SOUTH
OMO PEOPLE
SOUTH Jean Philipse, november 2010 verslag van een reis door het zuiden van EthiopiĂŤ
OMO PEOPLE
“Money, money, money, bir, bir, bir, highland, highland, highland, pen, pen ,pen, photo, photo, photo, caramella, caramella, caramella”... het dreunt nog uren door je hoofd. In iedere volgorde, waarbij het bir, bir, bir de bovenliggende klanken zijn. Bir is het geld hier. Rustig, op je gemak, de foto van je leven maken is er hier niet bij. Met honderden zwermen ze om je heen, schreeuwend, gillend, smekend, “photo, photo, photo.” Foto’s zijn topinkomen. Op je vijfde je oude dag veiligstellen. Zo gaat het hier. Een beetje mooi optuigen, een aardig smoeltje en de kassa slaat aan. Zwermen toeristen gegarandeerd. En als je niet bereid bent om zo maar te geven komt uiteindelijk het zinnetje, “no father, no mother, no brother” bovendrijven. Vaak zijn ze dan niet ouder dan vijf. Dit is South Omo, Ethiopië. Ik meen dat Omo in het Spaans wit betekend maar daar is hier geen sprake van. Donker Afrika in al haar glorie loopt hier langs de weg. Ook hier zijn de lege waterflessen een kostbaar bezit. Ze hollen honderden meters met je auto mee in de hoop op zo’n leeg plastic geval. Highland heet het water hier en dat gillen ze vooral. Kunnen ze hun bruine, zanderige soep indoen. Aan watermanagement moet hier nog veel gebeuren. Sowieso aan management. Maar door het ontbreken hieraan ben je hier. Dorpen kijken. Mensen bekijken, het is niet anders. Natuurlijk het is gelijk oversteken, zij kijken, jij kijkt. En je sponsort, dat is de deal.
De Tsemai stam ziet veel toeristen voorbij komen en zijn daar helemaal klaar voor,
ze verkopen kleine snuisterijen maar hun best verkopende product zijn ze zelf
Landschap nabij Arbore
Hoopvol behangen ze zich met kettingen in de hoop een mooie deal te kunnen sluiten
Mannen hebben meestal verscheidene vrouwen
Arbore stamhoofd met zijn familie
De zon schijnt onbarmhartig
Overzicht landschap bij Arbore, 80 kilometer voor Turmi, de toeristenverzamelplaats.
De groenen vallei in de achtergrond is een grote groentenkwekerijen voor de westerse markt.
De Hamar zijn veruit de grootste stam in het zuiden van de Omo vallei
Ze lopen enorme afstanden per dag om spullen op de diverse markten te kopen en te verkopen
KALEM
(OMORATE)
De Dasanech stam komt oorspronkelijk uit het gebied van het Turkana meer in Kenia
Ze wonen in een paar dorpen aan de Omo rivier vlakbij Omorate
Een Dasanech vrouw heeft water gehaald uit de modderige Omo rivier
Die jerrycan weegt heel wat kilo’s maar daar lijkt ze geen last van te hebben
Dasanech meisjes poseren als volleerde modellen
drie kleuren zwart
dit was een duur groepsportret....
Dasanech dorp
MARKET
DAY IN DIMEKA
Dimeka is het grootste dorp in South Omo
Zaterdag is marktdag en de Hamer lopen uren om daarbij te zijn
Als ze geluk hebben stopt er een vrachtwagen
In Dimeka is het marktdag. Slimme jongens hebben hier een nering opgezet: toeristen afpersen. Volgens de “boys” heb je hier een gids nodig en moet je een fors bedrag als entree voor de markt betalen. Maar vandaag ben ik slimmer en zeg nee. Daar hebben ze niet van terug. Er is hier een mannenmarkt (runderen en geiten) en een vrouwenmarkt (groentes, textiel en ‘spullen’). Na de Dasanech in de ochtend zijn deze tribes haast burgerlijk te noemen. Je normen zijn uitermate flexibel en aan inflatie onderhevig blijkt wel weer. Ik schud links en rechts wat handen, geef vele schouderduwen (de manier om hallo te zeggen), en krijg een borst aangeboden. Voor een foto. Ik heb mijn album eigenlijk al vol maar wil voor die twee bir wel mijn toestel weer laten klikken. Ze tellen overigens de klikken hier. Tien bir per klik. Ze trekt haar door en door vuile t-shirt met nog vaag het embleem van Arsenal erop uit en toont haar borsten. Schaamteloos zouden wij zeggen maar dat is hier totaal misplaatst. Later in het hotel komen dezelfde oplichters van de markt gezellig bij mij aan tafel zitten en vragen terloops wat zo’n laptop nu eigenlijk in Nederland kost. Ik flapte eruit dat dat meer als een maandsalaris is maar dat wordt niet begrepen. Hun maandsalaris is vrijwel nihil dus dat maakt niet echt indruk. Een van de stoere jongens had wel een tekst op zijn shirt die ik onthield. Blak Taigr stond erop. Op het einde van de avond stonden er 22 biertjes op mijn rekening. Ik denk dat ik de toegang tot de markt achteraf betaald heb.
mannenhuis in Dimeka
KOLCHO LAND OF THE
KARO
een Karo schoonheid in Kolcho
Boys will be boys, always (Kolcho)
THE BULL JUMPER
een krokodil die plotseling verscheen, nergens water te bekennen
Salomon was zijn naam. En hij was eraan toe. Vandaag was zijn grote dag. De ‘Ukuli Bula’ en hij trilde van de zenuwen. Vandaag werd hij van jongen een man. Als hij tenminste over stieren kon springen. Het is letterlijk een sprong van kind naar man. Hierna zou hij kunnen trouwen en een familie stichten. Al lang voor de ceremonie was ik in zijn dorp en kreeg zo een mooie kijk op de voorbereidingen. Op een grote open plek waren een paar vrouwen alcohol aan het stoken in grote zwarte ketels. In het midden dansten en zongen vrouwelijke familieleden en vriendinnen in een kring waarbij er tussendoor flink wat alcohol ingenomen werd. Sommigen droegen geweren en schoten in de lucht. Andere bliezen op primitieve trompetjes en een enkel scheidsrechtersfluitje. Salomon was mij samen met zijn vader komen begroeten en bleef een beetje verlegen rondhangen. Wat later kwamen de eerste gasten in een lange stoet de berg aflopen naar de plek waar met bladeren afdaken gemaakt waren en waar iedereen op verse bladeren ging zitten. De mannen in rijen vooraan, de vrouwen achteraan. Een groep jongemannen, allemaal beschilderd, gingen helemaal aan de rand zitten en ze hadden een lange tak, een soort zweep, in hun handen. Iedereen was uitgelaten vrolijk en jonge meisjes sloten zich aan bij de dansende en drinkende groep in het midden. Even later werd Salomon door een drietal jonge mannen van een andere haardracht voorzien. Heel zorgvuldig werd zijn haar ‘gepluisd’. Een werk dat bijna een uur in beslag nam. Hierna zag hij eruit als een beetje mislukte rastafari. Veel van de meisjes in het midden hadden zich nu omgekleed en zagen er op hun paasbest uit. Ze werden door een van de vrouwen die zich ook met de alcohol bezig hield ingewreven met een soort vet. Het dansen werd heftiger en heftiger en en de mannen op de eerste rij stonden zo nu en dan en sloegen de meisjes, bijna liefdevol, met hun zweep. Dat klonk verre van vrolijk en liet ook behoorlijke diepe wonden achter maar hoe meer er geslagen werd hoe uitgelatener de meiden werden. Bij sommigen gutste het bloed uit hun rug. Een paar dappere meisjes bleven de mannen maar uitdagen en vroegen om meer, meer. Het vet op hun
rug moest de pijn verzachten, de alcohol die pijn verdoven en later zullen de meisjes hun littekens met trots dragen om te bewijzen dat ze dapper zijn en een grote gave tot het geven van liefde hebben. Hierna trok iedereen naar een omheinde plek in het dorp en sommige mannen gingen de stieren verzamelen. Dat nam veel tijd in beslag en ging er ook niet zachtzinnig aan toe. Ondertussen werd Salomon apart genomen en onderging ‘iets’. Hij was vrijwel onzichtbaar tussen de kluwen mensen die om hem heen hingen. Ik kon vaag zien dat hij op de grond lag en dat ze iets op zijn benen en geslacht wreven. Hij was nu helemaal naakt en toen er een aantal stieren verzameld was ging hij een keuze maken. Hij bekeek de stieren, aaide ze en wees er zo nu en dan een aan. Hierna werden de dieren naar een andere open plek gedreven. Iedereen stond er omheen en de meisjes bleven zingen, dansen en bliezen onophoudelijk op hun trompetten. Even later bleek het niet de juiste plek te zijn en de hele groep, inclusief de stieren, liepen een roteind naar een plek ver buiten het dorp waar het ritueel zich herhaalde. Salomon liep een tijdlang tussen de stieren die bijeen gedreven waren. Hij wreef de beesten rond hun geslachtsdelen om ze blijkbaar rustig te maken. Zijn ‘assistenten’ waren druk in de weer om de stieren in het gareel te krijgen. Er stonden nu twaalf stieren opgesteld. Jonge beesten aan het begin en het einde. De spanning liep op, de vrouwen krijsten nu. Salomon stond vlak voor mij, achter de rug van zijn broer te wachten op het grote moment. Hij trilde licht, zijn spieren tot het uiterste gespannen. Dan slaakt iemand een kreet en rent hij hard naar de stieren, weifelt, springt, is boven op de stieren, en hopt licht uit balans van stier naar stier tot hij bijna op het einde misstapt en tussen twee beesten terecht komt. De vrouwen slaken kreten van teleurstelling, de mannen moedigen hem aan. Hij loopt terug naar zijn broer en begint vrijwel direct aan zijn tweede poging. Er volgen er nog een stuk of vijf. Soms kijkt hij mij aan of ik er nog wel ben. Ik probeer hem zo bemoedigend mogelijk toe te lachen. Zijn pogingen zien er eigenlijk best hopeloos uit. Maar bij de achtste poging is hij een man. Ik ben trots.
mannen zitten klaar om een huwbaar meisje uit te kiezen
het vet op hun ruggen moet de pijn verzachten van de zweepslagen
ze daagt de mannen uit om haar zweepslagen toe te dienen
het lijkt hen niet te deren, hoe meer hoe beter
de maaltijd in voorbereiding
klaar voor de ultieme sprong
en het lukt, hij is een volwassen man nu
MURSI
LIP PLATES
vroeg in de ochtend, de lippen hangen werkeloos aan hun monden
om stil van te worden
Vandaag, vroeg in de middag reden we Key Afar binnen. De hemel vol wolken maar de hitte was wolkeloos. Bij het binnenrijden van het dorp hadden twee slimmeriken een mooie nering opgezet. Ze hadden simpele, hele hoge stelten gemaakt en bij iedere passerende Landcruiser sprongen ze op en torenden hoog boven het omringende landschap uit. Ze hadden hun lichamen witgekalkt zoals de Mursi, een dorp of zes terug, en dat verhoogde het authentieke Afrika gevoel. Ze hadden geluk, ik had zin in een paar laatste klikken.
SOUTH OMO PEOPLE Jean Philipse