Tom Volf

«MARIA By CALLAS: ή ΜΑΡιΑ ΚΑλλΑς ΕΞοΜολοΓΕιτΑι»

o ανθρωποσ που Μασ συστήσε τή Μαρια πισω απο τήν Καλλασ

απο τή ΜιΚαελα θεοφιλου / φωτογραφιεσ: αιΜιλιοσ χαραλαΜπουσ τhe man who introduced us to maria, the woman Behind callas

By michaela theofilou / photoGraphs: aimilios charalamBous

οM λις ΠΡιν ΑΠο ΠΕντΕ χΡονιΑ, στα 32 του, ο Tομ άνοιξε την αγκαλιά του στην κλασική μουσική και κάπως έτσι γνώρισε την όπερα, κυρίως όμως «ερωτεύτηκε» τη Μαρία Κάλλας. Από τότε άρχισε μία πρωτότυπη έρευνα για την ανυπέρβλητη ντίβα, ψάχνοντας να βρει τον άνθρωπο πίσω από τον μύθο, μέσα από τις ανεξερεύνητες πτυχές της ζωής της. Το αποτέλεσμα ήταν η εντυπωσιακή βιογραφική ταινία «Maria by Callas: Η

Μαρία Κάλλας εξομολογείται», που δίνει φωνή στην ίδια την ντίβα (με τη φωνή της Φανί Αρντάν), η οποία εξιστορεί τη ζωή της μέσα από συνεντεύξεις της που βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, την αλληλογραφία της προς την οικογένεια και τους φίλους της, τις ερωτικές επιστολές προς τον σύζυγό της Τζιοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι, αλλά και μια επιστολή προς τον μεγάλο έρωτά της, τον Αριστοτέλη Ωνάση, λίγους μόλις μήνες προτού χωρίσουν.

Συναισθήματα, σκέψεις και μια εύθραυστη ψυχή πίσω από την Κάλλας «ζωντανεύουν» και ο Τομ Βολφ, ο σκηνοθέτης της ταινίας, μας μιλάει γι’ αυτό το ταξίδι στην ψυχή της ντίβας.

Ποιο ήταν το μονοπάτι που σας οδήγησε στη Μαρία Κάλλας; Ήταν ένα ασυνήθιστο μονοπάτι, γιατί δεν άκουγα κλασική μουσική, δεν πήγαινα στην όπερα, δεν ήταν καθόλου ο κόσμος μου αυτός. Πριν από πέντε χρόνια, τότε που ζούσα στη Νέα Υόρκη, από σύμπτωση βρέθηκα στη Μητροπολιτική Όπερα, όπου είδα την πρώτη μου ιταλική όπερα, τη «Μαρία Στουάρντα» του Γκαετάνο Ντονιτσέτι. Ξαφνικά μπήκα σ’ έναν νέο κόσμο, το μπελκάντο, ο Ντονιτσέτι, όλες αυτές οι υπέροχες φωνές και μελωδίες... Όταν γύρισα εκστασιασμένος στο μικρό μου σπιτάκι, γκούγκλαρα για να μάθω περισσότερα για τον μουσουργό Ντονιτσέτι και το πρώτο αποτέλεσμα ήταν μία άρια από το έργο «Λουτσία ντι Λαμερμούρ», τραγουδισμένη από την Κάλλας. Αυτό ήταν. Την ερωτεύτηκα. IT wAS OnLy FIVE yEARS AGO THAT TOM VOLF, at 32, opened his arms to embrace classical music and was thus introduced to the world of opera. Above all, he fell in love with Maria Callas. he then embarked on an original project on the unique diva, a quest for the woman behind the legend through unexplored facets of her life. The product of his pursuit was the splendid biographical film ‘Maria by Callas’, a first-person narrative in fanny Ardant’s voice. The documentary presents the life of Maria Callas and brings to light interviews that have not been shown before, her personal correspondence with friends and family, the love letters to her husband Giovanni battista Meneghini, and even a letter to the love of her life, the Greek shipping magnate Aristotle Onassis, written a few months before they separated. Thoughts, feelings and the delicate soul behind Callas are brought to life by the director. Tom Volf gives us an account of his journey into the diva’s life.

tell us about the path that led you to Maria Callas. it was a rather unusual path... i did not listen to classical music, i never went to the opera –this just wasn’t my world. five years ago, when i lived in new york, i happened to see my very first italian opera, Gaetano Donizetti’s ‘Maria Stuarda’, at the Metropolitan Opera. i was suddenly introduced to a whole new world –the realm of bel canto, Donizetti, and all those wonderful voices and melodies. When i got back to my little home i was ecstatic and googled Donizetti to find out more about the composer. The very first result was an aria from ‘lucia di lammermoor’ sung by Maria Callas. i instantly fell in love with her.

Which Callas did you discover in the course of your research round the globe? i discovered a complex personality and, especially, a dichotomy between Maria and Callas. This was actually what inspired the title of the documentary ‘Maria by Callas’. The omnipresent duality of her personality can be traced throughout her life, spanning her personal moments, her career and her public

τητα μοιρασμένη στα δύο: τη Μαρία και την Κάλλας. Και αυτό ακριβώς ενέπνευσε και τον τίτλο του ντοκιμαντέρ «Maria by Callas», γιατί αυτή η δυϊκότητα της προσωπικότητάς της ήταν πανταχού παρούσα σε όλη τη διάρκεια της ζωής της: μεταξύ της προσωπικής της ζωής, της καριέρας και της δημόσιας εικόνας της. Ήταν πολύ δυνατό όλο αυτό και σ’ αυτή τη δυϊκότητά της έπρεπε να θυσιάζει πάντα τη μία προσωπικότητα για να αναδειχθεί η άλλη. Έπρεπε να θυσιάσει για παράδειγμα την καριέρα της για να ζήσει την προσωπική της ζωή ή το αντίθετο. Ήθελα λοιπόν να ανακαλύψω πώς ζούσε τη ζωή της μέσα σ’ αυτή τη δυϊκότητα.

Και τελικά πώς συμβίωνε... η Μαρία με την Κάλλας; Στην αρχή της ταινίας, η Κάλλας λέει ότι «υπάρχει μία Κάλλας στην οποία πρέπει να σταθώ αντάξια». Και ήταν αυτό ακριβώς. Έχτισε ένα προφίλ που εξέπεμπε μεγαλείο, με τον κόσμο να περιμένει τόσα πολλά και όλοι να απαιτούν από αυτήν να είναι στην κορυφή ως καλλιτέχνιδα αλλά και ως δημόσιο πρόσωπο. Από την άλλη, όμως, ήταν ένας απλός άνθρωπος. Και ως άνθρωποι, όλοι μας έχουμε στιγμές μεγαλείου και στιγμές που κάνουμε λάθη και δείχνουμε τις αδυναμίες μας. Ήταν δύσκολο γι’ αυτήν να μπορέσει να κάνει τον κόσμο να καταλάβει ότι πίσω από την Κάλλας υπήρχε απλά ένας άνθρωπος, η Μαρία.

Αγαπήθηκε ποτέ ως Μαρία και όχι ως Κάλλας; Ναι. Ο Ωνάσης την αγάπησε ως Μαρία και όχι ως Κάλλας και γι’ αυτό κάποια στιγμή αποφάσισε να παρατήσει την καριέρα της: γιατί ένιωσε για πρώτη φορά ότι αγαπιέται γι’ αυτό που ήταν και όχι για τη φωνή της. Ο κόσμος την αγαπούσε για το ταλέντο της –όπως και ο σύζυγός της, ο Τζιοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι, που την ήθελε στη ζωή του γιατί πίστευε ότι εκείνος την έφτιαξε και τη θεωρούσε χρυσωρυχείο. Ο Ωνάσης δεν ενδιαφερόταν για όλα αυτά. Αγάπησε την προσωπικότητά της, τη θηλυκότητά της, την ομορφιά της και την αγάπησε γι’ αυτό που είναι. Και ήταν σπάνιο αυτό στη ζωή της. Ίσως και μοναδικό.

Ποια ήταν πιστεύετε εκείνα τα σημαντικά στοιχεία που έκαναν την Κάλλας μια τόσο γοητευτική προσωπικότητα; Νομίζω ότι η Μαρία έκανε την Κάλλας γοητευτική. Η προσωπικότητά της ως γυναίκα. Ήταν εντελώς άλλο από αυτό που έβλεπε ο κόσμος. Είχε τόσο χιούμορ, ήταν χαρούμενος άνθρωπος, της άρεσε να γελάει. Ήθελε να έχει μία απλή ζωή. Να κάνει παρέα με τους φίλους της, να πηγαίνει διακοπές... Και αυτό που την έκανε ακόμα πιο γοητευτική ήταν ότι ήταν εξαιρετικά κομψή και αυθόρμητη σαν κορίτσι. Και κάπου εκεί την κάλυπτε η σκιά της Κάλλας.

Πόσο επηρέασε ο θαυμασμός σας για την Κάλλας την αντικειμενική καταγραφή της ζωής της; Σίγουρα ήθελα να εκφράσω τον θαυμασμό μου για τη φωνή της και τη μοναδική της παρουσία, όμως παράλληλα για μένα στόχος ήταν να παρουσιάσω μια ολοκληρωμένη εικόνα της Μαρίας Κάλλας: να δείξω τόσο τις ευτυχισμένες όσο και τις δυστυχισμένες στιγμές της ζωής της, το λαμπερό και το σκοτεινό της πρόσωπο. Και τελικά πιστεύω ότι ο στόχος να δείξω την πλήρη εικόνα επετεύχθη.

Η Μαρία Κάλλας λατρεύτηκε σαν ποπ σταρ. Κάτι ασυνήθιστο για λυρική τραγουδίστρια. Για ποιο λόγο, πιστεύετε; Ήταν ο μοναδικός τρόπος που ερμήνευε τους ρόλους της στην όπερα. Τεχνικά και ερμηνευτικά άρτιος. Η Κάλλας είχε κάτι μαγικό, που κάνει ακόμα και τις νεότερες γενιές να θέλουν να την ανακαλύψουν, γιατί η φωνή της και η ερμηνεία της είχαν κάτι παγκόσμιο, κάτι προσιτό και μοναδικό, που μπορούσε να συγκινήσει ακόμα και το πιο απαίδευτο μουσικά αυτί.

Στην ταινία σας, είναι η πρώτη φορά που ο θεατής μπορεί να δει τόσο καθαρά το βλέμμα της Κάλλας. Ήταν κάτι που επιδιώξατε εσείς ή προήλθε τυχαία από το υλικό σας; Ήταν κομμάτι της κινηματογραφικής προσέγγισης που ήθελα να έχω για την ταινία. Η κινηματογραφική προσέγγιση ενός τέτοιου υλικού έχει να κάνει με το να ξεχνάς ότι δουλεύεις με αρχειακό υλικό. Έτσι προτίμησα για παράδειγμα τα κοντινά της πλάνα από τα μακρινά, για να πετύχω αυτό τον σκοπό μου. Και όλα ήταν τόσο αληθινά. Κάθε λεπτομέρεια. life. it was a very strong element and this dualism invariably required that one side of her personality be sacrificed for the other to emerge. for instance, she had to sacrifice her career in order to enjoy her personal life or vice versa. So i would try to discover how she managed her life within this duality.

and how did Maria live with... Callas? in the beginning of the film, Callas says “there is a Callas of whom i have to be worthy”. And that is exactly what she did. She built a profile which emanated such splendor that the world came to expect so much of her, requiring her to be at the top as both an artist and a public figure. On the other hand, she was an ordinary person who –just like all human beings– had her moments of splendor, but also made mistakes and showed her weaknesses. it was very hard for her to communicate to people that, behind Callas, stood a common mortal –Maria.

Was she ever loved as Maria, rather than as Callas? yes. Onassis loved her as Maria, rather than as Callas. That was the reason that, at some point, she decided to give up her career, as she felt –for the very first time– that she was being loved for what she was and not for her voice. People loved her for her talent, as did her husband, Giovanni battista Meneghini, who wanted her in his life because he believed that he had ‘made’ her and saw her as a gold mine. Onassis had no interest in any of this. he loved her personality, the woman in her, her beauty. he loved her for what she was. This was a very rare –if not unique– experience for Maria Callas.

What would you say were the most important aspects that made Callas such a charming personality?i think it was Maria that made Callas charming: her personality as a woman. She was so different from what the public saw. She had a great sense of humour and was a cheerful person who liked to laugh. She wanted to lead a simple life, to be with her friends and to be able to take a holiday... What made her even more charming was that she was exceptionally elegant, and impulsive like a girl. And that is where the shadow of Callas would fall upon her.

to what extent did your admiration for Callas influence your objective approach to recording her life? i certainly wanted to express my admiration for her voice and for her unique presence. At the same time, however, my goal was to bring out a comprehensive picture of Maria Callas, showing both happy and unhappy moments in her life and portraying her bright as well as her dark face. i feel that my goal of providing a full picture was finally accomplished.

Maria Callas was worshipped like a pop star, which is quite unusual for an opera singer. How do you explain that? it was because of the unique way she rendered each opera role. her performance and technique were immaculate. Callas was invested with a certain magic that appeals to younger generations, too, and prompts them to discover her. her voice and performance bore a universal air, so unique yet so familiar, which would charm the most unsophisticated of listeners.

Your film is the first to show Callas’ gaze so clearly to the viewer. Was this intentional or did it just emerge from your material? it was really in line with my entire approach to the film. The cinematic management of such a topic requires that you forget you are working with archival material. i thus chose to use close-ups rather than long shots to attain my goal. And it all came out so real. Every single detail...

How did you persuade all these people who were close to Callas to trust you and share with you this exclusive material? This was not an easy task, primarily because all these people were quite sceptical and on valid grounds:

Πώς πείσατε όλους αυτούς τους ανθρώπους που ήταν κοντά στην Κάλλας να σας εμπιστευτούν και να σας δώσουν όλο αυτό το αποκλειστικό υλικό; Ήταν πολύ δύσκολο, κυρίως γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι ήταν υποψιασμένοι και όχι για καλό λόγο, γιατί ό,τι ταινία είχε γίνει για την Κάλλας, είχε το στοιχείο του κουτσομπολιού και της κλειδαρότρυπας. Γι’ αυτό χρειάστηκε χρόνος για να τους πείσω. Όμως από τη στιγμή που κατάλαβαν την ουσία του φιλμ, ότι θα ήταν μία ταινία από τη Μαρία για την Κάλλας, ότι δεν θα επενέβαινε κάποιος αφηγητής να σχολιάζει τα λεγόμενά της ή τη ζωή της, μόλις κατάλαβαν ότι θα ήταν ένα ντοκιμαντέρ μέσα από τα δικά της λόγια και τις δηλώσεις της, ήταν μαζί μου 100%.

Πόσο δύσκολο ήταν να μοντάρετε όλο αυτό το υλικό; Ήταν σαν να ανέβηκα το Έβερεστ (γέλια). Για έξι μήνες, από το πρωί μέχρι το βράδυ, επτά ημέρες την εβδομάδα. Το υλικό που μαζεύτηκε τελικά έφτασε στις δέκα ώρες και όπως καταλαβαίνετε, έπρεπε να κάνω κάποιες περικοπές. Ήταν τόσο πολύ το υλικό, όλο μπροστά στα μάτια μου, και ένιωθα ότι είχα ένα τεράστιο παζλ που έπρεπε να συναρμολογήσω. Και όταν πια έφτασα στις τρεις ώρες ταινίας, έπρεπε να τη μικρύνω κι άλλο και ένιωθα πως ό,τι και να έκοβα, η ταινία θα κατέρρεε σαν χάρτινος πύργος. Στο τέλος όμως φτιάξαμε ένα φιλμ 1 ώρας και 50 λεπτών, που είναι σφιχτοδεμένο και έχει ουσία.

Τα όνειρά σας ως σκηνοθέτη; Έχω μεγάλη αγάπη για το σινεμά, εκεί θέλω να δοκιμαστώ! Δεν μου αρέσουν όμως οι ταμπέλες. To «Maria by Callas» ήταν μία βιογραφική ταινία. Αυτό που εύχομαι είναι να κάνω στο μέλλον όλες τις ταινίες εκείνες που δεν έχουν ταμπέλες. Μπορεί να κάνω ντοκιμαντέρ, μπορεί να κάνω fiction ή κάτι ενδιάμεσο. Είμαι πολύ ανοιχτός σε αυτό. Ο σκοπός της δημιουργίας είναι πολύ μεγαλύτερος από τις ταμπέλες.

info: ή ταινία «Maria by Callas: ή Μαρία Κάλλας εξομολογείται» προβλήθηκε στους κινηματογράφους στις 18 ιανουαρίου. all previous films on Callas had an element of gossip and voyeurism. it took time to persuade them. however, once they saw the essence of the production and understood it would be a film by Maria on Callas, without any intrusive narrator commenting on what she said and did in her life, and once they appreciated it would be a documentary built on her own words and statements, they were fully on my side.

How hard was it to edit all this material? it was like climbing Mount Everest (laughs). 24/7, for six months in a row. The material i gathered added up to some ten hours of film and i obviously had to leave some things out. There was so much information in the material and it was all so vivid before my eyes that i felt i had an enormous puzzle to put together. i managed to get it down to three hours and i knew i had to make it shorter, but i felt that if i took out anything else the film would collapse like a house of cards. Well, we did manage to produce a concise and tightly-knit film of 1 hour and 50 minutes.

What are your aspirations as a director? i am very fond of the cinema and that is where i want to be put to the test! Still, i don’t like labels. ‘Maria by Callas’ was a biographical film. What i wish to do in the future is make films that carry no labels. i may produce documentaries or fiction or something in-between. i am very open in that respect. The scope of creativity is too broad to be confined by labels.

info: "Maria by Callas", aired in cinemas on January 18th.