10 !
! "
$
$
E
Europa hee een grote impact op ons leven. Daarom is het belangrijk dat wij, burgers, opvolgen hoe die Europese Unie evolueert. Maar waar te beginnen? We geven alvast 10 zaken mee die je zeker moet weten over de EU.
1. D E
!
" #$.
Na de Tweede Wereldoorlog zochten de Europese landen naar een manier om oorlog in de toekomst onmogelijk te maken. Enkel als er vrede is, kan je immers bouwen aan welvaart. Jean Monnet, de economisch adviseur van de Franse minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman, was een man met een plan. Hij stelde voor om de produc-e van kolen en staal (lees: de wapenindustrie) van Frankrijk en Duitsland te laten controleren door een Europese organisa-e. Zo zouden Frankrijk en Duitsland zich niet meer kunnen herbewapenen, zonder toestemming van de ander. Oorlog werd zo onmogelijk. Het was een erg revolu-onair idee: Frankrijk en Duitsland waren tot dan toe immers aartsvijanden. Monnet geloofde dat zo’n economische samenwerking oorlog ook ondenkbaar zou maken: je handelspartners aanvallen, schaadt je eigen economie. Robert Schuman lanceerde het voorstel voor een Europese samenwerking op 9 mei 1950. Daarom vieren we de Europese feestdag op 9 mei.
Jean Monnet en Robert Schuman
Robert Schuman stelde het plan op 9 mei 1950 voor aan zijn Europese collega’s. België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Italië besloten de handen in elkaar te slaan. Daarmee was de Europese samenwerking geboren.
Deze samenwerking zorgde ervoor dat er voor het eerst een periode van 70 jaar vrede is tussen de Europese landen. Daarvoor kreeg de EU in 2012 de Nobelprijs voor de Vrede.
(rood is conflict, blauw is vrede)
10 Dingen die je moet weten over Europa
-1-
laatste update: 01/04/2016
10 !
! "
$
$
E
2. D E
$ 7$ 28 7 ! $ $
.
Zes landen star<en een Europese samenwerking in 1951: België, Nederland, Luxemburg, West-Duitsland, Frankrijk en Italië. Zij hoopten zo vrede en welvaart voor hun burgers te realiseren. Al gauw merkten het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Denemarken dat die samenwerking een posi-ef effect had op de economie van de Zes. Ze wilden hier een graantje van meepikken en werden lid in 1973. In de jaren 70 rekenden Griekenland, Portugal en Spanje af met hun dictatuur. Om deze jonge democra-eën te beschermen en zo meer poli-eke stabiliteit te creëren op het Europese con-nent werd Griekenland lid in 1981 en Spanje en Portugal in 1986. Ook Zweden, Finland en Oostenrijk wilden genieten van de economische voordelen van de Europese samenwerking en traden toe in 1995. Door de Val van de Berlijnse Muur (1989) en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie zag men de kans om het verdeelde con-nent Europa te herenigen. In 2004 vond dan ook de grootste uitbreiding tot nu toe plaats: Estland, Letland, Litouwen, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië, Malta en Cyprus werden lid van de EU. Deze uitbreiding was voor de ‘oude’ lidstaten een manier om de prille democra-e in deze Oost-Europese landen te beschermen en de Europese afzetmarkt uit te breiden. De ‘nieuwe’ lidstaten zagen het lidmaatschap als een bescherming tegen de dreiging vanuit Rusland en als een kans om zich economisch te ontwikkelen. Om dezelfde reden traden Roemenië en Bulgarije toe tot de EU in 2007. KroaKë werd in 2013 de 28ste EU lidstaat.
Marokko vroeg in 1987 lidmaatschap aan, maar werd afgewezen omdat het geen Europees land is. Dat is één van de voorwaarden om te mogen toetreden tot de EU (zie infofiche ‘de groei van de EU’).
En de samenwerking blij aantrekkelijk. Turkije, Macedonië (FYROM), Servië en Montenegro onderhandelen met de EU om lid te worden van de Club. Zij zijn kandidaat-lidstaten. Maar ook Bosnië en Herzegovina en Kosovo gaven aan in de toekomst lid te willen worden van de EU.
Hoewel enerzijds steeds meer landen de voordelen zien van EU-lidmaatschap stelt het Verenigd Koninkrijk dat momenteel in vraag (zie dossier Brexit).
10 Dingen die je moet weten over Europa
-2-
laatste update: 01/04/2016
10 !
! "
3. D E
$
$
U
E
$
$ !
.
!
In 1951 sloegen zes Europese landen de handen in elkaar om vrede en welvaart te creëren. Doorheen de jaren groeide die samenwerking: samenwerking op één domein zorgt er vaak voor dat er samenwerking nodig is op andere domeinen. Bijvoorbeeld: schaf je de grenscontroles tussen de lidstaten af, dan moeten de poli-ediensten beter samenwerken om de veiligheid te bewaren. Aanvankelijk was de Europese samenwerking echt een economisch project. Van samenwerking rond kolen en staal groeide de EU uit tot een Economische en Monetaire Unie met één gemeenschappelijke munt. Geen enkel economisch samenwerkingsverband deed ons dat voor. In de jaren 90 verplich<e de realiteit de Europese landen om ook poli-ek samen te werken. Het feit dat Europa niet tussenkwam in conflicten, zoals de Golfoorlog of de Joegoslaviëcrisis, wekte veel kri-ek op bij de burgers. Europa moest meer met één stem spreken op interna-onaal vlak. Daardoor maakte de EU werk van een gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid. “Europa is een economische reus, een poli-eke dwerg en een militaire worm.”, Mark Eyskens.
Bovendien gingen in de jaren 90 de grenzen tussen de Europese landen open. Dit kon enkel, op voorwaarde dat de poli e- en jus ediensten meer gingen samenwerken met elkaar, en dat er afspraken gemaakt werden rond asiel- en migra ebeleid. De poli-eke samenwerking is nog steeds het zwakke broertje van de Europese integra-e. Denk maar aan de oorlog in Syrië of de vluchtelingencrisis in Europa. De reden hiervoor is dat beslissingen over buitenlands beleid unaniem moeten genomen worden. Elk land hee dus vetorecht, wat met 28 lidstaten niet evident is. Voor binnenlandse zaken werd beslissingen nemen sinds het einde van de jaren 90 iets makkelijker, maar ook hier behouden de lidstaten voor bepaalde onderdelen hun vetorecht. Hoe de samenwerking precies groeide lees je in het dossier ‘de groei van de EU’
4. D EU W X$
$
#$
!
7"
7
.
Van bij het opstaan tot het slapen gaan, komen we Europa tegen in ons dagelijks leven. En die impact wordt alleen maar groter. In 1951 werkten we enkel samen rond kolen en staal. Nu zijn de domeinen waarrond de EU werkt serieus gegroeid: van gezonde voeding, over ons geld (de euro), tot asielbeleid.
De euro: een gemeenschappelijke munt moet de handel en reizen binnen de eurozone makkelijker maken Ons voedsel: zo’n 80% van de Belgische we<en over landbouw en visserij komt van de EU. Zo wil men ervoor zorgen dat ons voedsel gezond is. Op een ei staat bijvoorbeeld een eicode. Zo kan je snel achterhalen van welk bedrijf het ei komt, mocht er een probleem mee zijn. Maar men hee ook aandacht voor het welzijn van dieren. Zo zijn legba<erijen voor kippen verboden.
10 Dingen die je moet weten over Europa
-3-
laatste update: 01/04/2016
10 !
! "
$
$
E
Ons milieu: omdat vervuiling niet stopt aan de grenzen, neemt de EU heel wat maatregelen om het milieu te verbeteren, bijvoorbeeld het beperken van fijn stof of het zuiveren van ons drinkwater.
Bescherming van de consument: de EU werkt sterk samen op economisch vlak, maar wil dat de producten die verkocht worden in Europa veilig zijn en dat de consument voldoende beschermd wordt. Consumenten krijgen daarom bv. minimum 2 jaar garan-e op elektrische toestellen; enkel goederen met een CE-teken dat aangee dat het product veilig is, mogen verkocht worden in de EU; enz. Andere voorbeelden van hoe je Europa tegenkomt in je dagelijks leven: zie dossier EU verwezenlijkingen.
5. D
Z
$
! EU-7 ! $ $
Z"
.
In de jaren 90 werden de grenzen tussen de lidstaten verder afgebroken om de economie te versterken. Men zag dat bepaalde economische obstakels, zoals de douanecontroles aan de grenzen tussen de lidstaten, de handel bemoeilijkte. Deze obstakels moesten weggewerkt worden door een interne markt te creëren in 1993: een economische ruimte met vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal.
De Italiaanse econoom Cecchini berekende in 1988 ‘The cost of non-Europe’. Door het invoeren van een interne markt zou de overheid jaarlijks 1 miljard euro besparen, en het bedrijfsleven 8 miljard euro per jaar.
Vrij verkeer van goederen: de grenscontroles voor het goederenverkeer zijn verdwenen. Bedrijven die goederen uitvoeren naar andere lidstaten moeten geen invoerrechten meer betalen en er zijn geen douanecontroles meer aan de grenzen tussen de lidstaten voor hun vrachtwagens. Een product dat in een lidstaat gemaakt wordt volgens de Europese regelgeving, mag bovendien in alle EU-landen verkocht worden.
Door het ‘vrij verkeer van goederen’, is er in principe geen controle meer aan de grens binnen de Europese Unie. Maar voor bepaalde goederen, zoals alcohol en tabak, zijn er wel nog al-jd beperkingen. Zo mag je als gewone burger ‘slechts’ 110 liter bier, 90 liter wijn en 800 sigare<en tussen de EU-lidstaten vervoeren.
Vrij verkeer van diensten: diensten moeten in alle EU-landen op een gelijkaardige manier aangeboden worden. Diensten zoals elektriciteit, telefonie of de post werden vroeger vaak door maar 1 bedrijf aangeboden. De EU zorgde ervoor dat er meer concurrenten op de markt kwamen. Dit moest de prijs verlagen en de dienstverlening verbeteren. Toch zijn er nog uitzonderingen, zoals het openbaar vervoer.
Vrij verkeer van kapitaal zorgt ervoor dat EU burgers makkelijker bankverrich-ngen kunnen doen in andere lidstaten, zoals een bankrekening openen of overschrijvingen doen d.m.v. het Europees overschrijvingsformulier en de IBAN- en BIC-nummers.
10 Dingen die je moet weten over Europa
-4-
laatste update: 01/04/2016
10 !
! "
$
$
E
Vrij verkeer van personen: EU-burgers kunnen makkelijker werken en studeren in een andere lidstaat. Dit zorgt er bijvoorbeeld voor dat werknemers gemakkelijker naar België kunnen komen om vacatures in te vullen in bv. schoonmaak, bouw of verpleging. Werknemers uit andere lidstaten moeten gelijk behandeld worden qua toegang tot werk, arbeidsvoorwaarden en op fiscaal en sociaal vlak.
Om ervoor te zorgen dat EUburgers ook makkelijker kunnen reizen binnen de EU werden de Akkoorden van Schengen uitgewerkt. Daardoor verdwenen sinds 1995 de iden-teitscontroles aan de grens tussen de EU-landen, maar worden de buitengrenzen, nl. lucht- en zeehavens, strenger gecontroleerd. Zo kan je in Polen in de auto stappen en via Duitsland, Luxemburg en Frankrijk naar Spanje rijden zonder je iden-teitsbewijs te moeten tonen aan de grens. Opgelet: niet alle EU-lidstaten doen mee met ‘Schengen’. De interne markt werd in 1993 gecreëerd, maar is zeker nog niet afgewerkt.
6. I 19 EU-7
!
!
!
Om de handel tussen de EU-lidstaten nog makkelijker te maken, werd een gemeenschappelijke munt ingevoerd: de euro. Het grootste deel van de handel drijven de EU-landen met andere EU-landen. Uit studies bleek dat het telkens omwisselen naar andere munten een grote kost was voor de economie. Daarom besloot men in 1992 om de euro te gaan invoeren. Het duurde nog tot 2002 vooraleer we effec-ef met de nieuwe munt konden betalen.
10 Dingen die je moet weten over Europa
-5-
XX # \7
$.
In de jaren 90 deed men de test met 1.000 Belgische frank die men in alle Europese landen wisselde (zonder 1 frank te gebruiken). Terug in België bleek er nog maar 500 fr. over. De hel] was dus opgegaan aan wisselkosten.
laatste update: 01/04/2016
10 !
! "
$
$
E
Ondertussen betalen we in 19 EU-landen met de euro. Alle lidstaten die aan de voorwaarden voldoen moeten de euro invoeren. Die voorwaarde is dat hun economie gezond moet zijn. Dat wordt gemeten a.d.h.v. bepaalde criteria. Zo mag je staatsschuld niet groter zijn dan 60% van je BNP en mag je begro-ngstekort niet groter zijn dan 3% van je BNP. Het Verenigd Koninkrijk en Ierland kregen een uitzondering: zij moet de euro niet invoeren. De andere landen voldoen nog niet aan de voorwaarden.
h<p://europa.eu/about-eu/basic-informa-on/money/euro/index_nl.htm Het enthousiasme voor de euro was zo groot dat men door de vingers zag dat bepaalde landen, zoals België en Griekenland, niet aan alle voorwaarden voldeden om de euro te mogen invoeren. Bovendien zaten er verschillende foutjes in het eurosysteem. Dat maakte de eurocrisis de afgelopen jaren pijnlijk duidelijk (zie dossier ‘eurocrisis’).
10 Dingen die je moet weten over Europa
-5-
laatste update: 01/04/2016
10 !
! "
$
7. D EU W $
$
E
$ $ W
! 7 ^7
7!.
$
De EU is het grootste handelsblok in de wereld. Het groeide van een douane-unie naar een interne markt tot een Economische en Monetaire Unie. Door de krachten te bundelen is de EU verantwoordelijk voor 1/6 van de wereldhandel. De EU wordt echter op de voet gevolgd door groeiland China dat onlangs de VS voorbij stak.
Bijna 2/3 van de handel met landen van de EU verloopt tussen de EU-lidstaten onderling. De Verenigde Staten en China zijn onze belangrijkste externe handelspartners. Daarom werken de EU en de VS aan een vrijhandelsakkoord (zie dossier ‘TTIP’).
8. I ! EU !
! $$ ! 7! $ $
$! , ! EU ! B
$
.
We<en in de Europese Unie worden genomen door de Europese Commissie, de Europese Raad en Ministerraad, en het Europees Parlement. De Europese Commissie vertegenwoordigt de belangen van de Europese Unie. Elk van de 28 Eurocommissarissen, een uit elke lidstaat, is verantwoordelijk voor een bepaald thema, bv. klimaat, handel of migra-e. De Commissie is de enige instelling die een wetsvoorstel kan doen. Ze controleert ook of de EU-regels goed toegepast worden door lidstaten, bedrijven en burgers. De staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten komen samen in de Europese Raad. De Europese Raad kan de Commissie vragen om een wetsvoorstel te doen rond een bepaald thema, wat ze meestal doet In de Raad van Ministers vertegenwoordigen de ministers van de 28 lidstaten de belangen van de lidstaten. De ministers komen samen volgens thema, zoals economie, onderwijs of landbouw. De Raad van Ministers kan, samen met het Europees Parlement, een wetsvoorstel van de Commissie goedkeuren, aUeuren of wijzigingen voorstellen. In het Europees Parlement zetelen de 750 Europarlementsleden en de voorzi<er, die rechtstreeks verkozen wordt door de burgers van de EU (zie infofiche ‘democra-e’). Het Parlement keurt, samen met de Raad van Ministers, wetsvoorstellen van de Commissie goed of af of ze stellen wijzigingen voor. Het Parlement vertegenwoordigt de belangen van de burger.
Bekijk hier hoe een Europese wet gemaakt wordt:
10 Dingen die je moet weten over Europa
-7-
laatste update: 01/04/2016
10 !
! "
$
9. D EU W X$ "
$
E
7"
^ !
$
155
7"
!
De EU beschikt over een eigen budget van zo’n 155 miljard euro per jaar (voor 2016). Dat komt neer op ongeveer 1% van de welvaart die jaarlijks door de EU-economieën geproduceerd wordt. Of maximum 63 eurocent per EU-burger per dag. Die centen komen van douanerechten en landbouwheffingen, maar ook van btw en een deel van de lidstaten zelf. Met dat budget betaalt de EU haar beleid en haar ac-viteiten. Het grootste deel gaat naar het landbouwbeleid, en naar economische groei. Belangrijk is dat dit geen afspiegeling is van de prioriteiten van de EU.
Ter vergelijking: het budget van de Vlaamse overheid bedraagt 38,3 miljard euro (2016), deze van de federale overheid 52 miljard euro (2015).
10. ! EU
7 # "X
. Aantal EU-lidstaten: 28
Aantal inwoners EU: 508 miljoen, wat 7% van de wereldbevolking is. Aantal eurolanden: 19
Aantal talen in de EU-instellingen: 24
Aantal pagina’s EU-we`en: 100.000
De euro: een gemeenschappelijke munt moet de handel en reizen tussen de eurolanden makkelijker maken
Aantal ambtenaren in de EU-instellingen: 55.000
10 Dingen die je moet weten over Europa
-8-
laatste update: 01/04/2016
.