Deklarata e Salzburgut për Edukimin Civil dhe
Qytetar
Puna e sesionit të Salzburg Global mbi Edukimin Civil dhe Qytetar është e rëndësishme për demokracitë e konsoliduara, ato në konsolidim dhe ato që po përjetojnë rënie—thekson rolin jetik që edukimi mund të luajë në nxitjen e demokracive në të gjithë botën. Demokracia, siç vuri në dukje Filozofi John Dewey, është më shumë se një formë qeverisjeje. Në një formë të fuqishme, ajo është “një mënyrë e jetesës së lidhur,” një mënyrë jetese e përditshme, që lejon zhvillimin harmonik të fuqive dhe kapaciteteve të çdo individi në një shoqëri.
Edukimi demokratik duhet të përfshijë njohuri mbi aftësitë dhe qëndrimet e formuara përmes metodave të ndryshme.
Edukimi mbi demokracinë
Nxënësit duhet të mësojnë mbi kushtetutën, mënyrën se si funksionojnë qeveritë lokale dhe kombëtare, të drejtat e njeriut, sistemet socio-politike, temat që lidhen me identitetin kombëtar dhe sjelljet e qëndrimet e pritura nga qytetarët e informuar dhe aktivë.
Edukimi për demokracinë
Nxënësit duhet të jenë në gjendje të kontribuojnë në një sistem demokratik dhe harmoni të cilin diversiteti dhe uniteti social bashkëjetojnë, dhe përmes të cilit zhvillojnë respekt dhe tolerancë për njëri-tjetrin. Për këtë, ata duhet të mësojnë aftësi të veçanta, si p.sh. pavarësia mediatike, aftësia për të marrë pjesë në dialog, për të trajtuar konflikte në mënyrë të përshtatshme dhe për të menduar kritikisht.
Edukimi në një mënyrë demokratike
Nxënësit duhet të kenë mundësinë të përjetojnë situata ku mund të marrin pjesë, të zhvillojnë kapacitetet e tyre dhe të krijojnë konsensus për të arritur një jetë më të mirë. Shkollat janë vendet ku këto aftësi duhet të përjetohen dhe zhvillohen përmes zbatimit të praktikave demokratike dhe marrëdhënieve ndërmjet mësuesve dhe nxënësve. Në këto mjedise, nxënësit dhe mësuesit mund të ushtrojnë autonomi dhe krijimtari, të përcaktojnë objektiva, të zhvillojnë gjykime, të vlerësojnë dëshirat dhe të shqyrtojnë pasojat e veprimeve.
NJË KRIZË NË DEMOKRACI: NE MUND TA NDRYSHOJËM!
Viti 2024 pritet të jetë viti më i madh i zgjedhjeve në historinë e botës. Shtatëdhjetë vende, që përbëjnë më shumë se gjysmën e popullsisë botërore (më shumë se katër miliardë njerëz), do të dërgojnë votues në zgjedhjet e ardhshme. Në të njëjtën kohë, mbështetja për institucionet demokratike është në rënie dhe nacionalizmi është në rritje në nivel global.
Për më tepër, dezinformimi i shtyrë nga mediat sociale dhe polarizimi politik, së bashku me teknologjitë e fuqishme të inteligjencës artificiale, kërcënojnë diskutimin publik dhe dialogun demokratik të shëndetshëm. Këto sfida shfaqen përballë një sfondi të çështjeve kritikisht të rëndësishme që kërkojnë vëmendje globale.
ARSIMO
Nëse edukimi duhet të jetë një levë e rëndësishme për ndryshim që kemi në dispozicion, atëherë ai duhet të kultivojë në mënyrë të qëndrueshme dhe të qëllimshme kulturat e demokracisë në formën e tyre më të fuqishme. Përveç institucioneve edukative, organizatat komunitare, korporatat, mediat dhe institucione të tjera të sektorit publik mund të luajnë gjithashtu një rol plotësues.
Zbatimi
Idetë tona për edukimin demokratik duhet të jenë të informuara nga zgjedhja, autonomia dhe një proces i verifikuar. Diskutimet duhet të kthehen në veprime të qëndrueshme.
Ndërhyrjet tona duhet të jenë të planifikuara, të përsëritura, konsistente dhe të ndjeshme ndaj kontekstit. Ato do të jenë më efektive kur përfshijnë shumë qasje në edukimin demokratik. Ne ofrojmë tre strategji. Me secilën prej tyre duhet të marrim në konsideratë:
• CILAT rezultate duam të shohim në terma të njohurive, aftësive dhe qëndrimeve.
• SI duam të arrijmë ato, për shembull: mësim formal apo informal, brenda ose jashtë klasave, përmes mësimit përvojor, aktiviteteve të njohura apo të nxënësve, etj.
• KU duhet të mësohet - në shkollë, në media, në shtëpi dhe në komunitet.
• KUSH duhet të mësojë dhe të përfshihet në proces dhe çfarë i nevojitet - mësuesit, specialistët, edukatorët demokratikë, punëtorët e rinisë dhe vullnetarët, prindërit, aktivistët, liderët e komunitetit, bibliotekarët, mediat dhe shumë të tjerë.
• KUR planifikojmë që të ndodhë dhe sa shpesh.
Ne, pjesëmarrësit e sesionit të Salzburg Global mbi Edukimin Civil dhe Qytetar, “Identiteti, Përkatësia dhe Edukimi në Shekullin e 21-të”, i bëjmë thirrje të gjithë atyre që i japin rëndësi demokracisë të investojnë në edukimin mbi dhe për demokracinë për të përmirësuar mirëqenien e qytetarëve, për të avancuar besimin dhe për të nxitur një shoqëri demokratike më të fortë.
Si mund të duket e ardhmja:
Ne zhvilluam tre skenarë si raste pune që mund të na ndihmojnë të riimagjinojmë dhe të zhvillojmë mjete për edukimin qytetar në rrethana demokratike të ndryshme dhe që ndryshojnë me shpejtësi.
E Ardhmja 1: një skenar optimist, shoqëritë demokratike do të shfrytëzojnë teknologjinë dhe alfabetizimin digjital për të përmirësuar transparencën, llogaridhënien, për të zvogëluar korrupsionin dhe për të nxitur qeverisjen e mirë, duke përmirësuar kështu mirëqenien e qytetarëve, duke avancuar besimin midis shtetit dhe njerëzve dhe duke krijuar një shoqëri shumë më të mirë. Hapësirat edukative do të përdorin metoda të shumta mësimore që formësojnë mendimin kritik të nxënësve, aftësitë qytetare dhe pavarësinë e mendimit për të kontribuar në të mirën e përbashkët.
E Ardhmja 2: një skenar pothuajse të zymtë, praktikat jo-demokratike ka të ngjarë të lulëzojnë për shkak të ngritjes së “njerëzve të fortë”, sektarizmit, polarizimit të rritur dhe dezinformimit. Hapësirat edukative ka të ngjarë të vuajnë nga ndikimi politik i intensifikuar me erozion të lirisë akademike. Ky skenar dëmton edukimin dhe praktikat demokratike sepse kufizon një sistem edukativ të lirë, të pavarur dhe të gjithanshëm.
E Ardhmja 3: në vitin 2035, shoqëritë demokratike do të adaptohen me sukses ndaj sfidave globale si ndryshimet klimatike, ndryshimet ekonomike, krizat politike dhe krizat shëndetësore, ndërsa balancojnë të drejtat dhe liritë përmes politikave programatike. Hapësirat edukative do të adaptohen ndaj sfidave globale duke promovuar mendimin kritik, bashkëpunimin dhe zhvillimin profesional përmes teknologjisë, vlerësimeve, trendeve globale dhe qasjeve pedagogjike
Mund të nxirren përfundime nga secila prej këtyre të ardhmeve për të ndihmuar edukatorët të thellojnë praktikat demokratike. Të ardhmet e ndryshme sugjerojnë se përmirësimi i kulturës pjesëmarrëse në shkolla mund të nxisë vlerat demokratike ndër të rinjtë. Për më tepër, diskutimet më kontraverse të udhëhequra nga profesionistë në dhe jashtë sistemit edukativ duhet të zbatohen për të rritur mendimin kritik.
Të qenit, Të bërit dhe Të menduarit
Nxitja e qytetarëve aktivë dhe të angazhuar është thelbësor në qëllimet kryesore të programeve për qytetarinë demokratike. Kjo kornizë në tre nivele mund të ndihmojë në kalimin përtej nivelit të përgjegjësisë personale drejt zhvillimit të angazhimit më të thellë dhe më kritik:
• Të qenit: Të marrësh përgjegjësi personale për kontributin tënd si qytetar në komunitet, p.sh., duke bërë punë vullnetare në një kuzhinë për të varfrit, duke qenë një fqinj i mirë ose duke paguar taksat në kohë. Kjo sjellje shpesh është e lidhur me parimet e ndershmërisë, përgjegjësisë dhe respektit për ligjin.
• Të bërit: Të marrësh pjesë aktive me të tjerët në strukturat qytetare dhe organizatat e komunitetit, të luash një rol në udhëheqjen e veprimeve të komunitetit, p.sh., duke organizuar përpjekje për shërbimin në komunitet. Ka një kuptim se si funksionojnë strukturat politike dhe strategjitë për veprim kolektiv.
• Të menduarit: Të analizosh shkaktarët rrënjësorë të problemeve, të diskutosh dhe të mendosh kritikisht për perspektiva të ndryshme dhe të kuptosh si mund të ndodhin ndryshimet, p.sh., lëvizjet sociale, vënien në dyshim dhe sfidimin e sistemeve dhe strukturave politike, ekonomike dhe sociale që përjetësojnë sistemet e padrejtësisë të vendosura.
Stoli me Tre Këmbë i Kurikulave, Kulturës dhe Komunitetit
Kjo kornizë bazohet në punën e zhvilluar në shkolla dhe inkurajon zhvillimin e qytetarëve të angazhuar dhe të shqetësuar dhe zhvillimin e njohurive politike përmes qëllimeve të menduara me kujdes në kurikula. Ajo gjithashtu do të nxisë një kulturë demokracie ndërmjet nxënësve, familjeve, liderëve dhe stafit të shkollës dhe do të marrë parasysh se si qytetaria reflektohet në komunitet më të gjerë. Përmes qëllimeve të kurikulave të menduara me kujdes, individët e njohin veten si qytetarë dhe arrijnë njohuritë, aftësitë dhe konceptet e nevojshme për të marrë pjesë në hapësirat e tyre përkatëse (p.sh., shkollë, organizatë, klub, bashki, vend).
Qytetarët punojnë për ndryshime sociale dhe politike, duke e njohur veten si qytetarë me ndikim dhe aftësinë për të bërë ndryshime në botë. Pjesëmarrësit shqyrtojnë besimet dhe interesat e tyre, si këto mund të bien në konflikt me besimet dhe interesat e të tjerëve dhe si mund të zgjidhen potencialet e konflikteve brenda një kornize vlerash demokratike. Qëllimi përfundimtar është që këto qëllime të vendosura me kujdes në kurikula të depërtojnë kulturën në çdo nivel të diskutimeve dhe vendimmarrjes, në mënyrë që të ndikojnë në ndryshim në të gjithë komunitetin.
THIRRJE PER VEPRIM
Si të merrni masa:
• Kuptoni rrethanat tuaja lokale (shkolla, vendi) për të identifikuar mundësitë për ndryshim.
• Udhëhiqni biseda për të identifikuar shkaktarët rrënjësorë të krizës së demokracisë në kontekstin tuaj dhe kërkoni zgjidhje.
• Ndërtoni koalicione për të integruar proceset demokratike dhe për të pajisur nxënësit të jenë anëtarë aktivë të komuniteteve të tyre.