WALKING IN THE NATURE

WALKING IN THE NATURE

อาจารย์ประหยัด นุชนาคา พาเดินรับลมชมคลองผีหลอก ที่ยังสมบูรณ์ด้วยป่าจากผืนใหญ่ Prayat Nutnakha showed us along Khlong Phi Lok and abundant Nipa palm forest.

รื่นรมย์ชมสวนยกร่อง ลัดเลาะคลองผีหลอก

Admire ridged farm A stroll along Khlong Phi Lok

จากหน้าสวนสาธารณะและสวนพฤกษชาติศรีนครเขื่อนขันธ์ แยกเข้าซอยวัดราษฎร์รังสรรค์ ๑๑ เส้นทางคอนกรีตเสริมเหล็กขนาด กะทัดรัด พอที่จักรยานหรือมอเตอร์ไซค์จะหลีกกันพ้น น�าเราไปสู่ โลกแห่งความรื่นรมย์ ต้นไม้น้อยใหญ่ขนาบสองฝั่งทางซ้าย-ขวา โลกที่เราก�าลังสบตาอยู่ตรงหน้า คือเส้นทาง Inside Bangkachao ของต�าบลบางกะเจ้า ๑ ใน ๖ เส้นทางท่องเที่ยวโดยชุมชน ที่องค์การ บริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การ มหาชน) หรือ อพท. และภาคีเครือข่าย ร่วมอนุรักษ์ฟื้นฟูธรรมชาติ ควบคู่กับการพัฒนาการท่องเที่ยว วัฒนธรรม และวิถีชีวิตชุมชน ทั้ง ๖ ต�าบลของคุ้งบางกะเจ้า คือ บางกะเจ้า ทรงคนอง บางยอ บางกอบัว บางกระสอบ และบางน�้าผึ้ง คุณอ้อย หรือ ธีรดา ยะวาวงค์ เลขานุการชมรมส่งเสริม การท่องเที่ยวโดยชุมชนต�าบลบางกะเจ้า ซึ่งอาสาเป็นมัคคุเทศก์ ท้องถิ่น เล่าให้ฟังว่า เอกลักษณ์ของเส้นทางนี้ คือวิถีชีวิตที่ผูกพัน กับธรรมชาติ อย่างการท�าสวนยกร่อง ปลูกพืชผักผลไม้แบบ ผสมผสานที่ชุมชนยังรักษาไว้ ความทรงจ�าวัยเด็กของคุณอ้อย คือ ภาพชาวสวนแต่ละครอบครัว ช่วยกันเก็บผลผลิตลงเรือ พายเรือไป ค้าขายฝั่งเมืองหลวง ล�าคลองสายต่าง ๆ คือเส้นทางสายหลักเพื่อ ออกสู่โลกภายนอก From the front of Sri Nakhon Khuean Khan Park and

Botanical, into Soi Wat Ratrangsan 11, a steel-reinforced concrete path for bicycles or motorcycles to weave through led to the world of pleasantness flanked by trees. Inside Bang Kachao is one of the six community-based tourism routes that Designated Areas for Sustainable Tourism (DASTA) and network members led the nature conservation and

rehabilitation in parallel with the development of tourism, culture, and community lifestyle across six sub-districts of Bang Kachao: Bang Kachao, Song Khanong, Bang Yo, Bang Ko Bua, Bang Krasop, and Bang Namphueng. Aoi - Thirada Yawawong, Secretary of CommunityBased Tourism Promotion Club by Bang Kachao, our local volunteer guide, shared that the route’s uniqueness is the lifestyle bonded with nature including ridge farming, and integrated farming conserved by the community. Her childhood memory was how farmer families jointly harvested and sailed out to sell fruits and vegetables on the city bank when canals were major routes to the world outside.

ลูกจากลอยแก้ว หวานเย็นชื่นใจ Iced Nipa palm fruit in syrup ผลพิลังกาสา น้ำามาแปรรูปเป็นน้ำาสมุนไพรดับกระหาย Thirst-quenching Ardisia polycephala fruit juice

“ช่วงไหนน�้าเชี่ยวจะพายเรือล�าบาก บางครั้งเรากับพี่สาว พายสู้กระแสน�้าไม่ไหว จนเรือล่มในคลอง ข้าวของลอยน�้าเสียหาย โดนแม่ตีทั้งพี่ทั้งน้อง” เมื่อเริ่มมีการสร้างประตูกั้นน�้าเค็ม ที่หนุนทะลักเข้ามาในพื้นที่ เพิ่มมากขึ้นทุกปี บทบาทของคลองค่อย ๆ หมดไป ชาวสวนหันมาใช้ เส้นทางบก ลัดเลาะไปตามแนวเขตที่ดิน ซึ่งเป็นคันสวนเก่าส�าหรับ เดินเท้าออกสู่ถนน ยิ่งเดินทางลึกเข้าไป เส้นทางก็ยิ่งแคบลง หากใครปั่นจักรยาน เข้ามา ควรต้องเปลี่ยนมาใช้วิธีจูง ซึ่งดูจะปลอดภัยกว่า และตรงนี้เอง ที่เราเห็นภาพการท�าสวนยกร่องแบบใกล้ชิดติดขอบ เพราะเป็นที่ตั้ง ของศูนย์เรียนรู้วนเกษตรคุ้งบางกะเจ้า อาจารย์ประหยัด นุชนาคา ข้าราชการบ�านาญ ที่ปรึกษา ชมรมท่องเที่ยวโดยชุมชนต�าบลบางกะเจ้า พาเดินชมสวน ชวนดู ผลไม้หลายอย่างที่เราไม่คุ้นเคยอย่าง พิลังกาสา ช�ามะเลียง ฯลฯ ข้ามประตูกั้นน�้าเค็ม เดินเลาะริมคลองผีหลอก เสียงนกร้องดังแว่ว ไปมาอยู่ในป่าจากผืนใหญ่ ที่เชื่อมต่อกันไปถึงแม่น�้าเจ้าพระยา ย่านนี้จึงเขียวครึ้ม อากาศสดชื่นเย็นสบาย เพราะเป็นพื้นที่ ในความดูแลของกรมป่าไม้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม ซึ่งสงวนไว้เพื่อด�าเนินโครงการสวนกลางมหานคร “My sister and I sometimes couldn’t paddle against the rapid stream. The boat sank and everything fell into the water and was damaged. We both got punished by our mom.” When saltwater gates were built, the canals gradually lost their role and farmers took the path along the landmarks, former farm ridges, to the road. The further inside, the narrower the path that cyclists had to walk their bicycles for safety reasons. Here, we saw the ridge farming up close at Khung Bang Kachao Agroforestry Learning Center. Teacher Prayat Nutnakha, a retired government official and an advisor of Community-Based Tourism Promotion Club by Bang Kachao Sub-District, showed us unfamiliar fruits like Ardisia polycephala, and MatangUlang. Past the saltwater gates, along Khlong Phi Lok, birds chirped in an abundant Nipa palm forest, linked to the Chao Phraya River. It was supervised and preserved by the Royal Forest Department, Ministry of Natural Resources and Environment, for the park amidst the metropolis project.

“ตรงปากคลองผีหลอก จะมีลักษณะเป็นแผ่นดินยื่นออกมา จึงเรียกชื่อหมู่บ้านตามลักษณะภูมิประเทศว่า บ้านหัวแหลม สมัยก่อนถ้าพายเรือมาจากวัดบางกะเจ้านอก ผ่านโค้งน�้าตรง หัวแหลมไปถึงท่าเรือก�านันขาว ระยะทางไกลมาก ชาวบ้านเลย เรียกว่า โค้งข้าวเหนียวบูด เปรียบเปรยเหมือนกับว่า กว่าจะผ่าน หัวแหลมนี้ไปได้ ข้าวเหนียวที่มูนไปขายก็บูดพอดี ตรงหัวแหลมยังเป็น บริเวณแนวปะทะของกระแสน�้า อะไรเสียชีวิตก็จะลอยมาติดอยู่ แถวนี้ ชาวเรือจึงพากันจินตนาการไปถึงเรื่องลี้ลับ ช่วงเข้าฤดูหนาว ในสมัยก่อนจะมีกุ้งใหญ่หรือกุ้งแม่น�้า แล้วก็ปลาชุกชุม ใครที่เข้ามา จับกุ้งหาปลาก่อน มักจะหวงกลัวคนอื่นมาแย่งขุมทรัพย์ เลยซุ่ม อยู่ตามป่าจาก แล้วแกล้งหลอกให้คนอื่นกลัวจนหันหัวเรือกลับ เป็นข้อสันนิษฐานถึงที่มาของชื่อคลองผีหลอก” อาจารย์ชวนไปนั่งเล่นที่บ้านริมน�้าของครอบครัว ที่เปิดเป็น โฮมสเตย์ในชื่อ “บ้านแม่ริมน�้า” นั่งรับลมชมสองฝั่งเจ้าพระยา ที่ต่างกันราวกับอยู่คนละโลก รอจนพระอาทิตย์อ่อนแสง ขากลับใช้ บริการเรือหางยาวที่แล่นมารับถึงท่าน�้า หากหลับตานึกถึงภาพถ่าย ทางอากาศ แสดงสัณฐานของคุ้งบางกะเจ้า เราคงเป็นมนุษย์ตัวเล็กๆ ที่ก�าลังเริงร่า ใบหน้าเปื้อนรอยยิ้ม อิ่มความสุข อยู่ในจุดเล็ก ๆ ของ พื้นที่สีเขียวอันกว้างใหญ่ ที่ใคร ๆ ต่างรู้จักในชื่อ “คุ้งบางกะเจ้า” At the estuary of Khlong Phi Lok, the land stuck out. Thus, a local village was called Ban Hua Laem. In the past, paddling from Wat Bang Kachao Nok, past Hua Laem Bend to Village Headman Khao Pier was such a long distance it was called Khao Niao But. It implied that by the time one passed the bend, his sticky rice would be spoiled. Hua Laem is a tidal collision front where anything dead in the water stuck, so boatmen often imagined mysterious matters. When winter arrived, river prawns and fish became abundant, to prevent others from taking their shares, early fishermen hid in the nipa palm forest, pretended to be ghosts (Phi), and scared (Lok) others away, hence, the canal name Phi Lok. Prayat invited us to her waterfront house or “Ban Mae Rim Bam” homestay to drift away with the breeze and the view along the Chao Phraya River. As the evening sun appeared, we boarded on a long-tailed boat taxi at the pier. Imagining us in an aerial photo, we must have been tiny happy humans dots among an enormous green space, widely known as “Khung Bang Kachao”.

ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำาบลบางกะเจ้า

คุณธีรดา ยะวาวงค์ โทรศัพท์ ๐๙ ๖๘๘๗ ๗๒๙๗ คุณเตชนิธี เมียนรธา โทรศัพท์ ๐๘ ๘๐๙๕ ๑๗๔๖

ศูนย์เรียนรู้วนเกษตรคุ้งบางกะเจ้า

อาจารย์ประหยัด นุชนาคา โทรศัพท์ ๐๙ ๕๗๖๑ ๘๔๒๙

Community-Based Tourism Promotion Club by Bang Kachao Sub-District

Thirada Yawawong Tel. 09 6887 7297 Techanithi Mianratha Tel. 08 8095 1746

Khung Bang Kachao Agroforesty Learning Center

Teacher Prayat Nutnakha Tel. 09 5761 8429

คุ้งบางกะเจ้า บริเวณโฮมสเตย์บ้านแม่ริมน้ำา บ้านหัวแหลม ที่ชาวบ้านเรียกว่า "โค้งข้าวเหนียวบูด" Khung Bang Kachao (or Khong Khao Niao But) at Ban Mae Rim Nam Homestay in Ban Hua Laem