ACHTERDEUR UITGELEGD

Achterdeur coffeeshops uitgelegd

ROULETTE MET COFFEESHOPS

Sommige bestuurders en ambtenaren denken bestaande coffeeshops gemakkelijk te kunnen vervangen door nieuwe. Dat getuigt van een enorm gebrek aan kennis over de huidige organisatie van de zogenaamde ‘achterdeur’ van de coffeeshop. Het leidt tot onrust op de lokale cannabismarkt en kan de gezondheid van consumenten in gevaar brengen.

De gedoogverklaring voor coffeeshop De Palm die al 28 jaar actief is in Apeldoorn is omgezet naar een tijdelijke gedoogverklaring voor de duur van zes jaar. De uitbaters van de coffeeshop beschikten eerder over een gedoogverklaring voor onbepaalde tijd. Een vertegenwoordiger van de Apeldoornse burgemeester Ton Heerts stelde onlangs bij de Raad van State dat iedereen een gelijke kans moet krijgen om een van de vijf coffeeshops in zijn stad te kunnen exploiteren. De burgemeester wil de markt openstellen. Er zouden genoeg gegadigden zijn.

Specifieke kennis en ervaring

Het is verbazingwekkend dat bestuurders en ambtenaren dit soort standpunten innemen. Ze behandelen coffeeshops plotseling als normale horecagelegenheden en/of winkels. Ik zou dat toejuichen als de exploitatie van een coffeeshop niet onder het gedoogbeleid zou vallen en coffeeshops een vergunning zouden hebben voor de inkoop van cannabisproducten. En als er daarnaast ook vanuit de overheid controle zou plaatsvinden op de kwaliteit en zuiverheid van die producten. Maar dat is niet het geval. Het inkopen van cannabisproducten voor coffeeshops is immers een activiteit die bij de wet verboden is. Er vindt geen controle vanuit een overheidsinstantie plaats op de producten die coffeeshops verkopen en testen bij een laboratorium is niet toegestaan. Coffeeshopbezoekers zijn wat dat betreft volledig afhankelijk van de kennis en kunde van de uitbaters en hun personeel. Zij hebben eigen manieren ontwikkeld om producten te testen, zodat de kwaliteit, zuiverheid en prijsstelling zo goed mogelijk worden gewaarborgd. Een coffeeshop is daarom geen gewone horecagelegenheid en/of winkel. Uitbaters hebben specifieke kennis en ervaring nodig om zich staande te houden in deze sector die zich half in de openbaarheid en half in de onzichtbare wereld afspeelt.

Die kennis en ervaring hebben zij in de vele jaren die zij werkzaam zijn in deze sector opgebouwd. Net als een netwerk van partijen waarbij zij kunnen inkopen. Er bestaat geen telefoonboek of internetsite met adressen waarbij zij inkopen kunnen doen. Ook krijgen ze geen inkoopfacturen. Het inkopen van cannabisproducten voor een coffeeshop gebeurt op basis van vertrouwen dat in de loop der jaren is opgebouwd. Daarbij speelt ook de ‘gunfactor’ een belangrijke rol. Leveranciers die al jarenlang op een prettige manier zaken doen met een coffeeshop, veranderen dat niet zomaar. Ook niet als zij ergens anders een hogere prijs kunnen krijgen. Voor de lange termijn is het voor beide partijen van belang dat de verkoop op discrete

wijze plaatsvindt zodat zij geen onnodige risico’s lopen. Voor nieuwe coffeeshopondernemers is het lastig om daartussen te komen. Ook missen zij vaak de nodige kennis en ervaring om producten te kunnen beoordelen op kwaliteit en zuiverheid.

Binding met de cannabismarkt

De meeste gemeenten hebben hierover niets opgenomen in het eisenpakket om een (nieuwe) coffeeshop te mogen exploiteren. Er zijn zelfs gemeenten die een tegenovergesteld beleid hanteren. De gemeente Eindhoven stelt bijvoorbeeld als voorwaarde voor het verkrijgen van een vergunning voor een nieuwe coffeeshop dat degene die de coffeeshop wil exploiteren op generlei wijze verbonden mag zijn met een andere coffeeshop in Eindhoven. De redenering die

hierachter zit is het vermoeden dat ‘ketens’ vanuit het oogpunt van ondermijning ongewenst zijn. De exploitant zou een te grote marktpositie kunnen krijgen. De angst voor ketenvorming is ook terug te zien in het Amsterdamse coffeeshopbeleid. De Amsterdamse driehoek schreef onlangs in een brief naar de gemeenteraad: “Ketenvorming verhoudt zich slecht tot kleinschaligheid en niet zelden zijn ketens georganiseerd in bijzonder complexe en niet-transparante ondernemings- en financieringsconstructies.”

Wanneer nieuwe exploitanten geen enkele binding mogen hebben met de cannabismarkt, dan betekent dit in feite dat mensen die (nog) niet betrokken zijn bij illegale activiteiten willens en wetens die kant op worden gestuurd. Vanuit dit perspectief gezien zouden gemeenten onder het huidige gesternte ook kunnen overwegen dat een beoogde uitbater op een of andere manier moet kunnen aantonen dat hij die kennis en ervaring in huis heeft. De vraag is dan natuurlijk hoe ambtenaren die belast zijn met de selectie van een nieuwe coffeeshopexploitanten dit kunnen beoordelen. Ze zouden wat dat betreft hun licht kunnen opsteken bij ambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid die de plannen van legale wietproducenten moesten beoordelen die mee wilden doen aan het wietexperiment. Een van de eisen was aantoonbare ervaring met het produceren van cannabisproducten.

Bestuurders en ambtenaren lijken zich onvoldoende bewust van het precaire evenwicht op een lokale cannabismarkt.

Lokaal evenwicht

Daarnaast lijken bestuurders en ambtenaren zich onvoldoende bewust van het precaire evenwicht op de lokale cannabismarkt. Er zijn naast coffeeshops immers nog steeds veel illegale aanbieders actief die (naast andere drugs ook) cannabis aanbieden. Flexibel als zij zijn reageren ze op elke verandering in de lokale cannabismarkt. Dat werd onlangs nog

pijnlijk duidelijk toen de coffeeshops tijdens de lockdown dreigden te worden gesloten. Illegale aanbieders sprongen onmiddellijk met honderden tegelijk in het gat in de markt dat zou ontstaan door telefoonnummers uit te delen aan consumenten die in rijen voor de coffeeshops nog een laatste hoeveelheid cannabis probeerden te bemachtigen. Reden voor de overheid om coffeeshops tijdens de lockdown als essentiële winkels te bestempelen, zodat consumenten niet onnodig de illegale markt op werden gedreven. Dat is immers de reden waarom coffeeshops bestaan. Een scheiding van drugsmarkten zodat consumenten bij de aanschaf van cannabis (dat als een drug met een aanvaardbaar risico wordt beschouwd) niet in aanraking Black Box

Voor veel buitenstaanders blijft de achterdeur van coffeeshops een black box waar zij weinig zicht op hebben. Op zich hoeft dat geen probleem te zijn. Misschien is het voor de veiligheid van de betrokkenen zelfs beter dat de meeste mensen geen weet hebben van wat er zich aan de achterdeur van coffeeshops afspeelt. Het gaat immers om activiteiten die bij de wet verboden zijn. Hoe minder mensen daarbij betrokken zijn, hoe beter. Maar, als bestuurders en ambtenaren gaan ingrijpen in de lokale cannabismarkt door coffeeshops te sluiten, verplaatsen of vervangen, dan is zicht op de lokale cannabismarkt cruciaal. Zij dienen zich te realiseren dat kennis en ervaring van die specifieke

markt een belangrijke voorwaarde is om op een veilige manier een coffeeshop te exploiteren. Coffeeshops zijn niet zomaar inwisselbaar. Zij nemen allemaal een eigen, specifieke positie in op de lokale cannabismarkt waarin zij actief zijn. Zolang de achterdeur niet is geregeld, blijft dit helaas hogere wiskunde.

Een vergunning intrekken van een coffeeshop die geen problemen oplevert en die zijn plek in de markt al decennialang inneemt en verloten aan een andere ondernemer is als het spelen van roulette. Misschien win je er iets mee, maar groter is de kans dat je je inzet kwijt raakt. Een bestuurder zou dit moeten aanvoelen.

Het inkopen van cannabis voor een coffeeshop gebeurt op basis van vertrouwen dat in de loop der jaren is opgebouwd.