Muidhond

Patrice Toye verlaat de nabije oever

We bevinden ons op een braakliggend terrein. Het is een tussenruimte. Een gebied dat ’s nachts industrieel verlicht wordt, aan de oever van een grote rivier. Er wonen weinig mensen. Ze lijken zelfs een beetje verdwaald te zijn. Alsof ze allemaal samen in een tussentijd, in afwachting van een andere tijd, leven. Het daglicht brengt rust. Niet zoals het nachtelijke kunstlicht, dat de aarde omspant en mensen onrustig maakt.

Jean-Pierre Vanhee

Jonathan, gespeeld door Tijmen Govaerts, is het hoofdpersonage. Hij is in de twintig. Een meisje van acht of negen dat Elke heet, maar door hem Bes genoemd wordt omdat ze dat mooier vindt, is zijn antagoniste. Wat een onwerkelijk puik acteerwerk van Julia Brown! Dan zijn er nog haar moeder (Greet Verstraete) en de zijne (Ina Geerts). Moeders met een schaars eigen leven. Ze zijn vrij afwezig aanwezig in dat van hun kinderen.

Wanneer Bes Jonathan toelaat in haar zorgvuldig verzonnen dierenclub op de oever gaan ze braakliggen. Dat is naast elkaar op je rug liggen tussen gele ganzenbloemen, bijvoeten en de gewone raketten. Zandbegroeiing is dat. Dan laat ze hem binnen in haar beestige luchtwoning. In de omrin-

gende struiken geeft ze haar dieren een plaats en bedenkt ze huisregels voor haar dierenclub zoals ‘Je mag hen nooit uitsluiten of zeggen dat ze stinken’.

© Cinebel

Afleren en vervangen!

MOEDER EN MODDER

Een muidhond is een vis die tot de karperachtigen behoort. Hij wordt ook wel moethond genoemd. Het woord verwijst naar moeder en modder, wat voor vissen ongeveer hetzelfde betekent. Sommige mensen houden ook wel van een modderbad, maar vissen hebben daarin niet te kiezen. Veel daadkracht hebben ze trouwens niet. Hoewel ze veel kunnen teweegbrengen handelen ze niet zoals wij dat doen. Ze behoren tot het rijk van de zeeën, de rivieren, de vijvers, de moerassen, de kreken en de beken.

Sommige mensen houden ook wel van een modderbad, maar vissen hebben daarin niet te kiezen

Hoewel vissen lang als gevoelloos werden beschouwd, weten we nu dat ze pijn voelen, dat ze vrienden maken en depressief kunnen zijn. Dat ze met andere soorten kunnen communiceren. Dat ze signalen kunnen opvangen en uitzenden. Dat ze deel kunnen uitmaken van een verhaal. Ze laten zich vangen, opsluiten, verzorgen en bekijken. Ze paren, vormen scholen en zwemmen tegen de stroom in. Doen ze dat bewust? In het rijk waar ze toe behoren gebeurt niets bewust, wat niet wil zeggen dat ze hersen- of gevoelloos zijn. Maar het gebeurt wel.

Jonathan telt op en af om zijn gevoelens te verschalken

DE SCHAAL VAN NUL TOT TIEN

Jonathan worstelt met zichzelf. Met het deel van zichzelf dat hij niet aanvaarden kan. Velen van ons, hoewel we het niet echt kennen noch ooit gevoeld hebben, vinden dat evenmin aanvaardbaar. Hij telt op en af om zijn gevoelens te verschalken. Hij registreert zichzelf: spanning op een schaal van nul tot tien? Vandaag vijf. Op de vraag ‘Wat voor iemand ben jij eigenlijk?’ antwoordt hij: ‘Dat ben ik vergeten.’ Enkele minuten later vult hij dat antwoord aan met ‘een monster’.

Na de vaststelling van zijn fysieke aantrekking tot kinderen is Jonathan iemand anders geworden. Al wilde hij dat duidelijk niet. Nu moet hij de ene gedachte door de andere vervangen. Dat is bepaald niet zo eenvoudig als het blad van een boek omdraaien. Toch meent de psycholoog dat we samenvallen met onze gedachten en dus moet het kunnen. Patrice Toye regisseert glashelder dit mogelijke — maar zo onmogelijk moeilijke — veranderingsproces. Het is uitmuntende en poëtische cinema geworden. In alle soberheid koppelt zij een weinig benijdenswaardig lot aan een van de meest complexe vraagstukken van de menselijke natuur.

In alle soberheid koppelt Toye een weinig benijdenswaardig lot aan een van de meest complexe vraagstukken van de menselijke natuur

Sommige handelingen zijn sociaalmaatschappelijk verboden. Al behoren ze tot die haast onweerstaanbare gevoelens die biologisch en evolutionair verankerd zijn, pedofilie valt onder de categorie ‘psychoseksuele stoornissen’ en wordt niet getolereerd. Wat Toye aan het licht brengt, is het grensgebied tussen het bewuste en het onbewuste handelen, waarin zich overigens menige strijd afspeelt. Na ampele introspectie, na dagelijks opgebouwde weerstand tegen de aandrang, is verandering van het handelen beslist mogelijk. Evenwel niet zonder crisis, zonder hulp, zonder muidhond.

Patrice Toye, Muidhond (België, 2019). Met: Tijmen Govaerts, Ina Geerts, Julia Brown, Line Pillet. Speelduur: 99’.