SAMEN. INNOVEREN
2008-2011. Prijs onbetaalbaar
2011 2008
www.innovatiewestbrabant.nl
HET DOEL De concurrentiepositie van de regio West-Brabant blijvend versterken
InnovatieactiePlan WEST-BRABANT 2008-2011
EDITORIAL SAMEN. Dit magazine staat geheel in het teken van het Innovatie-actiePlan
Dit blad is ook gerealiseerd in een gepersonaliseerde versie met de
West-Brabant 2008 – 2011. Samen is de titel op de cover. Want in-
voornaam van de ontvanger op de cover. En dat is nog maar het be-
noveren doe je niet alleen. Dat doe je als totale organisatie. Al dan
gin, dus dat belooft nog wat te worden!
niet met behulp van partners. Innovatie is van levensbelang voor elke organisatie. Ik draag innovatie een warm hart toe. En iedereen
Geniet van de succesverhalen die het vorige ActiePlan heeft opgele-
zou dat moeten doen. Want innovatie is van levensbelang voor elke
verd. Kijk hoe de stakeholders van dit project erover denken. En lees
organisatie. Groot of klein. Het is dé hulplijn naar de toekomst. Een
het bondige nieuwe ActiePlan eens goed door. Laten we met elkaar
hulplijn die minder hoeft te kosten dan u misschien denkt. Tenmin-
de concurrentiepositie van de regio West-Brabant versterken!
ste, als innovatief denken verankerd ligt in het DNA van uw organisatie. Steve Jobs van Apple onderschrijft dit van harte; “Innovatie heeft niets te maken met de hoeveelheid geld die je ervoor uittrekt. Toen Apple met de Mac op de markt kwam, gaf IBM ruim 100 keer zoveel geld uit aan Research & Development. Het gaat dus niet om het geld. Het gaat om een manier van denken door iedereen binnen de totale organisatie”. Deze uitgave is een eerste publicatie van het Innovatie-actiePlan 2008 – 2011. Een ActiePlan dat wordt gekenmerkt door een zeer persoonlijke benadering van innovatieve ondernemers.
innoveren doe je niet alleen
V
VOORWOORD Chris
Rutten
De huidige roerige tijd laat zien dat snel kunnen inspelen op onver-
Partners ook die elkaar steeds sneller en beter weten te vinden om
wachte gebeurtenissen essentieel is om te overleven in onze econo-
nieuwe structuren en projecten te ontwikkelen en uit te voeren om
PLH 'XLGHOLMN LV GDW GH ¿QDQFLsOH FULVLV RRN ]LMQ VSRUHQ QDODDW LQ GH
de West-Brabantse economie te versterken, problemen het hoofd te
UHsOH HFRQRPLH HQ GDW GLW KHHO VQHO JDDW +RH GLHS HQ KRH ODQJ GLH
ELHGHQ HQ QLHXZH NDQVHQ WH FUHsUHQ YRRU GH ZHOYDDUW YDQ KHW JH-
sporen zullen zijn is niet te voorspellen, maar dat snelle actie nodig
bied.
is van alle partijen daar is iedereen het over eens. Kansrijke ondernemers willen we ondersteunen om hun persoon-
Nieuwe oplossingen worden bedacht en toegepast door zowel
lijke concurrentiekracht te versterken. Netwerken van ondernemers
overheid als bedrijfsleven. Beleidsinnovaties vinden plaats aan de
en kennisinstellingen gaan we opzetten. Nieuwe combinaties tussen
lopende band en worden ook snel tot uitvoering gebracht. Dat is
sectoren gaan we stimuleren en de economische structuur gaan we
innoveren in optima forma. Nieuwe creatieve oplossingen voor
versterken door kansrijke thema’s als maintenance, logistiek, zorg
nieuwe niet verwachte gebeurtenissen en problemen.
en creatieve industrie te verankeren in West-Brabant.
Belangrijk dus om in onze regio samenwerkingsverbanden te heb-
Daar teken ik voor!
ben die hieraan ook kunnen bijdragen. Het Innovatie-actieplan West-Brabant wil ook zo’n samenwerkingsverband zijn tussen part-
Chris Rutten
ners uit overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen en intermediairs
Voorzitter Innovatiestuurgroep West-Brabant
die elkaar kennen en die kunnen en willen samenwerken om de regio West-Brabant meer innovatiekracht te geven.
“Nieuwe combinaties tussen sectoren gaan we stimuleren” I
INNOVATIE. 3
“Er was nog geen duikboot die wat betreft prijs en veiligheid de consument de mogelijkheid gaf om het onderwaterleven te verkennen. We denken hiermee de concurrentie op vele vlakken voorbij te streven. Zonder de juiste personen en de tijd en middelen die we beschikbaar hadden was deze innovatie er echter nooit gekomen.�
Michel Tetteroo U-boat, Breda
OP DE COVER Indoor Skydive Roosendaal. Dit bedrijf heeft de innovatie award op het management support event 2008 gewonnen. Deze nominatie is voor de meest innovatieve en vernieuwende concepten op de vakbeurs voor secretaressen en managementondersteuners, in de Jaarbeurs Utrecht. Indoor Skydive Roosendaal heeft deze nominatie te danken aan het unieke concept van indoor skydiven in de Benelux. Deze beleving is ideaal voor bedrijfsevents, personeelsfeestjes of teambuilding.
inhoud
24 november 2008
2 Editorial 3 Voorwoord Chris Rutten 4 U-boat Michel Tetteroo 5 Inhoud Colofon 6 Akkermans Leisure & Golf Jos Akkermans 7 Innovatie-actiePlan West-Brabant 2008-2011
HiFri Ariaan Verdaasdonk
8
Indoor Skydive Nikki Broos
10
Akkermans Carrosserie Arjan Akkermans
12
14 AquaPro Pieter Hoff 16 inno Facts 18 Metrical Ben ter Bogt
SAMEN. Aan dit nummer werkten mee
KvK Sandra Leenders, Huub Dormans the progress factor Wouter Pullens, Kees van de Koppel Creactiv Dennis van den Broek, Daan de krosse Drukker De Hoog GraďŹ sche Diensten Copyright SAMEN. Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, ďŹ lm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
I
INNOVATIE. 5
“Bij een belevingsproduct als het onze moet je je elke dag afvragen hoe je iets goed in de markt zet. Waar zijn mensen gevoelig voor op het gebied van bedrijfsuitjes, relatiedagen, trainingen en personeelsfeestjes? Ons kampeervlot begint nu ook in het buitenland aan te slaan en we hebben onlangs onze vierde locatie geopend. Om de groei in goede banen te leiden hebben we samen met de Avans Hogeschool een innovatieplan opgesteld.�
Jos Akkermans Akkermans Leisure & Golf, De Heen
‘innoveren doe je niet alleen’ Innovatie-actiePlan West-Brabant 2008-2011
“Mede dankzij een IPC-subsidie werd het mogelijk ons idee voor frituren zonder vet te ontwikkelen tot een kansrijk product. Ons nieuwe productieproces maakt gebruik van hete lucht en stoom. Internationale marktleiders op het gebied van voeding hebben inmiddels serieuze interesse getoond. Op basis van de markttesten die op grote locaties hebben gedraaid, hebben we veel vertrouwen in de toekomst.�
Ariaan Verdaasdonk HiFri, Breda
Het doel
de concurrentiepositie van de regio West-Brabant blijvend versterken Ondernemen betekent doelen formuleren en de marsroute naar dat doel bepalen. De ambitie van de Innovatiestuurgroep is om West-Brabant de komende jaren op economisch vlak boven het Nederlands gemiddelde te laten presteren. Voor het bereiken van deze ambitie is uiteraard meer nodig dan innovatie alleen. Ook op terreinen als arbeidsmarkt, bereikbaarheid, ruimte voor bedrijvigheid en regeldruk zijn forse inspanningen nodig. Dit ActiePlan concentreert zich op innovatie.
Doelstelling Het voornaamste doel van het Innovatie-actiePlan West-Brabant is het versterken van de concurrentiekracht door innovatiebevordering. Toegenomen concurrentiekracht betekent onder meer een bovengemiddelde groei van het bruto regionaal product en het behoud of een groei van de werkgelegenheid. Om richting te geven aan de acties zijn op vijf terreinen inspanningsverplichtingen geformuleerd:
1. In West-Brabant worden 500 extra ondernemers zich bewust van het belang van innovatie. 2. In West-Brabant groeit het aantal bedrijven dat op structurele wijze innoveert met 250. 3. In West-Brabant nemen 200 MKB-bedrijven deel aan kenniskringen; 75 extra MKB-ers maken onderdeel uit van een cluster. 4. In West-Brabant worden 400 kansrijke starters ondersteund. 5. In West-Brabant worden minimaal twee kansrijke thema’s wezenlijk versterkt.
I
INNOVATIE. 9
“Naast onze skihal hebben we nu ook het vrij vliegen op de wind, een innovatief concept in de leisure branche en daarbuiten. Momenteel zijn we hiermee uniek in de Benelux. Mede dankzij de IPC-regeling kunnen we dit product doorontwikkelen, waardoor we in de toekomst zowel milieuvriendelijker als energiebesparender de benodigde wind kunnen opwekken. Hiermee versterken wij onze marktpositie in een snel groeiende sector.�
Nikki Broos Indoor Skydive, Roosendaal
Innovatiestrategie Om de gestelde doelen te realiseren en gezamenlijke ambities waar te maken is een stevige en coherente innovatiestrategie ontwikkeld. Elk jaar wordt een jaarplan opgesteld waarin de activiteiten voor het komende jaar worden aangekondigd en de actielijnen worden geconcretiseerd. Drie uitgangspunten vormen daarbij de basis:
EĂŠn
Bij innovatiebevordering staat de on-
dernemer altijd centraal. De regio gaat pas met een onderwerp aan de slag wanneer er behoefte aan is bij ondernemers en het thema door de partners kansrijk wordt geacht.
Twee
Het instrument
het stimuleren van innovatie De ondersteuning richt zich met name op kansrijke ondernemers en
bedrijven, kansrijke ondernemersnetwerken of kansrijke onderwerpen die branches overstijgen en partijen samen brengen. Ondernemers innoveren meestal niet alleen, maar binnen netwerken. Samenwerken is echter ingewikkeld en leidt vaak tot mislukkingen. Het Innovatie-actiePlan wil daarom een positieve bijdrage leveren aan het ontwikkelen van clusters en netwerken met perspectief. Tot de kansrijke ondernemers worden koplopers, vroege volgers, de middengroep en zeker ook startende ondernemers gerekend. Maintenance, logistiek, food en nutrition, creatieve industrie en human health worden als kansrijke thema’s gezien die sectoren kunnen verbinden. De verbindende thema’s worden breder aangepakt en overstijgen de directe behoefte van de ondernemer. In feite gaat het om structuurversterkende maatregelen die mede het innovatieklimaat in West-Brabant bepalen. Te denken valt aan de match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, de juiste opleidingen, voldoende ruimte voor bedrijvigheid (met een hoog kwaliteitsniveau) en een aantrekkelijk woonen leefklimaat.
Drie
Een beperkt aantal andere robuuste projecten wordt ondersteund, mits zij een
belangrijke directe bijdrage leveren aan het behalen van de doelen. Om versnippering van kennis tegen te gaan wordt gekozen voor omvangrijke projecten waarin partners samenwerken en elkaar versterken. Dankzij de integrale aanpak kunnen meerdere doelgroepen worden bediend.
I
INNOVATIE. 11
“Om onze marktpositie in de carrosseriebouw te verstevigen zijn we altijd op zoek naar vernieuwing en nieuwe toepassingen. Zo werken we nu samen met een aanbieder van producten en totaaloplossingen op het gebied van geïntegreerde high-end audio- en videofaciliteiten, om televisiewagens te kunnen leveren aan omroepbedrijven.”
Arjan Akkermans Akkermans Carrosserie, Oud-Gastel
De knelpunten
waar lopen ondernemers tegen aan? Knelpunten De innovatiestrategie en actielijnen richten zich nadrukkelijk op de aanpak van knelpunten die ondernemers ervaren bij het realiseren van vernieuwingen of veranderingen. Uit onderzoek en interviews komen de volgende knelpunten naar voren:
1. Gebrek aan tijd (prioriteitstelling) 2. *HEUHN DDQ ¿QDQFLsOH PLGGHOHQ 3. Regelgeving overheid 4. %HVFKLNEDDUKHLG JHNZDOL¿FHHUG SHUVRQHHO 5. Cluster- en netwerkvorming 6. Vermarkten van nieuwe producten en diensten 7. Ontwikkeling van nieuwe producten en diensten 8. Kennisontwikkeling, -ontsluiting en –toepassing 9. Bevordering ondernemerschap 10. Bedrijfsoverdracht I
INNOVATIE. 13
“Met twee andere partijen hebben we in zeer korte tijd een prototype lasmachine laten bouwen. Het verwachte eindresultaat is dat wij wereldwijd marktcompetitief kunnen leveren. Door deze innovatie kunnen we in Nederland blijven produceren, ook nu de beschikbaarheid van vakmensen onder druk staat en de concurrentie uit met name China toeneemt.�
Ben ter Bogt Metrical, Halsteren
Stuurgroep De stuurgroep bestaat uit bestuurders van de deelnemende partners. De stuurgroep is verantwoordelijk voor de innovatiestrategie van de regio op hoofdlijnen en het jaarlijks accorderen van het innoDe organisatie van regionale innovatie
vatieplan, de proces- en voortgangsbewaking, versterking van de innovatiereputatie en de afstemming met andere relevante regionale
Het partnerschap in West-Brabant bestaat in elk geval uit de par-
agenda’s, visies en programma’s.
tijen die in de afgelopen vier jaar de regionale innovatiebevordering samen vorm hebben gegeven. Dit zijn de Avans Hogeschool, de
Projectgroep
gemeente Breda, de Kamer van Koophandel Zuidwest-Nederland,
De projectgroep richt zich met het mandaat van de stuurgroep op het
de NHTV, de West-Brabantse Rabobanken, de NV REWIN West-
LQLWLsUHQ YDQ FRQFUHWH SURMHFWHQ XLWYRHUHQ PRQLWRUHQ HQ ELMVWXUHQ
Brabant, SES West-Brabant en Syntens. Het partnerschap is zeker
van projecten en het informeren over projecten.
geen statisch gegeven en staat open voor andere organisaties die een toegevoegde waarde hebben bij het versterken van het regionale
Programmamanagement
innovatiesysteem.
Het programmamanagement ligt bij de Kamer van Koophandel Zuidwest-Nederland. De KvK ondersteunt de stuurgroep en de pro-
De meerwaarde
jectgroep. De taken bestaan uit het bewaken en actualiseren van het Innovatie-actiePlan in jaarplannen, de coĂśrdinatie van projectontwikkeling, eenduidige communicatie, secretariaatsvoering van de stuurgroep, het aanjagen van het innovatieproces en projectportfolio management.
ondernemers, overheid, onderwijs, onderzoeksinstituten en intermediaire organisaties aan het werk Bij de opzet van de organisatiestructuur draait het om slagkracht en kwaliteit. Gekozen is voor een netwerkorganisatie, waarbij de denk- en uitvoeringskracht wordt geleverd door de partners in het verband. De structuur kent de volgende elementen:
I
INNOVATIE. 15
“Wereldwijd zakken de grondwaterpeilen drastisch. Dankzij onze machine, die water maakt uit lucht, kunnen extreem droge gebieden en recent verbrande bossen beplant worden met bomen. Uit tests is inmiddels gebleken dat er ook kansen liggen in streken met voldoende neerslag. Die nieuwe toepassingen gaan we samen met andere partijen verder ontwikkelen.”
Pieter Hoff AquaPro, Steenbergen
De financiering
het Regionaal Economisch Actieprogramma West-Brabant, de Kamer van Koophandel Zuidwest-Nederland, deelnemende partners, programma’s en regelingen op regionaal en (inter)nationaal niveau. Financiering
+HW ,QQRYDWLH DFWLH3ODQ ZRUGW GHHOV PRJHOLMN JHPDDNW PHW ¿QDQFLs-
Het programmamanagement wordt gefinancierd door
le middelen uit het Regionaal Economisch Actieprogramma (REAP)
de Kamer van Koophandel Zuidwest-Nederland en de
West-Brabant. Uit de programmalijn ‘Innovatie en Ondernemers-
provincie Noord-Brabant
schap’ is een budget beschikbaar van € 270.000 per jaar voor de ontwikkeling en uitvoering van innovatieprojecten. Daarnaast heeft
Zie daar
de Kamer van Koophandel Zuidwest-Nederland op jaarbasis een budget van € 200.000 per jaar geoormerkt voor de projecten. An-
Het Innovatie-actiePlan West-Brabant in een notendop. Geen
GHUH SDUWLMHQ ¿QDQFLHUHQ RS EDVLV YDQ FRQFUHWH SURMHFWHQ RI OHYHUHQ
nieuw initiatief. Wel de voortzetting van een aanpak die de afgelo-
bijdragen in uren. Waar mogelijk wordt ook gebruik gemaakt van
pen vier jaar kansrijk en succesvol is gebleken. Een route geba-
andere op regionaal en (inter)nationaal niveau beschikbare pro-
seerd op regionaal partnerschap en eendrachtige samenwerking.
gramma’s en regelingen, zoals het OP Zuid-Nederland, het Pieken-
Samen aan de slag met één doel voor ogen: innovatiebevordering.
programma, Technopartner, de IPC regeling en Raak SIA.
I
INNOVATIE. 17
innoFACTS
QUOTES INNOVATIEVE PARTNERS
Provincie Noord-Brabant
Annemarie Moons
Nico van Os
GEDEPUTEERDE PROVINCIE NOORD-BRABANT
NHTV
Als ondernemende overheid zijn we enthousiast over het Innovatie-actiePlan in West-Brabant. De provincie herkent zich in de ambities en de afgesproken marsroute om die ambities te realiseren. Het is een echt actieplan, met duidelijk geformuleerde doelen en heldere keuzes. Meer bedrijven moeten gestimuleerd en geholpen worden bij het realiseren van innovaties. Eendrachtige samenwerking van alle betrokken partijen is daarbij nodig. Op die manier wordt de concurrentiepositie van West%UDEDQW YHUEHWHUG HQ SURÂżWHHUW GXV GH KHOH SURYLQFLH
Nu West-Brabant is uitgeroepen tot logistieke hotspot van het land schept dat verplichtingen. Om die marktpositie te behouden en te verstevigen is innovatie nodig. Als Hogeschool hebben we een programma ontwikkeld dat de logistieke sector verder vooruit helpt. Dat programma is er gekomen
Paul Nijskens
in samenwerking met commerciĂŤle partners. Voor ons een mooi voorbeeld van hoe
REWIN
kennis van een school kan worden toe-
Maintenance is kansrijk in West-Brabant. In veel
gepast in het bedrijfsleven en omgekeerd.
bedrijfstakken is onderhoud een belangrijk thema, niet alleen in de luchtvaart of de procesindustrie. Door kennis uit al die verschillende disciplines bij elkaar te brengen krijg je betere oplossingen en worden nieuwe markten gecreĂŤerd. Ook het onderwijs in West-Brabant speelt actief in op alle kansen die er liggen. De instroom van jong en goed gekwaliďŹ ceerd personeel verdient de hoogste prioriteit.
Die kant moeten we met z’n allen op.
Ada Grootenboer-Dubbeldam Bestuurslid SES West-Brabant ontwikkelt zich als een
logistiek, het toerisme en de bio-
Frans van Kalmthout
energie elkaar naadloos opvolgen.
AVANS HOGESCHOOL
excellente regio, waar innovaties in de
Bedrijven, overheden en kennisinstellingen werken hierbij nauw samen en initiĂŤren gemeenteoverstijgende projecten, die de regio als geheel op de kaart zetten. Door samen te werken in het Innovatie-actiePlan wordt creativiteit gebundeld en kunnen we slagvaardig te werk gaan. Innovaties
Grenzeloos onderwijs, dat is waar we voor gaan! Docenten die hun kennis delen met het bedrijfsleven en kennis verwerven in de ondernemingen zelf. Ondernemers die gastdocent worden. Ondernemerschap bij studenten stimuleren, door ze samen te met ervaren ondernemers te betrekken in leerprocessen. En door het geven van praktische ondersteuning als ze daadwerkelijk een bedrijf starten.
vinden daarmee hun weg in zowel steden als op het platteland. Kortom, op naar ĂŠĂŠn krachtig en innovatief West-Brabant!
I
18 INNOVATIE.
Alleen op die manier krijg je praktijk gestuurd onderwijs en creatief ondernemerschap.
innoFACTS
QUOTES INNOVATIEVE PARTNERS
Murk Peutz SYNTENS
Els Aarts Wethouder GEMEENTE BREDA We zetten stevig in op hechte relaties tussen onderwijs en ondernemers. We doen dat zo concreet mogelijk aan de hand van economische speerpunten. Logisch dat we
Syntens kijkt samen met de ondernemer naar een bedrijf om de innovatiekansen te bepalen. Met kosteloos advies, branchekennis en doorverwijzing naar ons uitgebreide netwerk helpen we ondernemers deze innovatiekansen te grijpen. Vergelijk Syntens met een toverspiegel en een Tom-Tom: we zeggen wat we zien en we kennen de kortste weg, maar de ondernemer zit aan het stuur.
daarbij ook kiezen voor logistiek. Zo willen we een extra
Chris Rutten KAMER VAN KOOPHANDEL ZUIDWESTNEDERLAND Blijven vernieuwen en veranderen is de sleutel tot meer groei. Het bij elkaar brengen van bedrijven, intermediaire organisaties, kennisinstellingen en
opleiding op universitair niveau. Het gaat om vinding-
overheden leidt tot nieuwe producten,
rijkheid, nieuwe concepten. Die vind je door samen te
diensten, processen en markten. In dat
werken. Wij brengen daarom zoveel mogelijk partners
grote geheel wil de Kamer van Koop-
in thematische clusters bij elkaar. Ook rondom het thema ‘zorg’ en als het gaat om beeldcultuur stimuleren we partijen om samen tot innovatieve oplossingen en initiatieven komen.
handel wij graag de verbindende factor zijn. Met ons netwerk en onze kennis zijn wij in staat om de ondernemers bij elkaar te brengen en de weg te wijzen in het grote oerwoud van organisaties en subsidies.
Willem Peter Kriek RABOBANK +HW ¿QDQFLHUHQ YDQ LQQRYDWLH LV ULVLFRYRO HQ GDDURP vaak een knelpunt. Samen met andere partijen zijn we daarom DOWLMG RS ]RHN QDDU QLHXZH ¿QDQFLsOH DUUDQJHPHQWHQ YRRU ondernemers. Onze bank is geworteld in stad en streek. Als het de ondernemers in ons werkgebied goed gaat, gaat het ons ook goed. I
INNOVATIE. 19
“West-Brabant innoveert. En jij?” www.innovatiewestbrabant.nl