L A reHsortU N A
L A H U N A (ลา-หู่-นะ)
แปลว่า
คน (เป็นคำเรียกตนเองของเผ่ามูเซอดำ)
ชื่อโครงการ
:
ประเภทของศิลปนิพนธ์ : ผู้ดำเนินงาน :
ที่ปรึกษาโครงการ
:
โครงการออกแบบภายในรีสอร์ทเพื่อ การท่องเที่ยวเชิงวิถชี มุ ชนบ้านอุมยอม งานออกแบบภายใน (Interior Design) นางสาวศดานันท์ ชาญณรงค์ รหัส 5504504 นักศึกษาชั้นปีท่ี 4 สาขาออกแบบภายใน คณะศิลปะและ การออกแบบ มหาวิทยาลัยรังสิต อาจารย์เรวัฒน์ ชำนาญ
MO SOE
TABLE OF CONTENTS 01
PROJECT BACKGROUND
04
OBJECTIVE
04
EXPECTATION
05
AREA OF STUDY
08
TARGET GROUP
12
ACTIVITY TIMELINE
14
AREA REQUIREMENT
19
R E S E A R C H M E T H O D O LO G Y
25
RESEARCH REFERENCE
20
LO C A T I O N
28
KEYWORDS
33
CASE STUDY
39
BASIC RESEARCH INFORMATION
01
ที่มาและความสำคัญของโครงการ ดอยมูเซอตั้งอยู่ใน อำเภอเมือง จังหวัดตากมีสภาพเป็นเขาลูกเนินและสลับ กับแอ่งเขามีส่วนลาดเท 15 % ระดับความสูงของพื้นที่เฉลี่ยปานกลาง ระหว่าง 850-1,000 เมตร จากระดับน้ำทะเล มีเชาเขาเผ่าต่างๆอาศัยอยู่ ได้แก่ เผ่ามูเซอดำ เผ่าม้ง และเผ่าลีซอ จากการบอกเล่าของชาวบ้าน คำว่า มูเซอ มาจากการเรียกชื่อ ตามชาวเขากลุ่มแรกที่มาตั้งถิ่นฐานนั้นก็คือ เผ่ามูเซอแต่เดิมชาวบ้านมีการทำไร่ฝิ่น และทำไร่เลื่อนลอย มีการบุกรุกพื้นที่ป่า ต่อมาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมี พระราชดำริให้จัดตั้งศูนย์วิจัยและพัฒนาพรรณพืชเกษตรตาก (ดอยมูเซอ) โดยจัดทำ เป็นเกษตรทฤษฎีใหม่ โดยมีการทอลองเพาะปลูกพืชผักต่างๆและมีการแจกจ่ายเมล็ด พืชให้ชาวเขาไปปลูกแทนการทำไร่ฝ่นิ และยังมีศูนย์พัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขา มี การให้ความช่วยเหลือดูแลความเป็นอยู่ของชาวเขาบนดอยมูเซอ เมื่อประมาณ 10 ปีกอ่ นบ้านอุมยอมเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่ได้รบั ความสนใจ จากนักท่องเที่ยว มีโครงการจัดสร้างรีสอร์ทมูเซอ ทำให้ชุมมชาวเขามีรายได้เพิ่มขึ้น และเป็นการรส่งเสริมหัตกรรมพื้นบ้านของชาวเขา ต่อมาก็ได้รับความสนใจน้อยลง เนื่องจากรีสอร์ทได้ปิดกิจการไป รายได้ที่เข้ามาในชุมชนก็ลดน้อยลงตามไปด้วย การทำโฮมสเตย์ในชุมชนเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่จะสามารถทำให้ชุมชน กลับมามีมีสีสันอีกครั้ง ไมได้่เป็นเพียงแต่การท่องเที่ยว แต่ยังเป็นการไปใช้ชีวิต สัมผัสบรรยากาศแบบชาวบ้านและซึมซับธรรมชาติที่รายล้อม เป็นทางอีกเลือก หนึ่งสำหรับนักท่องเที่ยวที่ต้องการที่ต้องการสัมผัสการท่องเที่ยวรูปแบบใหม่
02
03
วัตถุประสงค์ของโครงการ ผู้จัดทำได้ศึกษาความเป็นอยู่ของชาวเขาเผ่ามูเซอดำ ในหมู่บ้าน อุมยอม จังหวัดตาก เพื่อเป็นโฮมสเตย์ที่พักสำหรับนักท่องเที่ยวมีวัตถุประสงค์ ดังต่อไปนี้ 1.เป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงวิถีชุมชน 2.เป็นการเพิ่มรายได้เสริมให้กับคนในชุมชน 3.เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และแหล่งเรียนรู้วิถีชีวิตชุมชน
ประโยชน์ท่คาดหวั ี งว่าจะเกิดขึ้น 1.นักท่องเที่ยวได้ซึมซับบรรยากาศของวิถีชุมชนและวิถีชีวิตชาวบ้าน 2.นักท่องเที่ยวได้เรียนรู้วิถีชิวิตและทำกิจกรรมร่วมกับชาวบ้านในชุมชน 3.ชุมชนกลับมามีสีสันอีกครั้ง
04
05
ขอบเขตการศึกษา
ส่วนเนื้อหาที่จะศึกษา - ศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับบ้านอุมยอม จังหวัดตาก
- ศึกษาข้อมูลเรื่องชาวเขาเผ่ามูเซอดำที่อาศัยอยู่ในบ้านอุมยอม - มาตรฐานโฮมสเตย์ในประเทศไทย - สภาพแวดล้อมทั้งภายนอกและภายในชุมชนบ้านอุมยอม จังหวัดตาก
05
มาตรฐานโฮมสเตย์ หมายถึง บ้านที่อยู่ใน ชุมชนชนบทที่มีประชาชนในชุมชนเป็นเจ้าของบ้าน ที่เจ้าของบ้านอาศัยอยูใ่ นที่เดียวกับนักท่องเที่ยว ซึ่ง บ้านที่ใช้เป็นโฮมเสตย์ตอ้ งมีคณ ุ สมบัตเิ บื้องต้น ดังนี้ 1. การทำบ้านเป็นโฮมสเย์เป็นเพียงรายได้เสริมของ เจ้าของบ้านนั้นๆ 2. มีพื้นที่ในบ้านหรือห้องพักภายในบ้านเหลือใช้หรือ ไม่ใช้ประโยชน์สามารถนำมาดัดแปลงเป็นบ้านพักได้ 3. นักท่องเที่ยวสามารถเข้ามาพักร่วมกับเจ้าของบ้าน ได้ โดยเจ้าบ้านถ่ายทอดและแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมซึ่ง กันและกันได้ 4. เจ้าบ้านและสมาชิกในครอบครัวต้องมีความเต็ม ใจที่จะรับนักท่องเที่ยวเข้ามาพัก พร้อมกับถ่ายทอด วัฒนธรรมท้องถิ่นแก่นักท่องเที่ยว 5. เจ้าของบ้านและสมาชิกในครอบครัวให้ความร่วม มือกับชุมชนในการจัดการโอมสเตย์เป็นอย่างดี 6. บ้านนั้นต้องเป็นสมาชิกของกลุ่มหรือชมรมที่ร่วม จัดการทำโฮมสเตย์ของชุมชน
06
07
กลุ่มเป้าหมาย
BACK PAKER TREKKING TOUR
FAMILY BACKPAKER 60 % TREKKING TOUR 30 % FAMILY 10 %
08
09
Car
Aircraft
Bus
CUSTOMER STAFF
Shuttle Service Main Entrance
PACKAGE A
Drop Off
Bellboy
Check In
Key
Adventure
Sleep
Bartn
Eat
Relax
Souvenir
Cooking
Adventure
Work Shop
Coffee Cafe
Dining
Farming
Travel
Meeting
Check Out
US E R B E HA V I O R
10
Bus
Car
Aircraft
PACKAGE B
Shuttle Service Main Entrance Reception
Souvenir
Cooking
Adventure
Work Shop
Coffee Cafe
Dining
Farming
Travel
Meeting
Camping
Return
U S E R BE HAVI O R
11
Time : 1 Day 05.00 - 07.00
09.00 - 11.00
12.00
13.00 - 17.00
18.00 -19.00
20.00 - 21.00
ตื่นนอน อาบน้ำ ทานข้าว
ทำไร่ ปลูกผัก ทำสวน
พักเที่ยง
ทำไร่ ทำสวน ปลูกผัก
ทานข้าว กิจกรรมส่วนตัว
อาบน้ำ เข้านอน
05.00 - 07.00
08.00 - 11.00
12.00
14.00 - 17.00
18.00 -19.00
20.00 - 21.00
ตื่นนอน อาบน้ำ ทำอาหาร
ทานข้าว เลี้ยงลูก ปลูกผัก
พักเที่ยง
เลี้ยงลูก ทำอาหาร
ทานข้าว กิจกรรมส่วนตัว
อาบน้ำ เข้านอน
12
13
ความต้องพื้นที่ออกแบบ
Bedroom Typ A 556.87 ตร.ม.
Bedroom Typ B 301.70 ตร.ม.
858.57 ตร.ม.
Work Shop 136.65 ตร.ม.
Bathroom 60 ตร.ม.
Lobby/Reception 93.07 ตร.ม. Restaurant & Cafe 196.135 ตร.ม.
Garden/Vegetable Garden 2,000 ตร.ม.
14
15
16
“ในประเทศไทย มีหมู่บ้านที่ดำเนินการท่องเที่ยวโดยชุมชน และเปิด ให้ บ ริ ก ารที่ พั ก แบบโฮมสเตย์อ ยู่หลายแห่ง และมีแ นวโน้ มเพิ่ มมากขึ ้ นทุ กปี เนื่องจากนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาตินิยมท่องเที่ยวลักษณะเช่นนี้ มากขึ ้ นและชุ ม ชนเองก็ เ ล็ ง เห็ น ประโยชน์ ข องการท่ อ งเที ่ ยวชุ ม ชนและการ ให้บริการที่พักแบบโฮมสเตย์ ซึ่งทำให้มีรายได้เสริมจากการให้บริการท่องเที่ยว” (กรวรรณ สังขกร, 2549)
17
18
เอกสารอ้างอิง พระสมศักดิ์ สิริจนโท. (2545). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการท่องเที่ยวเชิง อนุรกั ษ์ที่สอดคล้องกับวิถชี วี ติ ชาวมูเซอดำบ้านอุมยอม ต.แม่ทอ้ อ.เมือง จ.ตาก. สกว.ฝ่่ายวิจัยส่วนท้องถิ่น. มนต์ผกา วงษา. (2554). การพัฒนาเรือนโรม(โฮมสเตย์)ชุมชนเป็นแหล่งปัญญา ที่เบิกบาน กรณีศึกษาบ้านเขาแก้ว ตำบลดาวเรือง อำเภอเมือง จังหวัด สระบุรี. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาลัยศรีปทุม. กรุงเทพฯ. วินัย หมั่นคติธรรม. (2554). รูปแบบโฮมสเตย์ท่สะท้ ี อนอัตลักษณ์ทางสถาปัตยกรรม. คณะเทคโนโลยีอุตสหกรรม มหาวิทยาราชภัฎสวนสุนันทา. กรุงเทพฯ. สมชาย จะย่อ. (2551). โครงการอาคารแสดงวัฒนธรรมชนเผ่าลาหูแ่ ชแล. โครงการ เทศกาลพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นครั้งที่ 1/2551. เชียงราย: ศูนย์มนุษยสิรินธร. อำไพ สงวนแวว. (2553). ศักยภาพการพัฒนาที่อยู่อาศัยรูปแบบโฮมสเตย์บ้าน อุมยอม. สาขาสังคมวิทยา. กรุงเทพฯ. เว็บไซด์ - http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1358385930 - http://www.bopp-obec.info/home/wp-content/uploads/2015/09/t15.pdf) - http://kanchanapisek.or.th/kp14/Projects.htm - http://www.plan-travel.com/board/index.php?topic=322.0;wap2 - http://www.sawadee.co.th/thailand/hilltribes/lahu.html ผู้ท่ให้ ี สัมภาษณ์ - ผู้ใหญ่ย่าง อดีตผู้ใหญ่บ้านหมู่บ้านลีซอ บนดอยมูเซอ จังหวัดตาก - ผู้ใหญ่ตะวัน แสงพัฒนา ผู้ใหญ่บ้านอุมยอม ชุมชนชาวเขาเผ่ามูเซอดำ จังหวัดตาก - ครูต้อม นางสาวนวรัตน์ พนาโยธิน ครูสอนประจำที่ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านอุมยอม และเป็นคนในท้องถิ่น - เด็กชายมามี่ และเพื่อนๆ เด็กน้อยบนดอยมูเซอ ชนเผ่ามูเซอดำ
19
20
สถานที่ตั้งของโครงการ Amphoe Muang Tak
หมู่บ้านลีซอ Ban Lisu อาศรมพระธรรมจาริก ดอยมูเซอ
ตลาดชาวเขาดอยมูเซอ Doi Musoe Hill Tribe Market
Amphoe Mae Sot
บ้านส้มป่อย Ban Sompoi
ตลาดชาวเขาดอยมูเซอ Doi Musoe Hill Tribe Market
หมู่บ้านม้งใหม่พัฒนา Ban Hmong Mai Patthana ศูนย์พัฒนาและสงเคราะห์ ชาวเขาดอยมูเซอ
หมู่บ้านอุมยอม Ban Umyom
ศูนย์เรียนรู้เกษตร ธรรมชาติดอยมูเซอ
ศูนย์วิจัยและพัฒนาการ เกษตรดอยมูเซอ
บ้านอุมยอม หมู่ 6 ตำบลแม่มอ้ อำเภอเมือง จั ง หวั ด ตาก ห่ า งจากอำเภอเมื อ งตาก 30 กิ โ ลเมตร และห่ า งจากอำเภอแม่ ส อด 50 กิ โ ลเมตร เส้ น ทาง รถเป็นถนนคอนกรีตสามารถนำรถเข้าไปถึงหมู่บ้าน และมี เส้ น ทางท่ อ งเที่ ยวมากมาย 21
พื้นที่ส่วนกลางในหมู่บ้าน 22
บ้านชาวลาหู่นะ 23
พื้นที่ส่วนกลาง พื้นที่ส่วนห้องพัก พื้นที่ส่วนหมู่บ้าน เส้นทางในหมู่บ้าน 24
BUBBLE DIAGRAM
Back of house
Lahu Villa
WC Main Entrance
Workshop
Lobby
WC Coffee Cafe
Wiating Area Restaurant
WC
WC
พื้นที่สัมพันธ์กันมาก พื้นที่สัมพันธ์กันน้อย
25
27
KE YWORD
NATURE
BAMBOO
PATTERN RELAX CONSERVE
CULTURE
28
29
CON CEPT UAL I DEA
As part of the culture ความเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรม
30
31
CONCE PT UAL O F DESI GN
ปัจจัย 4
THE FOUR NECESSITIES OF LIFE
26 32
C A SE STUD Y
33
L A A NAT U RESORT
35
BAM BU INDAH HOT EL
34
L ISU L OD G E RESORT
35
BANGKOK T REE HOU S E
36
37
BASIC RESEARCH INFORMATION
38
ข้อมูลเบื้องต้นของงานวิจัย บ้ า นอุ มยอม หมู่ 6 ตำบลแม่ท้อ อำเภอเมือง จั ง หวั ดตาก ตั ้ งอยู ่ บน ดอยมูเซอ ห่างจากตัวอำเภอเมืองตาก 30 กิโลเมตรและห่างจากอำเภอแม่สอด 50 กิโลเมตร ทางเข้าหมู่บ้านเป็นถนนคอนกรีตผ่านศูนย์สงเคราะห์และพัฒนา ชาวเขาและศูนย์ทอดลองพันธุ์พืชดอยมูเซอ โดย 2 หน่วยงานได้ดูแลการดำเนิน ชีวิตความเป็นอยู่ของชาวเขาบนดอยมูเซอเป็นสถานที่อาศัยของชาวเขา 4 ชนเผ่า ได้แก่ เผ่าม้ง เผ่าลีซอ เผ่ามูเซอเหลือง และเผ่ามูเซอดำ ทางเข้าหมู่บ้านอุมยอม ก็ จ ะผ่ า น 2 หมู ่ บ ้ า น คื อ หมู ่ บ ้ า นชาวเขาเผ่ า ม้ ง และหมู ่ บ ้ า นชาวเขาเผ่ า ลี ซ อ บ้านอุมยอมเป็นชุมชนของชาวเขาเผ่ามูเซอดำ ซึ่งปัจจุบันถือเป็นชนเผ่าเดียว ในจังหวัดตากที่ยังหลงเหลือศิลปะวัฒนธรรมและยังคงอนุรักษณ์การก่อสร้าง บ้านแบบโบราณเอาไว้ บ้านอุมยอม มีผู้ใหญ่ตะวัน เป็นหัวหน้าหมู่บ้าน มีทั้งหมด 84 หลังคา เรือน มีประชากรประมาณ 500 คน มีเด็กที่อยู่ในวัยเรียนคิดเป็น 40 % ของ ประชากรในหมู่บ้าน ภายในหมู่บ้านมีศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านอุมยอม โดยรับ เด็กตั้งแต่ 2 ขวบ -4 ขวบครึ่ง มีเด็กนักเรียน จำนวน 50 คน มีครผู้สอน 2 คน โดยการเรียนการสอนหลักๆ จะสอนภาษาไทยเพื่อเตรียมความพร้อมให้เด็กที่ จะเรี ย นต่ อ ในระดั บ ต่อ ไปในโรงเรีย นบ้านมูเซอ ซึ ่ งเป็ น โรงเรี ยนขนาดเล็ กบน ดอยมู เ ซอ มี ก ารเรี ย นการสอนตั ้ งแต่ ร ะดั บ ชั ้ น อนุ บ าล 1 – มั ธ ยมศึ ก ษาปี ท ี ่ 3 เด็กชาวเขาที่จบจากโรงเรียนมีบางส่วนก็ได้เรียนต่อในโรงเรียนในเมืองแต่บาง ส่วนก็ต้องหยุดเรียนเพื่ออกมาช่วยพ่อแม่ทำไร่ทำสวน หรือบางส่วนก็ออกมา แต่งงานมีครอบครัว ทำให้เด็กขาดโอกาสในการเรียนหนังสือ จากการเสนอแนะ ของครูต้อม ครูประจำศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านอุมยอม อยากให้มีการจัดตั้งศูนย์ พัฒนาอาชีพและส่งเสริมความรู้ของชนเผ่ามูเซอดำ เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้แก่เด็ก เล็กและเด็กที่ไม่มีโอกาสเรียนหนังสือในชุมชนได้เข้ามาศึกษาหาความรู้เรื่อง ศิลปะวัฒนธรรมมูเซอดำและเป็นการฝึกอาชีพที่จะใช้ในการดำรงชีวิตต่อไป
39
ลั ก ษณะทั ่ วไปของบ้ า นสร้ า งจากไม้ ท ั ้ งหลั ง เสาเป็ น ไม้ เ นื ้ อแข็ ง ทั ้ งต้ น ถ้ า เป็ น ทรงโบราณ แท้ๆจะต้องมีเสาบ้าน 25 ต้น ส่วนผนังทำจาก ไม้ไผ่ โดยการนำไม้ไผ่มาผ่าเป็นเส้นประมาณ 2-3 เซนติ เ มตร นำไปตากให้ แ ห้ ง และนำมา สานขัดกันเป็นผนังฝาบ้าน ในส่วนของพื้นก็ทำ เช่ น เดี ย วกั บ ผนั ง แต่ ไ ม่ ต ้ อ งสาน จะใช้ ว ิ ธ ี การวางเรียงกันบนคานพื้น จุดเด่นก็คือ จะไม่ การใช้ ต ะปู ย ึ ด ใดๆ ทั ้ งสิ ้ น หากมี ก ารชำรุ ด ก็จะใช้วิธีการนำไม้ตอกที่ได้จากไผ่มาผูกเพื่อ ซ่อมแซม หน้าบ้านมีนอกชาน และภายในบ้าน มีเตาไฟอยู่กลางบ้านหรือมุมบ้านเพื่อใช้หุงข้าว และให้ค วามอบอุ ่ น ในช่ ว งฤดู หนาว บ้ า นของ ชาวมูเซอดำจะนิยมยกทรงสูง เพื่อพื้นด้านล่าง จะใช้เ้ ก็บฟืนและป้องกันสัตว์ท่มีี อนั ตรายเข้าบ้าน หน้าบ้านจะมีบนั ไดพาดยาวจากพื้นถึงชานหน้าบ้าน การมุงหลังคาจะใช้หญ้าแฝกหรือหญ้าคามุงฟ่่อน ทับกันให้หนาแน่น เพื่อให้ความอบอุน่ ในฤดูหนาว ได้เช่นกัน
40