WANDELROUTE NL
Boven
De 23 km lange wandelroute voert afwisselend door bos en duin. Middenboven
Niet te missen: met een populatie van 2000 dieren kom je bijna zeker een damhert tijdens je wandeling tegen. Middenonder
Tijdens de herfst is het bronsttijd en proberen de mannetjes zoveel mogelijk hindes te verleiden. Rechtsboven
Achter de hoogbouw van Zandvoort aan Zee ligt het grootste aaneengesloten wandelgebied van Nederland.
De Amsterdamse Waterleidingduinen Tekst en fotografie: Ruben Schipper
De herfst is bij uitstek de periode om lekker uit te waaien. En waar kan dat beter dan in de Amsterdamse Waterleidingduinen? Het grootste aaneengesloten wandelgebied van Nederland. Vanuit De Oase bij Vogelenzang maakt deze wandeling een ronde van 23 km door het duingebied dat al sinds 1851 wordt gebruikt als waterwingebied.
24
140909 Hike #6 2014.indd 24
9/9/14 10:10 PM
HIKE & Trekking
“Kijk daar!” Vlakbij ons loopt een roedel damherten. Met ruim tweeduizend dieren leeft in de Amsterdamse Waterleidingduinen de grootste populatie damherten van Nederland. Op de Veluwe, waar ook damherten in het wild leven, hebben wij ze maar zelden gezien. Maar hier lijkt het een groot hertenpark waar we de dieren soms op minder dan vijf meter passeren. De luide brul van het hertenbok zal de hele dag te horen zijn. Want tijdens de herfst is het bronsttijd en probeert het mannetje zoveel mogelijk hindes te verleiden. De dieren lokken ook talrijke bezoekers die uitgerust met lange telelenzen het wild willen fotograferen. De afgelopen jaren is veel gediscussieerd over de overlast van de herten in de regio. Rondom de duinen zijn hekwerken geplaatst en er is overwogen de damherten te verhuizen naar Oost-Europa of Spanje. Onlangs heeft het college van B en W in Amsterdam besloten om het wild te gaan beheren. De faunabeheereenheid heeft vervolgens de vergunningen aangevraagd voor afschot. Cholera-epidemie Het is vroeg in de morgen als we vertrekken. Hoewel er een stevige najaarswind staat, schijnt de zon volop en geeft het de gekleurde bladeren een warme gloed. We zijn er van overtuigd dat het vandaag de laatste mooie herfstdag zal worden en zo denken er kennelijk veel mensen over want
zelfs op dit vroege uur wandelen we tussen nordic walkers, hardlopers en ruiters. Het eerste deel van de wandeling is eenvoudig. De paden zijn goed te vinden en we lopen in de richting van het Oosterkanaal, dat onderdeel uitmaakt van een drinkwaterleiding naar Amsterdam. Na de cholera-epidemie
Damherten passeren ons op minder dan vijf meter afstand. die in de winter van 1848 in de hoofdstad heerste, ging de gemeente op zoek naar een nieuwe bron voor schoon drinkwater. Daar in de duinen juist sprake was van wateroverlast besloot men onder aanvoering van de rijke Amsterdammer Jacob Van Lennep een drinkwaterleiding aan te leggen. Op 11 november 1851 stak de elfjarige prins Willem van Oranje de eerste spade in de grond van een duinvallei, later de Oranjekom geheten, en op 6 juni 1853 spoot het eerste duinwater Amsterdam binnen. Het schone drinkwater heeft er aan bijgedragen dat tijdens een volgende cholera-epidemie in 1866 relatief weinig inwoners van Amsterdam overleden aan de ziekte.
Struinen Het wordt aanmerkelijk rustiger op de route en nadat we het Puntbergje zijn gepasseerd lopen we lange tijd alleen door de duinen. Af en toe zien we een hinde wegspringen en op de achtergrond horen we het burlen van de bokken. Rond de Kop van het Grote Vlak wordt het landschap ruiger. De zeewind heeft hier vrij spel. De oranje bessen aan de doornstruiken schitteren in de zon. Toch worden deze duindoornstruwelen bedreigd door de wildgroei van de Amerikaanse vogelkers. Tot 2016 zullen op tal van plaatsen werkzaamheden plaatsvinden om de oorspronkelijke habitat te herstellen. Zo zal het grondwaterpeil worden verhoogd en delen van de grond worden afgeschraapt om de wildgroei van de bospest zoals de Amerikaanse vogelkers ook genoemd wordt, een halt toe te roepen. Even verderop twijfelen we of we nog de juiste route volgen. We kijken naar de stand van de zon en gokken in welke richting we moeten lopen. Het is in deze duinen toegestaan om van de paden af te gaan en te struinen, dwars door het ruige duinlandschap. We trekken over smalle wildpaadjes langs stekelige struiken en over heuvelachtige zandvlaktes. Het avontuur is begonnen. Het is niet mogelijk om in een rechte lijn door het gebied te trekken. Soms is de begroeiing te dicht of zit het terrein vol gaten van holen van vossen of konijnen. Dit deel van de wandeling is het hoogtepunt. De enkeling die voor ons liep zijn we uit het oog verloren. Wij blijven ons verbazen dat zo weinig wandelaars het aandurven om van het pad af te gaan. Verdwalen is vrijwel niet mogelijk. De hoogbouw van Zandvoort aan Zee die boven de horizon uitsteekt gebruiken wij als oriëntatiepunt. Uiteindelijk bereiken we het dennenbos dat in de route beschreven wordt en moeten we over een klinkerweg de route vervolgen. Infiltratiekanalen Deze verharde weg brengt ons bij de infiltratiekanalen. Rond 1957 was de hoeveelheid water in de dui-
25
140909 Hike #6 2014.indd 25
9/9/14 10:10 PM
©Freytag & Berndt, Wenen
WANDELROUTE NL
nen niet meer toereikend voor de drinkwatervoorziening. De vraag naar drinkwater was inmiddels drie keer zo groot dan de hoeveelheid regenwater die hier jaarlijks valt. Via een pijpleiding, de Rivierduinwaterleiding, wordt sindsdien het Rijnwater vanaf Nieuwegein naar de duinen getransporteerd. Hier aangekomen zakt het water via infiltratiekanalen weg in de bodem, om elders weer te worden opgepompt als schoon en smaakvol drinkwater.
We trekken over smalle wildpaadjes langs stekelige struiken en over heuvelachtige zandvlaktes. Het avontuur is begonnen. In de jaren zestig zijn tal van deze infiltratiekanalen gegraven. Na verloop van jaren groeide het besef dat het ingevoerde water verontreinigd was met chemicaliën. De fauna veranderde, bloemen werden zeldzamer. Na maatregelen zijn tegenwoordig orchideeën, zoals de brede wespenorchis, weer ruimschoots te vinden in dit waterwingebied. De brede graspaden langs het water van het Kromme Schusterkanaal zijn vlak en toegankelijk.
Het water is helder, maar vissen zijn niet zien. Wel enkele zwanen en reigers. Tijdens de graafwerkzaamheden voor de aanleg van de waterwegen zijn er scherven en resten van de Romeinen en uit de IJzertijd gevonden. Ook tref je in de duinen bunkers uit de Tweede Wereldoorlog aan.
Linksboven
Damherten Langzaam maar zeker wordt de begroeiing weer hoger en vormen zich weer bossen om ons heen. Steeds meer wandelaars kruisen ons pad. Damherten huppelen vrolijk tussen de bomen door. Langs de rand van een klein veld liggen fotografen in het gras terwijl de hindes geduldig lijken te poseren. Een enkele keer doen ze een stapje opzij als een iets te enthousiast kind te dichtbij komt. Als we over de Oranjekom turen zien we het bezoekerscentrum van de Waterleidingduinen. Een bezoek hieraan vormt een mooie afsluiting van deze verrassende wandeling.
Rechtsonder
Kies je eigen weg: het is in de Amsterdamse Waterleidingduinen toegestaan om van de paden af te gaan en te struinen, … … dwars door het ruige duinlandschap. Linksonder
In infiltratiekanalen wordt rivierwater gefilterd tot schoon en smaakvol drinkwater.
Deze wandeling is gelopen op Hanwag schoenen. hanwag.nl
Deze wandeling is slechts één van de 52 wandelingen uit de Rother wandelgids Nederland. Kijk om te bestelllen en voor welke Rother gidsen er nog meer in het Nederlands zijn verschenen op uitgeverijelmar.nl Download gratis de routebeschrijving en gps-file op hikeandtrekking.nl
26
140909 Hike #6 2014.indd 26
9/9/14 10:10 PM