de rijksgebouwendienst
V
A
In de tweede helft van de negentiende eeuw richtte Victor de Stuers de Commissie van Rijksadviseurs van Geschiedenis en Kunst op. Het is het begin van de Nederlandse monumentenzorg. Vanaf dan koopt de Staat, op advies van de Commissie, in verval geraakte of leegstaande gebouwen op om deze vervolgens te restaureren. Veel van deze monumenten, zijn nog steeds in beheer bij de tegenwoordige Rijksgebouwendienst. Onderdeel van de missie van de Rijksgebouwendienst is het in stand houden van Nederlands cultureel erfgoed. Wij beheren en onderhouden deze monumenten zorgvuldig. Zo dragen we bij aan de bevordering van de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van onze (binnen)steden. De Rijksgebouwendienst is eigenaar van 360 monumenten een aantal ervan staat in de top 100 van Unesco monumenten, bijvoorbeeld de Ridderzaal in Den Haag en het Koninklijk Paleis in Amsterdam. «
Wat is een monument?
Monumenten in beheer bij de Rijksgebouwendienst
Een monument is een gebouw dat behoort tot ons cultureel erfgoed of dat vanuit zijn schoonheid en kwaliteit behouden moet blijven. Er zijn verschillende soorten monumenten: • Rijksmonumenten • Provinciale monumenten • Gemeentelijke monumenten
De Rijksgebouwendienst beheert verschillende soorten monumenten. Een bijzondere groep monumenten vormt de Koninklijke paleizen. Ook buitenplaatsen zoals Landgoed Huis Trompenburgh in ’s-Graveland en monumentale kerken maken deel uit van de monumentenportefeuille. Daarnaast beheert de Rijksgebouwendienst een aantal grafmonumenten waaronder het graf van Willem van Oranje in Delft en gedenknaalden. Ook een aantal monumentale musea, zoals museum Meermanno te Den Haag, rechtbanken en gevangenissen; bijvoorbeeld de Koepelgevangenis in Haarlem, behoren tot ons monumentenbestand. De meeste monumenten in beheer van de Rijksgebouwendienst zijn in gebruik als kantoor.
Soms is er verwarring over het begrip 'rijksmonument.' Een rijksmonument is een gebouw waarvan de cultuurhistorische waarde en schoonheid van nationaal belang is. Nederland telt in totaal circa 62.500 rijksmonumenten en circa 350 beschermde stads- en dorpsgezichten.
Veel van de in het verleden door de voorlopers van de Rijksgebouwendienst gebouwde gebouwen hebben inmiddels de monumentenstatus. Wat vandaag de dag gebouwd wordt kan in de toekomst ook weer monument worden.
Meer weten? Ga naar: www.rgd.nl Ook interessant: www.cultureelerfgoed.nl www.paleisamsterdam.nl/ www.rgd.nl/onderwerpen/de-gebouwen/koepelgevangenis-haarlem www.trompenburgh.nl www.meermanno.nl
koninklijk paleis amsterdam
museum meermanno westreenianum den haag
een triomfboog en is vervaardigd uit verschillende soorten marmer waaronder portor, een zeer kostbaar goudgeaderd marmer. Bij de laatste restauratie, afgerond in 2001, heeft de Rijksgebouwendienst het monument volledig gedemonteerd en weer opgebouwd om het te kunnen ontdoen van schadelijke zouten. Het grafmonument is het hele jaar door te bezichtigen in de Nieuwe Kerk.«
koepelgevangenis haarlem
groep bewakers, omdat alle cellen vanuit het midden in één oogopslag te zien zijn Na een omvangrijke uitbreiding op het binnenterrein eind vorige eeuw, ontwierp de Rijksgebouwendienst in 2001 een lifttoren en een toren voor douches. Beide torens werden in het midden van de koepel geplaatst. In 2003 is de kap grondig gereinigd en in zijn oorspronkelijke kleurstelling geschilderd.«
Huis De Trompenburgh is een buitenplaats in het Noord-Hollandse plaatsje ’s-Graveland. Het huis werd tussen 1675 en 1684 gebouwd voor Cornelis Tromp, zoon van de beroemde admiraal Maarten Tromp. Trompenburgh is omgeven door water. Aan de voorkant staat een grote achthoekige koepelzaal, tevens het pronkstuk van het pand. De koepelzaal is uitbundig beschilderd met onder andere afbeeldingen van de heldendaden van
museum meermanno westreenianum, den haag Bij zijn dood in 1848 liet baron Van Westreenen zijn woonhuis en verzamelingen na aan de Staat op voorwaarde dat het een museum zou worden. In 1852 werd het huis als museum opengesteld. Architect J. Craner ontwierp een nieuwe voorgevel en een groot deel van de museuminrichting. De geheel in stijl bewaard gebleven boekenzaal is hiervan een uniek voorbeeld. Tussen 2000 en 2002 heeft de Rijksgebouwendienst een grootschalige
restauratie en verbouwing aan het museum uitgevoerd. Daarbij werd het uitgebreid met het naastgelegen pand en werd de looproute voor het publiek verbeterd. Doorlopend over beide panden werd de zogenaamde educatiezolder ingericht, vooral gericht op schoolklassen. In 2005 zijn de veiligheidsvoorzieningen aangepast, zoveel mogelijk door oorspronkelijke toepassingen te benutten. «
Cornelis en zijn vader. De buitenplaats is door de laatste eigenaar geschonken aan de Staat. Tussen 2001 en 2005 heeft de Rijksgebouwendienst het huis gerestaureerd. Hierbij is speciale aandacht besteed aan de unieke plafond- en wandschilderingen. Sinds 2006 staat het huis ter beschikking van het Rijksmuseum Amsterdam, dat het beperkt voor publiek openstelt. Ook kan het gebouw voor bijeenkomsten worden gehuurd.«
trompenburg 's-gravenland
Willem van Oranje werd in 1584 vermoord door Balthazar Gerards en begraven in de Nieuwe Kerk in Delft. Op zijn graf kwam tijdelijk een houten monument te staan. Pas in 1609 gaf de Staten-Generaal opdracht tot het maken van een stenen monument. Beeldhouwer en architect Hendrick de Keyser ontwierp het praalgraf en begon in 1614 met de bouw. Na zijn dood maakte zijn zoon Pieter het werk in 1622 af. Het praalgraf in renaissancestijl lijkt op
De gevangenis in Haarlem is een rijksmonument met een bijzondere plek in de architectuurgeschiedenis. Deze koepelgevangenis werd in 1901 gebouwd naar ontwerp van justitiearchitect Willem C. Metzelaar. Zijn vader Johan F. Metzelaar had daarvoor in Arnhem en Breda al dergelijke gebouwen neergezet. De koepel maakt het mogelijk dat een grote groep gevangenen in de gaten kan worden gehouden door een beperkte
trompenburg, 's-gravenland
ruïne van brederode santpoort
grafmonument willem van oranje delft
gekomen. In de jaren dertig heeft de Staat het gebouw van de gemeente Amsterdam gekocht. Tegenwoordig dient het als Koninklijk Paleis en is het ingericht voor ontvangsten. De belangrijkste vertrekken zijn, als het paleis niet door de Koningin wordt gebruikt, voor het publiek geopend. Na afronding van de restauratie van het interieur is de Rijksgebouwendienst begonnen aan de restauratie van de gevels.«
grafmonument willem van oranje delft
koninklijk paleis amsterdam
Het Koninklijk Paleis Amsterdam is één van de belangrijkste zeventiendeeeuwse monumenten van Nederland. Het werd in 1648 als stadhuis van Amsterdam gebouwd. In 1808 nam Lodewijk Napoleon, koning van Holland en broer van de Franse keizer, het gebouw als paleis in gebruik. Koning Willem 1 gaf het gebouw terug aan de stad Amsterdam, maar de stad stelde het paleis aan hem ter beschikking totdat er een nieuw paleis zou zijn gebouwd. Het nieuwe paleis is er nooit
koepelgevangenis, haarlem
ruïne van brederode, santpoort Kasteel Brederode kent een lange geschiedenis. Waarschijnlijk is het al aan het eind van de dertiende eeuw gebouwd door de heren van Brederode. Tot tweemaal toe werd het gebouw vernield: in 1426 door de Kabeljauwen uit Haarlem en later, in 1573, nog eens door de Spanjaarden. Het kasteel is daarna niet meer herbouwd. In 1798 kwam de ruïne in handen van de Staat. In de tweede helft van de negentiende eeuw vonden restaura-
tie- en reconstructiewerkzaamheden plaats. Eerst onder leiding van Haarlems gemeentearchivaris Enschede, later onder leiding van architect Pierre Cuypers en rijksbouwmeester Jacobus van Lokhorst. In 2010 start de Rijksgebouwendienst met een van de grootschaligste consolidatieacties die ooit in de ruïne zijn uitgevoerd.«
BooQi products are produced under license and are subject to design registrations and trademarks. © Booqi Media Solutions BV www.booqi.com NO xxxxx/XX call +31 (0)20 7163151