Νεανική παραβατικότητα

Ελληνογαλλική ΢τολή “Ο Άγιος Παύλος”

ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΕΠΙΒΛΕΠΟΤ΢Ε΢ ΚΑΘΗΓΗΣΡΙΕ΢: Κα Γεωργατζά

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑΚα Μασρομματάκη

ΡΕΙ΢ΑΙΑΣ 2011-12

ΜΑΘΗΣΔ΢ ΠΟΤ ΔΚΠΟΝΗ΢ΑΝ ΣΗΝ ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΗ ΔΡΓΑ΢ΙΑ ΟΜΑΔΑ 1

ΠΑΡΑΒΑΣΕ΢

ΕΠΩΝΤΜΟ

ΟΝΟΜΑ

ΚΟΤΜΑ΢Ζ

ΚΧΝ΢ΣΑΝΣΗΝΑ

ΛΔΜΠΔ΢Ζ

ΜΑΡΓΑΡΗΣΑ

ΠΑΛΚΗΡΑ

ΦΗΛΗΠΠΑ

΢ΔΡΗΦΖ΢

ΓΖΜΖΣΡΖ΢

΢ΜΤΡΝΗΧΣΖ΢

ΥΡΖ΢ΣΟ΢

ΟΜΑΔΑ 2

ΑΝΙΧΝΕΤΣΕ΢

ΕΠΩΝΤΜΟ

ΟΝΟΜΑ

ΚΟΣΣΔΑ΢

΢ΠΤΡΗΓΧΝ

ΛΗΣ΢Α

ΜΑΡΗΑ

ΜΔΛΔΚΟ΢

΢ΣΑΤΡΟ΢

ΡΟΤ΢΢ΟΤ

ΜΤΡΣΧ-ΜΑΡΗΑ

΢ΑΡΟΓΛΟΤ

ΚΤΡΗΑΚΟ΢

ΟΜΑΔΑ 3

Ι΢ΟΒΙΣΕ΢

ΕΠΩΝΤΜΟ

ΟΝΟΜΑ

ΜΔΞΖ΢

ΝΗΚΟΛΑΟ΢

ΜΟ΢ΥΟΒΗΣΖ΢

ΗΧΑΝΝΖ΢

ΜΠΟΤΜΠΑ΢

ΓΔΧΡΓΗΟ΢

ΠΔΣ΢Α΢

ΝΗΚΟΛΑΟ΢

Σ΢ΟΜΑΚΟΤ

ΔΗΡΖΝΖ

ΟΜΑΔΑ 4

ΘΤΣΕ΢

ΕΠΩΝΤΜΟ

ΟΝΟΜΑ

ΜΑΝΗΟΤΓΑΚΖ

ΔΛΔΝΖ

ΣΕΔΦΔΡΖ

ΚΧΝ΢ΣΑΝΣΗΝΑ ΜΔΛΗΝΑ ΑΘΖΝΑ ΥΡΗ΢ΣΗΝΑ

Σ΢ΑΓΚΑΡΟΠΟΤΛΟ΢

ΚΧΝ/ΝΟ΢

ΦΡΑΓΓΔΓΑΚΖ΢

ΓΔΧΡΓΗΟ΢

ΝΟΜΗΚΟΤ

Δπηκέιεηα Δμψθπιινπ: Φξαγγεδάθεο Γεψξγηνο

2

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Κεθ 1ν : ΔΙ΢ΑΓΧΓΗ

΢ει.

1.1

Ση αθνξά ε εξγαζία ……………………………………………

4

1.2

Πξνβιεκαηηθή επηινγήο ζέκαηνο …………………………….

4

1.3

΢θνπφο - Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα …………………………….

5

1.4

Πιάλν (πεξηγξαθή, ηη πεξηιακβάλεη ε εξγαζία) ……………

6

Κεθ 2ν : ΘΔΧΡΗΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΔΓΓΙ΢Η 2.1

Οξηζκφο παξαβαηηθφηεηαο …………………………………

7

2.2

Μνξθέο παξαβαηηθφηεηαο ………………………………....

9

2.3

Ηζηνξηθή εμέιημε – ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ……………………

13

2.4

Παξαδείγκαηα-δεκνζηεχκαηα ηχπνπ …………………….

16

2.5

Αίηηα –παξάγνληεο …………………………………………

18

2.6

Αληηκεηψπηζε –πξφιεςε ………………………………….

24

Κεθ 3ν : ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ ΔΡΔΤΝΑ΢ 3.1

Απνζπάζκαηα video ……………………………………

32

3.2

΢πλέληεπμε απφ ηε ζρνιηθή ςπρνιφγν θα Μαζηξαρά

35

3.3

Δξσηεκαηνιφγην ζε καζεηέο Γπκλαζίνπ ………………

41

3.4

Δξσηεκαηνιφγην ζε καζεηέο Λπθείνπ ………………….

49

3.5

Δξσηεκαηνιφγην ζε θαζεγεηέο …………………………

57

3.6

Έξεπλα πεδίνπ: επίζθεςε ζην ίδξπκα Λαζθαξίδε …..

67

3.7

Γξάζε Δηξελνπνηνί ……………………………………...

68

3.8

Σερλήκαηα ………………………………………………..

70

3.9

Φχιια παξνπζίαζεο (power point) ……………………

74

Κεθ 4ν : ΓΔΝΙΚΑ ΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑ΢ΔΙ΢ ….

74

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ …………………………………..

76 3

Κεθάιαην 1ν : ΔΙ΢ΑΓΧΓΗ 1.1 Σι αφορά θ εργαςία Ζ εξγαζία πνπ έρνπκε αλαιάβεη αθνξά ζηε λεαληθή παξαβαηηθφηεηα πνπ ζπλαληάηαη ζε κεγάιν βαζκφ ηδηαίηεξα ζε λένπο 15-19 εηψλ, θαη κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζην ζρνιηθφ εθθνβηζκφ.

1.2 Προβλθματικι επιλογισ του κζματοσ Οη έθεβνη ηεο ειηθίαο καο απνηεινχλ θαηεγνξία πιεζπζκνχ κε ηδηαηηεξφηεηεο, ηφζν σο πξνο ηελ ςπρνζχλζεζε θαη ηελ ηαπηφηεηά ηνπο, φζν θαη σο πξνο ηε λνκηθή ηθαλφηεηα ηνπο ζε ζρέζε κε ηνπο ελήιηθεο. Απηέο νη ηδηαηηεξφηεηεο άιινηε πξνζιακβάλνληαη απφ ηνπο ελήιηθεο σο <<θπζηνινγηθέο>> θαη άιινηε σο << κε θπζηνινγηθέο>>. Απηφ απνηειεί έλα απφ ηα βαζηθά αίηηα, γηα ηα νπνία απνθαζίζακε λα αζρνιεζνχκε κε ηε λεαληθή παξαβαηηθφηεηα. Ζ εθεβεία πέξα απφ θάζε ακθηζβήηεζε απνηειεί ηελ πην φκνξθε, αιιά θαη ηελ πην θξίζηκε πεξίνδν ζηελ δσή ελφο αλζξψπνπ. Δίλαη ε ειηθία θαηά ηελ νπνία ν λένο άλζξσπνο μεθηλάεη λα θαηαθηήζεη ηε δσή, αγλνψληαο θαη πεξηθξνλψληαο ηνπο θηλδχλνπο

πνπ παξαθνινπζνχλ απηή ηνπ ηελ

πξνζπάζεηα. Κίλδπλνη πνπ θσιεχνπλ ζηα πνιπάξηζκα πξνβιήκαηα πνπ ηνλ απαζρνινχλ. Πξνβιήκαηα ζπλαηζζεκαηηθά, εξσηηθά, νηθνλνκηθά, θνηλσληθήο πξνζαξκνγήο, καδί κε δηάζεζε πνπ παξακεξίδνληαο επθνιφηεξα ηνλ δηζηαγκφ νδεγεί ζηελ εμεξεχλεζε ηεο απέλαληη πιεπξάο ηνπ λφκνπ. Απηή αθξηβψο ε δηάζεζε θάλεη θαη εκάο ηνπο λένπο πεξηζζφηεξν επηξξεπείο πξνο ην έγθιεκα, επάισηνπο ζηνλ παξάλνκν πνπ ζα καο ππνζρεζεί ηελ άλεηε θαη γξήγνξε ιχζε, ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ θαληαζηψζεσλ καο εθείλσλ πνπ έρνπλ γελλήζεη νη θηινζνθηθέο θαη θνηλσληθέο καο ζεσξήζεηο. Ζ αλειηθφηεηα έρεη αλαγλσξηζηεί ζηηο κέξεο καο σο κηα εμειηθηηθή θαη κεζηή πεξίνδνο πξνβιεκάησλ ηεο δσήο ηνπ θάζε αηφκνπ. Δκείο νη αλήιηθνη δελ είκαζηε κηθξνγξαθία ηνπ ελήιηθα, αιιά είκαζηε αλζξψπηλε χπαξμε ηδηφξξπζκε κε δηθή καο ινγηθή θαη μερσξηζηή πξνζσπηθφηεηα, πνπ αθξηβψο βξίζθεηαη ζε ζπλερή δηακφξθσζε, εμέιημε θαη κεηαιιαγή θαη επεξεάδεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ

απφ

ηηο

επηδξάζεηο

ηνπ

πεξηβάιινληνο.

Απνθηάκε

ηδηφηεηεο

πξνζσπηθφηεηαο, πνπ δηαθέξνπλ πνζνηηθά θαη πνηνηηθά απφ απηήλ ηεο 4

παηδηθήο θαη εθεβηθήο ειηθίαο. Δπηπξνζζέησο ε πξνζσπηθφηεηα καο δελ είλαη πιήξσο νινθιεξσκέλε. Ζ λεαληθή ή αλήιηθε παξαβαηηθφηεηα είλαη έλα πνιπζχλζεην θαηλφκελν κε πνιιέο φςεηο...θαηλφκελν αηνκηθφ, δηαηνκηθφ θαη θνηλσληθφ. Απνηειεί ζεκείν φπνπ δηαζηαπξψλνληαη ςπρνινγηθέο θαη θνηλσληνινγηθέο έλλνηεο. Έλλνηεο πνπ αθνξνχλ εκάο ηνπο αλειίθνπο, ηελ πξνζσπηθφηεηα καο, ην πιαίζην κέζα ζην φπνην θνηλσληθνπνηνχκαζηε, ηελ επαθή καο κε ηνπο θξαηηθνχο θνξείο εμνπζίαο, ηελ αληηκεηψπηζε απφ απηνχο, θαζψο θαη ηελ επίζεκε αληίδξαζε ηεο πνιηηείαο απέλαληη ζε εκάο πνπ παξαβαίλνπκε θνηλσληθνχο θαη λνκηθνχο θαλφλεο. Χο εθ ηνχηνπ ε πξνζέγγηζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο παξαβαηηθφηεηαο παξνπζηάδεη αξθεηέο δπζθνιίεο.

1.3 ΢κοπόσ – Ερευνθτικά Ερωτιματα ΢θνπόο

ηεο

ελαζρφιεζήο

καο

κε

ην

ζπγθεθξηκέλν

ζέκα

είλαη

ε

επαηζζεηνπνίεζε καο ζε ζρέζε κε ηα θαηλφκελα λεαληθήο βίαο πνπ ππάξρνπλ ζηηο κέξεο καο θαη ε θαιχηεξε θαηαλφεζε ηνπ θνηλσληθνχ θφζκνπ. Δπηπξφζζεηα, εκπινπηίδεηαη ε γλψζε καο, θαζψο θαη νμχλεηαη ε ηθαλφηεηα καο φζνλ αθνξά ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη ηε ιήςε απνθάζεσλ ζε πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο. Μέζα απφ ηελ πγηή ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ζπκκαζεηψλ καο ζα πξνζπαζήζνπκε λα δεκηνπξγήζνπκε ην θαιχηεξν δπλαηφ απνηέιεζκα θαη πξψηνη εκείο, αιιά θαη εζείο λα ζπλεηδεηνπνηήζνπκε ηε ζεκαζία ηεο λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο θαη θπξίσο ηεο ελδνζρνιηθήο βίαο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζα θιεζνχκε λα απαληήζνπκε ζε εξεπλεηηθά εξσηήκαηα φπσο απηά ζα πξνθχςνπλ απφ ηε δπλακηθή ηεο νκάδαο, ηνπ ηχπνπ: Ση είλαη ε λεαληθή παξαβαηηθφηεηα θαη πνηεο κνξθέο κπνξεί λα πάξεη; Ση είλαη ν ζρνιηθφο εθθνβηζκφο; Ο αγγιηθφο φξνο θαη ε εηπκνινγία ηνπ. Δίλαη θαηλφκελν κφλν ηεο επνρήο καο ή ην ζπλαληάκε δηαρξνληθά; Ζ βία είλαη ζχκπησκα ή αζζέλεηα; Ση ζηαηηζηηθά απνηειέζκαηα έρνπκε ζηελ Διιάδα ;΢ρεηηθά δεκνζηεχκαηα; Πνηα αίηηα νδεγνχλ ζην θαηλφκελν; 5

Πψο κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί; Πψο ε παξέκβαζε ζην ζρνιείν κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ πξφιεςε / δηαρείξηζε θαηαζηάζεσλ θξίζεο;

1.4 Πιάλν (πεξηγξαθή, ηη πεξηιακβάλεη ε εξγαζία) Ζ εξγαζία απνηειείηαη απφ ηέζζεξα θεθάιαηα. Σν πξψην θεθάιαην πεξηιακβάλεη ηελ εηζαγσγή φπνπ αλαθέξεηαη ζηελ πξνβιεκαηηθή επηινγήο ηνπ ζέκαηνο, ην ζθνπφ θαη ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ. Σν δεχηεξν θεθάιαην αλαθέξεηαη ζηε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο: νξηζκφο, κνξθέο, ηζηνξηθή εμέιημε, ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, ηξία δεκνζηεχκαηα ηνπ εκεξήζηνπ ηχπνπ γηα ζνβαξέο πεξηπηψζεηο λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο ζηελ Διιάδα, αίηηα, παξάγνληεο θαη αληηκεηψπηζε ηεο παξαβαηηθφηεηαο. ΋ια απηά πξνέθπςαλ απφ έξεπλα θαη ζπιινγή ζηνηρείσλ θαη πιεξνθνξηψλ ζην δηαδίθηπν. ΢ην ηξίην θεθάιαην αζρνιεζήθακε κε ηνλ ζρνιηθφ εθθνβηζκφ << bullying >> πνπ απνηειεί κηα κνξθή λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο.

-Πήξακε ζπλέληεπμε απφ ηελ ςπρνιφγν ηνπ ζρνιείνπ καο, θα. Μαζηξαρά, ζπληάζζνληαο έλα εξσηεκαηνιφγην κε εξσηήζεηο αλνηρηνχ ηχπνπ γηα θαιχηεξε θαη πην πνηνηηθή αλάιπζε ησλ απαληήζεσλ.

-Γεκηνπξγήζακε ηξία εξσηεκαηνιφγηα ηα νπνία κνηξάζακε ην πξψην

ζε

καζεηέο ηνπ γπκλαζίνπ, ην δεχηεξν ζε καζεηέο ηνπ ιπθείνπ θαη ην ηξίην ζηνπο θαζεγεηέο ηνπ ζρνιείνπ καο κε εξσηήζεηο θιεηζηνχ ηχπνπ.

-Δπηζθεθζήθακε ην ίδξπκα << Καίηε Λαζθαξίδνπ >> κε ζέκα «Θέαηξν ζηελ παξαβαηηθή θνηλσλία» θαη απνηππψζακε ηηο εληππψζεηο καο.

-Βξήθακε δχν βίληεν: έλα κε ηνλ πξφεδξν ησλ Ζ.Π.Α Οκπάκα ην νπνίν κεηαθξάζακε θαη άιιν έλα κε ηνλ παξνπζηαζηή Αληψλε Καλάθε πνπ κηινχλ θαη νη δχν γηα ηνλ ζρνιηθφ εθθνβηζκφ.

6

-Πξαγκαηνπνηήζακε κηα δξάζε ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ. Γίλακε γηα δχν εκέξεο νη «εηξελνπνηνί» ηεο ζρνιηθήο απιήο.

- Γεκηνπξγήζακε ηα εμήο ηερλήκαηα ( αλαπαξαγσγή γλψζεο ) 

Έλα θαιιηηερληθφ έξγν δσγξαθηθήο πνπ απεηθνλίδεη δηάθνξεο κνξθέο λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο.



Έλα βίληεν ζηελ απιή ηνπ ζρνιείνπ καο κε ζέκα ην bullying θαη πξσηαγσληζηέο εκάο ζε ξφινπο ζχηε θαη ζχκαηνο.



Έλα βίληεν πνπ δεκηνπξγήζακε κε ηελ εθαξκνγή Movie Maker.



Σέινο δεκηνπξγήζακε έλα Power Point γηα λα ζαο παξνπζηάζνπκε ηελ εξγαζία καο.

΢ην ηέηαξην θεθάιαην γξάςακε ηα γεληθά ζπκπεξάζκαηα θαη ηηο πξνηάζεηο καο απφ φιε ηελ εξγαζία.

Κεθάιαην 2ν : ΘΔΧΡΗΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΔΓΓΙ΢Η 2.1

Οξηζκόο λεαληθήο παξαβαηηθόηεηαο

Παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά, ραξαθηεξίδεηαη ε ζπκπεξηθνξά πνπ παξεθθιίλεη απφ ηνπο θνηλσληθνχο θαλφλεο θαη βιάπηεη ην θνηλσληθφ ζχλνιν. Ζ παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά πεξηιακβάλεη ηα εμήο: 

Παξαβάζεηο εηδηθψλ πνηληθψλ λφκσλ



Δγθιήκαηα θαηά ηεο μέλεο πεξηνπζίαο (αηνκηθήο ή δεκφζηαο)



΢σκαηηθέο βιάβεο



Δγθιήκαηα θαηά ηνπ θνηλνχ (πρ: εκπξεζκφο)



Δγθιήκαηα θαηά ησλ εζψλ (πρ: βηαζκφο)



Αληίζηαζε ζηελ εμνπζία ησλ γνλέσλ θαη ησλ ελειίθσλ (πρ: θπγή απφ ηελ νηθνγελεηαθή ζηέγε, άξλεζε θνίηεζεο ζην ζρνιείν)



Πξάμεηο πνπ ζηξέθνληαη ελαληίνλ ηνπ ίδηνπ ηνπ αηφκνπ (πρ: ρξήζε λαξθσηηθψλ, πνξλεία)

7

΢χκθσλα κε ηελ ζρεηηθή λνκνζεζία (λφκνο 3189/2003) σο αλήιηθνη ζεσξνχληαη πιένλ απηνί πνπ θαηά ην ρξφλν ηέιεζεο ηεο αμηφπνηλεο πξάμεο έρνπλ ειηθία κεηαμχ ηνπ 8νπ θαη ηνπ 18νπ έηνπο. Ζ λεαληθή

παξαβαηηθφηεηα αλαθέξεηαη ζηε παξάλνκε ζπκπεξηθνξά απφ

έλαλ αλήιηθν πνπ είλαη θάησ απφ έλα λνκηθφ φξην ειηθίαο. Σα πεξηζζφηεξα λνκηθά ζπζηήκαηα νξίδνπλ ζπγθεθξηκέλεο λνκνζεζίεο γηα ηνπο λένπο, φπσο νη θπιαθέο αλειίθσλ. Νεαληθή παξαβαηηθφηεηα είλαη κηα πηπρή ηεο εγθιεκαηηθφηεηαο πνπ ιακβάλεη ηε κεγάιε πξνζνρή απφ ηα κέζα ελεκέξσζεο θαη ηνπο πνιηηηθνχο. Σν επίπεδν θαη νη ηχπνη ηεο λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο

κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηνπο ζρνιηαζηέο σο

δείθηεο ηεο γεληθήο θαηάζηαζεο ηεο εζηθήο θαη ηνπ λφκνπ θαη ηεο ηάμεο ζε κηα ρψξα, θαη ζπλεπψο ε λεαληθή παξαβαηηθφηεηα κπνξεί λα είλαη ε πεγή ηνπ «εζηθνχ παληθνχ». Οη αηηίεο ηεο λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο κπνξνχλ λα αληηκεησπηζζνχλ σο ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο ζηελ εγθιεκαηνινγία. Αθελφο επεηδή ην έγθιεκα δηαπξάηηεηαη δπζαλάινγα απφ εθείλνπο ηνπο λένπο κεηαμχ δεθαπέληε θαη είθνζη πέληε, θαη αθεηέξνπ, εμ νξηζκνχ νπνηεζδήπνηε ζεσξίεο γηα ηηο αηηίεο ηνπ εγθιήκαηνο ηζρχνπλ ζηελ λεαληθή παξαβαηηθφηεηα δεδνκέλνπ φηη νη ελήιηθνη εγθιεκαηίεο ζα έρνπλ αξρίζεη πηζαλψο ηηο παξαβάζεηο φηαλ ήηαλ λένη. Έλαο αλήιηθνο εγθιεκαηίαο είλαη πξφζσπν πνπ είλαη ραξαθηεξηζηηθά θάησ απφ ηελ ειηθία 18 θαη δηαπξάηηεη κηα πξάμε πνπ εηδάιισο ζα ζεσξνχηαλ σο έγθιεκα εάλ ήηαλ ελήιηθνο. Οη αλήιηθνη εγθιεκαηίεο κεξηθέο θνξέο έρνπλ ζπλδεζεί κε ηηο δηαλνεηηθέο δηαηαξαρέο ή/θαη ηα ζπκπεξηθνξηζηηθά δεηήκαηα φπσο ε κεηα- ηξαπκαηηθή αλαηαξαρή άγρνπο ή ε δηπνιηθή αλαηαξαρή ζπκπεξηθνξάο, θαη κεξηθέο θνξέο

ε αιιαγή

πεξηβάιινληνο κπνξεί κεξηθψο λα παίμεη θάπνην ξφιν . Με ηνλ φξν «παξαβαηηθφηεηα» ραξαθηεξίδνπκε ηε ζπκπεξηθνξά εθείλε πνπ ζηνρεχεη ζηελ παξαβίαζε ηππηθψλ θαη άηππσλ θαλφλσλ. Οη κνξθέο ηεο κπνξεί λα είλαη απφ αλψδπλεο (πρ. ηξνραίεο παξαβάζεηο, κηθξνθινπέο) έσο ζνβαξέο (πρ αλζξσπνθηνλίεο,

ζεμνπαιηθά

εγθιήκαηα,

θινπέο

θηι).

Σν θαηλφκελν ηεο «λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο» δειαδή εθείλεο πνπ δηαπξάηηεηαη απφ λένπο, εθήβνπο θαη παηδηά πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη κε ηδηαίηεξε επαηζζεζία θαη πξνζνρή. Σν λεαξφ άηνκν δελ έρεη κηα πιήξσο δηακνξθσκέλε πξνζσπηθφηεηα νπφηε ρξεηάδεηαη δηαθνξεηηθή κεηαρείξηζε 8

απφ φηη έλαο ελήιηθνο παξαβάηεο. Με ηηο θαηάιιειεο ελέξγεηεο ππάξρνπλ πνιιέο πηζαλφηεηεο λα κεηαζηξαθεί θαη λα αθνινπζήζεη ην δξφκν ηεο λνκηκφηεηαο θαη φρη ηνπ πεξηζσξίνπ. Δμαηηίαο ηεο πνιππινθφηεηάο ηεο ε παξαβαηηθφηεηα είλαη αληηθείκελν κειέηεο πνιιψλ επηζηεκνληθψλ θιάδσλ.

2.2

Μνξθέο παξαβαηηθόηεηαο

1) ΢πκκνξίεο Οη έθεβνη, θάπνηεο θνξέο θαη ηα παηδηά, ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο (ηδίσο ζε ππνβαζκηζκέλεο ζπλνηθίεο κεγαινππφιεσλ), έρνπλ ηελ ηάζε λα εληάζζνληαη ζε ζπκκνξίεο νη νπνίεο επηδίδνληαη ζε πνηθίιεο παξάλνκεο δξαζηεξηφηεηεο: βαλδαιηζκνχο, βηαηνπξαγίεο, ζπκπινθέο, νκαδηθνχο βηαζκνχο, ιεζηείεο, θινπέο. Ζ έληαμε ζε κηα ζπκκνξία κπνξεί λα είλαη είηε κηα ελέξγεηα ξηδηθήο ξήμεο κε ηελ νηθνγέλεηα θαη ηηο αξρέο ηεο, κηα πξάμε εθδίθεζεο ελαληίνλ ησλ γνλέσλ, είηε λα ζπληζηά κίκεζε επηινγψλ αδειθψλ ή θίισλ. Αθφκε, έληαμε ζε κηα ζπκκνξία κπνξεί λα ζεσξείηαη «ηίηινο ηηκήο», πνπ απνθέξεη νθέιε θαη πξνλφκηα.

2) Παξαβάζεηο ζηνλ Κώδηθα Οδηθήο Κπθινθνξίαο (Κ.Ο.Κ) Ο Κψδηθαο Οδηθήο Κπθινθνξίαο (Κ.Ο.Κ) είλαη έλα επίζεκν ζχλνιν θαλφλσλ πνπ εθδίδνληαη απφ ην θξάηνο θαη αλαλεψλνληαη ζε ηαθηά δηαζηήκαηα θαη αθνξνχλ ηελ θπθινθνξία νρεκάησλ θαη πεδψλ ζην νδηθφ δίθηπν. ΢χκθσλα κε κειέηεο, είλαη ε βαζηθφηεξε θαηεγνξία αδηθήκαηνο πνπ δηαπξάηηεηαη ζηελ Διιάδα απφ ηνπο εθήβνπο. Πεξηιακβάλεη έιιεηςε άδεηαο νδήγεζεο απηνθηλήηνπ ή κεραλήο, κε ρξήζε θξάλνπο-δψλεο, ππέξβαζε νξίνπ ηαρχηεηαο θ. ά.

3) Δπαηηεία Ζ επαηηεία είλαη ε βαζηθή αζρνιία γηα έλα αξθεηά κεγάιν πνζνζηφ αλήιηθσλ παηδηψλ. Δίηε παίδνπλ κνπζηθά φξγαλα, είηε πνπινχλ κηθξναληηθείκελα. Βξίζθνληαη ζηελ Διιάδα κε ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο-ζπρλά κε ηελ επξχηεξε έλλνηα 9

ησλ ζπγγελψλ- νη νπνίεο αλαιακβάλνπλ θαη ηνλ ξφιν ηνπ εξγνδφηε. Σα πεξηζζφηεξα παηδηά πεγαίλνπλ ζρνιείν θαη εξγάδνληαη παξάιιεια. Χζηφζν, ε «ζρνιεηνπνίεζε» γηα ηα θνηλσληθά απνθιεηζκέλα παηδηά αξγεί, ελψ ζπρλά δελ έξρεηαη πνηέ.

4) Μαδηθέο πξάμεηο βαλδαιηζκνύ Υνπιηγθαληζκφο απφ λένπο ειηθίαο 15-19 εηψλ, ζπρλά χζηεξα απφ καδηθέο ζπγθεληξψζεηο απνηεινχλ ζπρλφ θαηλφκελν ηεο ζχγρξνλεο δσήο. Δθθξάδνπλ ηελ επηζεηηθφηεηα ελαληίνλ κνξθψλ ή ζπκβφισλ εμνπζίαο ή πινχηνπ. Δηδηθή αλαθνξά γίλεηαη ζηελ επηθηλδπλφηεηα ησλ ρνχιηγθαλ θαη ζην δήηεκα ηεο βίαο ζηα γήπεδα. Μειέηεο παξνπζηάδνπλ απηέο ηηο νκάδεο σο λένπο πνπ ρσξίο λα γλσξίδνληαη θαζφινπ κεηαμχ ηνπο ελψλνληαη ζε κηα νκάδα κε έλα θνηλφ ηδεψδεο θαη ζηφρν: ηε βία. Ο λένο γίλεηαη εχθνια φξγαλν θαη ππνρείξην ηνπ νπνηνπδήπνηε επηηήδεηνπ αξρεγνχ.

5) Η Κινπή Δίλαη έλα απφ ηα πιένλ ζπλεζηζκέλα αδηθήκαηα ησλ αλειίθσλ. Ζ έμαξζε θάπνησλ αλαγθψλ (π.ρ. γηα επίδεημε) ζε ζπλδπαζκφ κε ηα πεξηνξηζκέλα νηθνλνκηθά κέζα πνπ έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο νη έθεβνη, κπνξεί λα απνηειεί έλα απφ ηα θίλεηξα, θπξίσο φκσο ν λένο απνβιέπεη ζηελ πξάμε θαη φρη ζην απνηέιεζκά ηεο. Μέζσ απηήο κπνξεί λα ηθαλνπνηεί επηζεηηθέο ή θαη απηνηηκσξεηηθέο εμνξκήζεηο, λα απεπζχλεη έθθιεζε γηα βνήζεηα (φπσο π.ρ. ζηηο

πεξηπηψζεηο

πνπ

ν

δξάζηεο

δελ

ιακβάλεη

ζηνηρεηψδε

κέηξα

πξνθχιαμεο), λα κεηξά ηηο δπλάκεηο ηνπ, λα πξνθαιεί ηελ εμνπζία, λα πξνζπαζεί λα εληππσζηάζεη ηνπο ζπλνκήιηθνπο ηνπ, ή λα επηδηψθεη λα εληαρζεί ζε κηα παξέα παξαβαηψλ.

6) Οη ζεμνπαιηθέο παξαβαηηθέο πξάμεηο Οη ζεμνπαιηθέο παξαβαηηθέο πξάμεηο ησλ εθήβσλ έρνπλ παξνξκεηηθφ ραξαθηήξα. Σα δεηήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηε ζεμνπαιηθή ηνπο ηαπηφηεηα θαη ηελ επηξξνή ζην άιιν θχιν, ηνπο γελλνχλ έληνλν άγρνο θαη αληηδξάζεηο παληθνχ. Οη λένη βηψλνπλ ηελ ζεμνπαιηθφηεηα σο έλα ζχλνιν εκπεηξηψλ, 10

δηαζέζεσλ, θαηαζηάζεσλ ηαπηφρξνλα ζαγελεπηηθφ, κπζηεξηψδεο, απεηιεηηθφ, επηθίλδπλν. Απφπεηξεο βηαζκνχ, βηαηνπξαγίεο ελαληίνλ ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο εξσηηθήο επηζπκίαο εθθξάδνπλ ζπρλά ην θφβν ηνπ λένπ εθήβνπ γηα απψιεηα ηνπ ειέγρνπ ηεο θαηάζηαζεο. ΢ε πεξίπησζε πνπ ππάξρνπλ ςπρνπαζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά

πξνζσπηθφηεηαο,

λνεηηθή

θαζπζηέξεζε,

θαηάιιειε

θαζνδήγεζε απφ ην πεξηβάιινλ, κπνξεί λα εκθαληζηεί ην θαηλφκελν ηεο πνξλείαο αλήιηθσλ θνξηηζηψλ ή αγνξηψλ.

7) Πνιηηηθή βία ΢σκαηηθή βία ελαληίνλ κειψλ αληηπάισλ παξαηάμεσλ, εμχβξηζε, απέρζεηα πξνο ηηο αξρέο, ζηα πιαίζηα πνιηηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε πνιηηηθνχο ζηφρνπο. Πνιιέο θνξέο νη πξάμεηο απηέο εθθξάδνπλ ηελ αθνζίσζε ηνπ εθήβνπ ζηελ νκάδα ηνπ θαη ηα ηδαληθά ηνπ, ηελ αδηαιιαμία ηνπ έλαληη ησλ αληηπάισλ. Έθεβνη κε παξαλνεηδή δνκή πξνζσπηθφηεηαο, ή έθεβνη πνπ βξίζθνληαη ζηε ιαλζάλνπζα θάζε κηαο ςπρσζηθήο δηαδηθαζίαο, κπνξεί λα αλαδεηήζνπλ ζπλαηζζεκαηηθφ θαηαθχγην ζε ξηδνζπαζηηθέο νκάδεο θαη λα γίλνπλ θαλαηηθνί «ζθιεξνππξεληθνί» ππνζηεξηθηέο αθξαίσλ απφςεσλ. Σα παξαπάλσ πξνθαλψο δελ ζεκαίλνπλ φηη φια ή ηα πεξηζζφηεξα άηνκα, πνπ ππνζηεξίδνπλ κε αδηαιιαμία θαη ζπλέπεηα ηα ηδαληθά ηνπο, έρνπλ παξαλνεηδή δνκή πξνζσπηθφηεηαο ή ραξαθηεξίδνληαη απφ αλψξηκν ηξφπν ζθέςεο.

8) Η θαηαλάισζε θαη ε δηαθίλεζε απαγνξεπκέλσλ ςπρνηξόπσλ νπζηώλ Απνηειεί έλα ζπρλφ αδίθεκα ηεο εθεβηθήο θαη ηεο κεηεθεβηθήο ειηθίαο. Δθηφο απφ ηνπο ηαθηηθνχο ρξήζηεο ππάξρνπλ θαη νη επθαηξηαθνί νη νπνίνη είλαη θαη νη πεξηζζφηεξνη. ΢πλήζσο, ε επθαηξηαθή ρξήζε κηαο απαγνξεπκέλεο νπζίαο απνηειεί εθδήισζε ηεο εθεβηθήο επαλαζηαηηθφηεηαο, πξάμε κίκεζεο ή ζπλέπεηα ηεο χπαξμεο θάπνησλ πεξηζηαζηαθψλ δπζθνιηψλ. ΋ηαλ ν δξάζηεο αληηκεησπίδεηαη αδέμηα, επηδεηλψλνληαη νη ζπρλά δηαηαξαγκέλεο ζρέζεηο κε ηελ νηθνγέλεηα, δεκηνπξγείηαη ν θίλδπλνο ψζεζήο ηνπ ζηνλ θφζκν ηεο παξαλνκίαο.

9) Η δνινθνλία

11

΢ε νξηζκέλα θνηλσληθά πεξηβάιινληα ηέηνηνη θφλνη ζπκβαίλνπλ ζπρλά ζηα πιαίζηα μεθαζαξίζκαηνο ινγαξηαζκψλ, κεηαμχ ζπκκνξηψλ. Φνλεχνληαο ηνλ φκνηφ ηνπ, ν έθεβνο ζθνηψλεη ζπκβνιηθά θαη ηνλ εαπηφ ηνπ. Θχηεο θαη ζχκα «απειεπζεξψλνληαη» κε ηξαγηθφ ηξφπν απφ ηε κηδέξηα θαη ηελ αθφξεηε πίεζε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο. Αλαιφγνπ ραξαθηήξα επηζεηηθφηεηα παξαηεξείηαη ζηελ ζχγρξνλε Διιάδα κεηαμχ ζπκκνξηψλ εμαζιησκέλσλ κεηαλαζηψλ, νη νπνίεο αιιεινεμνληψλνληαη. ΢ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ν θφλνο εθθξάδεη κηα αληίδξαζε απειπηζίαο θαη ιπζζψδνπο νξγήο ελαληίνλ απηνχ πνπ πξνζβάιιεη άκεζα ηνλ ίδην ηνλ δξάζηε. Σν ζχκα κπνξεί λα είλαη έλαο παηέξαο αιθννιηθφο, βίαηνο αηκνκίθηεο, έλαο εξαζηήο ηεο κεηέξαο ή ηεο αδεξθήο.

10) Φπγή από ην ζπίηη ΢ηελ Διιάδα δελ ππάξρνπλ ζαθή ζηνηρεία γηα ηνλ αξηζκφ ησλ εθήβσλ πνπ θεχγνπλ, είηε γηα κηθξφηεξν, είηε γηα κεγαιχηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα απφ ην ζπίηη ηνπο. Πάλησο, ε θπγή απφ ην ζπίηη απνηειεί κηα πξαγκαηηθφηεηα. Ο έθεβνο, θπξίσο θαηά ηε δηάξθεηα έληνλσλ ζπγθξνχζεσλ κε ηνπο γνλείο ή ιίγν κεηά, βξίζθεη ηε δχλακε λα θιεηζηεί ζην δσκάηηφ ηνπ ή λα θχγεη απφ ην ζπίηη. ΢πλήζσο, νη έθεβνη πνπ εγθαηαιείπνπλ ην ζπίηη ηνπο πεγαίλνπλ ζε θίινπο ή ζε θνληηλά ηνπο πξφζσπα, πνπ δελ ηνπο θαηαθξίλνπλ θαη κε ηα νπνία αηζζάλνληαη άλεηα. Ζ θπγή είλαη ζεκάδη πξνζπάζεηαο απηνλνκίαο θαη απηνδηάζεζεο ηνπ εθήβνπ. Δίλαη πξνζπάζεηα δηαθχιαμεο ηεο εξεκίαο θαη απνθπγήο ηνπ εμαλαγθαζκνχ. Καη βέβαηα, έρεη λα θάλεη θαη κε ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ησλ ηζνξξνπηψλ ηεο.

11) ΢ρνιηθόο Δθθνβηζκόο (Bullying) ΢ηνλ φξν bullying ζπκπεξηιακβάλνληαη: 1. Υξεζηκνπνίεζε πβξηζηηθψλ ή πεξηπαηθηηθψλ εθθξάζεσλ, απεηιέο θαη εθβηαζκφο 2. ΢σκαηηθή βία, ρηππήκαηα, ηζηκπήκαηα, δαγθσληέο, ζπξσμίκαηα 3. Κινπέο 4. Εεκηέο ζηελ πξνζσπηθή πεξηνπζία θάπνηνπ

12

5. Δπηδησθφκελε απνκάθξπλζε ησλ θίισλ 6. Δζθεκκέλν ή ζπρλφ απνθιεηζκφ καζεηψλ απφ θνηλσληθέο δξαζηεξηφηεηεο 7. Γηάδνζε θαθνεζψλ θαη ςεπδψλ θεκψλ 8. Δθβηαζηηθά ηειεθσλήκαηα, ή ηειεθσλήκαηα ζε αθαηάιιειεο ψξεο ρσξίο απάληεζε 9. Καη ηέινο ειεθηξνληθφ bullying κέζσ θηλεηνχ ηειεθψλνπ ή ηνπ δηαδηθηχνπ.

2.3 Ιζηνξηθή εμέιημε – ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ΑΔΙΚΗΜΑΤΑ Με βάζε ηελ έξεπλα ηνπ θαζεγεηή Νέζηνξα Κνπξάθε, ζηε ρώξα καο νη παξαβαηηθέο νκάδεο αλειίθσλ έρνπλ θαηά θαλφλα πεξηζηαζηαθό ραξαθηήξα θαη ε δξαζηεξηόηεηά ηνπο, ζε κεγάιν βαζκό, γίλεηαη ζην πιαίζην θξίζηκσλ αζιεηηθώλ δηνξγαλώζεσλ (ληέξκππ) ή, έζησ, κε αθνξκή ηελ ηδηόηεηα ηνπ ζύκαηνο σο νπαδνύ θάπνηαο νκάδαο, αλ θαη ηειεπηαία έρνπλ πξνζιάβεη έθηαζε θαη θξνύζκαηα επηζέζεσλ κε θαζαξά ιεζηξηθό ραξαθηήξα, θπξίσο από νκάδεο εμαξηεκέλσλ αηόκσλ πνπ ζηνρεύνπλ ζηελ απόθηεζε ρξεκάησλ γηα ηε ιήςε ηεο δόζεο ηνπο ή αηόκσλ πνπ επηζπκνύλ έηζη λα “θξαπγάζνπλ” θαη λα εθδειώζνπλ ζηελ θνηλσλία ην κίζνο θαη ηελ αληίδξαζή ηνπο γηα ηελ όπνηα πεξηζσξηνπνίεζή ηνπο. ΢πλήζσο ηεινύλ θάπνην από ηα αδηθήκαηα θαηά ηεο ηδηνθηεζίαο (49,8%), θαηά θύξην ιόγν θινπέο (37,5%), ελώ ζε νξηζκέλεο πεξηπηώζεηο ρξεζηκνπνηνύλ είηε ιεθηηθή απεηιή, είηε ζσκαηηθή βία, είηε θαη όπιν. Σελ ηειεπηαία 10εηία ε ρψξα καο θαηαθιχδεηαη απφ πιεζπζκηαθέο νκάδεο πνπ έρνπλ ζηφρν ηελ θαιχηεξε δηαβίσζε θαη έλα θαιχηεξν αχξην. Άηνκα πνπ δνχζαλ θάησ απφ ηα φξηα ηεο θηψρεηαο θαη θνηλσληθά απνθιεηζκέλα πξνζηίζεληαη ζηελ Διιεληθή θνηλσλία. Ο «δξφκνο» απνδείρζεθε φηη ήηαλ έλαο ηξφπνο εξγαζίαο ή εμεχξεζεο ρξεκάησλ κέζσ επαηηείαο. Έρνπκε δειαδή απφ ηε κία αλήιηθα άηνκα πνπ εξγάδνληαη ζην δξφκν κε ηελ αλνρή ηεο νηθνγέλεηαο θαη απφ ηελ άιιε άηνκα αλήιηθα θαη απξνζηάηεπηα πνπ ηα εθκεηαιιεχνληαη δηάθνξνη πξνο φθεινο ησλ κε αληάιιαγκα ηελ πξνζηαζία δεκηνπξγψληαο ζρέζεηο εμάξηεζεο.

13

΢χκθσλα κε ηα δεκνζηεπκέλα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηεο Τπνδηεχζπλζεο Πξνζηαζίαο Αλειίθσλ ηνπ Τπνπξγείνπ Γεκνζίαο Σάμεο θαηά ηε δεθαεηία 1990-1999 ζηελ Διιάδα δελ παξαηεξείηαη αμηνζεκείσηε αχμεζε ηεο λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο. Παξφια απηά ε ζπκκεηνρή αλειίθσλ ζηελ ζπλνιηθή εγθιεκαηηθφηεηα εκθαλίδεη κηα ζηαζεξά αλνδηθή ηάζε απφ ην 1990 κέρξη ην 1999, ρσξίο φκσο λα θηάλεη ζηα επίπεδα ησλ άιισλ Δπξσπατθψλ ρσξψλ θαη νη κνξθέο ηεο είλαη ήπηεο. Σξείο είλαη νη βαζηθφηεξεο θαηεγνξίεο αδηθεκάησλ πνπ δηαπξάηηνληαη απφ εθήβνπο (13-17 εηψλ) θαη κεηεθήβνπο (18-20 εηψλ). Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ αλήθεη ζηηο παξαβάζεηο εηδηθψλ πνηληθψλ λφκσλ, φπσο ηνπ Κψδηθα Οδηθήο Κπθινθνξίαο (Κ.Ο.Κ), ηνπ λφκνπ πεξί λαξθσηηθψλ, ηεο παξαλφκνπ εηζφδνπ ζηελ ρψξα θαζψο θαη ε επαηηεία. Απηέο νη παξαβάζεηο ζπλήζσο μεπεξλνχλ ην 70% ηνπ ζπλφινπ ησλ πεξηπηψζεσλ. Αθνινπζνχλ ηα αδηθήκαηα ηεο ηδηνθηεζίαο- ηδίσο, νη θινπέο, θαη νη θινπέο ρξήζεο δηθχθισλ ή απηνθηλήησλπεξί ην 20% θαη αθνινπζεί σο ηξίηε θαηεγνξία ε πξφθιεζε ζσκαηηθψλ βιαβψλ ζε πνζνζηφ απφ 2 έσο 10% . Απηά παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα:

΢χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ππνπξγείνπ Γεκφζηαο Σάμεο- αλεζπρεηηθή είλαη ε αχμεζε ησλ αλζξσπνθηνληψλ πνπ δηαπξάρζεθαλ απφ αλειίθνπο. Έηζη, ελψ 14

ην 2005 ν αξηζκφο ήηαλ κεδεληθφο, θαηά ην 2006 ζεκεηψζεθαλ ζπλνιηθά 16 δνινθνλίεο απφ αλήιηθνπο ζηελ Διιάδα. ΋ζνλ αθνξά ηα αδηθήκαηα πνπ ηειέζηεθαλ ζρεηηθά κε λαξθσηηθά, θαηά ην 2005, νη ππνζέζεηο απμήζεθαλ αξθεηά θαηά ηελ ρξνληά 2006. Γξακαηηθή αχμεζε είραλ νη παξαβάζεηο ηνπ ΚΟΚ απφ ηνπο αλήιηθνπο ζηελ ρψξα καο ηηο ρξνληέο 2005-2006. Καηά ην 2006, ζεκεηψζεθαλ 23.244 παξαβάζεηο ηνπ ΚΟΚ απφ αλειίθνπο, ελψ ην 2005 νη αληίζηνηρεο παξαβάζεηο ήηαλ 19.627. Μηθξή ήηαλ ε αχμεζε πνπ παξνπζηάζηεθε ζηνπο βηαζκνχο απφ ην 2005 κέρξη ην 2006. Μεγάιν πνζνζηφ παξαηεξείηαη θαη ζην θαηλφκελν ''bulling'' ζην ζρνιείν. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πνζνζηνχ απηνχ δελ αλέθεξε ην γεγνλφο ζηηο αξρέο ηνπ ζρνιείνπ, γεγνλφο πνπ ππνδειψλεη θαηά θάπνην ηξφπν θφβν ησλ ζπλεπεηψλ απηήο ηεο γλσζηνπνίεζεο θαζψο θαη ηηο αδπλακίεο επηηήξεζεο ζην ζρνιηθφ ζχζηεκα. Δπίζεο, ηα ηειεπηαία ρξφληα ππάξρεη αχμεζε ζηα δεηήκαηα ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο θαη εθκεηάιιεπζεο, παξαηεξείηαη δειαδή κηα αχμεζε ηεο θνηλσληθήο παζνινγίαο θαη πην πνιιά πξνβιήκαηα ζηηο ζρέζεηο ησλ αλζξψπσλ. Σέινο, ην θαηλφκελν ηεο επαηηείαο θη εδψ θη αιινχ γηγαληψλεηαη θαζεκεξηλά θαη πξνβιεκαηίδεη φρη κφλν ην θνηλσληθφ ζχλνιν αιιά θπξίσο ηνπο θνξείο θαη ηηο αξρέο πνπ φκσο παξαθνινπζνχλ ρσξίο λα αληηδξνχλ. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Αζήλαο. ΢πγθεθξηκέλα, έλα αμηνζεκείσην πνζνζηφ ησλ εξσηεζέλησλ, ειηθίαο 14-21 εηψλ, παξαδέρηεθε φηη θαηά ηελ πξνεγνχκελε ρξνληά είραλ ηειέζεη αμηφπνηλεο πξάμεηο θαηά ηεο ηδηνθηεζίαο, ελψ ην πνζνζηφ δηπιαζηάζηεθε, φηαλ ξσηήζεθαλ αλ ηέιεζαλ παξφκνηεο πξάμεηο θάπνηα ζηηγκή ζην παξειζφλ. Βάζε κηαο ζηαηηζηηθήο έξεπλαο γηα ηα έηε 2005 έσο 2007, παξαηεξείηαη κηα αχμεζε ησλ ζνβαξψλ ππνζέζεσλ ην έηνο 2006. Δπίζεο παξαηεξείηαη φηη ηα άηνκα απηά είλαη θπξίσο αγφξηα. ΋ζνλ αθνξά ηηο κηθξνπαξαβάζεηο απμεκέλν πνζνζηφ

παξαηεξείηαη

ην

έηνο

2005

θαη

επίζεο

κεγάιν

πνζνζηφ

θαηαιακβάλνπλ ηα αγφξηα έλαληη ησλ θνξηηζηψλ.

15

Σέινο, ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα παξνπζηάδεηαη πσο ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ ππνζέζεσλ ιακβάλεη ρψξα ζε πφιεηο θαη ιηγφηεξν ζε ρσξηά. Σα άηνκα απηά έρνπλ γνλείο πνπ είλαη παληξεκέλνη θαη είλαη θπξίσο καζεηέο. Ληγφηεξα, αιιά αμηφινγα πνζνζηά παξαηεξνχληαη ζε άιιεο θαηεγνξίεο (πρ. Οη γνλείο ηνπο είλαη δηαδεπγκέλνη, είλαη άλεξγνη).

2.4

Παξαδείγκαηα-δεκνζηεύκαηα ηύπνπ

Ζ Διιάδα ρψξα-κέινο ηεο Δ.Δ. θαη ηεο Δπξσδψλεο αληηκεησπίδεη ηα ηειεπηαία ρξφληα έθξεμε ηεο λεαληθήο εγθιεκαηηθφηεηαο, θαηλφκελν πνπ απαζρνιεί ηδηαίηεξα γνλείο θαη θεδεκφλεο ζηελ επηθξάηεηα ηεο ρψξαο. ΑΛΔΞ Κξαπγαιέν παξάδεηγκα ηέηνηνπ θαηλνκέλνπ απνηειεί ε πνιχθξνηε ππφζεζε Άιεμ, ελφο εληεθάρξνλνπ αλειίθνπ αγνξηνχ, πνπ θαθνπνηήζεθε θη απεβίσζε ρσξίο βνήζεηα απφ ζπλνκειίθνπο ηνπ Έιιελεο θαη αιινδαπνχο. Ήηαλ Γεσξγηαλφο πνπ δηέκελε ζηελ Διιάδα ηα ηειεπηαία ρξφληα. Οη δξάζηεο, δχν Έιιελεο, έλαο Αιβαλφο, έλαο Ρνπκάλνο θη έλαο Βνξεηνεπεηξψηεο, αλήιηθνη φινη, αθνχ ινγνκάρεζαλ κε ηνλ Άιεμ αβνήζεην

ηνλ θαθνπνίεζαλ θαη ηνλ άθεζαλ

λα μεςπρήζεη. Σν πηψκα βξέζεθε κεηά απφ θαηξφ θαη ην φιν

πεξηζηαηηθφ ρξεζηκνπνηήζεθε πνηθηινηξφπσο απφ ηα ΜΜΔ πξάγκα πνπ απνδεηθλχεη πεξίηξαλα ηελ αλσξηκφηεηα ηεο Υψξαο λα δηαρεηξηζηεί ηφζν επαίζζεηα ζέκαηα ηεο παξαβαηηθφηεηαο ησλ λέσλ.

ΓΔΚΑΠΔΝΣΑΥΡΟΝΗ ΜΑΘΗΡΙΑ ΝΔΚΡΗ ΑΠΟ ΚΑΣΑΝΑΛΧ΢Η ΑΛΚΟΟΛ O αηθλίδηνο ζάλαηνο κηαο 15ρξνλεο καζήηξηαο, ε νπνία άθεζε ηε ηειεπηαία ηεο πλνή αλήκεξα ηνπ Πάζρα.

Ζ αλήιηθε είρε βγεη βξάδπ ηεο Μεγάιεο

Παξαζθεπήο καδί κε ηελ παξέα ηεο γηα λα δηαζθεδάζεη ζε έλα απφ ηα λπρηεξηλά καγαδηά ηεο πφιεο . Ζ βξαδηά εμειηζζφηαλ απφ ην θαιφ ζην θαιχηεξν θαη θαλείο δελ κπνξνχζε λα θαληαζηεί ηελ ηξαγηθή εμέιημε.

16

Κάπνηα ζηηγκή, μεκεξψκαηα πηα ηνπ Μ. ΢αββάηνπ, ε 15ρξνλε θνπέια έραζε ηηο αηζζήζεηο ηεο. Οη θίινη ηεο ακέζσο ηε κεηέθεξαλ ζην λνζνθνκείν, φπνπ νη γηαηξνί δηέγλσζαλ ηελ θξηζηκφηεηα ηεο θαηάζηαζεο θαη έθξηλαλ απαξαίηεηε ηελ εηζαγσγή ηεο ζηελ εληαηηθή. Παξά ηηο ππεξάλζξσπεο πνπ θαηέβαιαλ νη ηαηξνί δπζηπρψο ε θνπέια, δελ άληεμε ιφγσ δειεηεξίαζεο απφ κεγάιε πνζφηεηα αιθνφι, θαη έηζη έραζε ηελ κάρε κε ηνλ ζάλαην βπζίδνληαο ηελ νηθνγέλεηά ηεο θαη ηελ πφιε ηνπ Ρεζχκλνπ ζην πέλζνο αλήκεξα ηνπ Πάζρα.

ΓΑΙΜΟΝΙ΢ΜΔΝΟΙ ΑΓΓΔΛΟΙ – ΣΡΙΑ ΑΓΔΛΦΑΚΙΑ 14, 8 ΚΑΙ 7 ΥΡΟΝΧΝ ΔΠΝΙΞΑΝ 79ΥΡΟΝΗ ΓΙΑ ΛΙΓΟ ΦΑΓΗΣΟ Ο παηέξαο κε έκθξαγκα ζην <<Θξηάζην>>, ε κεηέξα ζηα θειηά ηνπ Κνξπδαιινχ θαη ηξία απφ ηα πέληε παηδηά ηνπο, ζην ζχλνιν 29 ρξφλσλ, θαζφινπ δελ ην ζθέθηεθαλ λα πλίμνπλ κηα γηαγηά 79 εηψλ γηα ιίγα επξψ πξνθεηκέλνπ λα αγνξάζνπλ ςσκί. Μηθξνί δηάβνινη κηαο ζπληεηξηκκέλεο νηθνγέλεηαο ζθνηψλνπλ γηα ην ςσκί θνξψληαο κε αθειή πνλεξηά γάληηα. Ζ Αζηπλνκία πήγε ζπζηεκέλε ζηνλ 14ρξνλν αξρεγφ ηεο αδειθηθήο αγέιεο. Άιια δχν αγφξηα, 8 θαη επηά θαη 7 ρξφλσλ ηα αδέιθηα ηνπ, φινη θαηεγνξνχκελνη γηα θφλν. Σξεηο ψξεο γεινχζαλ θη αζηεηεχνληαλ κε ηνπο αζηπλνκηθνχο πξηλ λπζηάμνπλ θαη πνπλ: <<Ναη, εκείο ηε ζθνηψζακε γηα λα βξνχκε ιεθηά γηα λα θάκε>>. Πήγαλ ζην ζπίηη ηεο 79ρξνλεο Μαιακαηέληαο Μηρειάθε, ζηελ νδφ Θέκηδνο 109, αξγά ηε λχρηα. Σεο ρηχπεζαλ ηελ πφξηα, ηνπο άλνημε. Σεο δήηεζαλ ρξήκαηα ηα κηθξφηεξα παηδία θαη ν 14ρξνλνο ηε ρηχπεζε ζην πξφζσπν. Δθείλε έπεζε ιηπφζπκε θαη δχν απφ ηνπο ηξεηο πηηζηξίθνπο κπήθαλ ζην ζπίηη ηεο θαη έςαρλαλ γηα ρξήκαηα. Ο λεφηεξνο έκεηλε λα θπιάεη ηζίιηεο. Ζ ειηθησκέλε ζπλήιζε, φκσο κε έλα θνκκάηη ζχξκα ηε ζηξαγγάιηζαλ. Σα παηδηά πήξαλ πεξίπνπ επηαθφζηα επξψ θαη εμαθαλίζηεθαλ. ΢ηελ δηαδξνκή πέηαμαλ ηα γάληηα πνπ θνξνχζαλ θαη θάπνηα αληηθείκελα πνπ είραλ αξπάμεη απφ ην ζπίηη.

17

΢ηηο 9 ην επφκελν πξσηλφ ν αδειθφο ηεο 79ρξνλεο ηελ βξήθε λεθξή. Κη ελψ κπνξεί λα πξνλφεζαλ ηα παηδία λα θνξέζνπλ γάληηα γηα λα κελ αθήζνπλ απνηππψκαηα, ηνπο πξφδσζε ην κέγεζνο ηνπο, αθνχ έδεηρλαλ φηη νη δξάζηεο ήηαλ αλήιηθνη. Καη ηα αληηθείκελα πνπ είραλ θιέςεη πξφδηδαλ ηελ ειηθία ηνπο. Ζ Αζηπλνκία ηνπο βξήθε αθνχ είραλ δηαπξάμεη θαη άιιε ιεζηεία, πάιη κε ζχκα ειηθησκέλν ζηελ ίδηα πεξηνρή. Πεγή: Διεπζεξνηππία Γεκνζίεπζε:1 Γεθεκβξίνπ

2.5 Αίηηα – παξάγνληεο πνπ απμάλνπλ ηηο πηζαλόηεηεο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο Οξηζκνί Παξάγνληεο: Δλλννχληαη φινη εθείλνη νη φξνη νη νπνίνη κε ηελ δξάζε ηνπο δηεπθνιχλνπλ

ζε

κεγάιν

βαζκφ

ηελ

εκθάληζε

ηεο

παξαβαηηθήο

ζπκπεξηθνξάο. Αίηηα ηεο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο ελλννχληαη νη φξνη ή νη ζπλζήθεο πνπ ε χπαξμε ηνπο ζεσξείηαη φηη παξάγεη ηελ παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά

Οη παξάγνληεο πνπ νδεγνχλ ηνπο εθήβνπο ζηελ παξαβαηηθφηεηα δηαθξίλνληαη ζε αηνκηθνχο θαη θνηλσληθνχο. ΢ηνπο αηνκηθνχο παξάγνληεο ζπγθαηαιέγνληαη ην θχιν, ε θιεξνλνκηθφηεηα θαη άιινη βηνινγηθνί παξάγνληεο φπσο ε απνκφλσζε θαη ε αιινηξίσζε θαζψο θαη ε δηάςεπζε ησλ αηνκηθψλ πξνζδνθηψλ. Δλψ ζηνπο θνηλσληθνχο αλήθεη ε θηψρεηα, ε αλεξγία, νη παξέεο νκάδεο θίισλ , ε πεξηζσξηνπνίεζε κεηνλεθηηθψλ νκάδσλ, ν θαηαλαισηηζκφο, ε νηθνγέλεηα, ην ζρνιείν, ε εθπαίδεπζε, ηα πξφηππα ζπκπεξηθνξάο, ε θαθνπνίεζε θαη ε πνιηηηζηηθή δηαθνξεηηθφηεηα. Αλαιπηηθφηεξα:

Αηνκηθνί Παξάγνληεο

18

Κιεξνλνκηθό

ζηίγκα:

Απφ

δηάθνξεο

έξεπλεο

δηαθαίλεηαη

φηη

ε

θιεξνλνκηθφηεηα είλαη έλαο απφ ηνπο πνιινχο παξάγνληεο, πνπ απμάλεη ηελ πηζαλφηεηα ηεο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο, ρσξίο λα γλσξίδνπκε ηνλ αθξηβή κεραληζκφ κεηαβίβαζεο. Απηή φκσο ε παξαηήξεζε, πνπ έρεη δερζεί ζνβαξέο κεζνδνινγηθέο θξηηηθέο απέρεη έηε θσηφο απφ ηηο επθάληαζηεο αλαθνηλψζεηο ησλ Μ.Μ.Δ. , πνπ ζπρλά γηα εληππσζηαζκφ αλαθέξνληαη ζην πηζαλφ εληνπηζκφ γνληδίσλ, ηάρα ππεπζχλσλ γηα ηελ επηζεηηθή θαη αληηθνηλσληθή ζπκπεξηθνξά. Μηα ηέηνηα άπνςε, πνπ ζηεξείηαη επηζηεκνληθήο βάζεο, θαιιηεξγεί ηελ ζεσξία ηνπ βηνινγηθνχ ληεηεξκηληζκνχ θαη πξνζθέξεη άιινζη ζε θάζε είδνπο απνιπηαξρηθέο ξαηζηζηηθέο ηδενινγίεο θαη πξαθηηθέο. Γελεηηθέο αλσκαιίεο : Αξθεηέο εγθιεκαηνινγηθέο έξεπλεο έρνπλ γίλεη γηα λα απνδεηρζεί

ε ππφζεζε φηη ηα άηνκα κε ζχλδξνκν ΥΤΤ είλαη πηζαλφ λα

πηνζεηήζνπλ κηα παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά, ζπλδένληαο ηελ κε ηελ κεγάιε ζσκαηηθή δηάπιαζε θαη ηνλ κηθξφ δείθηε επθπΐαο πνπ παξνπζηάδνπλ. Άιιεο

νξγαληθέο

δπζιεηηνπξγίεο:

Δλδνθξηληθέο

δηαηαξαρέο

ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα εμεγήζνπλ ηελ πηνζέηεζε κηαο κειινληηθήο εγθιεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο. Οη αδεληθέο δπζιεηηνπξγίεο κπνξνχλ λα παξέκβνπλ είηε κε ζπζηεκαηηθφ ηξφπν είηε ηπραία θαη πξνζσξηλά. Σφηε κηινχκε γηα ηελ εκθάληζε κηαο «παξνδηθήο παξαβαηηθφηεηαο» .Έρνπλ επίζεο πξνηαζεί ππνζέζεηο ελδερφκελεο ζρέζεο κεηαμχ αλψκαιεο ιεηηνπξγίαο ηνπ εγθεθάινπ θαη παξαβαηηθφηεηαο. Δπηπιένλ ζηνπο βηνινγηθνχο παξάγνληεο ζπκπεξηιακβάλνληαη νη ςπρηθέο δηαηαξαρέο

θαη

ηα

ηδηαίηεξα

ραξαθηεξηζηηθά

ηεο

λεαληθήο

ειηθίαο.

΢πγθεθξηκέλα: Φπρηθέο δηαηαξαρέο : ηηο δηαηαξαρέο αλάπηπμεο (ησλ λνεηηθψλ-γλσζηηθψλ ιεηηνπξγηψλ), ηηο δηαηαξαρέο δηαζπαζηηθήο ζπκπεξηθνξάο, ηηο αγρψδεηο δηαηαξαρέο, ηηο δηαηαξαρέο ηεο δηάζεζεο θαη ηε ζρηδνθξέλεηα. Δίλαη άγλσζην ζε ηη βαζκφ ε λνεηηθή αλεπάξθεηα θαζεαπηή θαη νη αλαπηπμηαθέο δηαηαξαρέο πξνδηαζέηνπλ πξνο ηελ παξαβαηηθφηεηα. Έρεη δηαηππσζεί π.ρ. ε ππφζεζε, φηη ε ρακειή ζρνιηθή επίδνζε θαη ε ζρνιηθή απνηπρία κεηψλνπλ ηελ απηνεθηίκεζε θαη δεκηνπξγνχλ πνιιέο δπζθνιίεο ζηηο ζρέζεηο ηνπ λεαξνχ 19

αηφκνπ κε ην πεξηβάιινλ ηνπ, επλνψληαο ηελ ζχλδεζε ησλ λέσλ κε ηνλ θφζκν ηεο παξαλνκίαο Ιδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά: Καηά ηελ θξίζηκε πεξίνδν κεηάβαζεο απφ ηελ παηδηθή ζηελ λεαληθή θαη ζηελ ψξηκε ειηθία ν έθεβνο παξνπζηάδεη κεγάιε έληαζε θαη αζηάζεηα ηεο ςπρηθήο δηάζεζεο. Κπξηαξρείηαη απφ έληνλν ζπλαίζζεκα αβεβαηφηεηαο θαη αλαζθάιεηαο θαη επηδεηεί ηελ θαηάθαζε, ηελ αλαγλψξηζε θαη ηελ αγάπε. Γηαζέηεη έηζη ηηο δπλάκεηο ηνπ ζε πξάμεηο ηνικεξέο, ξηδνζπαζηηθέο, αθήλεη λα ηνλ θπξηεχζνπλ νη νξκέο θαη ε θαληαζία ηνπ, γίλεηαη αλήζπρνο, επαίζζεηνο θαη απζάδεο, δελ αλέρεηαη πηέζεηο, επηδεηθλχεη απεηζαξρία απέλαληη ζην λφκν θαη ηελ εμνπζία (κε πξψην ζηφρν ηελ νηθνγέλεηα θαη ην ζρνιείν), έρεη ηελ ηάζε γηα ζχλαςε λέσλ δεζκψλ πέξα απφ ηελ νηθνγέλεηα (θπξίσο κε ηνπο ζπλνκειίθνπο ηνπ) θαη δηέπεηαη απφ αζίγαζηε δηάζεζε λα αλαιάβεη ξφινπο θαη λα αλαπηχμεη ελεξγφ δξάζε ππέξ γεληθφηεξσλ θνηλσληθψλ ζθνπψλ. Δίλαη αξθεηά πηζαλφ, ζχκθσλα κε ηηο πην πάλσ δηαπηζηψζεηο, φηη ε αίζζεζε ςπρηθνχ θελνχ, θαηαπίεζεο θαη αλαζθάιεηαο πνπ παξαηεξείηαη ζηνπο λένπο απνηειεί ην ζεκαληηθφηεξν παξάγνληα ηεο αλνκηθήο ζπκπεξηθνξάο ηνπο, είηε πξφθεηηαη γηα απιή κε ζπκκφξθσζε είηε θαη γηα έθδειε απφξξηςε ησλ θνηλσληθψλ θαλφλσλ. Θα πξέπεη λα επηζεκάλνπκε φηη απηά ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ λέσλ, πνπ ζεσξνχληαη επηθίλδπλα γηα ηε δηάπξαμε παξαβαηηθψλ πξάμεσλ, είλαη δηαρξνληθά, αλεμαξηήησο πνιηηηζκηθνχ θαη ηζηνξηθνχ πιαηζίνπ.

Κνηλσληθνί Παξάγνληεο Δπηπιένλ ε θνηλσλία θαη νη δνκέο ηεο είλαη απηέο πνπ γελλνχλ ηελ παξαβαηηθφηεηα θαη κηιάκε γηα ηνπο ιεγφκελνπο θνηλσληθνχο παξάγνληεο Καθνπνίεζε: ΢ηελ επνρή καο έρνπκε θαηαιήμεη ζην ζπκπέξαζκα πσο πνιιέο θνξέο ε θαθνπνίεζε ελφο παηδηνχ κπνξεί λα απνηειέζεη ην ππφβαζξν ψζηε ην παηδί ζηελ κεηέπεηηα έθεβε ή ελήιηθε δσή ηνπ λα πηνζεηήζεη θάπνηα παξαβαηηθή

ζπκπεξηθνξά.

Ζ

θαθνπνίεζε

είλαη

απνηέιεζκα

πνιιψλ

παξαγφλησλ πνπ δελ ζρεηίδνληαη κφλν κε ηνπο γνλείο θαη ηελ δπζιεηηνπξγία ηεο νηθνγέλεηαο αιιά θαη κε θνηλσληθν - νηθνλνκηθνχο παξάγνληεο. Οη κνξθέο ηεο θαθνπνίεζεο δηαρσξίδνληαη ζε: 20

΢σκαηηθή Καθνπνίεζε πνπ πεξηιακβάλεη

θάζε είδνπο ηξαπκαηηζκνχο ε

θαθψζεηο δηαθνξεηηθήο ζνβαξφηεηαο. Φπρνινγηθή Καθνπνίεζε ελφο παηδηνχ κπνξεί λα πεξηιακβάλεη πξάμεηο θαη ζπκπεξηθνξέο

πνπ

εκπεξηέρνπλ

απφξξηςε,

εθθνβηζκφ,

απνκφλσζε,

εθκεηάιιεπζε θαη ππνηίκεζε. ΢εμνπαιηθή παξαβίαζε: Θεσξείηαη ε ζπκκεηνρή ή ε έθζεζε παηδηψλ θαη εθήβσλ ζε πξάμεηο κε ζεμνπαιηθφ πεξηερφκελν ππνθηλνχκελεο απφ ελήιηθα, ζπλήζσο, πνπ έρεη ζρέζε νηθεηφηεηαο ή θξνληίδαο κε ην παηδί νη νπνίεο έρνπλ σο ζθνπφ ηε ζεμνπαιηθή δηέγεξζε ή θαη ηθαλνπνίεζε ηνπ ελήιηθα. Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ θαηλνκέλνπ είλαη ε αλειηθφηεηα ηνπ παηδηνχ, ε ζρέζε εμάξηεζεο θαη ε έιιεηςε ζπλεηδεηήο ζπλαίλεζεο ηνπ παηδηνχ. ΋ια απηά έρνπλ σο απνηέιεζκα ην θαθνπνηεκέλν παηδί λα εθδειψλεη ζπλαηζζεκαηηθέο δπζθνιίεο, ζπκπεξηθνξέο φπσο θνβηζκέλε ή επηθπιαθηηθή ζηάζε απέλαληη ζηνπο άιινπο, θαηαζιηπηηθά ζπκπηψκαηα (ρακειή απηνεθηίκεζε, απάζεηα), δηαηαξαρέο ζηελ ζπκπεξηθνξά (έληνλνο ζπκφο, επηζεηηθή ζπκπεξηθνξά, απηνθαηαζηξνθηθέο ηάζεηο). ΢ηελ ζχγρξνλε θνηλσλία θπξηαξρνχλ θαηλφκελα φπσο ε αλεξγία, ε θηψρεηα, ε πεξηζσξηνπνίεζε, ν ξαηζηζκφο θαη νη θνηλσληθνπνηεκέλεο αληζφηεηεο. Δίλαη γεγνλφο φηη ζε θάζε θνηλσλία κνρζνχλ λα επηβηψζνπλ νκάδεο κε ζνβαξά βηνηηθά πξνβιήκαηα. Καηά θχξην ιφγν νη νκάδεο απηέο απνηεινχληαη απφ λένπο νη νπνίνη βξίζθνληαη ζηελ αλαδήηεζε επαγγέικαηνο θαη κηαο ηζφηηκεο ζέζεο ζην θνηλσληθφ πνιηηηθφ γίγλεζζαη. Δίλαη ινηπφλ θπζηθφ φηαλ αδπλαηνχλ λα επηβηψζνπλ θαη λα ζπκβηψζνπλ κε ηξφπν λφκηκν θαη εηξεληθφ λα θαηαθεχγνπλ ζηελ παξαλνκία πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίζνπλ ηα πξνο ην δελ, δίλνληαο ζηελ βία θαη ζηελ παξαβαηηθφηεηα ηε κνξθή βηνπνξηζκνχ. Πεξηζσξηνπνίεζε κεηνλεθηηθώλ νκάδσλ: Με ηνλ φξν πεξηζσξηνπνίεζε ελλννχκε ηελ παξαηεξνχκελε ζηηο κέξεο καο αδηαθνξία γηα ην θνηλσληθφ ζχλνιν θαη ηηο επηδηψμεηο ηνπ. Πεξηζσξηνπνίεζε είλαη επίζεο, ε αθνχζηα απνκφλσζε αηφκσλ ιφγσ ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ηνπο. ΋πσο άηνκα κε αλαπεξίεο, λαξθνκαλείο, απνθπιαθηζκέλνη, άηνκα κε αδπλακία λα βξνπλ εξγαζία, άηνκα κε δηαθνξεηηθή θαηαγσγή ή ζξεζθεπηηθή πίζηε ή θνπιηνχξα 21

θαη άιια.

Παξαδείγκαηνο ράξε: Μήλπκα ηνπ 17ρξνλνπ Σηκ Κξέηζκεξ, ν

νπνίνο ηελ 12-3-2009 ζθφησζε 17 άηνκα ζην ζρνιείν ηνπ ζην Wienenden ηεο Γεξκαλίαο. " Έρσ βαξεζεί. Έρσ κπνπρηίζεη κ' απηή ηελ ζθπινδσή. Σα ίδηα θαη ηα ίδηα. ΋ινη γεινχλ ζε βάξνο κνπ... Καλείο δελ βιέπεη ηηο πξννπηηθέο κνπ... Φνβάκαη……Έρσ φπια θαη αχξην ζα πάσ ζην παιηφ κνπ ζρνιείν θαη ζα γίλεη καθειεηφ. Πηζαλφηαηα ζα μεθχγσ, νπφηε λα είζηε ζε επηθπιαθή γηαηί ζα αθνχζεηε λέα απφ κέλα. Να ζπκάζηε κφλν ην φλνκα ηεο πεξηνρήο: Βίλεληελ. Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε: Οη ζεσξίεο πνπ αζρνινχληαη κε ηελ νηθνγέλεηα σο παξάγνληα εγθιεκαηνγέλεζεο ρσξίδνληαη ζε δχν κεγάινπο ζεκαηηθνχο ηνκείο. ΢ηνλ πξψην δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο γνλέα - παηδηνχ κέζα απφ ζέκαηα φπσο ε επίβιεςε, ε επηβνιή, ε δηαπαηδαγψγεζε θαη ε θνηλσληθνπνίεζε. ΢ηνλ δεχηεξν ηνκέα ζεσξνχληαη ζεκαληηθνί αληηθεηκεληθνί παξάγνληεο ην κέγεζνο ηεο νηθνγέλεηαο, ε ζέζε κέζα ζηελ νηθνγέλεηα, ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε θαη νη ζρέζεηο κεηαμχ ησλ γνλέσλ. ΋ζνλ αθνξά ηελ πξψηε ζεσξία νη παξάγνληεο πνπ πξνκελχνπλ κηα κειινληηθή παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά, ζπκςεθίδνληαη ζην φηη νη γνλείο πξψηνλ εθαξκφδνπλ ζπρλά ηηκσξίεο θαη δεχηεξνλ, δίλνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο εληνιέο αφξηζηεο θαη αζαθείο. Ζ έιιεηςε γνληθήο θξνληίδαο ε ζπρλή απφξξηςε ησλ γνλέσλ ή ε αθξαία ππεξπξνζηαζία ηνπο, ζε ζπλδπαζκφ κε δηαθσλίεο ησλ γνλέσλ, ε χπαξμε άιισλ παξαβαηψλ ζηελ νηθνγέλεηα, ε ππέξκεηξε θαηαλάισζε αιθνφι ή ςπρνηξφπσλ απ‟ ηνπο γνλείο έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ αληίδξαζε ηνπ παηδηνχ θαη ηελ επηζπκία ηνπ λα δηαθχγεη απφ θάζε πξφηππν πεηζαξρίαο. Αλεξγία θαη θηώρεηα: Έρνπλ γίλεη πνιιέο κειέηεο πνπ πξνζπαζνχλ λα ζπλδέζνπλ

ηνλ

θίλδπλν

παξαβαηηθφηεηαο

κε

ηε

δηακνλή

ζε

απνδηνξγαλσκέλεο, σο πξνο ηελ αιιειεγγχε ησλ θαηνίθσλ, θησρνγεηηνληέο. Απηέο νη πεξηνρέο θαηείραλ

ηελ ρακειφηεξε νηθνλνκηθή ζέζε θαη ην

κεγαιχηεξν πνζνζηφ αλέξγσλ, θαζψο θαη αηφκσλ κε δηάθνξα θνηλσληθά θαη ςπρνινγηθά

πξνβιήκαηα.

Ζ

πιεηνςεθία

ησλ

λέσλ

πνπ

δνπλ

ζε

ππνβαζκηζκέλεο ζπλνηθίεο κεγαινππφιεσλ ή ζε γθέην κεηαλαζηψλ, κπνξεί λα αμηνινγεί ζεηηθά νξηζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο φπσο ζπκκεηνρή ζε ζπκκνξίεο, 22

ρξήζε απαγνξεπκέλσλ ςπρνηξφπσλ, δηάπξαμε βαλδαιηζκψλ κε ηελ επθαηξία καδηθψλ ζπγθεληξψζεσλ. Ζ χπαξμε κηαο ηέηνηαο ππνθνπιηνχξαο, απνηειεί πηζαλφηαηα ηδηαίηεξν παξάγνληα εγθιεκαηνγέλεζεο. ΢ηηο κεγαινππφιεηο, πνπ είλαη πην έληνλε ε παξαβαηηθφηεηα, νη ζρέζεηο είλαη ζην κεγαιχηεξν κέξνο απξφζσπεο. Λφγσ ηεο αλσλπκίαο ην άηνκν απειεπζεξψλεηαη απφ ηελ ιεπηνκεξή εμέηαζε θαη ηνλ έιεγρν πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηηο κηθξέο πφιεηο θαη ηηο αγξνηηθέο θνηλφηεηεο. Οη δηαθνξέο ζηελ εγθιεκαηηθφηεηα κεηαμχ πφιεο θαη ππαίζξνπ δελ είλαη κφλν πνζνηηθέο αιιά θαη πνηνηηθέο. ΢ηηο πφιεηο ηείλνπλ λα θπξηαξρήζνπλ κνξθέο θηεηηθήο παξαβαηηθφηεηαο πεξηζζφηεξν παξά βίαηεο παξαβαηηθφηεηαο, πνπ επηθξαηεί θπξίσο ζηελ χπαηζξν. Πξνβιήκαηα ζηε ζρνιηθή θνίηεζε: Ζ απαηδεπζία εκπνδίδεη ηελ άζθεζε ζσζηήο αγσγήο θαη ηελ θνηλσληθή πξνπαξαζθεπή ηνπ παηδηνχ. Σν ζρνιείν δελ ζα πξέπεη λα κεηαδίδεη κφλν γξακκαηηθέο γλψζεηο, αιιά λα παξέρεη θαη ήζνο θαη λα ζθπξειαηεί ην ραξαθηήξα θαη λα εζίδεη ηα παηδηά ζηελ ηάμε, ζηελ πεηζαξρία. Γηα ηελ επίηεπμε απηψλ ησλ ζηφρσλ απαηηείηαη ε κεηάιιαμε, ηεο κέζεο θπξίσο εθπαίδεπζεο, απφ ηερλνθξαηηθφ πξνζάιακν ζε απηνηειέο θέληξν

νπζηαζηηθήο

κφξθσζεο,

κε

θχξην

άμνλα

ηε

δεκηνπξγία

νινθιεξσκέλσλ αλζξψπσλ θαη ζπλεηδεηψλ πνιηηψλ. ΋ηαλ ην ζρνιείν ζεκαίλεη ζεσξία μεθνκκέλε απφ ηελ πξαγκαηηθή δσή, παζεηηθφηεηα, ξνπηίλα, αληαγσληζκφ, πίεζε, ππνηαγή ζηελ απζεληία ηνπ δαζθάινπ, ηφηε ηα αηίζαζα, αιιά θαη ηα πην ραξηζκαηηθά παηδηά, γηα δηαθνξεηηθνχο ιφγνπο, ζα ληψζνπλ απνθνκκέλα θαη ζα αλαδεηήζνπλ αιινχ ηε δξάζε, ηηο ζπγθηλήζεηο θαη ηελ πεξηπέηεηα. Ζ ζσζηή θιαζηθή-αλζξσπηζηηθή παηδεία έρεη ζεσξεζεί απφ πνιινχο φηη κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο αληίβαξν ζην άθξαην ηερλνθξαηηθφσθειηκηζηηθφ κνληέιν ηνπ ζχγρξνλνπ δπηηθνχ πνιηηηζκνχ θαη λα ζπκβάιιεη απνθαζηζηηθά ζηελ εζηθή θαη πλεπκαηηθή αλάπηπμε ησλ λέσλ. Πξόηππα ζπκπεξηθνξάο θαη ΜΜΔ: ΢ήκεξα δνχκε ζην ζχκπαλ ηεο πιεξνθνξίαο, ηα Μ.Μ.Δ. έρνπλ θαηεγνξεζεί φηη ηείλνπλ λα θπξηαξρήζνπλ ζηελ θαηεπζπλφκελε δηακφξθσζε ηεο ζπιινγηθήο ζπλείδεζεο. Οη αλήιηθνη είλαη επάισηνη ζηελ αξλεηηθή επίδξαζε ηεο επηθνηλσλίαο. Δηδηθή έξεπλα έρεη γίλεη γηα ηνλ ξφιν ησλ εξψσλ – πξνηχπσλ ηεο κηθξήο θαη κεγάιεο νζφλεο θαη ηελ επίδξαζε ηνπο ζηελ πηνζέηεζε παξαβαηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ ζηνπο

23

αλειίθνπο. Ο αλήιηθνο έρεη λα δηαιέμεη αλάκεζα ζε δχν πξφηππα : Σνπ θαθνχδπλακηθνχ, πνπ είλαη βίαηνο αιιά επηηπρεκέλνο ή ην πξφηππν ηνπ θαινχ αιιά παζεηηθνχ θαη εμσπξαγκαηηθνχ. Σα ΜΜΔ κε πξσηαξρηθφ ην ξφιν ηεο ηειεφξαζεο πξνβάιινπλ πξφηππα βίαο αθφκα θαη κέζα απφ πνιιέο παηδηθέο εθπνκπέο θαη ζεηξέο. Καηαλαισηηζκόο θαη ΜΜΔ: Καηαλαισηηζκφο είλαη ε ζχγρξνλε ηάζε ηνπ αλζξψπνπ λα θαηαλαιψλεη πέξα απφ ηηο νπζηψδεηο αλάγθεο ηνπ. Σν άηνκν παζρίδεη θαζεκεξηλά λα ηθαλνπνηήζεη ηηο ηερλεηέο αλάγθεο πνπ ηνπ πξνβάιινληαη κέζσ ησλ δηαθεκίζεσλ απφ ηα Μ.Μ.Δ. θαη ζπλδέεη ηελ επηπρία θαη ηελ επραξίζηεζε ηνπ κε ηελ ππέξκεηξε θαηαλάισζε. Πνιιέο θνξέο ν άλζξσπνο αδπλαηεί λα θαιχςεη ηηο πιαζκαηηθέο αλάγθεο πνπ ηνπ έρνπλ επηβάιιεη θαη πηζηεχνληαο φηη δελ ζα είλαη πηα ραξνχκελνο - αθνχ δελ κπνξεί λα απνθηήζεη ηα πιηθά αγαζά πνπ ζέιεη - απνθηά ηδηνηειή ζπκπεξηθνξά ρσξίο εζηθέο αμίεο θαη νδεγείηαη ζε απνθιίλνπζα ζπκπεξηθνξά. Πξνζπαζεί κε φινπο ηνπο ηξφπνπο (έζησ θαη αλ είλαη παξάλνκνη) λα αληαπνθξηζεί ζε απηά πνπ ηνπ ππαγνξεχνπλ ηα δηαθεκηζηηθά πξφηππα, γηαηί δηαθνξεηηθά πηζηεχεη φηη δελ έρεη λφεκα ε δσή ηνπ. Μνλαδηθή ηνπ πξνηεξαηφηεηα είλαη ε ζπλερψο απμαλφκελε θαηαλάισζε θαη έηζη αξρίδεη λα δξα εγσηζηηθά, ρσξίο ζεβαζκφ γηα ηνλ ζπλάλζξσπν ηνπ θαη θξαγκνχο ζηελ ζπκπεξηθνξά ηνπ. Ξεθεχγεη απφ ηνπο θαλφλεο θαη ηα φξηα θαη νδεγείηαη ζε κε λφκηκεο πξάμεηο κε απνθιεηζηηθφ ζηφρν ηελ ζπζζψξεπζε αγαζψλ.

2.6

Αληηκεηώπηζε –πξόιεςε

Μζτρα πρόλθψθσ και αντιμετϊπιςθσ τθσ νεανικισ παραβατικότθτασ Αξρηθά πξέπεη λα ηνλίζνπκε φηη ε αληηκεηψπηζε έρεη σο θχξην ζηφρν • Σελ Πξφιεςε • Σελ Αλακφξθσζε ηνπ αλήιηθνπ παξαβάηε κε ηελ θαηάιιειε αγσγή, ηε ζπκβνπιεπηηθή βνήζεηα θαη ηελ θνηλσληθή ππνζηήξημε • Σελ Κνηλσθειή Δξγαζία αθνχ νη ρψξνη ησλ θπιαθψλ είλαη εληειψο αλεπαξθείο γηα ηελ αλζξψπηλε δηαβίσζε ησλ θξαηνπκέλσλ

24

Γηα ηνλ θνηλσληθφ έιεγρν ηεο παξαβαηηθφηεηαο ησλ αλειίθσλ ιακβάλνληαη κέηξα αληεγθιεκαηηθήο ή εγθιεκαηνπξνιεπηηθήο πνιηηηθήο. Σα κέηξα απηά πξνέξρνληαη είηε απφ ηνλ επίζεκν θνηλσληθφ έιεγρν, είηε απφ ηνλ άηππν. Ζ πξφιεςε δηαθξίλεηαη ζε πξσηνγελή, δεπηεξνγελή θαη ηξηηνγελή. ΢ην επίπεδν ηεο πξσηνγελνχο πξφιεςεο πεξηιακβάλνληαη ηα κέηξα θνηλσληθήο πξφιεςεο πνπ έρνπλ σο ζηφρν ηε βειηίσζε ησλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ ζπλζεθψλ δηαβίσζεο θαη πνηφηεηαο δσήο νιφθιεξνπ ηνπ πιεζπζκνχ, (θαιχηεξεο ζπλζήθεο θαηνηθίαο, πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο, πξφλνηαο, αζθάιεηαο), ηελ ελίζρπζε ηνπ ξφινπ ηεο νηθνγέλεηαο σο θνξέα θνηλσληθνπνίεζεο, ηελ παξνρή επθαηξηψλ κφξθσζεο θαη εμεχξεζεο εξγαζίαο,

ηδίσο ζε θνηλσληθά

κεηνλεθηνχληεο πιεζπζκνχο. Δπίζεο ζηνρεχεη ζηελ αιιαγή ησλ θνηλσληθψλ αμηψλ, δνκψλ θαη ζεζκψλ πνπ πξνσζνχλ δηάθνξεο αληζφηεηεο.

Γειαδή

ζθνπφο ηεο πξσηνγελνχο πξφιεςεο είλαη λα εμαζθαιίζεη ηηο αλαγθαίεο πξνυπνζέζεηο γηα κηα επηηπρή θνηλσληθνπνίεζε,

έηζη ψζηε ην άηνκν λα

θαηαθέξεη λα αληεπεμέιζεη ζηηο δπζθνιίεο πνπ ζα αληηκεησπίζεη ζην κέιινλ. Ζ δεπηεξνγελήο πξφιεςε ζηνρεχεη ζηνλ έγθαηξν εληνπηζκφ, ηελ έγθαηξε παξέκβαζε

θαη

αληηκεηψπηζε

ηνπ

πιεζπζκνχ

λέσλ

αηφκσλ

ραξαθηεξίδνληαη σο επάισηα γηα ηελ αλάπηπμε ζπκπεξηθνξψλ θηλδχλνπ»,

πνπ

«πςεινχ

δειαδή άηνκα πνπ έρνπλ πεξηζζφηεξεο πηζαλφηεηεο είηε λα

πεξάζνπλ ζην έγθιεκα, είηε ζηε ζπκαηνπνίεζε, κε ηελ ιήςε ησλ θαηάιιεισλ κέηξσλ γηα λα εκπνδηζηεί ε εμέιημε ηνπο. Ζ ηξηηνγελήο πξφιεςε επηδηψθεη θπξίσο ηε δηαθνπή ηεο παξεθθιίλνπζαο ζπκπεξηθνξάο κε ηε ρξήζε θαηαζηαιηηθψλ κέηξσλ. Πεξηιακβάλεη φιεο ηηο κνξθέο θνηλσληθήο αληίδξαζεο ζην έγθιεκα,

ηελ πξφιεςε ηεο ππνηξνπήο ησλ ήδε παξαβαηψλ θαη ηελ

θνηλσληθή ηνπο επαλέληαμε. ΢πλήζσο είλαη αλαπνηειεζκαηηθή θαη κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ ππνηξνπή. ΢εκαληηθφ ζηνηρείν απνηειεί ην γεγνλφο φηη νη αλήιηθνη, ιφγσ ηεο αλσξηκφηεηαο θαη ηεο αδπλακίαο ηνπο,

είλαη πεξηζζφηεξν επάισηνη ζηηο

παξεκβάζεηο ηνπ επίζεκνπ θνηλσληθνχ ειέγρνπ.

Σν ζεζκηθφ πιαίζην

αληίδξαζεο απέλαληη ζηνλ αλήιηθν παξαβάηε είλαη πνιχ απζηεξφ, αθνχ κεηαμχ άιισλ πεξηιακβάλεη αθφκε θαη ζηέξεζε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ. Γη‟ απηφ πξέπεη ε πξφιεςε λα αληηθαηαζηήζεη θάπνηα ζηηγκή ηελ θαηαζηνιή θαη ηαπηφρξνλα λα απαιεηθζνχλ νη πξνθαηαιήςεηο θαη ηα ζηεξεφηππα πνπ 25

ελδπλακψλνπλ ηηο αξλεηηθέο πνιηηηθέο απέλαληη ζηηο θνηλσληθά απνθιεηζκέλεο ή αδχλαηεο νκάδεο. Κάηη ηέηνην φκσο θαίλεηαη νπηνπηθφ, αθνχ ε πξφιεςε απαηηεί καθξνπξφζεζκεο, ρξνλνβφξεο θαη πνιπδάπαλεο δηαδηθαζίεο, θάηη πνπ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηα γξήγνξα απνηειέζκαηα πνπ επηδεηνχλ λα παξνπζηάζνπλ νη εθάζηνηε αμησκαηνχρνη ηνπ θξάηνπο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπο Ζ κεηαρείξηζε ησλ αλειίθσλ παξαβαηψλ ζηελ Διιάδα δελ δηαθέξεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ απφ απηή ησλ ελειίθσλ.

Σα φξγαλα πνπ

επηιακβάλνληαη ησλ αλειίθσλ παξαβαηψλ ζηα πιαίζηα ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο είλαη ε αζηπλνκία αλειίθσλ,

ε εηζαγγειία, ηα δηθαζηήξηα

αλειίθσλ θαη ε ππεξεζία επηκειεηψλ αλειίθσλ. Σα κέηξα πνπ επηβάιινληαη ζηνπο αλήιηθνπο είλαη αλακνξθσηηθά ή ζεξαπεπηηθά κέηξα, αλάινγα κε ηε βαξχηεηα ηεο πξάμεο ηνπο. Ζ αζηπλνκία αλειίθσλ ηδξχζεθε ηε δεθαεηία ηνπ ‟80.

Γπζηπρψο φκσο δελ επηιακβάλεηαη φισλ ησλ αδηθεκάησλ πνπ

δηαπξάηηνληαη απφ ηνπο αλειίθνπο (πρ. παξαβάζεηο ) Οη λέεο αλάγθεο θαη ην λέν πεξηβάιινλ πνπ δηακνξθψλεηαη απαηηνχλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε νξηζκέλσλ πξνβιεκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ θπξίσο ζε φ,ηη αθνξά ζηνπο αλήιηθνπο ηε ζπλεξγαζία δηαθφξσλ θνξέσλ. Απφ ηελ άπνςε απηή ζα ήηαλ ιάζνο ε εθηίκεζε, ε νπνία ζα πξφθξηλε ηελ Διιεληθή Αζηπλνκία σο κνλαδηθφ θνξέα ειέγρνπ απηψλ ησλ

θαηαζηάζεσλ. Οη πξνβιεκαηηθέο

θαηαζηάζεηο πνπ εκπιέθνπλ ηνπο αλήιηθνπο ζρεηίδνληαη κε ηα πξνβιήκαηα ηεο θνηλσλίαο ησλ ελειίθσλ θπξίσο θαη θάζε παξέκβαζε δελ κπνξεί λα πεξηνξίδεηαη ζε δξάζεηο θαη πξσηνβνπιίεο ελφο κφλνλ θνξέα αιιά απαηηείηαη κηα ζπλνιηθή ζθαηξηθή πξνζέγγηζε θαη ζπλεξγαζία φισλ ησλ θνξέσλ ηππηθνχ θαη άηππνπ θνηλσληθνχ ειέγρνπ, ζε δξάζεηο ζπληνληζκέλεο, νξζνινγηθά δηαζηξσκαησκέλεο θαηά θαηεγνξία πιεζπζκνχ ζην ρψξν θαη ην ρξφλν θαη έλα ζεζκηθφ πιαίζην πνπ ζα ηππνπνηεί θαη ζα ξπζκίδεη απηέο ηηο δξάζεηο ζπλνιηθά.

Απαηηείηαη βνήζεηα δηεπηζηεκνληθνχ ραξαθηήξα πξνο ηνλ αλήιηθν παξαβάηε, δειαδή ελαζρφιεζε θαη κέξηκλα απφ δηαθνξεηηθνχο επηζηεκνληθνχο θιάδνπο, φπσο

εγθιεκαηνιφγνπο,

ςπρνιφγνπο,

παηδαγσγνχο,

ςπρίαηξνπο,

θνηλσληθνχο ιεηηνπξγνχο θ.ιπ. Δπηπξφζζεηα ππάξρεη αλάγθε γηα ηε ιήςε 26

νπζηαζηηθψλ κέηξσλ πξφιεςεο,

θπξίσο θνηλσληθνχ ραξαθηήξα,

θαη

παξάιιεια ηελ απνθπγή θαηαζηαιηηθψλ κέηξσλ κε ηδξπκαηηθφ ραξαθηήξα, θαη ηελ επηβνιή φπνπ κφλν είλαη αλαγθαίν, αλακνξθσηηθψλ θαη ζεξαπεπηηθψλ κέηξσλ. Ζ πνιηηεία ζα πξέπεη λα αληηδξά κε ηε κηθξφηεξε δπλαηή παξέκβαζε θαη θπξίσο κε εμσηδξπκαηηθά κέηξα ψζηε λα απνθεχγεηαη ν ζηηγκαηηζκφο ησλ αλειίθσλ, αθνχ ε κέζνδνο ηνπ εγθιεηζκνχ δελ έρεη ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα Δμάιινπ

«ε θνηλσλία δελ έρεη ην δηθαίσκα ηηκσξίαο αιιά

ππνρξέσζε θνηλσληθνπνίεζεο, δειαδή εθκάζεζεο θαη ελζηεξληζκνχ αμηψλ θαη θαλφλσλ ρσξίο λα ζίγεηαη ε πξνζσπηθφηεηα ηνπ αλειίθνπ ΢ηφρνο πξέπεη λα είλαη ε απνδνρή, ε έληαμε θαη ε ζπκκεηνρή ησλ λέσλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ θνηλσληθνχ λφκνπ, θαη φρη ε ππνηαγή ησλ λέσλ. Απαξαίηεηε ζεσξείηαη ε ελίζρπζε ησλ θνηλσληθνπνηεηηθψλ θνξέσλ, θπξίσο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηνπ ζρνιείνπ Ζ πξνζνρή πξέπεη λα ζηξαθεί ζηα παηδηά κηθξψλ ειηθηψλ, αθνχ ε δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ελφο παηδηνχ δηαξθεί κέρξη ηα δέθα ηνπ ρξφληα.

Ζ πξφιεςε θαηαιακβάλεη έλα κεγάιν ηκήκα ζηνλ ηνκέα ηεο

αληεγθιεκαηηθήο πνιηηηθήο θαη απηφ απαηηεί εηδηθνχο επηζηήκνλεο θαη ρξήκαηα. Υξήκαηα ηα νπνία εάλ ηα ζπγθξίλνπκε κε απηά πνπ απαηηνχληαη γηα ην θφζηνο ηεο λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο θαη ησλ κέηξσλ πνπ ιακβάλνληαη γηα ηνλ παξαβαηηθφ αλήιηθν, είλαη ζίγνπξα ιηγφηεξα απφ απηά πνπ απαηηνχληαη γηα κηα ζσζηή θνηλσληθή πνιηηηθή απέλαληη ζηνπο λένπο. Γηα ηε ιήςε ησλ θαηάιιεισλ κέηξσλ πξφιεςεο είλαη απαξαίηεηνο αξρηθά ν πξνζδηνξηζκφο ησλ παξαγφλησλ θηλδχλνπ, δειαδή ησλ παξαγφλησλ απηψλ πνπ απμάλνπλ ηηο πηζαλφηεηεο εκθάληζεο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο,

αιιά θαη ησλ

παξαγφλησλ απηψλ πνπ πξνζηαηεχνπλ θαη επαπμάλνπλ ηε ζεηηθή αλάπηπμε ησλ εθήβσλ θαη ηαπηφρξνλα θαηαζηέιινπλ ηνπο παξάγνληεο πνπ νδεγνχλ ζε παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά. Κνηλσληθνπνίεζε Ζ θνηλσληθνπνίεζε είλαη ε «δηαδηθαζία κέζα απφ ηελ νπνία έλαο άλζξσπνο καζαίλεη θαη εζσηεξηθεχεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ ηα θνηλσληθνπνιηηηζηηθά ζηνηρεία ηνπ πεξηβάιινληνο ηνπ,

ηα ελζσκαηψλεη ππφ ηελ 27

επίδξαζε ηεο εκπεηξίαο θαη ησλ ζεκαληηθψλ θνηλσληθψλ θνξέσλ, ζηε δνκή ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ θαη έηζη πξνζαξκφδεηαη ζην θνηλσληθφ πεξηβάιινλ, ζην νπνίν νθείιεη λα δήζεη. Δίλαη κηα δηαδηθαζία πνιχ νπζηαζηηθή γηα ηελ θνηλσληθή νξγάλσζε, αθνχ επεξεάδεη ην άηνκν κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα πξνζαξκφδεηαη ζε θαζηεξσκέλα πξφηππα. Σν άηνκν κέζσ απηήο θαιείηαη λα εζσηεξηθεχζεη ηηο αμίεο,

ηνπο θαλφλεο θαη ηνπο πξνζαλαηνιηζκνχο ηεο

θνηλσλίαο ζηελ νπνία δεη.

Οη θαλφλεο ηνλ βνεζνχλ λα θξίλεη θαη λα

ηαμηλνκήζεη κηα ζπγθεθξηκέλε ζπκπεξηθνξά. Μηα πξάμε δελ είλαη πνηέ απφ κφλε ηεο ζσζηή ή ιάζνο, θαιή ή θαθή. Γηα λα ραξαθηεξηζηεί θαη λα αμηνινγεζεί

σο

ηέηνηα

εληάζζεηαη

ζε

έλα

ζεκαζηνινγηθφ

πιαίζην,

πξνζδηνξηζκέλν απφ ηνλ ρξφλν, ηνλ ηφπν, ηελ νξγάλσζε θαη ηα πνιηηηζκηθά πξφηππα κηαο θνηλσλίαο. ΢χκθσλα κε ην δνκνιεηηνπξγηθφ ππφδεηγκα ηνπ Parsons,

ηα άηνκα κέζα απφ ηε ζρέζε αιιειεπίδξαζεο ησλ θνηλσληθψλ

ππνθεηκέλσλ,

καζαίλνπλ λα αλαγλσξίδνπλ πνηεο κνξθέο ζπκπεξηθνξάο

πξνθαινχλ ζεηηθή θαη πνηεο αξλεηηθή αληίδξαζε.

Έηζη κπνξνχλ λα

δηαθξίλνπλ πνηεο πξάμεηο ζα εηζπξάμνπλ ηελ θνηλσληθή απνδνθηκαζία ή ηηκσξία θαη ζα ζηξέθνληαη πξνο κνξθέο ζπκπεξηθνξάο πνπ αμηνινγνχληαη ζεηηθά. ΢πλεπψο δεκηνπξγείηαη έλα ζχζηεκα θαλφλσλ, ην νπνίν απνηειεί ηελ πξνυπφζεζε γηα ηε δηαηήξεζε ηεο ηζνξξνπίαο ηνπ θνηλσληθνχ ζπζηήκαηνο Ζ θνηλσλία κέζσ ηεο θνηλσληθνπνίεζεο παξέρεη ζην άηνκν πξνζσπηθή ππφζηαζε θαη ην θαζηζηά ηθαλφ λα αληηκεησπίδεη δηάθνξεο θαηαζηάζεηο θαη λα επηβηψλεη ζε δχζθνιεο ζπλζήθεο. Σν παηδί κεηά ηε γέλλεζε ηνπ βαζίδεηαη ζηνπο άιινπο γηα λα επηηχρεη ηελ επηβίσζε ηνπ θαη λα δηδαρηεί πσο ζα αληηκεησπίζεη ηηο δηάθνξεο δπζθνιίεο πνπ ζα πξνθχςνπλ ζηε κεηέπεηηα εμέιημε ηνπ. Ζ πξνζσπηθφηεηα ηνπ αηφκνπ νπζηαζηηθά δηακνξθψλεηαη ζηα πξψηα ηξία κε πέληε ρξφληα ηεο δσήο ηνπ. Σελ αηνκηθή θαη θνηλσληθή ηνπ δηάζηαζε θαη ηαπηφηεηα, ηελ απνθηά ζε κηα ζρέζε αιιειεπίδξαζεο κε ην θπζηθφ θαη θνηλσληθφ ηνπ πεξηβάιινλ. Ζ δηαδηθαζία απηή επηηειείηαη κε ηελ κίκεζε ησλ κεγαιχηεξσλ ηνπ, είηε κε ηελ επηδνθηκαζία,

είηε κε ηελ

απνδνθηκαζία ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο. Σν άηνκν παξφιν πνπ είλαη κηα μερσξηζηή νληφηεηα κνηάδεη ζηνπο άιινπο, ηαπηίδεηαη καδί ηνπο θαη κέζα απφ ηελ ηαχηηζε απηή θαη ηελ εηθφλα πνπ έρνπλ θαη νη άιινη γη‟ απηφλ, απνθηά ηε δηθή ηνπ θνηλσληθή ηαπηφηεηα. Καηά ηε δηαδηθαζία ηεο κχεζεο θαη κίκεζεο, νη λένη αλαθαιχπηνπλ φηη γηα λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο αλάγθεο, ηηο πξνζδνθίεο θαη 28

ηηο επηζπκίεο ηνπο, επηβάιιεηαη λα ζπλαληήζνπλ ηηο αλάγθεο, ηηο πξνζδνθίεο θαη ηηο επηζπκίεο ησλ άιισλ Οη ζεκαληηθφηεξνη θνξείο θνηλσληθνπνίεζεο είλαη ε νηθνγέλεηα, ην ζρνιείν, ην επξχηεξν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ, ε εθθιεζία, ν ζηξαηφο. Ζ νηθνγέλεηα θαη ην ζρνιείν απνβιέπνπλ ζηνλ εμαλζξσπηζκφ ηνπ λένπ αηφκνπ θαη ζηε δηάπιαζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ, έρνπλ σο απνζηνιή λα κεηψζνπλ ηηο επηζεηηθέο αληηδξάζεηο ησλ κειψλ ηνπο θαη λα πξνζθέξνπλ ζηελ θνηλσλία αλζξψπνπο πξάνπο, εηξεληθνχο θαη κε ιηγφηεξε επηζεηηθφηεηα.

Κάηη ηέηνην φκσο είλαη

αξθεηά δχζθνιν θαη ζπρλά πξνζθξνχεη ζε ζνβαξά πξνβιήκαηα. ΔΠΗΜΔΛΖΣΔ΢ ΑΝΖΛΗΚΧΝ: Ο ξφινο ησλ επηκειεηψλ αλειίθσλ απνηειεί κηα λέα πξφηαζε γηα ηελ

πξφιεςε θαη ηελ θαηαζηνιή ηεο παξαβαηηθφηεηαο.

Αζθνχλ κέηξα πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ απνηξνπή ηεο ππνηξνπήο θαη ηελ θνηλσληθή επαλέληαμε ηνπ αλειίθνπ. Σα θαζήθνληα ησλ επηκειεηψλ αλειίθσλ είλαη λα δηελεξγνχλ θνηλσληθή έξεπλα γηα ηνπο αλειίθνπο πνπ πξέπεη λα δηθαζηνχλ θαη έπεηηα λα ζπληάζζνπλ έθζεζε/αηνκηθφ δειηίν ηνπ αλειίθνπ. Με ην αηνκηθφ δειηίν βνεζνχλ ην δηθαζηή/ εηζαγγειέα λα πάξεη ηελ θαιχηεξε απφθαζε γηα ηνλ αλήιηθν παξαβάηε. Δπίζεο κέζα ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ Δπηκειεηψλ Αλειίθσλ είλαη λα ζπλνδεχνπλ ηνπο αλήιηθνπο φηαλ πξφθεηηαη λα δηθαζηνχλ ζε άιιε πφιε ή λα εηζαρζνχλ ζε εηδηθφ θαηάζηεκα θξάηεζεο αλειίθσλ. Οη βαζηθέο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηε ζρέζε ηνπ επηκειεηή κε ηνλ αλήιηθν θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ είλαη: Ο ζεβαζκφο ηνπ αηφκνπ θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ, ε αλαγλψξηζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ, ε ερεκχζεηα θαη ε παξνρή βνήζεηαο. Κχξην κέιεκα ηνπ επηκειεηή αλειίθσλ είλαη ε θηλεηνπνίεζε ηνπ αλήιηθνπ γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηνπ. Ο ξφινο ηεο νηθνγέλεηαο Αλακθηζβήηεηα, ν θπξηφηεξνο θαη πην θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηε ζσζηή θνηλσληθνπνίεζε ηνπ αηφκνπ είλαη ε νηθνγέλεηα, αθνχ «σο ζχζηεκα παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ησλ παηδηψλ, θαζψο θαη ησλ θνηλσληθψλ ξφισλ πνπ ζα δηαδξακαηίζνπλ ζηε δσή ηνπο αξγφηεξα».

29

΢ην ρψξν ηεο νηθνγέλεηαο ην παηδί ζα ζρεκαηίζεη έλα κεγάιν κέξνο ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηεο θνηλσληθήο ηνπ ηαπηφηεηαο, ζα δηακνξθψζεη κηα αληίιεςε ηνπ θνηλσληθά απνδεθηνχ ή κε απνδεθηνχ, ζα αθνκνηψζεη δειαδή ηηο πξψηεο αμίεο θαη πξφηππα ζπκπεξηθνξάο, ζα απνθηήζεη ηελ ηθαλφηεηα γηα ζχλαςε δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ. Θα ηαπηηζηεί κε ηνπο

«ζεκαληηθνχο

άιινπο», πνπ γη‟ απηφλ είλαη πξσηαξρηθά νη νηθείνη ηνπ θαη απφ απηνχο ζέιεη λα είλαη απνδεθηφ θαη λα ηαπηίδεηαη καδί ηνπο. Δπνκέλσο ηα άηνκα απηά, νθείινπλ λα ηνπ παξέρνπλ ηα πξφηππα κέζσ ησλ νπνίσλ ην παηδί ζα απνθηήζεη ηελ ηθαλφηεηα λα ξπζκίδεη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θαη ηειηθά ζα ζπγθξνηήζεη ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ. Ζ νηθνγέλεηα πξέπεη λα βνεζήζεη ηα κέιε ηεο λα δηακνξθψζνπλ ηνπο ζηφρνπο ηνπο σο κέιε κηαο επξχηεξεο θνηλσλίαο, γηα λα κπνξέζνπλ λα αληεπεμέιζνπλ θαη λα ρεηξηζηνχλ ηα πξνβιήκαηα θαη ηελ πνιππινθφηεηα πνπ ραξαθηεξίδεη ηε ζχγρξνλε επνρή θαη ηαπηφρξνλα σο ζπγθξνηεκέλα άηνκα λα ζπκβάινπλ ζηε ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ ζηηο νπνίεο ζα εληαρζνχλ. Ο ξφινο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ζπγθεθξηκέλα «ησλ γνλέσλ γίλεηαη ζεκειηαθφο θαη ε αγσγή ηνπ παηδηνχ δηακνξθψλεηαη ζε κέζνδν, κνξθή δηαιφγνπ, ζπλελλφεζε πνπ έρεη ηηο αξρέο ηεο θαη καζαίλεηαη». Ζ νηθνγέλεηα απνηειεί ηελ θνηλσληθή κεηαβιεηή πνπ έρεη ηελ ακεζφηεξε ζρέζε εθδήισζεο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο απφ ηνπο λένπο,

αθνχ κπνξεί λα επεξεάζεη είηε ζην πεδίν ησλ δηαπξνζσπηθψλ

ζρέζεσλ γνληνχ-παηδηνχ, κε ηελ θνηλσληθνπνίεζε, ηε δηαπαηδαγψγεζε ή ηελ επίβιεςε, είηε κε αληηθεηκεληθνχο παξάγνληεο πνπ ζεκειηψλνπλ κηα «παξαβαηηθή» νηθνγέλεηα. Ζ νηθνγέλεηα είλαη ν θνξέαο ν νπνίνο κπνξεί λα κεηψζεη ηηο πηζαλφηεηεο εθδήισζεο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο, κέζσ ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ απηνειέγρνπ θαη κέζσ κηαο θπζηνινγηθήο επηηήξεζεο ησλ παηδηψλ Οη γνλείο ζηηο νηθνγέλεηεο ησλ παξαβαηηθψλ εκθαλίδνληαη ςπρξνί, αδηάθνξνη θαη άηεγθηνη,

αξθεηά θαηαπηεζηηθνί θαη πεξηνξηζηηθνί ζηνπο ηξφπνπο

αλαηξνθήο. Σν παηδί φκσο βξίζθεηαη ζε κηα ειηθία πνπ έρεη αλάγθε απφ αγάπε, ζηνξγή θαη θξνληίδα γηα λα θαηαθέξεη λα απνθηήζεη αίζζεζε ηνπ εαπηνχ ηνπ θαη λα αλαπηχμεη εθηίκεζε θαη παξαδνρή γηα ηνλ εαπηφ ηνπ. Δάλ φκσο δελ ηνπ πξνζθέξεη απηέο ηηο βαζηθέο αλάγθεο ε νηθνγέλεηα, ζα ζηξαθεί είηε ζε άιιεο θνηλσληθέο νκάδεο γηα λα ηηο απνδεηήζεη, είηε ζε άιινπο 30

ηξφπνπο γηα λα θαηαθέξεη λα απνζπάζεη ηελ πξνζνρή ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ. Σν απνηέιεζκα απηνχ ζα είλαη λα εληζρπζεί ε αληηπαιφηεηα πνπ ραξαθηεξίδεη ηε ζρέζε γνληνχ-παηδηνχ,

αθνχ νη γνλείο δελ απνδέρνληαη ηε λέα

ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ θαη ην ηηκσξνχλ γη‟ απηήλ. Αληίζεηα εάλ ην παηδί αηζζαλζεί φηη παίξλεη αγάπε, ζεβαζκφ θαη αζθάιεηα απφ ηελ νηθνγέλεηα ηνπ θαη θπξίσο απφ ηνπο γνλείο ηνπ, ζα θαηαθέξεη λα αλαπηχμεη ηε δηθή ηνπ ηαπηφηεηα θαη λα αληηιεθζεί ηελ αμία ηνπ. Σν παηδί επίζεο έρεη αλάγθε γηα απφθηεζε λέσλ εκπεηξηψλ, γηα λα κπνξέζεη λα εμειηρζεί λνεηηθά, ζπλαηζζεκαηηθά θαη ςπρνθνηλσληθά. Γηα λα επηηεπρζεί απηφ πξέπεη λα δεη ζε έλα νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ, φπνπ νη ζρέζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπ είλαη αξκνληθέο θαη ζηαζεξέο, ππάξρεη επηθνηλσλία θαη ε ζηάζε θαη ζπκπεξηθνξά ησλ γνληψλ πξνο ην παηδί ραξαθηεξίδνληαη απφ ζπλέπεηα. Δπίζεο έρεη αλάγθε απφ αλαγλψξηζε, ελζάξξπλζε φπσο θαη ν ελήιηθαο,

παξαδνρή, ππνζηήξημε θαη

ηα νπνία νη γνλείο κπνξνχλ λα

πξνζθέξνπλ κέζα απφ ηελ παξφηξπλζε θαη ηελ ελζάξξπλζε γηα απφθηεζε γλψζεσλ θαη ηθαλνηήησλ ζε λνεηηθφ, ζπλαηζζεκαηηθφ θαη θνηλσληθφ επίπεδν, αιιά θαη κέζα απφ ηελ επηβξάβεπζε φρη κφλν ηνπ απνηειέζκαηνο, αιιά θαη ηεο πξνζπάζεηαο. Έηζη ζα αηζζαλζεί φηη είλαη έλα ρξήζηκν άηνκν γηα ηελ θνηλσλία θαη ζα ζρεκαηίζεη κηα ηθαλνπνηεηηθή εηθφλα γηα ηνλ εαπηφ ηνπ. Παξάιιεια αλάινγα κε ηελ ειηθία ηνπ παηδηνχ πξέπεη λα ηνπ επηηξέςνπλ θαη λα εληζρχζνπλ θάζε πξνζπάζεηα γηα αλεμαξηεηνπνίεζε ηνπ. Απηφ ζα επηηεπρζεί κε ηελ ππεπζπλφηεηα πνπ πξέπεη λα αλαιάβεη ν έθεβνο θαη ηηο επζχλεο γηα ηηο πξάμεηο ηνπ. Έλα άιιν βαζηθφ ζηνηρείν πνπ πξέπεη λα δηέπεη ηηο ζρέζεηο γνληψλ-παηδηψλ είλαη ε χπαξμε νξίσλ ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπο. Ζ απνπζία νξίσλ θαη θαλφλσλ πεξηνξίδεη ηα παηδηά ζην λα απνδερζνχλ ηηο αξρέο ηεο θνηλσληθά παξαδεθηήο πξαγκαηηθφηεηαο, έλα ζηνηρείν πνπ κεηέπεηηα ζα δεκηνπξγήζεη δπζθνιίεο ζηηο ζρέζεηο ηνπ παηδηνχ κε ηνπο ζπλνκήιηθνπο ηνπ, ην επξχηεξν θνηλσληθφ πεξίγπξν θαη ηνλ ίδην ηνλ εαπηφ ηνπ. Δλ θαηαθιείδη ε πξνζηαζία ηεο παηδηθήο θαη εθεβηθήο ειηθίαο σο έλλνκν αγαζφ κπνξεί θαη πξέπεη λα πεξηέρεη ηελ παξνρή νινθιεξσκέλεο εθπαίδεπζεο ζην πιαίζην ηφζν ηεο θνηλσληθήο φζν θαη ηεο λνκηθήο 31

πξνζηαζίαο ηνχ αλειίθνπ. Ζ θνηλσληθή πξνζηαζία δχλαηαη λα πεξηιακβάλεη κηα πνιηηηθή ζρεδηαζκνχ ζε επίπεδν πξφιεςεο, ελψ παξάιιεια ε λνκηθή πξνζηαζία

κηα

δηαπαηδαγψγεζεο

πνιηηηθή ησλ

επηηήξεζεο,

αλειίθσλ

κε

πάληα

φκσο

παξαβαηηθή

ζε

πιαίζην

ζπκπεξηθνξά.

Ζ

δηαπαηδαγψγεζε απηή ζα εληζρχεηαη θαη ζα ηξνθνδνηείηαη απφ ην πλεχκα κηαο ζχγρξνλεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, ζην πιαίζην ηεο νπνίαο κπνξεί λα είλαη θαη ε ζπλεξγαζία Γνλέσλ – Δθπαηδεπηηθψλ – Δπηκειεηψλ Αλειίθσλ. Καη φια απηά ζε κηα πξνζπάζεηα ζπλεηδεηνπνίεζεο ηεο επζχλεο θαζελφο καο, εηδηθνχ θαη κε, ζε κηα ζχγρξνλε δηαπνιηηηζκηθή θνηλσλία

Κεθάιαην 3ν : ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ ΔΡΔΤΝΑ΢ 3.1

Απνζπάζκαηα video

O ζρνιηθφο εθθνβηζκφο φληαο κείδσλ ζέκα φρη κφλν ζην ζρνιηθφ πιαίζην αιιά θαη ζην επξχηεξν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ έρεη απαζρνιήζεη ζεκαληηθά θνηλσληθνχο επηζηήκνλεο θαη δηάζεκα πξφζσπα ζην ρψξν ηεο εζσηεξηθήο θαη εμσηεξηθήο κνπζηθήο, πνιηηηθήο θαη θηλεκαηνγξαθηθήο ζθελήο. ΢ε απηή ηελ παξνπζίαζε απνθαζίζακε λα ζαο δείμνπκε θάπνηα βίληεν κε γλσζηά πξφζσπα ηεο ειιεληθήο θαη ακεξηθάληθεο ηειεφξαζεο.

32

Δδψ ζα δνχκε θάπνηεο εηθφλεο πνπ απνηεινχλ

απνζπάζκαηα απφ ηε

πξνζπάζεηα ηνπ γλσζηνχ ηειενπηηθνχ παξνπζηαζηή θαη παξαγσγνχ Αληψλε Καλάθε γηα ηελ ελεκέξσζε φισλ καο, γηα ην γλσζηφ ζε φινπο καο bullying. Ζ ελεκέξσζε έγηλε γηα ινγαξηαζκφ ηεο ΔΦΤΠΔ (Δηαηξεία Φπρνθνηλσληθήο Τγείαο ηνπ παηδηνχ θαη ηνπ Δθήβνπ).

33

Ο Ακεξηθαλφο πξφεδξνο κηιάεη γηα ην bullying ζε κηα πξνζπάζεηα θαηαπνιέκεζεο ηνπ ζρνιηθνχ εθθνβηζκνχ. ΢ε απηφ ην βίληεν θάλακε ηε κεηάθξαζε θαη πξνζζέζακε ππφηηηινπο.

34

΢πλέληεπμε από ηε ζρνιηθή ςπρνιόγν θα Μαζηξαρά

3.2

΢θνπόο Σελ Σεηάξηε 26/10, γηα ηηο αλάγθεο ηεο εξεπλεηηθήο εξγαζίαο κε ζέκα ην ζρνιηθφ εθθνβηζκφ, πξαγκαηνπνηήζακε κηα επίζθεςε ζηελ

ζχκβνπιν

ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο ηνπ ζρνιείνπ καο θα Μαζηξαρά. ΢θνπφο ηεο ζπλέληεπμεο είλαη λα ελεκεξσζνχκε θαηάιιεια θαη παξάιιεια λα θαηαλνήζνπκε ηε ζεκαζία ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ελδνζρνιηθήο βίαο ζηηο κέξεο καο. Δπηπιένλ πιεξνθνξνχκαζηε γηα ηελ αληηκεηψπηζε θαη πξφιεςε απηνχ ηνπ αθκάδνληνο πξνβιήκαηνο.

΢πλέληεπμε 1. Σν ηειεπηαίν θαηξό αθνύκε πνιύ ζπρλά ηε ιέμε “bullying”. Ση ζεκαίλεη;

35

Σν bullying είλαη απηφ πνπ ιέκε ζηα ειιεληθά εθθνβηζκφο. Οπζηαζηηθά είλαη

δηάθνξεο

κνξθέο επηζεηηθφηεηαο νη νπνίεο εθδειψλνληαη

ζπλήζσο ζην ζρνιηθφ πιαίζην αιιά κπνξεί λα εθδειψλνληαη θαη ζε άιια πιαίζηα έηζη ψζηε φηαλ εθδειψλεηαη ζην ζρνιηθφ πιαίζην είλαη ζρνιηθφο εθθνβηζκφο. Καη νπζηαζηηθά ν ζρνιηθφο εθθνβηζκφο αθνξά ζηελ επαλεηιεκκέλε, ζπζηεκαηηθή θαη γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα έθζεζε ελφο καζεηή. Απηφο πνπ απνθαινχκε σο ζχκα εθηίζεηαη ζε δηάθνξεο κνξθέο βίαο, αξλεηηθέο πξάμεηο πνπ γίλνληαη απφ θάπνην άιιν καζεηή ή άιινπο καζεηέο. ΢ηε ζπλζήθε απηή νπζηαζηηθά ππάξρεη κία αληζφηεηα δχλακεο δειαδή ν ζχηεο απηφο πνπ αζθεί ηηο δηάθνξεο κνξθέο βίαο είλαη απηφο πνπ ππεξηεξεί θαη ζε ζσκαηηθή δχλακε θαη ζπλήζσο ζε ζπλαηζζεκαηηθή θαη θάπνηεο θνξέο ζε γλσζηηθή. Δλψ ην ζχκα είλαη απηφ πνπ νπζηαζηηθά εκθαλίδεηαη πην αδχλακν θαη πην αλππεξάζπηζην δειαδή δελ ρξεζηκνπνηεί θαιέο ζηξαηεγηθέο γηα λα ππεξαζπηζηεί ηνλ εαπηφ ηνπ. Καη βέβαηα πάληα ζηφρνο ηνπ ζχηε είλαη λα πξνθαιέζεη ςπρηθφ ή ζσκαηηθφ πφλν, λα βιάςεη ην ζχκα. Σν bullying

είλαη

δηαθνξεηηθφ

απφ

απηφ

πνπ

ιέκε

ελδνζρνιηθέο

ζπγθξνχζεηο δειαδή θάπνηα ζηηγκή κπνξεί δχν καζεηέο ζην δηάιιεηκα λα ηζαθσζνχλ γηα θάπνην ιφγν. Μπνξεί νη δχν καζεηέο λα έρνπλ ίζε δχλακε ή λα έρεη πξνθχςεη θάπνην ηπραίν γεγνλφο θαη λα κελ είλαη επαλεηιεκκέλα απηά ηα πεξηζηαηηθά ελψ ζην bullying νπζηαζηηθά ν ζχηεο

επαλεηιεκκέλα πνιιέο θφξεο αζθεί θάπνηα κνξθή βίαο ζην

άιιν ζχκα θαη είλαη εζθεκκέλε. Δπηιέγεη ζπλήζσο ην ζχκα.

2. Με

βάζε

ηελ

ππνζηήξημεο,

εκπεηξία πόζν

ζαο

ζπρλά

σο

ζύκβνπινο

ζπλαληάηαη

ην

ςπρνινγηθήο ζπγθεθξηκέλν

θαηλόκελν; Γεληθά νη έξεπλεο ιέλε φηη είλαη γχξσ ζην 10 % ησλ καζεηψλ πνπ βηψλνπλ θάπνηεο ζπκπεξηθνξέο bullying. Σψξα φζνη αζρνινχληαη κε παηδηά θαη εθήβνπο, είηε είλαη ζχκβνπινη, είηε είλαη ςπρνιφγνη, είηε είλαη εθπαηδεπηηθνί ζπλαληάλε ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπο πνξεία πάξα πνιιέο πεξηπηψζεηο ηέηνησλ παηδηψλ.

Αο πνχκε εγψ πνπ έρσ

δνπιέςεη ζε δχν ζρνιεία, πνπ είκαη νπζηαζηηθά κε εθήβνπο γπκλάζην, 36

ιχθεην, αιιά θαη ζε κία ζεξαπεία πνπ ήκνπλ κε παηδηά δεκνηηθνχ έρσ ζπλαληήζεη αξθεηέο πεξηπηψζεηο. Γειαδή είλαη έλα θαηλφκελν πνπ εκθαλίδεηαη θαη ζε παηδηά δεκνηηθνχ θαη ζε εθήβνπο. Σψξα ην πφζν ζπρλφο είλαη ν ζρνιηθφο εθθνβηζκφο εμαξηάηαη θαη απφ ην πεξηβάιινλ ζε θάζε ζρνιείν, απφ ην ςπρνινγηθφ θιίκα γεληθά ηνπ ζρνιείνπ, απφ ην πφζν νη εθπαηδεπηηθνί είλαη επαηζζεηνπνηεκέλνη ζην θαηλφκελν απηφ θαη ηα ίδηα ηα παηδηά θαη αλ έρνπλ γίλεη θάπνηεο παξεκβάζεηο ζε επίπεδν ζρνιείνπ θαη επίζεο απφ ηελ πεξηνρή θάπνηεο θνξέο πνπ βξίζθεηαη ην ζρνιείν.

3. Με πνηεο κνξθέο πηζηεύεηε όηη εθδειώλεηαη; Δίλαη ν ζσκαηηθφο εθθνβηζκφο: ρηππήκαηα, θισηζηέο ζπξσμίκαηα. Μεηά είλαη ν ιεθηηθφο εθθνβηζκφο, δειαδή, νη πξνζβνιέο ην λα βξίδνπλ ην παηδί, λα ην απνθαινχλ δηάθνξα νλφκαηα. Ο θνηλσληθφο εθθνβηζκφο είλαη ην λα απνθιείζνπκε θάπνην άηνκν απφ ηελ νκάδα καο δειαδή ην αγλννχκε, δελ ην θάλνπκε παξέα. Δίλαη θαη δχν άιιεο κνξθέο πην θαηλνχξγηεο. Ο ξαηζηζηηθφο εθθνβηζκφο πνπ πξνζβάιινπκε ην άηνκν ιφγσ ηεο θαηαγσγήο ηνπ ή ηεο εζληθφηεηαο ηνπ θαη ην cyber bylling πνπ δελ γίλεηαη ζην ζρνιηθφ πιαίζην αιιά κπνξεί λα αθνξά καζεηέο θαη γίλεηαη ζην δηαδίθηπν. Παξαδείγκαηνο ράξηλ κπνξεί λα ζηέιλεη ζε έλα παηδί κελχκαηα πβξηζηηθά, απεηιέο κέζσ δηαδηθηχνπ. Δπίζεο κπνξεί λα είλαη θαη ε ζεμνπαιηθή παξελφριεζε θπξίσο πξνο ηα θνξίηζηα δειαδή απξεπή ζρφιηα, αγγίγκαηα θ.η.ι.

4. Πηζηεύεηε όηη όζν πεξλνύλ ηα ρξόληα ην θαηλόκελν ηνπ ζρνιηθνύ εθθνβηζκνύ είλαη ζπρλόηεξν; Τπάξρνπλ έξεπλεο πνπ ιέλε φηη ην θαηλφκελν γίλεηαη φιν θαη πην ζπρλφ. Βέβαηα, νπζηαζηηθά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο νη επηζηήκνλεο, νη εξεπλεηέο, νη ζχκβνπινη ςπρηθήο πγείαο αζρνινχληαη πεξηζζφηεξν κε ην

θαηλφκελν.

΢ην

παξειζφλ,

ρξφληα

πξηλ,

δελ

ήηαλ

ηφζν

επαηζζεηνπνηεκέλνη, δελ αζρνινχληαλ ηφζν κε ην θαηλφκελν νπφηε είλαη θαη φηη φζν πην πνιχ αζρνιείζαη

θαη

φζν πεξηζζφηεξν ην

εξεπλάο ηφζν πεξηζζφηεξν βιέπεηο θαη πξάγκαηα γη‟ απηφ. Παξ‟ φια

37

απηά γίλνληαη απηά ηα ρξφληα πνιχ πεξηζζφηεξεο παξεκβάζεηο θαη πξνζπάζεηεο γηα λα κεησζεί απηφ ην θαηλφκελν 5. Σα παηδηά πνηνπ θύινπ πηζηεύεηε όηη είλαη ηηο πεξηζζόηεξεο θνξέο ηα ζύκαηα θαη νη ζύηεο ησλ πεξηζηαηηθώλ θαθνπνίεζεο ζηα πιαίζηα ηνπ ζρνιείνπ ; ΢πλήζσο ηα θνξίηζηα είλαη πην ζπρλά ηα ζχκαηα θαη ηα αγφξηα είλαη πην ζπρλά νη ζχηεο. Βέβαηα εδψ κπαίλεη θαη κηα άιιε δηάζηαζε, φηη ηα αγφξηα ρξεζηκνπνηνχλ ζπλήζσο πην εκθαλείο κνξθέο εθθνβηζκνχ, φπσο ηε ζσκαηηθή βία, ζπγθαιπκκέλεο,

έκκεζεο

ελψ ηα θνξίηζηα ρξεζηκνπνηνχλ κνξθέο

φπσο

δειαδή

ηνλ

πην

θνηλσληθφ

εθθνβηζκφ. Οπφηε ζηα αγφξηα είλαη πην εχθνια παξαηεξήζηκεο νη ζπκπεξηθνξέο απηέο. ΋κσο ζπλήζσο ηα αγφξηα είλαη νη ζχηεο θαη ηα θνξίηζηα ηα ζχκαηα.

6. ΢ε έλα πεξηζηαηηθό βίαο εκπιέθνληαη κόλν ην ζύκα θαη ν ζύηεο ή θαη άιια άηνκα; Δίλαη ην ζχκα θαη ν ζχηεο πνπ είλαη νη πξσηαγσληζηέο. Ο ζχηεο κπνξεί λα είλαη κφλνο ηνπ αιιά κπνξεί λα είλαη θαη κε άιια άηνκα πνπ νπζηαζηηθά απνηεινχλ ηελ παξέα ηνπ .Σψξα απηνί κπνξεί λα είλαη νη ζχηεο, δειαδή λα παξελνρινχλ θαη νη ίδηνη ην ζχκα ή κπνξεί απιά λα είλαη παζεηηθνί αιιά νπζηαζηηθά λα ελζαξξχλνπλ ην ζχηε λα εθδειψλεη ηηο δηάθνξεο κνξθέο βίαο ζην ζχκα. Δπίζεο είλαη θαη απηνί πνπ ιέκε νη ζησπεινί παξαηεξεηέο πνπ είλαη νπζηαζηηθά άιιεο παξέεο πνπ δελ είλαη νη παξέεο ηνπ ζχηε. ΢ην πξναχιην γηα παξάδεηγκα είλαη νη παξέεο πνπ βιέπνπλε φιν ην ζθεληθφ πνπ εθηπιίζζεηαη αιιά δελ αληηδξνχλ. Μπνξεί λα γεινχλ αιιά δελ θάλνπλ ηίπνηα γη‟ απηφ.

7. Ση ζπλέπεηεο κπνξεί λα ππνζηεί ν ζύηεο κεηά από έλα ηέηνην γεγνλόο; Γηα λα ππνζηεί κηα ηηκσξία ν ζχηεο ζα πξέπεη θαη‟ αξρήλ λα ηνλ καξηπξήζεη θάπνηνο. Πνιιά πεξηζηαηηθά δελ αλαθέξνληαη πνπζελά δειαδή νχηε ην παηδί κηιάεη νχηε νη ππφινηπνη πνπ παξαηεξνχλ κηιάλε. Σψξα φζνλ αλαθνξά ηηο ζπλέπεηεο ζα πξέπεη, αλ γλσζηνπνηεζεί ην 38

γεγνλφο, λα ππάξρεη πνιχ θαιή ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπνηθνγέλεηαο. Γειαδή, νη θαζεγεηέο λα ελεκεξψζνπλ θαη ηνπο γνλείο ηνπ ζχηε θαη ηνπο γνλείο ηνπ ζχκαηνο. Να γίλεη κηα ζπδήηεζε, λα κηιήζνπλ ζην ζχηε. Γελ είλαη θαιφ λα επηβάιινληαη πάξα πνιχ απζηεξέο πνηλέο, φπσο γηα παξάδεηγκα ζην ζπίηη

νη γνλείο λα

ρηππήζνπλ ην παηδί απηφ, γηαηί παηδηά ηα νπνία ηα ρηππάλε, ζπλήζσο κεηά βγάδνπλ ηελ επηζεηηθφηεηά ηνπο ζε άιια παηδηά. Καιχηεξν ζα είλαη λα ππάξρεη κηα «αθαίξεζε πξνλνκίσλ». Γειαδή λα ηνπο ζηεξήζνπλ θάηη πνπ ζέινπλ απηά ηα παηδηά. Μπνξεί λα είλαη θάηη πνπ ζα ήζειαλ λα παξαθνινπζήζνπλ, έλα πξφγξακκα ή νηηδήπνηε. ΢ην ζρνιείν ζα πξέπεη λα επηβιεζεί κηα πνηλή αιιά ζε απηή ηελ πεξίπησζε ρξεηάδεηαη πνιχ ζπδήηεζε δειαδή ρξεηάδεηαη λα γίλεη νιφθιεξε παξέκβαζε σο πξνο απηφ. Σψξα αλ δελ πηάζνπλ ην ζχηε, νπζηαζηηθά επεηδή πεηπραίλεη απηφ πνπ ζέιεη δειαδή λα θαθνπνηήζεη ςπρνινγηθά θαη ζσκαηηθά ην ζχκα θαη αθνχ θαλέλαο δελ ηνικά ην ίδην ε ζπκπεξηθνξά ηνπ εληζρχεηαη ζεηηθά θαη έηζη ζα ην θάλεη θαη ζα ην μαλαθάλεη.

8. Θεσξείηε όηη ε ιεθηηθή βία έρεη ζεκαληηθόηεξεο ςπρνινγηθέο θαη πλεπκαηηθέο επηπηώζεηο απ’ όηη ε ζσκαηηθή; Γελ έρεη πέζεη ζηα ρέξηα κνπ θάπνηα έξεπλα πνπ λα δείρλεη αλ ε ιεθηηθή βία έρεη ζνβαξφηεξεο επηπηψζεηο. Ζ ζσκαηηθή έρεη ζίγνπξα ζνβαξφηεξεο ζσκαηηθέο επηπηψζεηο. Μπνξεί λα πξνθαιέζεη βιάβεο ζην παηδί, ηξαχκαηα ζσκαηηθά. Σψξα έλα παηδί δελ πθίζηαηαη κφλν κία κνξθή βίαο αιιά δηάθνξεο κνξθέο. Αο πνχκε δχν παηδηά πνπ πθίζηαληαη ιεθηηθή βία, πξνζβνιέο, βξηζηέο κπνξεί λα επεξεάδνληαη πνιχ δηαθνξεηηθά. Σν έλα παηδί λα είλαη ςπρηθά πην αλζεθηηθφ θαη ην άιιν λα επεξεάδεηαη πνιχ πην πνιχ αξλεηηθά απφ απηφ ην γεγνλφο. Δπνκέλσο παίδεη ξφιν θαη ην πφζν «αλζεθηηθφ» είλαη ην θάζε παηδί.

9. Κιείλνληαο ζα ζέιακε ηε ζπκβνπιή ζαο γηα ην ηη κπνξνύκε λα θάλνπκε εκείο νη ίδηνη νη καζεηέο γηα λα απνθύγνπκε απηό ην θαηλόκελν ζην ζρνιείν καο;

39

Ννκίδσ φηη ην πην βαζηθφ απ‟ φια είλαη λα κηιάηε. Γειαδή είηε είλαη ην ίδην ην ζχκα, είηε είλαη απηφ πνπ ιέκε νη παξαηεξεηέο, ε νκάδα πνπ παξαηεξεί έλα ζπκβάλ ην θχξην πνπ πξέπεη λα θάλεηε είλαη λα ην αλαθέξεηε ζηνπο θαζεγεηέο θαη ζηνπο γνλείο. Αο πνχκε πνιιά παηδηά έξρνληαη θαη ζπδεηάκε γη‟ απηφ. Μνπ ιέλε «λαη αιιά ζα κε πνχλε θαξθί, ζα κε πνχλε ξνπθηάλν». Γελ είλαη έηζη, δελ είλαη απηφο ν νξηζκφο ηνπ ξνπθηάλνπ. Δδψ εθηπιίζζεηαη κία πξάμε βίαο θαη απηή ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί. Οπζηαζηηθά κε ην λα κελ αλαθεξζεί είλαη ζαλ λα εγθξίλεηε νη ππφινηπνη πνπ παξαηεξείηε ηελ ζπκπεξηθνξά πνπ θάλεη ν ζχηεο θαη ηνπ δίλεηε θίλεηξν γηα λα ζπλερίδεη λα εκθαλίδεη απηή ηε ζπκπεξηθνξά. Γειαδή, νπζηαζηηθά άιιν είλαη ε βία θαη άιιν ε καγθηά γηαηί θακηά θνξά ζεσξνχκε φηη ν ζχηεο είλαη κάγθαο, θάλεη ην έλα, θάλεη ην άιιν, δελ είλαη φκσο έηζη. Οπζηαζηηθά ζα πξέπεη λα γίλεηαη θαηαξρήλ αλαθνξά απφ φινπο. Απφ θεη θαη πέξα κπνξεί ε νκάδα ησλ ζπκκαζεηψλ, αιιά ζαλ νκάδα θαιχηεξα, λα δειψλεη κε θάπνην ηξφπν ζην ζχηε φηη «απηφ πνπ θάλεηο δελ ην δερφκαζηε σο νκάδα. Δίκαζηε ελάληηα ζε απηφ».

10. Δίπαηε πξηλ γηα ηηο ηηκσξίεο.

Αλ νη ηηκσξίεο δελ είλαη

απνηειεζκαηηθέο, δειαδή ν ζύηεο επηκείλεη ζε απηή ηελ άζρεκε ζπκπεξηθνξά; ΢ίγνπξα θάπνηεο πνηλέο ζα επηβάιινληαη αθνχ ζα έρεη γίλεη ζπδήηεζε θαη απφ ην ζρνιείν ινγηθά, αλ απηή ε ζπκπεξηθνξά δελ δηαθφπηεηαη απφ ηνπο γνλείο κε ηελ αθαίξεζε πξνλνκίσλ. Σψξα, ρξεηάδεηαη πάξα πνιχ ζπδήηεζε, δειαδή κπνξεί λα παξαπέκςνπλ ην παηδί ζε θάπνηνλ εηδηθφ. Υξεηάδεηαη ην παηδί απηφ λα κάζεη ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο, λα δηαρεηξίδεηαη ηα πξνβιήκαηά ηνπ. Γειαδή απηφ ην νπνίν πξνθαιεί ζηνλ άιιν, ππάξρεη θάπνηα πεγή απφ πίζσ, ππάξρνπλ θάπνηα πξνβιήκαηα. Λνηπφλ απηά ηα πξνβιήκαηα πξέπεη θάπσο λα ηα δηαπξαγκαηεπηεί. Δίηε κε ηε βνήζεηα κφλν ησλ γνλέσλ είηε θαη κε ηε βνήζεηα εηδηθνχ. Γειαδή ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο δηαρείξηζεο πξνβιεκάησλ, άιιεο ζηξαηεγηθέο θαη άιινπο ηξφπνπο λα ζπκπεξηθέξεηαη. Ίζσο ρξεηαζηεί λα γίλεη παξέκβαζε θαη ζηελ νηθνγέλεηα. Παξάδεηγκα έλα παηδί πνπ πθίζηαηαη βία κέζα ζην ζπίηη είλαη πνιχ πηζαλφ λα δψζεη πίζσ ηε βία 40

θαη δελ ζα ηελ δψζεη ζε θάπνην πνπ ηνλ ζεσξεί πην δπλαηφ. Θα ηε δψζεη ζε θάπνην πνπ ζεσξεί πην αδχλακν. Οπφηε εθεί κπνξεί λα ρξεηαζηεί παξέκβαζε θαη ζηνπο γνλείο θαη ζην ίδην ην παηδί απφ θάπνην εηδηθφ. Κάπνηεο θνξέο είλαη θαη ην νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ πνπ έρεη έλα ξφιν. Μπνξεί ην παηδί λα κελ έρεη ιάβεη ηελ ππνζηήξημε θαη ηελ θξνληίδα πνπ ρξεηάδεηαη. Μπνξεί λα ππάξρνπλ ελδννηθνγελεηαθέο ζπγθξνχζεηο. Σν θαηλφκελν γεληθά ηνπ bullying είλαη πνιππαξαγνληηθφ. Γελ είλαη πνηέ έλαο παξάγνληαο ππεχζπλνο. Δίλαη θνηλσληθνί παξάγνληεο, νηθνγελεηαθνί, αηνκηθνί, ζρνιηθνί. Γειαδή ην θιίκα ηνπ ζρνιείνπ, ην θαηά πφζν νη εθπαηδεπηηθνί δείρλνπλ αλνρή ζε ηέηνηεο ζπκπεξηθνξέο. Σέηνηα παηδηά ζέινπλ θαη γεληθφηεξα ζηελή επηηήξεζε ζην δηάιεηκκα. Γειαδή πξέπεη ζηα δηαιείκκαηα, εθεί φπνπ ζπλήζσο εθδειψλνληαη νη ζπκπεξηθνξέο ή ζε κέξε πνπ πνιιέο θνξέο δελ είλαη εκθαλή π.ρ. θνληά ζηηο ηνπαιέηεο, λα ππάξρεη πάληα πνιχ ζηελή επηηήξεζε ψζηε λα πξνιακβάλνληαη ηέηνηεο ζπκπεξηθνξέο.

΢πκπεξάζκαηα ΢πκπεξαζκαηηθά αληηιακβαλφκαζηε ηελ ζνβαξφηεηα ηεο θαηάζηαζεο θαη ηηο ζνβαξέο ςπρνινγηθέο ή θαη ζσκαηηθέο επηπηψζεηο πνπ κπνξεί λα ππνζηεί έλα άηνκν πνπ έρεη έξζεη αληηκέησπν κε έλα ηέηνην ζπκβάλ σο ζχκα, αιιά θαη ηε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ ζχηε πνπ ηνλ ψζεζε ζε κία ηέηνηα παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά. Πξέπεη φινη καδί, ζαλ κία νκάδα, λα αληηκεησπίζνπκε απηφ ην θνηλσληθφ θαηλφκελν βειηηψλνληαο ηελ ζπκπεξηθνξά καο θαη πξνζπαζψληαο λα θέξλνπκε ζην θσο ηέηνηα πεξηζηαηηθά ρσξίο λα ηα ζπγθαιχπηνπκε. Αο γίλνπκε «ΔΝΑ».

3.3

Δξσηεκαηνιόγην ζε καζεηέο Γπκλαζίνπ

΢ΚΟΠΟ΢ ΣΗ΢ ΔΡΓΑ΢ΙΑ΢ Ο ζθνπφο ηεο έξεπλαο απηήο είλαη λα κάζνπκε ην πνζνζηφ ησλ παηδηψλ πνπ έρνπλ πέζεη ζέκαηα ελδνζρνιηθήο βίαο (bullying) ζην γπκλάζην, ηη κνξθήο 41

βίαο έρνπλ δερηεί, αλ ην έρνπλ πεη ζε θάπνηνλ, ζε πνηφλ, αλ έρνπλ γίλεη πνηέ κάξηπξεο ζε ηέηνην γεγνλφο θαη ζε πνην κέξνο ηνπ ζρνιείνπ θαηά ηελ γλψκε ηνπο γίλνληαη πην ζπρλά νη επηζέζεηο. Ζ έξεπλα έγηλε αλάκεζα ζε 42 άηνκα, 21 αγφξηα θαη 21 θνξίηζηα απφ φιεο ηηο ηάμεηο ηνπ γπκλαζίνπ.

ΕΡΕΤΝΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΝΔΟ΢ΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ (BULLYING) ΕΡΩΣHΜΑΣΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟ 1)Είςαι αγόρι

ι κορίτςι

;

2)Σε τι δθμοτικό πιγαινεσ ; Ιδιωτικό

Δθμόςιο

3)Ζχεισ πζςει κφμα τθσ ενδοςχολικισ βίασ ; Ναι

Πχι

4) Αν ναι τι μορφισ;

(Μπορείσ να επιλζξεισ περιςςότερεσ από μία απαντιςεισ, αρκεί να τισ ιεραρχιςεισ με αρικμό)

Λεκτικισ Απειλζσ Ανικικεσ χειρονομίεσ Κοινωνικι απομόνωςθ Σωματικι βία Άλλο ……………………………………………………………………………………………………………

5) Το ζχεισ πει ςε κάποιον; Ναι

Πχι

Αν ναι ςε ποιόν; ………………………………………………………………………………………………….

6) Ζχεισ γίνει μάρτυρασ ςε ενδοςχολικι βία; Ναι

Πχι

Αν ναι το ζχεισ αναφζρει ποτζ ςε κάποιον; …………………………………………………………………

7) Σε πoιο μζροσ του ςχολείου εκφράηεται ςυχνότερα θ επικετικότθτα; …………………………………………………………………………………………………………………………………

42

8) Οι κακθγθτζσ ζχουν γίνει μάρτυρεσ τθσ επικετικότθτασ ; Ναι

Πχι

Παξνπζίαζε Απνηειεζκάησλ ΑΠΑΝΣΗ΢ΕΙ΢ ΕΡΩΣΗ΢ΕΩΝ ΕΡΩΣΗ΢Η 1θ Πόςα αγόρια και πόςα κορίτςια ζχουν πζςει κφματα ενδοςχολικισ βίασ ;

ΚΟΡΙΣ΢ΙΑ ΕΧΟΥΝ ΡΕΣΕΙ

ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΡΕΣΕΙ

33%

67%

ΑΓΟΡΙΑ ΕΧΟΥΝ ΡΕΣΕΙ

ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΡΕΣΕΙ

48% 52%

43

ΕΡΩΣΗ΢Η 2θ ΢ε τι μορφι βίασ ζχουν πζςει τα αγόρια και ςε τι τα κορίτςια ;

ΚΟΡΙΣ΢ΙΑ ΛΕΚΤΙΚΕΣ

ΑΡΕΙΛΕΣ

ΑΝΗΘΙΚΕΣ ΧΕΙ΢ΟΝΟΜΙΕΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΡΟΜΟΝΩΣΗ

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ

ΆΛΛΟ

13%

87%

ΑΓΟΡΙΑ ΛΕΚΤΙΚΕΣ

ΑΡΕΙΛΕΣ

ΑΝΗΘΙΚΕΣ ΧΕΙ΢ΟΝΟΜΙΕΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΡΟΜΟΝΩΣΗ

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ

ΆΛΛΟ

16%

10%

32%

13% 13%

16%

44

ΕΡΩΣΗ΢Η 3θ Σα αγόρια και τα κορίτςια που ζχουν πζςει κφματα ενδοςχολικισ βίασ ςε ποιον το ζχουν πει;

ΑΓΟΡΙΑ ΣΕ ΦΙΛΟ

ΣΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ Ρ΢ΟΣΩΡΑ

ΣΕ ΔΑΣΚΑΛΟ

ΣΕ ΚΑΝΕΝΑΝ

ΔΕΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΡΩ 0% 18%

27%

9% 46%

ΚΟΡΙΣ΢ΙΑ ΣΕ ΦΙΛΟ

ΣΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ Ρ΢ΟΣΩΡΑ

ΣΕ ΔΑΣΚΑΛΟ

ΣΕ ΚΑΝΕΝΑΝ

ΔΕΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΡΩ 0%

0% 14%

14% 72%

45

ΕΡΩΣΗ΢Η 4θ Σα αγόρια και τα κορίτςια τα οποία ζχουν γίνει μάρτυρεσ, το ζχουν πει ςε κάποιον ;

ΚΟΡΙΣ΢ΙΑ ΔΕΝ ΤΟ ΕΧΕΙ ΡΕΙ

ΣΕ ΦΙΛΟ

ΣΕ ΓΟΝΕΙΣ

ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ ΜΑ΢ΤΥ΢ΕΣ

ΣΕ ΔΑΣΚΑΛΟ

ΔΕΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΡΩ 10%

5%

9%

5%

19%

52%

ΑΓΟΡΙΑ ΔΕΝ ΤΟ ΕΧΕΙ ΡΕΙ

ΣΕ ΦΙΛΟ

ΣΕ ΓΟΝΕΙΣ

ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ ΜΑ΢ΤΥ΢ΕΣ

ΣΕ ΔΑΣΚΑΛΟ

ΔΕΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΡΩ 0% 19%

14%

5%

62%

46

ΕΡΩΣΗ΢Η 5θ ΢ε ποιο μζροσ του ςχολείου πιςτεφουν τα αγόρια και τα κορίτςια ότι εκφράηεται ςυχνότερα θ επικετικότθτα;

ΑΓΟΡΙΑ ΔΕΝ ΞΕ΢Ω

ΑΥΛΗ

ΤΟΥΑΛΕΤΕΣ

ΕΞΩ ΑΡΟ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΡΙΣΩ ΑΡΟ ΤΙΣ ΚΟΛΩΝΕΣ

ΣΤΟ ΚΥΛΙΚΕΙΟ

9%

10%

29%

9%

19%

24%

ΚΟΡΙΣ΢ΙΑ ΔΕΝ ΞΕ΢Ω

ΑΥΛΗ

ΤΟΥΑΛΕΤΕΣ

ΕΞΩ ΑΡΟ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΡΙΣΩ ΑΡΟ ΤΙΣ ΚΟΛΩΝΕΣ

ΣΤΟ ΚΥΛΙΚΕΙΟ

4% 14%

18%

14% 27% 23%

47

ΕΡΩΣΗ΢Η 6θ Τι πιςτεφουν τα αγόρια και τα κορίτςια για το αν οι κακθγθτζσ ζχουν γίνει μάρτυρεσ τθσ επικετικότθτασ;

ΑΓΟΡΙΑ ΝΑΙ

ΠΧΙ

10%

ΔΕΝ ΞΕ΢Ω

14%

76%

ΚΟΡΙΣ΢ΙΑ ΝΑΙ

ΠΧΙ

24%

ΔΕΝ ΞΕ΢Ω

28%

48%

΢πκπεξάζκαηα ΢πκπέξαζκα-΢ρνιηαζκφο απνηειεζκάησλ ΢χκθσλα κε ηηο έξεπλεο πνπ θάλακε θαη ηελ αλάιπζε ησλ απαληήζεσλ ησλ εξσηεκαηνινγίσλ θαηαιήμακε ζηα εμήο ζπκπεξάζκαηα 48

 



 

ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ καζεηψλ ηνπ γπκλαζίνπ πνπ έρνπλ πέζεη ζχκαηα ελδνζρνιηθήο βίαο είλαη ηα αγφξηα. Ζ πην ζπρλή κνξθή βίαο πξνο ηα αγφξηα θαη ηα θνξίηζηα είλαη ε ιεθηηθή.

Oη πεξηζζφηεξνη καζεηέο δε έρνπλ γίλεη κάξηπξεο ζε γεγνλφο ελδνζρνιηθήο βίαο. Σν πνζνζηφ ησλ αγνξηψλ πνπ έρνπλ γίλεη κάξηπξεο ην έρνπλ πεη ζε δαζθάινπο θαη ην πνζνζηφ ησλ θνξηηζηψλ ην έρνπλ αλαθέξεη ζηνπο γνλείο ηνπο. Σα αγφξηα θαη ηα θνξίηζηα πνπ έρνπλ πέζεη ζχκαηα ελδνζρνιηθήο βίαο ην έρνπλ αλαθέξεη θπξίσο ζε νηθνγελεηαθά πξφζσπα. ΢χκθσλα κε ηηο απαληήζεηο ησλ αγνξηψλ θαη ησλ θνξηηζηψλ ζπκπεξαίλνπκε φηη νη θαζεγεηέο δελ έρνπλ γίλεη κάξηπξεο ζε ηέηνηνπ είδνπο πεξηζηαηηθά .

Ζ πιεηνλφηεηα ησλ καζεηψλ ππνζηεξίδεη φηη ε επηζεηηθφηεηαο ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ εθθξάδεηαη ζπρλφηεξα ζηελ απιή θαη ζηηο ηνπαιέηεο

3.4

Δξσηεκαηνιόγην ζε καζεηέο Λπθείνπ

΢θνπόο ΢θνπφο ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο ήηαλ λα εμεξεπλήζνπκε ην θαηλφκελν ηεο λεαληθήο παξαβαηηθφηεηαο κέζσ εξσηεκαηνινγίσλ πνπ κνηξάζηεθαλ ζε καζεηέο ηεο Α', Β' θαη Γ' Λπθείνπ. ΢ηφρνο ήηαλ λα αληρλεχζνπκε ηηο ηάζεηο ησλ καζεηψλ απέλαληη ζην θαηλφκελν ηεο ελδνζρνιηθήο βίαο (bulling). ΢πληάμακε ινηπφλ έλα εξσηεκαηνιφγην. Σν δείγκα ηεο έξεπλαο ήηαλ 17 αγφξηα θαη 21 θνξίηζηα.

ΕΡΕΤΝΑ ΓΙΑ ΕΝΔΟ΢ΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ – ΢ΧΟΛΙΚΟ΢ ΕΚΦΟΒΙ΢ΜΟ΢ ( BULLYING) ΟΜΑΔΑ: ΑΝΙΧΝΕΤΣΕ΢

1) Φφλο :

Αγόρι

2) Τάξθ :

Αϋ Λυκείου

Κορίτςι Βϋ Λυκείου

Γϋ Λυκείου

3) Ζχεισ δεχτεί ενδοςχολικι βία ; Αν ναι, με ποια μορφι; (Μπορείσ να επιλζξεισ περιςςότερεσ από μία απαντιςεισ, αρκεί να τισ ιεραρχιςεισ με αρικμό) 49

Λεκτικι

Σωματικι

Κοινωνικόσ Αποκλειςμόσ

Άλλο

Ρροςδιόριςε: …………………………………………………………………………………………

4) Αν ναι, μίλθςεσ γι’ αυτό ςε κάποιον;

Ναι

Πχι

5) Σε ποιον; ………………………………………………………………………………………………..

6) Ζχεισ υπάρξει κφτθσ ενδοςχολικισ βίασ ; Ναι

Πχι

7) Ζχεισ γίνει μάρτυρασ ενδοςχολικισ βίασ. Ναι

Πχι

8) Αν ναι, μίλθςεσ γι’ αυτό ςε κάποιον;

Ναι

Πχι

9) Σε ποιον; ………………………………………………………………………………………………..

10) Ριςτεφεισ ότι οι κακθγθτζσ και γενικότερα το ςχολείο βοθκά ςτθν αντιμετϊπιςθ του προβλιματοσ ; Ρολφ

Αρκετά

Κακόλου

11) Κατά τθ γνϊμθ ςασ πϊσ μπορεί να αντιμετωπιςτεί το πρόβλθμα ;

………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………

12) Ριςτεφεισ ότι θ οικογζνεια φζρει μζροσ ευκφνθσ γι’ αυτό το πρόβλθμα ; Ναι

Πχι

Κςωσ

50

Παξνπζίαζε Απνηειεζκάησλ

Πίηεο γηα ην ιχθεην 1. Έρεηο δερηεί ελδνζρνιηθή βία; δερηεθαλ ελδνζρνιηθή βία δελ δερηεθαλ ελδνζρνιηθή βία

Γέρηεθαλ (bullying)

Γελ δέρηεθαλ (bullying)

81%

19%

Σάμε ζηελ νπνία βξίζθνληαη φζνη έρνπλ δερηεί ελδνζρνιηθή βία.

A' ιπθείνπ B' ιπθείνπ Γ' ιπθείνπ

Α‟ ιπθείνπ

Β‟ ιπθείνπ

Γ‟ ιπθείνπ

36%

31%

33%

2. Πνηα κνξθή ελδνζρνιηθήο βίαο έρεηο δερηεί;

Αγφξηα Λεθηηθή ΢σκαηηθή

Λεθηηθή

΢σκαηηθή

Κνηλσληθφο απνθιεηζκφο

Άιιν

46%

28%

23%

3%

Κνηλσληθό απνθιεηζκό Άιιν

Κνξίηζηα Λεθηηθή ΢σκαηηθή Κνηλσληθό απνθιεηζκό

Άιιν

Λεθηηθή

΢σκαηηθή

Κνηλσληθφο απνθιεηζκφο

Άιιν

68%

8%

16%

8%

51

3. Φχιν ζην νπνίν αλήθνπλ φζνη κηιάλε Αγφξηα Α' Λπθείνπ Β' Λπθείνπ Γ' Λπθείνπ

Α‟ Λπθείνπ

Β‟ Λπθείνπ

Γ‟ Λπθείνπ

75%

8%

17%

Α‟ Λπθείνπ

Β‟ Λπθείνπ

Γ‟ Λπθείνπ

63%

32%

5%

Κνξίηζηα Α' Λπθείνπ Β' Λπθείνπ Γ' Λπθείνπ

4.΢ε πνηνλ κίιεζεο; Αγφξηα Φπρνιόγνη Οηθνγέλεηα Καζεγεηέο Φίινη

Φπρνιφγνη

Οηθνγέλεηα

Καζεγεηέο

Φίινη

0%

62%

8%

30%

Φπρνιφγνη

Οηθνγέλεηα

Καζεγεηέο

Φίινη

16%

52%

17%

15%

Κνξίηζηα Φπρνιόγνη Οηθνγέλεηα Καζεγεηέο Φίινη

52

5. Έρεηο ππάξμεη ζχηεο ελδνζρνιηθήο βίαο; Πφζνη ππήξμαλ ζχηεο Τπήξμαλ ζύηεο

Τπήξμαλ ζχηεο

Γελ ππήξμαλ ζύηεο

Γελ ππήξμαλ ζχηεο

36%

64%

Απφ πνηεο ηάμεηο ήηαλ νη ζχηεο Α' Λπθείνπ Β' Λπθείνπ Γ' Λπθείνπ

Α‟ Λπθείνπ

Β‟ Λπθείνπ

Γ‟ Λπθείνπ

55%

34%

11%

6. Πφζνη ππήξμαλ κάξηπξεο ελδνζρνιηθήο βίαο; Τπήξμαλ κάξηπξεο ελδνζρνιηθήο βίαο Γελ ππήξμαλ κάξηπξεο ελδνζρνιηθήο βίαο

Τπήξμαλ κάξηπξεο

Γελ ππήξμαλ κάξηπξεο

72%

28%

Απφ πνηεο ηάμεηο ππήξμαλ κάξηπξεο ελδνζρνιηθήο βίαο.

A' Λπθείνπ B' Λπθείνπ Γ' Λπθείνπ

Α‟ Λπθείνπ

Β‟ Λπθείνπ

Γ‟ Λπθείνπ

47%

31%

22%

53

7. Πφζνη κάξηπξεο κηιάλε Σν ιέλε Γελ ην ιέλε

Σν ιέλε

Γελ ην ιέλε

40%

60%

Σάμε ζηελ νπνία βξίζθνληαη φζνη κηιάλε Α' Λπθείνπ Β' Λπθείνπ Γ' Λπθείνπ

Α‟ Λπθείνπ

Β‟ Λπθείνπ

Γ‟ Λπθείνπ

55%

25%

20%

54

8. Πηζηεύεηο όηη νη θαζεγεηέο θαη ην ζρνιείν βνεζνύλ ζηελ αληηκεηώπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο;

Πνιχ

Αξθεηά

Καζφινπ

4%

52%

44%

Α΄

Β΄

Γ΄

Λπθείνπ

Λπθείνπ

Λπθείνπ

Αξθεηά

Αξθεηά

Καζφινπ

Πνιύ Αξθεηά Καζόινπ

Κάζε ηάμε θαηά κέζν φξν.

9. Η νηθνγέλεηα θέξεη επζύλε; Πνιύ Αξθεηά Καζόινπ

Κάζε ηάμε θαηά κέζν φξν.

Πνιχ

Αξθεηά

Καζφινπ

60%

10%

30%

Α΄

Β΄

Γ΄

Λπθείνπ

Λπθείνπ

Λπθείνπ

Πνιχ, Αξθεηά

Πνιχ

Πνιχ

55

Καηά ηε γλψκε ζαο πψο κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί ην πξφβιεκα; πεξηζζόηεξε πξνζπάζεηα κέζα ζηελ παξέα 2% πεξηζζόηεξε πξνζπάζεηα κέζα ζηελ νηθνγέλεηα 16% πεξηζζόηεξε πξνζπάζεηα κέζα ζην ζρνιείν 20% πεξηζζόηεξα ζεκηλάξηα 3% ζσζηή ελεκέξσζε γνλέσλ, καζεηώλ 4% πεξηζζόηεξνο ζεβαζκόο 3% θαιύηεξε ζπλελλόεζε 2%

πεξηζζόηεξνο δηάινγνο 16% βνήζεηα ςπρνιόγνπ 15% πεξηζζόηεξε πεηζαξρεία 3%

αηνκηθή πξνζπάζεηα 4% νκάδεο ελεκέξσζεο 3% πεξηζζόηεξεο πνηλέο 5% δελ κπνξεί 5%

΢πκπεξάζκαηα

Αθνχ επεμεξγαζηήθακε ηα εξσηεκαηνιφγηα ηνπ Λπθείνπ κπνξέζακε λα θαηαιήμνπκε ζε νξηζκέλα ζπκπεξάζκαηα πάλσ ζην θαηλφκελν ηεο ελδνζρνιηθήο βίαο (bulling). Παξαηεξνχκε ινηπφλ φηη έλα κεγάιν κέξνο ησλ καζεηψλ έρεη δερηεί ελδνζρνιηθή βία, πνζνζηφ ην νπνίν αγγίδεη ην 80%, θαη κφιηο ην 20% ησλ παηδηψλ δελ έρνπλ δερηεί. Απφ ηα παηδηά πνπ έρνπλ δερηεί βία, πεξηζζφηεξα είλαη ηα αγφξηα θαη ιηγφηεξα ηα θνξίηζηα. Δπίζεο παξαηεξνχκε φηη ε πην δηαδεδνκέλε κνξθή ελδνζρνιηθήο βίαο ζηα αγφξηα είλαη ε ιεθηηθή θαη αθνινπζνχλ ε ζσκαηηθή θαη ν θνηλσληθφο απνθιεηζκφο. ΢ηα θνξίηζηα ππάξρεη κηα δηαθνξνπνίεζε. Ζ πην δηαδεδνκέλε κνξθή είλαη ε ιεθηηθή θαη αθνινπζνχλ ν θνηλσληθφο απνθιεηζκφο θαη ηέινο ε ζσκαηηθή βία. Αθφκα ζπκπεξαίλνπκε φηη φζν κεγαιψλεη ε ηάμε αιιάδεη ε κνξθή ηεο ελδνζρνιηθήο βίαο. Σν πνζνζηφ ηεο ιεθηηθήο βίαο αιιά θαη ηεο ζσκαηηθήο κεηψλεηαη θαη βιέπνπκε φηη ζηα αγφξηα ηεο Γ' Λπθείνπ ε ζσκαηηθή βία 56

κεδελίδεηαη. ΢ηα θνξίηζηα ηεο Γ' Λπθείνπ κεδελίδνληαη φιεο νη κνξθέο εθηφο ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. Δπηπιένλ, ζπκπεξαίλνπκε φηη ηα ζέκαηα ελδνζρνιηθήο βίαο είλαη ηζφηηκα κνηξαζκέλα ζε απηνχο πνπ κηιάλε ζε θάπνηνλ γηα ηελ βία πνπ έρνπλ ππνζηεί θαη ζε απηνχο πνπ δελ ην ιέλε ζε θαλέλαλ. Οη πεξηζζφηεξνη απφ ηα αγφξηα πνπ κηιάλε ζε θάπνηνλ απεπζχλνληαη ζηελ νηθνγέλεηα (62%), αθνινπζνχλ νη θίινη (30%) θαη ηέινο νη θαζεγεηέο (8%), ελψ γηα ηα θνξίηζηα κεηά ηελ νηθνγέλεηα (52%), αθνινπζνχλ νη θαζεγεηέο, νη ςπρνιφγνη θαη νη θίινη ζρεδφλ κε ίδην πνζνζηφ (17%, 16% θαη 15% αληίζηνηρα). Παξαηεξνχκε φηη ηα αγφξηα έρνπλ κεγαιχηεξε ηάζε λα γίλνληαη ζχηεο ζε αληίζεζε κε ηα θνξίηζηα κε αξθεηά κεγάιε δηαθνξά. Ζ πιεηνςεθία δειψλεη φηη ε νηθνγέλεηα θέξεη πνιχ κεγάιε επζχλε γηα ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ παηδηψλ ζε απηφ ην ζέκα (60%), κεηά έξρνληαη απηνί πνπ πηζηεχνπλ φηη δελ θέξεη θακία επζχλε (30%) θαη ηέινο απηνί πνπ πηζηεχνπλ φηη θέξεη επζχλε ελ κέξεη (10%). Έλα κεγάιν πνζνζηφ δειψλεη φηη δελ ππήξμαλ ζχηεο ελψ έλα κηθξφηεξν φηη ππήξμαλ. Βιέπνπκε φηη ζρεδφλ φινη έρνπλ ππάξμεη κάξηπξεο ελδνζρνιηθήο βίαο φκσο κφλν ην 40% κηιάεη ζε θάπνηνλ γη' απηφ ελψ ην 60% ζησπά.

3.5

Δξσηεκαηνιόγην ζε θαζεγεηέο

΢θνπόο ΢θνπφο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ είλαη λα δνχκε ηηο απφςεηο ησλ θαζεγεηψλ γηα ην θαηλφκελν ηεο ελδνζρνιηθήο βίαο, bullying κε ηελ βνήζεηα ηνπ νπνίνπ θαηαθέξακε λα ζπγθεληξψζνπκε θαη λα δηεξεπλήζνπκε ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ θαζεγεηψλ πάλσ ζην ζέκα πνπ εμεηάδνπκε. Δπηπξφζζεηα κέζα απφ ηηο απαληήζεηο βξήθακε ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο κπνξνχκε λα βνεζήζνπκε ζηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ. Δξσηεκαηνιόγην 1. Φφλο Γυναίκα

Άνδρασ

2. Χρόνια υπθρεςίασ ςτθν εκπαίδευςθ Λιγότερο από πζντε 57

Από 5 ζωσ 10 Από 10 ζωσ 15 Από 15 ζωσ 20 Ρεριςςότερα από 20 3. Τα παιδιά ποιου φφλου κεωρείτε ότι είναι ςυχνότερα τα κφματα των περιπτϊςεων ενδοςχολικισ βίασ; Αγόρια Κορίτςια Εξίςου 4. Τα παιδιά ποιου φφλου κεωρείτε ότι είναι ςυχνότερα οι κφτεσ των περιπτϊςεων ενδοςχολικισ βίασ; Αγόρια Κορίτςια Εξίςου 5. Ζχετε γίνει μάρτυρασ ενδοςχολικισ βίασ; Ροτζ Σπάνια Μερικζσ φορζσ Συχνά Αν ναι πϊσ αντιδράςατε;………………………………………………………………

6. Ροιεσ μορφζσ βίασ παρουςιάηονται ςτουσ μακθτζσ ςασ; Λεκτικι βία Σωματικι βία Ψυχολογικι βία 7. Ραρεμβαίνετε ςυχνά ςτουσ καβγάδεσ των μακθτϊν ςασ; Ροτζ Σπάνια Μερικζσ φορζσ Συχνά Ράντα

8. Θεωρείτε απαραίτθτθ τθν φπαρξθ ςχολικοφ ψυχολόγου ςτθν ςχολικι κοινότθτα; Ναι Πχι

58

9.

Θεωρείτε πωσ είςτε ςε κζςθ να αντιμετωπίςετε τζτοια περιςτατικά; Ναι Πχι

10.Υπάρχει ανάγκθ επιμόρφωςθσ των εκπαιδευτικϊν πάνω ςτθν ενδοςχολικι βία; Ναι Πχι

Παξνπζίαζε Απνηειεζκάησλ

1. Σα παηδηά πνηνπ θχινπ ζεσξείηε φηη είλαη ζπρλφηεξα ηα ζχκαηα ησλ   

πεξηπηψζεσλ; Αγφξηα Κνξίηζηα Δμίζνπ

59

2.Σα παηδηά πνηνπ θχινπ ζεσξείηε ζπρλφηεξα ζχηεο ησλ πεξηπηψζεσλ ελδνζρνιηθήο βίαο; Αγφξηα Κνξίηζηα Δμίζνπ

60

3.Έρεηε

γίλεη κάξηπξαο ελδνζρνιηθήο βίαο;

Πνηέ ΢πάληα Μεξηθέο θνξέο ΢πρλά

61

4.Πνηεο κνξθέο βίαο παξνπζηάδνληαη ζηνπο καζεηέο ζαο; Λεθηηθή βία ΢σκαηηθή βία Φπρνινγηθή βία

62

5.Παξεκβαίλεηε ζηνπο θαπγάδεο ησλ καζεηψλ ζαο; Πνηέ ΢πάληα Μεξηθέο θνξέο ΢πρλά Πάληα

63

6.Θεσξείηε απαξαίηεηε ηελ χπαξμε ζρνιηθνχ ςπρνιφγνπ ζηελ ζρνιηθή θνηλφηεηα; Ναη ΋ρη

Άνδρεσ κακθγθτζσ

Ναι 100%

Γυναίκεσ κακθγιτριεσ

ναι 100%

64

7.Θεσξείηε πσο είζηε ζε ζέζε λα αληηκεησπίζεηε ηέηνηα πεξηζηαηηθά; Ναη ΋ρη

όχι 18%

Άνδρεσ κακθγθτζσ

ναι 82%

Γυναίκεσ κακθγιτριεσ όχι 38% ναι 62%

65

8.Τπάξρεη αλάγθε επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πάλσ ζηελ ελδνζρνιηθή βία; Ναη ΋ρη

όχι 12%

Άνδρεσ κακθγθτζσ

ναι 88%

Γυναίκεσ κακθγιτριεσ

ναι 100%

΢πκπεξάζκαηα ΢χκθσλα κε ην εξσηεκαηνιφγην πνπ δεκηνπξγήζακε θαη κεηά απφ αλάιπζε ησλ απαληήζεσλ πνπ ζπιιέμακε κπνξνχκε λα θαηαιήμνπκε ζηα παξαθάησ ζπκπεξάζκαηα:

66



΢πρλφηεξν θχιν παηδηνχ, πνπ εκθαλίδεηαη σο ζχηεο θαη ζχκα είλαη ηα αγφξηα ζχκθσλα κε ηνπο άλδξεο θαζεγεηέο ελψ ζχκθσλα κε ηηο γπλαίθεο θαζεγήηξηεο είλαη εμίζνπ.



΢ηελ ζρνιηθή θνηλφηεηα ην 50% ησλ θαζεγεηψλ γίλνληαη κεξηθέο θνξέο κάξηπξεο ελδνζρνιηθήο βίαο – bullying.



΢πρλφηεξε κνξθή βίαο πνπ παξνπζηάδεηαη ζηνπο καζεηέο ζπκθψλα κε ηελ άπνςε θαη ησλ αλδξψλ θαη ησλ γπλαηθψλ θαζεγεηψλ, είλαη ε ιεθηηθή βία (50%) θαη αθνινπζνχλ ε ςπρνινγηθή θαη ε ζσκαηηθή.



Ζ πιεηνςεθία ησλ αλδξψλ θαζεγεηψλ, 47% ηεο ζρνιήο απάληεζε πσο πάληα παξεκβαίλνπλ ζηνπο θαπγάδεο ησλ καζεηψλ ηνπο ελψ αληηζέησο ε πιεηνςεθία ησλ γπλαηθψλ, 38% απάληεζε φηη κεξηθέο θνξέο παξεκβαίλεη ζηνπο θαβγάδεο ησλ καζεηψλ ηεο θαη 29% ζπρλά. Δπηπιένλ ην 82% ησλ αλδξψλ θαζεγεηψλ θαη ην 62% ησλ γπλαηθψλ θαζεγεηξηψλ απάληεζαλ πσο είλαη ζε ζέζε λα αληηκεησπίζνπλ θαηλφκελα ελδνζρνιηθήο βίαο



Ζ χπαξμε ζρνιηθνχ ςπρνιφγνπ ζεσξείηαη απφ ην ζχλνιν ησλ θαζεγεηψλ απαξαίηεηε.



Σν ηειεπηαίν ζπκπέξαζκα πνπ απνξξέεη απφ ηελ απνδειηίσζε ηνπ εξσηεκαηνιφγηνπ είλαη πψο ην 88% ησλ αλδξψλ θαζεγεηψλ θαη ην 100% ησλ γπλαηθψλ θαζεγεηξηψλ ζεσξνχλ πσο πξέπεη λα ππάξμνπλ επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα ζρεηηθά κε ηέηνηα πεξηζηαηηθά.

67

3.6

Έξεπλα πεδίνπ: επίζθεςε ζην Ίδξπκα Λαζθαξίδε

68

Mηα παξνπζίαζε δσήο έγηλε ζηε βηβιηνζήθε Λαζθαξίδε ζε καζεηέο ηνπ ζρνιείνπ καο απφ ηε ζεαηξνιφγν, εθπαηδεπηηθφ-θηιφινγν θ. Γ. Πεδνπνχινπ ζην ζρνιείν δεχηεξεο επθαηξίαο ζηηο θπιαθέο αλειίθσλ ηεο Απιψλαο. Ζ νκηιία είρε ζέκα «Σν ζέαηξν ζηελ Παξαβαηηθή Κνηλσλία». Ζ εθπαηδεπηηθφο αλαθέξζεθε ζηελ πξνζπάζεηα πνπ γίλεηαη γηα ηε δεκηνπξγία ζεαηξηθψλ παξαζηάζεσλ κέζα ζηηο θπιαθέο, ζηηο νπνίεο ππεχζπλνη γηα ηα θείκελα, ην αλέβαζκα θαη ηελ παξνπζίαζε είλαη νη ίδηνη νη θξαηνχκελνη. Παηδηά πνπ παξνπζίαζαλ παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά θαη εγθαηέιεηςαλ λσξίο ην ζρνιείν , παηδηά πνπ δελ έρνπλ λα ζπκεζνχλ θακία επηπρηζκέλε ζηηγκή απφ ηε δσή ηνπο ζεσξνχλ ην ζέαηξν ηε κνλαδηθή ηνπο δηέμνδν. Ζ ρακειή απηνεθηίκεζε, ην άγρνο θαη ε κε παξαδνρή απφ ηνπο ζπγθξαηνχκελνπο ήηαλ θάπνηνη απφ ηνπο αλαζηαιηηθνχο παξάγνληεο φκσο ε πξαγκάησζε ηεο πξνζπάζεηάο ηνπο ηνχο γεκίδεη ραξά θαη ηνπο

σζεί λα ζπλερίζνπλ. Μέζα απφ ην ζέαηξν

επνπιψλνληαη νη πιεγέο θαη θαηαιαγηάδεη ν ζπκφο πνπ έρνπλ γηα ηνλ έμσ θφζκν ιφγσ ηεο πεξηζσξηνπνίεζεο ηνπο θαη ηεο θαθήο ηνπο ζρέζεο κε ηνπο δηθνχο ηνπο αλζξψπνπο. Απηά ηα παηδηά πνπ γλσξίδνπλ λα ζέβνληαη, έρνπλ πνηλή θπιάθηζεο απφ κεξηθνχο κήλεο κέρξη ηζφβηα. Παξ'νια απηά πνηέ ε ππεχζπλε ηεο ζεαηξηθήο νκάδαο δε θνβήζεθε φηη δελ ζα νινθιεξσλφηαλ ε παξάζηαζε γηαηί ηα παηδηά ρξεζηκνπνηνχλ ηελ πξνζπάζεηα σο κηα δηέμνδν γηα ηελ ειεπζεξία. ΋ηαλ βγνπλ απφ ηε θπιαθή φια ζα είλαη πνιχ δχζθνια γη'απηνχο. Μηα δνπιεηά είλαη ν πςειφηεξνο ηνπο ζηφρνο γηα λα κελ μαλαγπξίζνπλ πνηέ πηα εθεί. Ζ εθπαηδεπηηθφο νινθιήξσζε ηελ παξνπζίαζή ηεο ηνλίδνληαο πφζν ζεκαληηθφ ζα ήηαλ ην δηθαζηήξην αλειίθσλ λα δίλεη αθφκα κία επθαηξία ζε απηά ηα παηδηά

Δδψ ζα δνχκε κεξηθέο ραξαθηεξηζηηθέο, γεκάηεο ζεκαζία θξάζεηο απφ ηα παηδηά: «Ζ θπιαθή καο έθαλε λα ζθεθηνχκε» «Γελ κπνξνχκε λα αιιάμνπκε ην παξειζφλ αιιά κπνξνχκε λα κεηαβάιινπκε ην κέιινλ» «΢ηηο ζεαηξηθέο καο παξαζηάζεηο, φηαλ αθνχγακε αμίδεηε θαη ζα ηα θαηαθέξεηε!! ληψζακε ειεχζεξνη»

69

«Ζ Αγάπε καο έιιεηςε» «Γελ παχνπκε λα έρνπκε επαηζζεζίεο, φλεηξα» « ΋ηη έρνπκε λα πνχκε, ζα ην πνχκε απφ ηε ζθελή»

3.7 Γξάζε «Δηξελνπνηνί» ΢ηηο 21 θαη 22 Γεθεκβξίνπ 2011 ζηα πιαίζηα ηεο δξάζεο γηα ηελ εξγαζία νη καζεηέο : ΢εξίθεο Γεκήηξεο , ΢κπξληψηεο Υξήζηνο , Μπνχκπαο Γηψξγνο θαη Σζαγθαξφπνπινο Κσλζηαληίλνο ιεηηνχξγεζαλ σο Δηξελνπνηνί ηεο απιήο ηνπ ζρνιείνπ καο. Έηζη

θαηά ηελ δηάξθεηα απηψλ ησλ 2 εκεξψλ, πξνζπαζήζακε λα

απνηξέςνπκε νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα ζπκπινθήο ή ηζαθσκνχ θηι. ρσξίο ηελ παξέκβαζε ησλ θαζεγεηψλ καο. Καηαθέξακε ινηπφλ λα απνηξέςνπκε κηθξνζπκπινθέο κεηαμχ θάπνησλ

καζεηψλ (π.ρ. ζηελ θαληίλα φπνπ θάπνηα

παηδηά πξνζπάζεζαλ λα πάξνπλ ηελ ζεηξά άιισλ, ζηελ ηνπαιέηα φπνπ ππήξμαλ θάπνηνη κηθξνδηαπιεθηηζκνί θ.ν.θ ) Παξφηη δελ ππήξμαλ ζεκαληηθέο ζπκπινθέο κεηαμχ ησλ παηδηψλ , ην φιν εγρείξεκα ήηαλ επηηπρέο κηαο θαη θαηαλνήζακε φηη ε ελδνζρνιηθή βία ζην ζρνιείν καο είλαη ειάρηζηε. Παξ‟ φιεο ηηο κηθξνζπκπινθέο

παξαηεξήζακε

φηη ην θαηλφκελν ηεο ελδνζρνιηθήο βίαο έρεη κεησζεί ζε κεγάιν βαζκφ…

70

3.8

Σερλήκαηα

1) Καιιηηερληθφ έξγν δσγξαθηθήο απφ ηνλ καζεηή ΢αξφγινπ Κπξηάθν ηεο νκάδαο «Αληρλεπηέο».

2) Γηα ηηο αλάγθεο ηεο εξγαζίαο ζθελνζεηήζακε, δξακαηνπνηήζακε θαη βηληενζθνπήζακε κηα ζθελή ζηελ απιή ηνπ ζρνιείνπ κε ζέκα ην ζρνιηθφ εθθνβηζκφ.

71

3) Δπηπιένλ δεκηνπξγήζακε έλα βίληεν κε ηελ εθαξκνγή Movie Maker κε ην ίδην ζέκα. Παξαθάησ θαίλνληαη απνζπάζκαηα:

72

73

Φύιια παξνπζίαζεο (power point)

3.9

΢ην ηέινο ηνπ ηεηξακήλνπ, απαξαίηεην ήηαλ λα παξνπζηάζνπκε ηελ εξγαζία καο. Γεκηνπξγήζακε γηα ην ζθνπφ απηφ κία παξνπζίαζε κε ρξήζε ηνπ Λνγηζκηθνχ Power Point.

Κεθάιαην 4ν : ΓΔΝΙΚΑ ΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑ΢ΔΙ΢  Ζ

λεαληθή

ή

αλήιηθε

παξαβαηηθφηεηα

είλαη

έλα

θαηλφκελν

πνιπζχλζεην, γη „απηφ θαη απνηειεί αληηθείκελν κειέηεο πνιιψλ επηζηεκνληθψλ θιάδσλ.  Ζ κεηαρείξηζε ησλ αλειίθσλ παξαβαηψλ ζηελ Διιάδα δελ δηαθέξεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ απφ απηή ησλ ελειίθσλ, θάηη ην νπνίν ζα πξέπεη λα αιιάμεη.  Απαηηνχληαη δξάζεηο ζπληνληζκέλεο, νξζνινγηθά δηαζηξσκαησκέλεο θαηά θαηεγνξία πιεζπζκνχ θαη έλα ζεζκηθφ πιαίζην ην νπνίν λα ζηνρεχεη ζηε ιήςε κέηξσλ πξφιεςεο, θπξίσο θνηλσληθνχ ραξαθηήξα.  Πξέπεη λα απνθεχγνληαη θαηαζηαιηηθά κέηξα κε ηδξπκαηηθφ ραξαθηήξα, αθνχ ε κέζνδνο ηνπ εγθιεηζκνχ δελ έρεη ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα.  ΢ηφρνο πξέπεη λα είλαη ε απνδνρή, ε έληαμε, ε ζπκκεηνρή ησλ λέσλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ θνηλσληθνχ λφκνπ θαη φρη ε ππνηαγή ησλ λέσλ.  Ζ νηθνγέλεηα, σο ν ζπνπδαηφηεξνο θνξέαο θνηλσληθνπνίεζεο, πξέπεη λα βνεζήζεη ηα κέιε ηεο λα δηακνξθψζνπλ ηνπο ζηφρνπο ηνπο σο κέιε κηαο επξχηεξεο θνηλσλίαο γηα λα κπνξέζνπλ λα αληαπεμέιζνπλ θαη λα ρεηξηζηνχλ ηα πξνβιήκαηα θαη ηελ πνιππινθφηεηα πνπ ραξαθηεξίδεη ηε ζχγρξνλε επνρή.  Ο ζρνιηθφο εθθνβηζκφο, bullying, πξέπεη λα απνηειέζεη κέξνο κηαο επξχηεξεο αληεγθιεκαηηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ πξφιεςε ηεο βίαο.  Απαηηείηαη: 

ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ κε θνξείο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο

74



ζπλεξγαζία καζεηέο)

ησλ πνπ

νκάδσλ εκπιέθνληαη

(γνλείο, ζηε

δάζθαινη, καζεζηαθή

δηαδηθαζία 

ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ παηδηψλ γηα ην φηη πξέπεη λα αλαθέξνπλ ηα πεξηζηαηηθά βίαο πνπ πέθηνπλ ζηελ αληίιεςή ηνπο ρσξίο λα θνβνχληαη.

75

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ανδρζου, Ε., & Smith, P. K. (2002). Το φαινόμενο bullying ςτο χϊρο του ςχολείο και θ άςκθςθ ςωματικισ και ψυχολογικισ βίασ από ςυνομθλίκουσ. Παιδαγωγική Επιθεώρηςη, 34, 9-23. Αρτινοποφλου, Β. (2001). Βία ςτο ςχολείο. Έρευνεσ και πολιτικζσ ςτην Ευρώπη. Ακινα: Μεταίχμιο. Καλλιϊτθσ, Ρ. (2001). Η Σχολικι Βία ςτθν Ρροοπτικι τθσ Ραγκοςμιοποίθςθσ: Η Φφςθ και θ Ζκταςθ του Ρροβλιματοσ ςτθ Χϊρα μασ. Ανακοίνωςθ ςτο 1 ο Διεκνζσ Συνζδριο τθσ Ραιδαγωγικισ

Εταιρίασ

Ελλάδοσ

με

τίτλο

«Ελλθνικι

Ραιδεία

και

Ραγκοςμιοποίθςθ», Ναφπλιο 8-10 Νοεμβρίου 2001. Ρετρόπουλοσ, Ν., & Ραπαςτυλιανοφ, Α. (2000). Μορφζσ επιθετικότητασ, βίασ και διαμαρτυρίασ ςτο ςχολείο. Γενεςιουργοί παράγοντεσ και επιπτώςεισ. Ακινα: Υπουργείο Εκνικισ Ραιδείασ και Θρθςκευμάτων – Ραιδαγωγικό Ινςτιτοφτο.

Callahan, C.J. (1998). Crisis intervention model for teachers. Journal of Instructional Psychology, 25, 226-234.

Dolmage, W.R. (1996). One less brick in the wall: The myths of youth violence and unsafe schools. Education & Law Journal, 7, 185-207.

Γηαδηθηπαθνί ΢ύλδεζκνη  

http://www.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Fpsycosynthesis.blogspot. com%2F2009%2F09%2Fblog-post.html&h=PAQGCR_or http://www.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Fel.wikipedia.org%2Fwiki %2F%25CE%25A0%25CE%25B1%25CE%25B9%25CE%25B4%25CE%25 B9%25CE%25BA%25CE%25AE_%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25 BA%25CE%25BF%25CF%2580%25CE%25BF%25CE%25AF%25CE%25B7 %25CF%2583%25CE%25B7&h=UAQH6klET



http://www.emprosnet.gr/Opinions/articles/?EntityID=40eea0d7-1c0e-47bdb7a8-5b7b72644739



http://www.aboutyouth.gr/el/05_oiko_3.html http://psycosynthesis.blogspot.com/2009/09/blog-post.html

  



http://elesme.gr/elesmegr/periodika/t30/t30_02.htm http://nefeli.lib.teicrete.gr/browse/seyp/ker/2009/KaramanolakiAikaterini,Kozor oniMaria,MpitsakakiVasiliki/attached-document-1279523712-80558126082/Karamanolaki2009.pdf http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_civ_18_29/03/2007_22116 0 76