งทีข� องเขตพระนคร แต่การดําเนินการยังไม่แล้วเสร็จในรัชสมัยของพระองค์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูห่ วั รัชกาลที� ๖ ทรงสานต่อพระราชดําริน� ี และเสด็จพระราชดําเนินมาทรงเปิ ดกิจการในวันที� ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๗ โดยมีชอื� เรียกครัง� นัน� ว่า “การประปากรุงเทพฯ” กิจการ ประปากรุงเทพฯ ก้าวหน้าเป็ นลําดับจนกระทัง� ปี ๒๔๙๖ เมื�อจํานวนคนเพิ�มมากขึ�นทําให้เกิดปั ญหาการขาดแคลนนํา� จึงได้มีการขุดเจาะบ่อ บาดาลเพื�อแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ทัง� ในพระนคร ธนบุรี นนทบุรี และสมุทรปราการ

รัฐบาลในสมัยต่อมาได้รวมกิจการประปา ๓ จังหวัด ๔ องค์กร คือ การประปากรุงเทพฯ การประปาเทศบาลธนบุรี การประปานนทบุรี และการประปาสมุทรปราการ รวมเป็ นกิจการเดียวกันมีฐานะเป็ นรัฐวิสาหกิจในสังกัดกระทรวงมหาดไทย ในวันที� ๑๖ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๐ มีชอื� เรียกว่า “การประปานครหลวง” มาจนทุกวันนี� โดยประปานครหลวงมีพ� ืนทีร� บั ผิดชอบ ๓,๑๙๒ ตารางกิโลเมตร ใช้นาํ� ดิบจากสองแหล่งในการผลิต คือ แม่นาํ� เจ้า พระยา และแม่นาํ� แม่กลอง มีโรงงานผลิตนํา� หลัก ๔ แห่ง คือ โรงงานผลิตนํา� บางเขน มหาสวัสดิ� สามเสน และธนบุรี . ปั จจุบนั กรุงเทพมหานครได้ขอเช่าอาคารประปาแม้นศรีจากสํานักงานทรัพย์สนิ ส่วนพระมหากษัตริย์ มาปรับปรุงเป็ นทีพ� กั หาทางดูแลคนเร่รอ่ น ตามภารกิจของกระทรวงพัฒนาสังคมและความมัน� คงของมนุษย์ . หมายเหตุ สมเด็จพระราชปิ ตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้ าภาณุรงั ษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพนั ธุวงศ์วรเดช หรือสมเด็จวังบูรพา ทรงมีหม่อมห้ามทีท� รงโปรดมากอยู่ ท่านหนึ�ง คือ หม่อมแม้น ภาณุพนั ธุ ์ ณ อยุธยา เป็ นธิดาคนเล็กของเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) กับท่านผูห้ ญิงอิม� เป็ นหลานสาวของสมเด็จ เจ้าพระยามหาศรีสุรยิ วงศ์ และเป็ นน้องสาวของเจ้าคุณพระประยูรวงศ์และเจ้าจอมมารดาโหมด ในรัชกาลที� ๕ . ท่านถึงแก่อนิจกรรมด้วยวัยเพียง ๓๐ ปี สมเด็จวังบูรพาจึงได้จดั พิธีศพให้อย่างยิง� ใหญ่ และได้อุทศิ เงินซึง� ได้รบั จากผูช้ ว่ ยพิธีศพไปใช้ในการกุศลเพื�ออุทศิ ส่วนกุศลให้แก่หม่อมแม้นพระชายา โดยทรงสร้างสะพานข้ามคลองด้านถนนบํารุงเมือง ให้ชอ�ื ว่า “สะพานแม้นศรี” (เดิมชือ� “สะพานดํา” ซึง� เมื�อมีการตัดถนนผ่าน จึงเรียกบริเวณนี�เป็ นว่า “แยกแม้นศรี” จนกระทัง� ทุกวันนี�)และเงินอีกส่วน หนึ�งนําไปสร้างตึกทีโ� รงเรียนเทพศิรนิ ทร์ ให้ชอ�ื ว่า “ตึกแม้นนฤมิตร” (รัชกาลที� ๕ และกระทรวงธรรมการได้สมทบเพิ�มเติมด้วย)

timeline 28 ธันวาคม 2545 ประกาศว่าการประปาแม้นศรีได้ข� ึนทะเบียนอาคารอนุรกั ษ์โบราณสถานระดับสูงในกรุงเทพมหานครเขตป้ อ มปราบศัตรูพ่าย

1909 สมัยรัชกาลที� 5

1909

เริม� สร้างในสมัยรัชกาลที5�

1914 1914

สมัยรัชกาลที� 6

สร้างเสร็จในสมัยรัชกาลที6�

2020 2020

ปั จจุบนั

1967 1967

1990 ย้ายจากสํานักงานเก่ามาสํานักงานใหม่

แยกแม้นศรี

ทา

LOCATION

ด้านหน้าอาคารแยกแม้นศรี

ภา

ด้านหลังอาคารและทางเข้าในทีจ� อิ ดรถ

ด้านหลังอาคารและทางออก

ทา

ทางเดินภายในชัน� 2

ภายนอก

สว่นทีเ� ป็ นทรงกลมชัน� 1

สว่นทีเ� ป็ นทรงกลมชัน� 2

มสว่นทีเ� ป็ นทรงกลมชัน� 1

หน้าต่างทางเข้าด้านหลัง

บริเวณด้านหลัง

SITE ANALYSIS

8,15,37, (ปอ),47,49

MRT สารเฉลิมรัชมงคล

LOCATION

ชุมชนวัดสระเก ชุมชนบ้านบาตร

ศ

ตึกแถวบ้านบาตรบ้าน ช่างคาด ตรอกเซีย� งไฮ้

การประปาแม้นศรี ใช้งานไม่สนประโยชน์

surrounding

ชุมชนวัดสระเกศ

ชุมชนบ้านบาตร

คลองโอ่งอ่าง

พาหุรดั

The attraction near maen si

คลองโอ่งอ่าง

วัดสระ เกศ(วัดภูเขาทอง)

เยาวราช

เสาชิงช้า

สําเพ็ง

พาหุรดั

TERGET Generation Y age 20-39

teens 30% GEN Y ทีม� ีความสนใจในการท่องเทีย� วเชิงวัฒนธรรมไท ย ท่องเทีย� วสไตล์แบ็คแพ็ค 1. 2. ท่องเทีย� วสไตล์ฮปิ สเตอร์ 3. ท่องเทีย� วสไตล์เวิรก์ ไลฟ์ บาลานซ์ 4. ท่องเทีย� วสไตล์สายกิน 5. ท่องเทีย� วสไตล์ดจิ ติ อล OTHER 20% TOURISTS 50% นักท่องเทีย� วเยอรมัน และสแกนดิเนเวีย กลุม่ นักท่องเทีย� วทีม� าจากแถบประเทศนี�จะชอบความสงบเงียบชอบความงามของธรรมชาติ

ส่วนนักท่องเทีย� วจากฝรัง� เศส สเปน และ ยุโรปตอนใต้ เป็ นกลุม่ ทีส� นใจเรือ� งวัฒนธรรมและประเพณีของไทยมากกว่า

what is Drama Chatree ? เชือ� ว่าได้มาจากอินเดียละครได้นาํ เรือ� งเล่าพื�นบ้านตามทีต� า่ งๆ มาแสดงในรูปแบบของการรํา ทีเ� รียกกันว่าละครเร่ ซึง� พอเข้ามาในประเทสไทยก็ได้ปรับรูป แบบให้เป็ นของตัวเองอีกทีโ� ดยใช้ละครพื�นบ้านของไทย วรรณคดี มาเล่น ผสมกับ ลิเก ละครชาตรีไม่เหมือนกับละครอืน� ทีแ� สดงทัง� เรือ� งแต่ละครชาตรี จะหยิบยกแค่บางตอนทีม� ีรสวรรณคดีทช�ี ดั เจนมาเล่นเท่านัน� เพราะจุดประสงค์หลักของละครชาตรีคอื ดูเพื�อความสนุกสนานในสมัยก่อนเป็ นทีน� ิยม มากเพราะค่าแสดจักจ้างทีถ� กู บวกกับความเชือ� ทีว� า่ การบนบานศาลกล่าวนัน� เทพท่านโปรดละครชาตรีทสี� ุดด้วย จึงทําให้ไม่วา่ จะไปทีไ� หนทีไ� ด้ยนิ เสียง ดนตรีระนาด จะมีการบน และจะต้องมีละครชาตรีทนี� นั� ด้วยเช่นกัน ถึงขนาดคนทีอ� า่ นหนังสือไม่ออก อ่านไม่เป็ นยังสามารถจําบทละครชาตรีทต�ี วั เองชอบได้ และเป็ นอีกทางทีใ� ห้เด็กได้เรียนรูว้ รรณคดีไทยอีกด้วย

ความหมายของคํา มีอาจาร์หลายท่านได้แปลความหมายของละครชาตรีทแ�ี ตกต่างกันแต่มีความหมายใกล้เคียงกัน ชาตรี มาจากฉัตรี มีความหมายว่า ชายชาตรีหรือนักรบชาย ชาตรี มีความหมายว่า เวทย์มนต์ คงทน คงกระพัน และ กษัตริย์ ความหมายของอินเดีย ชาตรี มาจากคําว่า ยาตรี หรือ ยาตรา มีความหมายว่า ละครเร่และเดินทางท่องเทีย� ว

ลําดับการแสดง 1.เพลงโหมโรง 2.รําซัด 3.เพลงและท่ารํา ถ้าเป็ นแบบโบราณจะทีรา่ ยชาตรีแทรก 4.แสดงเนื�อเรือ� ง

เพลงโหมโรง การแสดงละครชาตรีตอ้ งมีการโหมโรงก่อนเพื�อเรียกคนดู ปี� พาท์จะบรรเลงเพลงโหมโรงหลายเพลงใช้กลองตุก๊ เป็ นสัญญาณให้รูว้ า่ ทีน� ี�จะมีละคร ในขณะทีโ� หมโรงตัวละครก็จะแต่งตัวอยูข่ า้ งวงปี� พาทย์ แต่กอ่ นบางทีจ� ะมีมา้ ล่อด้วยคงเพื�อต้องการเรียกคนดู ปี� พาทย์สมัยนี�ใช้เพลงรัวแบบละครนอก เช่น รัวสามลา ฯลฯ พอลงวา ตัวพระ หรือตัวพระนางคูห่ นึ�งจะสวมชฎาขึ�นนัง� เตียง เริม� ซัดไห้วครู

รําซัด / รําเพลงครู ท่ารําครูของละครชาตรีนนั� กล่าวกันว่า ผูจ้ ะหัดละครชาตรีตอ้ งหัดรํา 12 ท่าตามตําราขุนศรัทธาสุนทร เรียกกันว่า เพลงครู ท่ารํานี�คงได้มาจากเพลงไหว้ครูเพลงที� 3 ของขุนศรัทธา ท่ารําทีไ� ด้แก่ ท่าแม่ลาย(กนก) ท่าลงฉาก (ท่าหงส์ลีลา) ท่าบัวบาน

ท่าราหูจบั จันทร์(ท่าเขาควาย) ท่าฉากน้อย (ท่าช้างประสานงา) ท่าบัวคลี

ท่ากินนร ท่าผาลา ท่าบัวแย้ม

ท่าจีบระบํา ท่าบัวตูม ท่าแมลงมุมชักใย

วิธีการแสดง เรือ� งทีแ� สดงแบ่งออกเป็ น 2 ประเภท 1.สมัยก่อน นิยมเรือ� งจักร ๆ วงศ์ เป็ นเรือ� งทีใ� ช้ในการเล่นละครนอก เช่น สุวรรณหงส์ แก้วหน้าม้า ฯลฯ บางทีก็นาํ บางตอนจากบทพระราชนิ พนธ์ละครนอก 6 เรือ� ง บางทีชาวบ้านก็แต่งเรือ� งเสริมขึ�นใหม่แต่คงเค้าเรือ� งตามเดิม เช่น เรือ� งสังข์ศลิ ป์ ชัยตอนตกเหว, หรือสังข์ทองตอนจับเสน่ห์ นาง จันที ฯลฯ � 2. สมัยหลัง นับแต่หลังสงครามมา บางคณะก็เล่นเรืองเช่นเดียวกับสมัยก่อน บางคณะก็แต่งเรือ� งขึ�นตามความนิยมในสมัยนัน� เช่น ขุนศึกษเป็ นต้น

การดําเนินเรือ� ง ละครชาตรีมีวธิ ีดาํ เนินเรือ� งเป็ น 2 แบบ คือ � 1. แบบละครซ้อนละคร คือ ซัดไหว้ครูแล้วเริมด้วยพระสังข์ทองตอนชนะคลี�ทา้ วสามลให้สมโภช พระสังข์ก็เลียบเมือง แล้วมีมหรสพฉลอง มหรสพอย่าง หนึ�งนัน� คือ ละครชาตรีซงึ� จะดําเนินเรือ� งต่อไป จะเป็ นเรือ� งสังข์ทอง หรือ เรือ� งอะไรก็ได้ 2. เดินเรือ� งโดยตรง ซัดไหว้ครูแล้วเดินเรือ� งเลย เบิกโรงด้วยตัวพระเอกของเรือ� ง เมื�อจบบทร้องตอนแรกก็มีการแนะนําตัวกล่าวท้าวความเรือ� งนัน� อย่างย่อ ทัง� นี�คงเพื�อให้ผดู ้ เู ข้าใจเรือ� งติดต่อกัน

โอกาสในการแสดง ในปั จจุบนั นี�ในภาคกลางการแสดงละครชาตรีก็ยงั เป็ นทีน� ิยมอยูท่ งั� ในกรุงเทพฯ และในจังหวัดต่าง ๆ แต่ดว้ ยเหตุทกี� ารมหรสพอืน� ๆ มีมากขึ�น คนนิยมดูภาพยนต์และการแสดงอืน� ๆมากกว่า การแสดงละครชาตรีจงึ มีเฉพาะในโอกาสแก้บนตามสถานทีศ� กั ดิส� ทิ ธิ�ตา่ ง ๆ ตามบ้านก็มีนอ้ ยลง เพราะบ้านทีจ� ะมีสถานทีก� ว้างขวางอย่างแต่กอ่ นหายากโดยเฉพาะในกรุงเทพฯ ราคาทีด� นิ และบ้านสูงขึ�นมาก จึงไม่สะดวกในการใช้บริเวณบ้านเป็ นทีแ� สดง หนึ�ง การจัดให้มีละครชาตรีตามสถานทีซ� ง�ึ จัดเป็ นทีป� ระจําเช่น ศาลเจ้าต่าง ๆ หรือตามวัดต่าง ๆ นัน� ราคาค่าแสดงถูกกว่ามาก จึงมีผนู ้ ิยมจัดการแสดงตามสถานทีน� นั�

โรงละครชาตรี ปั จจุบนั นี�ถา้ เป็ นการแสดงตามสถานทีศ� กั ดิส� ทิ ธิ�ก็ใช้อาคารส่วนหนึ�งเป็ นทีแ� สดง โดยกัน� เป็ นตอนเฉพาะ ให้มีเนื�อทีพ� อแสดงได้ และมีผนื ม่านกัน� มีทางออก 2 ทาง มีเตียงตัง� ข้างหน้าถ้าเป็ นตามวัดก็ใช้ศาลาวัดเป็ นทีแ� สดง ทีห� าไปแสดงตามบ้านและใช้โรงแบบเก่าคือ ไม่มีมา่ นก็ยงั มีบา้ งแต่เป็ นส่วนน้อย

เครือ� งแต่งตัว เครือ� งแต่งตัวของละครชาตรี เหมือนเครือ� งละครนอก แต่ไม่คอ่ ยพิถีพิถนั มากนักในเรือ� งลวดลายปั กหรือความปราณีตของเครือ� งสวมศีรษะ เช่นนางกษัตริยใ์ ช้รดั เกล้ายอดแต่เพียงนางเอกตัวเดียว นางกษัตริยอ์ นื� ใช้เครือ� งสวมศีรษะอย่างอืน� แทน ส่วนเครือ� งทรงต่าง ๆ เหมือนละครนอกทัง� ตัวพระและตัวนาง

ดนตรีประกอบการแสดง คนตรีประกอบการแสดง เรียกว่าปี� พาทย์ เพราะใช้ป�ี เป็ นหลัก(ต่างกับพิณพาทย์ซงึ� เป็ นเครือ� งสายดีด ใช้พิณเป็ นหลัก) เครือ� งดนตรีมีป�ี ชวา ทับหรือโทน 2 กลอง (ตุก๊ ) 2 ฆ้องเหน่ง ฉิง� และกรับ บางทีก็มีมา้ ฬ่อด้วยเพื�อเป็ นการเรียกผูด้ ู ต่อมาในสมัยตัง� กรมศิลปากรประมาณ ๔๐ กว่าปี มาแล้ว ดนตรีประกอบการแสดงเปลี�ยนเป็ นปี� พาทย์เครือ� งห้า เช่นเดียวกับละครนอก คือ ปี� ระนาด ตะโพน กลอง ฆ้องวง

ประสาท ทอง อร่าม (ครูมืด) ผูช้ าํ นาญการนาฏศิลป์ ไทย สํานักงานสังคีต กรมศิลปากร ละครชาตรีตงั� แต่ยุคแรกๆจนถึงยุคทีป� รับปรุงขึ�นมาใหม่แล้วนพละครนอกเข้ามาผสมนัน� จะเล่นเป็ นละครนอก จะเล่นมโนราห์แต่จะ ตัดคําว่า มะ ออกเป็ รโนราห์ จะเล่นเรือ� งละครนอกต่างๆ เช่น สังข์ทอง แก้วหน้าม้า ฯลฯ แต่สว่ นประกอบทีส� าํ คัญทีส� ุดคือ ดนตรี วงทีใ� ช้ในการเล่นคือวงชาตรี เครือ� งดนตรีดงั� เดิจะมีแค่ ปี� โทน กลองตุก๊ ทีส� าํ คัญทีส� ุดคือกรับ ฉิง� เป็ นเครือ� งดนตรีทบี� งั คับจังหวะผูบ้ รรเลงและรําต้องอาศัยจังหวะเป็ นสําคัญผูข้ บั ร้องก็ตอ้ งขับร้องด้วยตัวเอง วงทีเ� ป็ นทีร� ูจ้ กั ตัง� แต่อดีตจนถึงปั จจุบนั คือ คณะของครูพูน เรืองนนท์เชชื�อสายของท่านมาจาก การแสดงมโนราห์จากทางภาคใต้และปรับปรุงให้เป็ นละครชาตรีข� ึนมาแต่เดิมเรียกโนราห์ชาตรีชนั� หลังก็เป็ นละครชาตรี ทางภาคใต้ก็ไม่คอ่ ยนิยมเรียกว่าชาตรี แต่คาํ ว่าชาตรีเกิดขึ�นเมื�อสมัยรัตนโกสินทร์ แต่วงดนตรียงั เป็ นวงดนตรีดงั� เดิมอยู่

“ศิลปะเป็ นเพื�อยามสบายศิลปะเป็ นสหายยามโศกศัลย์ศลิ ปะเป็ นมิตรนิจนิรนั ดร์ศลิ ปะเป็ นขวัญของปวงชน” สิง� ทีเ� รามีความเป็ นไทยอยูใ่ นปั จจุบนั นี�เป็ นสิง� ทีค� รูบาอาจารย์บรรพบุรุษเราคิดประดิษฐ์ทาํ เพื�อความเป็ นไทยปั จจุบนั นี�ก็ไปสูส่ ากลสูอ่ ารย ประเทศแล้วทัว� ทุกมุมโลกรูจ้ กั ศิลปะวัฒนธรรมไทยเป็ นอย่างดีเพราะงัน� ถ้าเราไม่รกั ษาไว้ไม่คงไว้ความเป็ นไทยก็จะเสือ� มสลายไปขอให้ทา่ น นึกถึงว่าสิง� ทีท� า่ นทําอยูน่ นั� เพราะท่านเป็ นคนไทยเราทุกคนเราเป็ นคนไทย

ชุดในการแสดงคือเครือ� งยืนส่วนใหญ่นดั แสดงจะแต่งตัวเองแต่สมัยก่อนเครือ� งแต่งกายผูช้ ายจะไม่มีเสื�อด้านบน ตัวละครแต่ละตัวจะถูกแบ่งแยดตามเครือ� งหัวและสีของเครือ� งยืน

ก่อนการแสดงมีการซ้อมเพื�อปรับจังหวะเพื�อให้จงั หวะในการรําและเครือ� งดนตรีตรงกันจับจังหวะจากฉิง� และกรับ ก่อนการแสดงครูมืดได้กาํ กับตอนและเรือ� งในการแสดง โดยจะแสดงเป็ นตอนสัน� ๆตอนสะคัญๆของเรือ� งเลือกจากตอนทีร� สวรรณคดีทช�ี ดั เจนทีส� ุด

ก่อนการแสดงมีการไห้วครู และไห้วเจ้าที�

การแสดงนี�เป็ นการแสดงรําซัดหน้าเตียงเป็ นการรําไห้วครูซ� งึ ท่ารําจะเป็ นท่าพื�นฐานขอกการรํา12ท่าตามตํารา

การแสดงเนื�อเรือ� งเรือ� งสังขืทองตอนเสีย� งพวงมาลัยเครือ� งแต่งกายของตัวพระและตัวนางจะเป็ น เครือ� งยืนแต่ตวั ประกแบหรือทีเ� รียกว่าตัวตลกจะเป็ นเสื�อธรรมดาและใส่เครือ� งหัวนุ่งโจงกระเบน

รูปแบบของวงดนตรีจะเป็ นวงชาตรี และมีผขู ้ บั ร้องจะร้องสดเป็ นกลอน หก เจ็ด แปด และใช้ถอ้ คําทีเ� ข้าใจง่ายเพื�อทําให้เกิดความสนุกเมื�อได้ฟัง

โอกาศในการแสดงส่วนใหญ่จะนิยมเพื�อแก้บนแต่สมัยก่อนไม่วา่ จะไปทีไ� หนก้สามารถหาดูได้เพราะเป็ นความบันเทิง อย่างนึงและเด็กๆก็เรียนรูเ้ รือ� งวรรณคดีจากการแสดงนี�

literature thai

110ตอน สังข์ทอง 25 กุมภาพันธ์ 2561 16 มีนาคม 2562

106 ตอน สังข์ทอง 29 ธันวาคม 2550 28 ธันวาคม 2551

ละครจักรๆวงค์ทมี� ีการครองจอทีย� าว นานทีส� ุดและจํานวนตอนทีย� าวทีส� ุด

102 ตอน แก้วหน้าม้า 29 มีนาคม 2558 19 มีนาคม 2559

100 ตอน ดาบเจ็ด มณีเจ็ดแสง 26 กรกฎาคม 2541 14 มีนาคม 2542

90 ตอน เกราะกายสิทธิ� 14 มกราคม 2549 19 พฤศจิกายน 2549

10 อันดับละครจักรๆ วงศ์ ทีอ� อกอากาศนานและมีจาํ นวนตอ

78 ตอน ปลาบูท่ อง 6 มิถุนายน 2552 - 28 กุมภาพันธ์ 2553 กุลาแสนสวย 27 กุมภาพันธ์ 2548 - 8 มกราคม 2549

76 ตอน ตุก๊ ตาทอง 6 มีนาคม 2553 21 พฤศจิกายน 2553

73 ตอน ยอพระกลิ�น 13 กรกฎาคม 2557 28 มีนาคม 2558

71 ตอน สีย� อกกุมาร 24 เมษายน 2559 9 ตุลาคม 2559

69 ตอน เทพสามฤดู 1 กรกฎาคม 2560 24 กุมภาพันธ์ 2561

The Adventure of a Boy in a Golden Conch

https://th.jobsdb.com/th-th/arti

สังข์ทอง ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย มีลกั ษณะของละครนอก มีตวั ละครทีเ� ป็ นรูจ้ กั กันเป็ นอย่างดี คือ เจ้าเงาะซึง� คือพระสังข์กบั นางรจนา เนื�อเรือ� งมีความสนุกสนานและเป็ นนิยม จึงมีการนําเนื�อเรือ� งบางบททีน� ิยม ได้แก่ บทพระสังข์ได้นางรจนาเพื�อนํามาประยุกต์เป็ นการแสดงชุดรจนา เสีย� งพวงมาลัยสังข์ทองเป็ นเรือ� งทีไ� ด้มาจากสุวรรณสังขชาดก เป็ นหนึ�งใน ชาดกพุทธประวัติ เป็ นนิทานพื�นบ้านในภาคเหนือและภาคใต้โดยทีส� ถานทีท� �ี กล่าวถึงเนื�อเรือ� งในสังข์ทอง กล่าวคือเล่ากันว่า เมืองทุง่ ยัง� เป็ นเมืองท้าวสามล อยูใ่ นบริเวณใกล้วดั มหาธาตุเนื�องจากมีลานหินเป็ นสนามตีคลีของพระสังข์สว่ นในภาคใต้เชือ� ว่าเมืองตะกัว� ป่ าเป็ น เมืองท้าวสามล มีภูเขาลูกหนึ�งชือ� ว่า "เขาขมังม้า" เนื�องจากเมื�อพระสังข์ตคี ลีชนะได้ขี�มา้ ข้ามภูเขานัน� ไปแต่บางข้อมูลสันนิษฐานว่า สังข์ทอง นัน� ได้รบั อิทธิพลมาจากนิทานพื�นบ้านของชวา ทีม� ีเนื�อเรือ� งคล้ายกัน ซึง� หอยชนิดทีเ� ป็ นหอยสงข์ให้สงั ข์ทองซ่อนตัวอยูน่ นั� คือ หอยสังข์ชนิด Syrinx aruanus ซึง� เป็ นหอยทีพ� บได้ในทะเลแถบชวา-มลายู นับเป็ นหอยฝาเดียวทีม� ีขนาดใหญ่ทสี� ุดในโลกด้วยเช่นกันถึงขนาดทีเ� ด็กทารกสามาร ถลงไปในนอนในนัน� ได้ และมีเปลือกสีทอง

สังข์ทอง เดิมทีนนั� เป็ นบทเล่นละครในมีมาแต่กรุงสุโขทัยยังเป็ นราชธานีถึงกรุงรัตนโกสินทร์ ต่อมาในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงตัดเรือ� งสังข์ทองตอนปลาย (ตัง� แต่ตอนพระสังข์หนีนางพันธุรตั ) มาทรงพระราชนิพนธ์ให้ละครหลวงเล่น[1] มีตวั ละครทีเ� ป็ นรูจ้ กั กันเป็ นอย่างดี คือ เจ้าเงาะซึง� คือพระสังข์ กับนางรจนา เนื�อเรือ� งมีความสนุกสนานและเป็ นนิยม จึงมีการนําเนื�อเรือ� งบางบททีน� ิยม ได้แก่ บทพระสังข์ได้นางรจนา เพื�อนํามาประยุกต์เป็ นการแสดงชุด รจนาเสีย� งพวงมาลัย ในคํานําหนังสือ"พระราชนิพจน์บทละครเรือ� งสังข์ทอง" ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดํารงราชานุภาพได้กล่าวไว้วา่ ...นิทานเรือ� งสังข์ทองนี�มีในคัมภีรป์ ั ญญาสชาดก เรียกว่าสุวณั ณสังขชาดก ถึงเชือ� ถือกันว่าเป็ นเรือ� งจริง พวกชาวเมืองเหนืออ้างว่าเมืองทุง่ ยัง� เป็ นเมืองท้าวสามล ยังมีลานศิลาแลงแห่ง ๑ ว่าเป็ นสนามคลีของพระสังข์ อยูไ่ มห่างวัดพระมหาธาตุนกั ทีใ� นวิหารหลวงวัดพระมหาธาตุ ฝาผนังก็เขียนเรือ� งสังข์ทอง เป็ นฝี มือช่างครัง� กรุงเก่ายังปรากฏอยูจ่ นทุกวันนี� ทางหัวเมืองฝ่ ายตะวันตงว่า เมืองตะกัว� ป่ าเป็ นเมืองท้าวสามนต์อกี แห่ง ๑ เรียกภูเขาลูก ๑ ว่าเขาขมังม้า… สังข์ทองเป็ นเรือ� งทีไ� ด้มาจากสุวณั สังขชาดก เป็ นหนึ�งใน ชาดกพุทธประวัติ เป็ นนิทานพื�นบ้านในภาคเหนือและภาคใต้โดยทีส� ถานทีท� กี� ล่าวถึงเนื�อเรือ� งในสังข์ทอง กล่าวคือเล่ากันว่า เมืองทุง่ ยัง� เป็ นเมืองท้าวสามนต์ อยูใ่ นบริเวณใกล้วดั มหาธาตุเนื�องจากมีลานหินเป็ นสนามตีคลีของพระสังข์ ส่วนในภาคใต้ เชือ� ว่าเมืองตะกัว� ป่ าเป็ นเมืองท้าวสามนต์ มีภูเขาลูกหนึ�งชือ� ว่า "เขาขมังม้า" เนื�องจากเมื�อพระสังข์ตคี ลีชนะได้ขี�มา้ ข้ามภูเขานัน� ไป

สังข์ทอง

นางจันทาเทวีสงั� ท้าวยศวิมลให้จบั สังข์ทองมาแต่ ทําอะไรสังข์ทองไม่ได้เลยจับถ่วงนํา� นาคเข้ามาช่วย แลัวส่งสังข์ทองขัน� สําเภาส่งให้นางพันธุรตั

นางจันท์เทวีคลอดสังข์ทองออกมาเป็ นหอยทําให้ถกู ไล่ออกจากเมืองให้อยูก่ บั ตายายนอกเมือง สังข์ทองงออกมาจากหอยนางจันท์เทวีไม่อยากให้สงั ข์ ทองงกลับเข้าไปจึงทุยหอยสังข์ท� งิ

สังข์ทองหนีมาแต้นางพัธุรตั ตามมาได้จงึ ขอพรให้นางพันธุรตั ปี นขึ�นมาบนยอดเขาได้ และบอกให้นางกลับไปสังข์ไม่กลับนางจึงเขียน มนต์จนิ ดามณีและอกแตกตายไป

สังข์ทองโตขึ�นนางพันธุรตั ออกไปล่าคนสังข์ ทองเข้าทุกห้องทีน� างพันธุรตั ห้ามได้รูว้ า่ นางเป็ น ยักษ์และเจอรูปเงาะบ่อเงินบ่อทองจึงชุบตัวให้ เป็ นทองและหนีออกมา

สังข์ทอง ท้าวสามลไม่พอใจสังข์ทองจึงให้ลูกเขยทัง� หมดไปหาของมาบวงสรวง เทพรอบรองให้ไปหาปลารอบทีส� องให้ไปหาเนื�อสังข์ทองสามารถหา มาได้โดยใช้มนต์จนิ ดามณีเรียกสิง� ต่างๆมาได้แต่เขยทีเ� หลือไม่ สามรถหามาได้จงึ ต้องไปขอกับสังข์ทองโดยลแกกับติง� หูและปลาย จมูกของตนกลับไปทุดครัง� สังข์ทองจะได้ของเป็ นจํานวนมากต่างจาก เขยทัง� �ท้าวสามลจึงปล่อยไป

เมืองของท้าวสามลและพระนางมณฑาทีก� าํ ลังเลือกสามี ให้ลูกสาวของตนโดยการให้ลูกสาวเสีย� งมาลัยพอถึงตา ของนางรจนาสังข์ทองพอใจนางรจนาจึงขอพรให้นาง รจนามองทะลุผา่ นรูปเงาะแล้วเป็ นรูปทองของตนนาง รจนาจึงให้พวงมาลัยกับสังข์ทองไปท้าวสามลไม่พอใจทีน� างรจนาเลือ กเงาะทีบ� า้ ใบ้มาเป็ นสามีจงึ ไล่นางและสังข์ทองออกจากเมืองให้ไปอยู่ กระท่อมปลายนา

สังข์ทองได้ปกครองเมืองสามลหลังจากตีคลีชนะพระอินทร์แล้วพ ระอินทร์ได้บอกให้ทา้ วยศวิมลไปตามนางจันท์เทวีกบั สังข์ทองกลั บนางจันท์เทวีปลอมเป็ นแม่ครัวในวังและทําแกงจืดฟั กทีส� ลักฟั กเ ป็ นเรือ� งของสังข์ทองเองสังข์ทองจําได้เมื�อเห็นและได้พบกับแม่ขอ งตนและกลับไปปกครองเมืองยศวิมล

CASE STUDIES

นักศึกษาชัน� ปี ที� 2 คณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ภาควิชาออกแบบนิเทศศิลป์

Thaitone ได้เผยแพร่ภาพผลงานนักศึกษาชัน� ปี ที� 2 Visual Communication art Silpakorn 2560 หัวข้อการออกแบบผลิตภัณฑ์ทไ�ี ด้แรงบันดาลใจมาจากสี “ไทยโทน” วิชา usage of colors ภาควิชาออกแบบนิเทศศิลป์ คณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร สอนโดย ผศ.โชติวฒ ั น์ ปุณโณปถัมภ์ และอ.ไพโรจน์ พิทยเมธี � ซึง� ผลงานทุกชิ�นเป็ นลิขสิทธิของมหาวิทยาลัยศิลปากร 2560

ประมวลภาพการแสดงแฟชัน� โชว์ (FASHION SHOW THAI TEXTILE LITERATURE) "จับจีบ" ผลงานนักศึกษาชัน� ปี ท�ี 1 ณ ลานศาสตราจารย์ศลิ ป์ พีระศรี

HYATT REGENCY BANGKOK SUKHUMVIT INTERIOR DESIGN BY PIA INTERIOR CO.,LTD.

ไฮแอทรีเจนซีก� รุงเทพฯสุขุมวิทเป็ นส่วนหนึ�งของการพัฒนาแบบผสมผสาน 31 ชัน� ซึง� รวมถึงคอนโดมิเนียมหรูหราและร้านค้าปลีกระดับหรูซง�ึ ออกแบบโดย OBA บริษทั สถาปั ตยกรรมทีไ� ด้รบั รางวัลในกรุงเทพฯ โรงแรมแห่งนี�ถกู สร้างขึ�นในรูปแบบบ้านไทยสมัยใหม่โดย บริษทั ออกแบบตกแต่งภายในท้องถิ�น PIA และเป็ นการยกย่อง ช่วงเวลาทองของประวัตศิ าสตร์ไทยผ่านความสวยงามร่วมสมัยเฟอร์นิเจอร์และพรมโรงแรมนําเสนอผลงานประติมากรรมอันหรูหราโดยศิลปิ นท้องถิ�นชือ� ดังอาจารย์ นนทิวฒ ั น์จนั ทนพาลีนและสวนภูมิทศั น์ทเ�ี ขียวชอุม่ โรงแรมมอบความสดชืน� จากความวุน่ วายในเมือง

Siam Kempinski Hotel Bangkok

โรงแรมแห่งนี�มีจาํ นวนห้องพักกว่าสามร้อยห้องทีอ� อกแบบได้หรูหรา ตัง� อยูบ่ นทําเลทีด� มี ากๆครับ อยูไ่ ม่ไกลจากรถไฟฟ้ า และอยูใ่ กล้แห่งช๊อปปิ� งนอกจากนี�พ� ืนทีส� ว่ นหนึ�ง ของโรงแรมเคยเป็ นส่วนหนึ�งของวังสระปทุมทีส� ามารถย้อนอดีตและมีประวัตศิ าสตร์ทยี� าวนาน ทําให้ดอกบัวเป็ นสัญลักษณ์ทสี� าํ คัญในการตกแต่งและออกแบบภายในโรงแรม สิง� สําคัญทีส� ร้างความประทับใจในการเข้าพักทีน� ี�ของผมคือการได้มีโอกาสได้ชมงานออกแบบทีส� วยงามไม่วา่ จะเป็ นงานสถาปั ตยกรรมและการตกแต่งภายในทีส� ามารถผสม ผสานความเป็ นไทยกับความหรูหราทางตะวันตกได้อย่างน่าสนใจ นอกจากนี�ภายในโรงแรมยังเป็ นทีแ� สดงผลงานทางศิลปะ ทีม� ีงานศิลปะทีน� ่าสนใจตัง� อยูบ่ ริเวณหลายๆจุด ในโรงแรม ลองมาชมความหรูหรา ความสง่าของงานสถาปั ตยกรรม

Bangkok Marriott Hotel The Surawongse

โรงแรม แบงค็อกแมริออท เดอะ สุรวงศ์ เป็ นอาคารสูง 32 ชัน� ทีต� งั� อยูบ่ นพื�นทีป� ระวัตศิ าสตร์ รายล้อมไปด้วยสถานทีท� อ่ งเทีย� ว เชิงศิลปะ และวัฒนธรรมมากมายไม่วา่ จะเป็ น ห้องสมุดเนียลสัน เฮส์, ศุลกสถาน, วัดพระศรีมหาอุมา เทวี (วัดแขก) และแม่นาํ� เจ้าพระยา ให้บริการทัง� ห้องพักแบบปกติ (Guest Room) 197 ห้องรวมถึงห้องพักสไตล์อพาร์ทเมนท์ (Long Stay Apartment) จํานวน 106 ห้อง เหมาะสําหรับการเข้าพักระยะยาว ซึง� ครบครันด้วยห้องครัวเล็กและห้องนอนสูงสุดสามห้องสําหรับแขกผูเ้ ข้าพักเป็ นกลุม่ ใหญ่ และครอบครัว ซึง� ทุกห้องพัก และอพาร์ทเมนท์มีการออกแบบในสไตล์โมเดิรน์ ตกแต่งด้วยสีเอิรธ์ โทน ให้ความสบายตา สะท้อนถึงงานออกแบบทีเ� รียกว่า แมริออท โมเดิรน์ (Marriott Modern) คือสมดุลด้วยประโยชน์ใช้สอย และมากด้วยสไตล์ทที� นั สมัย

Tenface Bangkok Hotel

โรงแรมสุดเก๋ทไ�ี ด้รบั การยกย่องให้เป็ น Best HIP Boutique Hotel in Bangkok จากนักท่องเทีย� วทัง� ไทยและต่างชาติบูตกิ โฮเต็ลทีไ� ด้แรงบันดาลใจจากวรรณคดีเรือ� งรามเกียรติแ� ห่งนี�มีเสน่หแ์ ตกต่างจากโรงแรมอืน� ๆ ทัว� ไป “พักเก๋ๆ ในราคาทีค� ณ ุ จ่ายได้” � � � � � � � � � � คือหัวใจสําคัญทีทาํ ให้นกั เดินทางจากทัวโลกเลือกพักทีนี บวกกับการตกแต่งทีองิ เรืองราวของรามเกียรติให้แขกทีมาพักได้อ� งึ ทึงแอนด์อเมซซิงไปกับสีสนั การสูร้ บระหว่างกองทัพ พระรามกับฝ่ ายทศกัณฑ์ นับตัง� แต่กา้ วแรกทีย� า่ งเท้าเข้าสูบ่ ริเวณล็อบบี�ซงึ� ตกแต่งประหนึ�งทางเข้ากรุงลงกาโรงแรมเทนเฟซเป็ นเมืองทีม� ีความทันสมัยและการออกแบบได้รบั แรง บันดาลใจจากนิทานไทยเรือ� งรามเกียรติต� ามการเดินทางของทศกัณฐ์ยกั ษ์สบิ หน้าผูม้ ีความสามารถในการมองโลกทีแ� ตกต่างจากคนอืน� ๆ

Aksorn Rayong

อักษร ระยอง เดอะ ไวทัลลิต� ี คอลเล็คชัน� (Aksorn Rayong, The Vitality Collection) เป็ นรีสอร์ทไลฟ์ สไตล์ชนั� นําแห่งแรกของจังหวัดระยองและเป็ นโรงแรมไทยร่วม สมัยทีโ� ดดเด่นทีส� ุดในภาคตะวันออกของอ่าวไทย โรงแรม อักษร ระยอง เดอะ ไวทัลลิต� ี คอลเล็คชัน� ได้รบั การออกแบบอย่างสร้างสรรค์เพื�อเชิดชูเสน่หแ์ ห่งศาสตร์ และศิลป์ ของไทยซึง� สืบทอดอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม ภูมิปัญญา ภาษา และการกินอยูเ่ พื�อสุขภาพทีด� ตี ามวิถีไทยทีม� ีมาตัง� แต่อดีตจนถึงปั จจุปันอักษร ระยอง เดอะ ไวทัลลิต� ี คอลเล็คชัน� เป็ นโรงแรมแห่งแรกและแห่งเดียวในระยองทีม� ีคอนเซ็ปท์ผสมผสานแนวคิดการอยูอ่ าศัยทีท� นั สมัยเข้ากับความสะดวกสบายของโรงแรมระดับโลก ในสถานทีท� ี� “เวลเนสทีด� ที มี� าพร้อมกับบริการชัน� เลิศ” ท่ามกลางสิง� แวดล้อมทีไ� ด้รบั แรงบันดาลใจจากศิลปะและวัฒนธรรมของไทย ซึง� ตีความใหม่ในรูปแบบของดีไซน์นีโอคลาสสิคแนวตะวันตก

PLAN

STAFF

STAFF ENTRANCE

TOILET

plan 1st floor main CIRCULATION secondary CIRCULATION

DOUBLE BEDROOM

2,500฿

TWIN BEDROOM

1,800฿

FAMILY ROOm

3,500฿

SUITE

4,500฿

ENTRANCE

SPA RECEPTION ENTRANCE

KITCHEN

RESTAURANT

plan 2st floor main CIRCULATION secondary CIRCULATION

DOUBLE BEDROOM

2,500฿

TWIN BEDROOM

1,800฿

FAMILY ROOm

3,500฿

SUITE

4,500฿

FAMILY ROOM

DOUBLE BEDROOM

common spaces

FAMILY ROOM

plan 3st floor main CIRCULATION secondary CIRCULATION

DOUBLE BEDROOM

2,500฿

TWIN BEDROOM

1,800฿

FAMILY ROOm

3,500฿

SUITE

4,500฿

FAMILY ROOM

TWIN BEDROOM

FAMILY ROOM

SUITE

SUITE SUITE

SUITE

LOBBY man wc

women wc

Meeting room

plan 1st floor main CIRCULATION secondary CIRCULATION

SUITE

SUITE SUITE

SUITE

Technician Bar man wc

women wc

plan 2st floor main CIRCULATION secondary CIRCULATION

PERSPECTIVE

RECEPTION

ตอนทุบหอยสังข์ ห้องนี�ถอดแบบมาจากตอนทีแ� ม่ของพระสังข์ทขุ หอยโคมไฟเป็ นวัสดุและเทคนิคเดียวกันกับการทําโคมลอยให้เป็ นรูปหอย ผนังเป็ นผลังปูนเปลือย พื�นกระเบื�องยางลายไม้สโี อ๊ค

RECEPTION

ตอนทุบหอยสังข์

ENTRANCE

plan RECEPTION

BAR ตอนย้ายมาอยูบ่ า้ นชานเมืองกับตายาย ห้องนี�มาจากตอนทีแ� ม่ของพระสังข์ถกู ไล่ให้ออกจากเมืองมาอยูท่ ชี� ายเมืองกับตายาย พาทิชนั� กัน� ห้องเป้ นไม้ลายมาจากผลังผนังฝาปะกนเละเฟอร์นิเจอร์เป็ นสานด้วยหวาย

Bar

ตอนย้ายมาอยูบ่ า้ นชานเมืองกับตายาย

ENTRANCE

plan RESTAURANT

RESTAURANT ตอนย้ายมาอยูบ่ า้ นชานเมืองกับตายาย ห้องนี�มาจากตอนทีแ� ม่ของพระสังข์ถกู ไล่ให้ออกจากเมืองมาอยูท่ ชี� ายเมืองกับตายาย พาทิชนั� กัน� ห้องเป้ นไม้ลายมาจากผลังผนังฝาปะกนเละเฟอร์นิเจอร์เป็ นสานด้วยหวาย

RESTAURANT

ตอนย้ายมาอยูบ่ า้ นชานเมืองกับตายาย

ENTRANCE

plan RESTAURANT

RESTAURANT

ตอนย้ายมาอยูบ่ า้ นชานเมืองกับตายาย

ENTRANCE

plan RESTAURANT

RESTAURANT

ตอนย้ายมาอยูบ่ า้ นชานเมืองกับตายาย

ENTRANCE

plan RESTAURANT

Bar

ตอนสังข์ทองถูกจับถ่วงนํา� ห้องนี�มาจากตอนทีพ� ระสังข์พ่อของตนจับถ่วงนํา� เพื�อหวังจะกําลัดตนแต่ก็มีพระยานาคมาช่วยไว้และพาไปเลี�ยงดูทเ�ี มืองบาดาล เค้าเตอร์เป็ นลายเคือ� นนํา� และเกล็ดสีครามแทนด้วยพระยานาคและคลื�นนํา� ไฟตกแต่งด้วยไฟกิ�งทีม� ีแผ่นอลูมิเนียมทุบสะท้อนแสงให้เกิด เป็ นลายคลื�นนํา� เพดานเป็ นแผ่นอลูมิเนียมบทเช่นกัน

Bar ตอนสังข์ทองถูกจับถ่วงนํา�

ENTRANCE

plan bar

Bar

ตอนสังข์ทองถูกจับถ่วงนํา� ห้องนี�มาจากตอนทีพ� ระสังข์พ่อของตนจับถ่วงนํา� เพื�อหวังจะกําลัดตนแต่ก็มีพระยานาคมาช่วยไว้และพา ไปเลี�ยงดูทเี� มืองบาดาลเค้าเตอร์เป็ นลายเคือ� นนํา� และเกล็ดสีครามแทนด้วยพระยานาคและคลื�นนํา� ไฟตกแต้งด้วยไฟกิ�งส่วนของ ตอนกลางคืนจะมีแสดงทีแ� ผ่นกระจกสีและฉายภาพโปรเจคเตอร์เคลื�อนไหวของนํา�

Bar ตอนสังข์ทองถูกจับถ่วงนํา�

ENTRANCE

plan bar

SPA

ตอนพบบ่อเงินบ่อทอง ห้องนี�มาจากตอนบ่อเงินบ่อทองพื�นเป็ นพื�นกระเบื�องยางเฟอร์นิเจอร์ตะคล้ายตัง� ผนังเป็ นผนังปูนเปลือย ระแนงอลูมิเนียมชุบทองพื�นบางส่วนเป็ นอีพ็อกซี�

SPA ตอนพบบ่อเงินบ่อทอง

ENTRANCE

plan SPA

SPA

SPA ตอนพบบ่อเงินบ่อทอง

ENTRANCE

plan SPA

SPA

SPA ตอนพบบ่อเงินบ่อทอง

ENTRANCE

plan SPA

TWIN BEDROOM

นางพันธุรตั ภาพวาดหัวทีน� อนเป็ นภาพของนางพันธุรตั ทีส� � นิ ลมหายใจ ผนังเป็ นผนังปูนเปลือยพื�น เป็ นพื�นไม้จริงสายก้างปลาไม้แดงกระจกสือ� ถึงตอนทีน� างพันะุรตั แปลงกายเป็ นหญิงงานเพื�อเลี�ยงดูพระสงข์

TWIN BEDROOM

นางพันธุรตั

ENTRANCE

plan twin bedROOM

common spaces

นางพันธุรตั พื�นเป็ นพื�นกระเบื�องยางไม้สไั ม้โอ๊คผนังเป็ นผลังปูนเปลือยเฟอร์นิเจอรืคล้ายตัง� ชัน� หลังสือมี สวนหินสือ� ถึงตอนทีน� างพันธุรตั ก่อนทีจ� ะสิ�นลงหายใจได้ท� งิ วิชาความรุปให้กบั พระสังข์ทผี� าหิน

common spaces

นางพันธุรตั เขียน บทสวดจินดามณีไว้ทภ�ี ูเขา

ENTRANCE

common spaces

นางพันธุรตั

common spaces

นางพันธุรตั เขียน บทสวดจินดามณีไว้ทภ�ี ูเขา

ENTRANCE

common spaces

SUITE

รูปเงาะ พื�นเป็ นพื�นไม้จริงไม้แดงสานก้างปลา ผนังเป็ นปูนเปลือนสีเทาเข้ม หกจะจกหัวทีน� อนเป็ นสเตนกลาสสายดอกไม้ผา้ เป็ นผ้ากํามายีเ� ฟอร์นเเจอร์ชอ�ื บาน

SUITE

รูปเงาะ

ENTRANCE

plan lobby

DOUBLE BEDROOM

ตอนนางรจนาเสีย� งพวงมาลัย เฟอร์นิเจอร์เป็ นสานหวายส่วนใหญ่ผนังเป็ นผนังปูนเปลือยภาพนกยูงเป็ นภาพวาดลงบนผนังสือ� ถึง วิชตี ของนางรจนาทีเ� ป็ นเชื�อเพราะวงค์แต่งมีความงามแบบเรียบง่าย

DOUBLE BEDROOM

ตอนนางรจนาเสีย� งพวงมาลัย

ENTRANCE

plan DOUBLE BEDROOM

DOUBLE BEDROOM

ตอนนางรจนาเสีย� งพวงมาลัย

ENTRANCE

plan DOUBLE BEDROOM

FAMILY ROOM

ตอนสังข์ทองใช้มนต์จนิ ดามณี เรียกสัตว์มารวมตัวกัน ผนังเป็ นผนังวอลเปเปอร์ลายตัวอักษรไทยมีลายสัตว์บางตัวอีกษร บางส่วนเป็ นผนังปูนเปลือยโครงไฟมีตวั อังกณไทยอะลูมิเนียมชุบทองเฟอร์นิเจิอร์ทรงคล้ายตัง�

FAMILY ROOM

ตอนสังข์ทองใช้มนต์จนิ ดามณี เรียกสัตว์มารวมตัวกัน

ENTRANCE

plaN FAMILY ROOM 1ST FLOOR

FAMILY ROOM

ตอนสังข์ทองใช้มนต์จนิ ดามณี เรียกสัตว์มารวมตัวกัน

plaN FAMILY ROOM 1ST FLOOR

BRANDING

Chatada

Chatada Chatada

Chatada

5 โอกาสในการแสดง

ในปั จจุบนั นี�ในภาคกลางการแสดงละครชาตรีก็ยงั เป็ นทีน� ิยมอยูท่ งั� ในกรุงเทพฯและในจังหวัด ต่างๆแต่ดว้ ยเหตุทกี� ารมหรสพอืน� ๆ มีมากขึ�นคนนิยมดูภาพยนต์และการแสดงอืน� ๆมากกว่า การแสดงละครชาตรีจงึ มีเฉพาะในโอกาสแก้บนตามสถานทีศ� กั ดิส� ทิ ธิ�ตา่ ง ๆตามบ้านก็มีนอ้ ย ลงเพราะบ้านทีจ� ะมีสถานทีก� ว้างขวาง

โรงละครชาตรี

การจัดสร้างโรงละครแล้วแต่สถานทีท� แี� สดงจะเป็ นทีบ� า้ นหรือทีศ� าลเจ้าหรือกลางแจ้งโรงละคร ชาตรีน� ีถา้ เป็ นกลางแจ้งก็ขึงผ้าสีม� ุม มีเสา ๔ เสา ยึดผ้าเป็ นทีบ� งั แดด บังฝนในสมัยก่อนตรง กลางมีเสาสําหรับคํา� ให้ผา้ สูงขึ�นไม่อบั ลม แล้วนําซองคลี คือ ซองอาวุธซองอาวุธทีจ� ะใช้ในการ เล่นไว้ทเ�ี สากลาง

บทสรุปและข้อเสนอแนะ ศิลปนิพนธ์เล่มนี�ได้รบั ความกรุณาและอนุเคราห์จากครอบครัวและหลายๆท่านทีใ� ห้คาํ แนะนําและกําลังใจในการ ติดต่อเรือ� งการให้ขอ้ มูลต่างๆและการแสดงละคร ทุนทรัพย์ และกําลังใจทีเ� ป็ นส่วนสําคัญทีท� าํ ให้งานสําเร็จลุลว่ งไปได้ดว้ ยดี ขอขอบคุณ อาจารย์มืด ประสาท ทอง อร่าม และคณะนักแสง วงดนตรี ของครูพูน เรืองนนท์ทใ�ี ห้ความอนุเคราห์ ข้อมูลความรูแ้ ละคําแนะนํา เกี�ยวกับการแสดงละครชาตรี และแสดงละครชาตรีให้เห็นเป็ นตัวอย่างได้รบั ชม และขอบคุณช่าง ภาพทีบ� นั ทึกภาพการแสดงทัง� เบื�องหน้าและเบื�องหลังในการแสดง และการตัดต่อการบันทึกภาพ ขอขอบคุณ อาจารย์เรวัฒน์ ชํานาญ ทีช� ว่ ยเหลือมาตัง� แต่เริม� ดําเนินโครงการ ทัง� การอนุเคระห์ในเรือ� งข้อมุลและ คําแนะนําและให้คาํ ปรึกษาด้านแนวทางการพัฒนาด้านการออกแบบและชี�แนะแนวทางการคิดโครงการ แนวทางการออกแบบ ต่างๆให้มีความสมบูรณ์และขอขอบคุณคณะกรรมการทีใ� ห้ขอ้ เสนอแนะและคําปรึกษาโครงการได้เป็ นอย่างดี และขอขอบคุณ อาคารอนุรกั ษ์ประปาแมนศรี ทีอ� นุเคราห์การให้ใช้พ� ืนทีใ� นการทําโครงการและอนุญาติให้สอบถาม ข้อมูลรายละเอียดและการเข้าไปดูสถานที�

ข้อเสนอแนะ ควรจับใจความสําคัญของเรือ� งในแต่ละตอนและนํามาออกแบบเรียงลําดับความสําคัญของเนื�อเรือ� งตรงไหนเด่นตรงไหนรอง

บรรณนานุกรม วรรณกรรมประกอบการเล่นละครชาตรี https://th.wikipedia.org/wiki/ https://th.jobsdb.com/th-th/articles/ https://thestandard.co/10-thai-drama/ https://sites.google.com/site/wannakadeethai606/sangkh-thxng https://www.youtube.com/จุดประกาย NOW26 https://www.youtube.com/แผนงานสือ� ศิลปวัฒนธรรม สร้างเสริมสุขภาพ https://www.youtube.com/YAOWARACH PRODUCTION https://www.youtube.com/Alive https://www.youtube.com/Point of View

ประวัตผิ วู ้ จิ ยั ชือ� -สกุล : นางสาวภัททิยา สว่าง้นตร รหัสนักศึกาา : 6003020 การศึกษา : นักศึกาษาชัน� ปี ท4ี� สาขาออกแบบภายใน วิทยาลัยการออกแบบ มหาวิยาลัยรังสิต ปี การศึกษา : 2560-2564 การติดต่อ : 0924788625 pattiya.sw@gmail.com