50 JAAR WIET IN FRIESLAND

Caleidoscopisch boek van pionier Johan Meines

50 JAAR WIET IN FRIESLAND

Johan Meines kweekte al in 1975 nederwiet, stond aan de wieg van de eerste coffeeshop van Leeuwarden en speelde een sleutelrol bij de ontwikkeling van Suver Nuver. Al die ervaringen komen terug in het boek ’50 jaar Wiet in Friesland’ dat afgelopen zomer in eigen beheer verscheen. Het is een bijzondere bijdrage aan de geschiedschrijving van onze cannabiscultuur.

Johan Meines (uit: 50 jaar Wiet in Friesland) Johan’s toenmalige vriend Joop in hun tuin (uit: 50 jaar Wiet in Friesland)

Meines is een kind van de jaren zestig. Hij vertrekt in 1969 uit Leeuwarden omdat hij de stad te benepen vindt en gaat in Amersfoort een opleiding tot jeugdleider volgen. Dichtbij zijn studentenkamer woont een stel, Rob en Marijke, dat hij kent van school. ‘Rob is op vakantie geweest in Marokko’, schrijft Meines, ‘en heeft vier kilo pollem maroc meegenomen. De stuff wordt amper verkocht, er is nog geen markt voor. Rob stopt de pijp en we roken de chillum.’ Meines loopt stage in Drachten en gaat daarna in Groningen werken. Hij verhuist naar De Klasjeshoeve, een vervallen boerderij in Opende. Na een tijdje besluit hij er een ‘groepenboerderij annex bed and breakfast en trainingscentrum’ van te maken. Als Meines in 1975 in de krant leest dat hennepzaad zou worden bestraald ‘vanwege de verdenking dat hippie-volk en criminelen dit weleens zouden kunnen gebruiken voor drugsproductie’ is zijn interesse gewekt. Hij vist hennepzaadjes uit een zak kanariezaad en strooit die uit in de tuin bij de boerderij. ‘Een half jaar later bij het wieden van de tuin, verrek… daar staan prachtige planten. Nog wat klein, maar met zaad! Het virus slaat bij me aan en ik maak een planning voor het jaar daarop, om zo jaar na jaar tot een beter product te komen.’

Pionierswerk

In Leeuwarden is in 1972 het jongerencentrum Hippopotamus Unlimited geopend, beter bekend als Hippo. Het is een van de eerste plekken in Nederland waar een gedoogde huisdealer hasj verkoopt. Als Hippo begin 1982 failliet gaat, werk Meines, naast zijn activiteiten op de boerderij, als consulent jeugd- en jongerenwerk Noord-Nederland. In die hoedanigheid krijgt hij opdracht een stichting model te maken voor wat de eerste coffeeshop van Leeuwarden zal worden. Op 11 augustus 1982 wordt de stichting Utopia officieel opgericht en dat najaar opent coffeeshop Utopia. ‘Het is allemaal nog pionierswerk’, schrijft Meines. ‘Zo stinkt nederwiet nogal in vergelijking met de gangbare hasj. De hasj wordt met een mes gesneden, met een pessola gewogen en in aluminiumfolie verpakt. De weinige wiet op de markt wordt in een papieren zakje verkocht. Echter is van onze sensimilla (wiet zonder zaad), zoals Skunk en Northern Light, de geur zo sterk dat er een nieuwe verpakking voor gezocht moet worden.’ Binnen een half jaar krijgt het bestuur ruzie over geld. Twee bestuursleden stappen op en richten de stichting Crisis in Leeuwarden op, waaruit koffieshop De Ossekop, later De Os, voort-

Tijdens de presentatie van het boek in Leeuwarden

komt. Net als Utopia, in 2000 omgedoopt tot Utoop, bestaat De Os nog steeds.

Inval politie

Onder druk van zijn werkgever moet Meines in 1983 zijn voorzitterschap van de stichting Utopia opgeven. En er volgt meer ellende: in december omsingelt de politie zijn boerderij en pakt hem op, samen met een inkoper die is blijven slapen. Ze worden verdacht van smokkel van cannabis naar Denemarken, waar Meines niets mee te maken heeft. Uiteindelijk krijgt hij een werkstraf wegens verkoop van hasj in Utopia en Fumeurs in Groningen. Meines verliest zijn baan en gaat in een kas in de tuin wiet kweken met stekken die hij van Wernard Bruining koopt, voor veertig gulden per stuk. Er volgt een tweede politie inval, waarna hij met een zakenpartner het bedrijf Natura Fruits start. Er woont een aantal mensen op zijn boerderij ‘die uiteindelijk de boel ook nog eens leeg roven’. In 1987 laat Meines zich failliet verklaren en gaat op zoek naar een baan in het jongerenwerk. Die baan vindt hij in Rijswijk en hij verhuist naar Den Haag, waar hij na een jaar jongerenwerker wordt, in Scheveningen. Hij krijgt er in 1991 bezoek van drie Amerikanen die het jeugdwerk willen bekijken. Eén van hen is jeugdwerker vanuit een kerkgemeenschap. Meines voert een lang gesprek met de man, die zich voorstelt als Barack Obama. In de jaren negentig heeft Meines veel minder te maken met cannabis, al gaat hij altijd even bij Utopia langs als hij in Leeuwarden is. Hij ontmoet in deze periode Rinus Beintema en zijn vrouw Paula, die een grote rol zouden gaan spelen in zijn leven.

Suver Nuver

In 2000 verhuist Meines terug naar Friesland. Hij zet weer wat buitenplanten en bezoekt coffeeshop Esara in Sneek. De eigenaar, Erwin Meun, blijkt hij nog te kennen uit de begintijd van Utopia. Op Meun’s verzoek gaat hij zich ‘met de achterdeur bemoeien’ en merkt dat er weinig is veranderd sinds de jaren tachtig. In 2012 publiceert Meines ‘Dertig jaar coffeeshops in Fryslân’, een voorloper van het boek dat dit jaar verscheen. En hij bouwt met Rinus Beintema een modelwietkwekerij, in de hoop zo een proefproces uit te lokken. Tim Hofman filmt de kwekerij voor zijn BNN serie ‘Tim’s Tuintje’, maar de zaak wordt uiteindelijk geseponeerd en er komt dus geen proefproces. Beintema richt hierna de stichting Suver Nuver op en Meines wordt woordvoerder en penningmeester. Hij helpt ook mee met het opleiden van extractie-crews en de organisatie en logistiek van Suver Nuver. Tot 2018 doet Meines de boekhouding, dan treedt hij terug vanwege gezondheidsproblemen. Meines beschrijft zijn avonturen in cannabisland, maar ook de ontwikkeling van het beleid en van cannabis zelf. Het boek is een mix van memories, geschiedschrijving en historische documenten. Zo ontstaat een caleidoscopisch beeld van vijftig jaar cannabiscultuur en beleid, met een hoofdrol voor Friesland.

‘Vijftig jaar wiet in Friesland’ kost twintig euro waarvan vijf euro naar het Actieplan Prison Fonds, een steunfonds voor mensen die door handel, gebruik of op een andere manier door cannabis in de problemen zijn gekomen. Bestellen kan door een mailtje te sturen naar legaalleeuwarden@gmail.com.

Burgemeester Brussel wil coffeeshops Vlaamse liberalen steunen legale wiet

Er lijkt steeds meer beweging in de Belgische standpunten rond het cannabisbeleid te zitten. Tijdens een congres van de Vlaamse liberale partij Open VLD werd een motie van de jongerenclub aangenomen om cannabis volgens het Canadese model te legaliseren. En de burgemeester van Brussel zou de komst van coffeeshops toejuichen.

Steeds meer Belgische politici spreken zich uit voor legale cannabis. Twee maanden geleden zei Philippe Close, de burgemeester van Brussel, in een interview met NRC op de komst van coffeeshops in de Belgische hoofdstad te hopen: ‘‘Ja, ik hoop het. Er zijn nu al van die winkeltjes die cannabissnoepjes verkopen, zonder THC, denken we. Ik zeg: laten we het inkaderen. Ze mogen bijvoorbeeld niet te dicht bij scholen staan.’ De volgende vraag die aan de burgemeester werd gesteld: Er gaan dan ook toeristen naar Brussel komen om te blowen. In Amsterdam wil uw collega Femke Halsema dat juist aan banden leggen. Close: ‘Ik heb vaak met Femke om tafel gezeten en ik weet wat de problemen in Amsterdam zijn. Uiteindelijk gaat het gewoon om goed stadsbeheer; je vertelt een toerist duidelijk wat wel en wat niet kan. De excessen probeer je te weren. Maar steden als Amsterdam en Brussel hebben ook toerisme nodig. Zonder zijn we verloren.’

Totale hypocrisie

De burgemeester, lid van de Franstalige PS (Parti Socialiste), gaat verder: ‘We weten dat drugs er zijn in onze samenleving. Waarom sluiten we onze ogen dan voor de problematiek? Als men er in Amerikaanse staten, in Luxemburg, Duitsland en ook bij jullie in Nederland in slaagt om het over een oplossing te hebben, dan moet België dat toch ook kunnen? Wie denkt dat deze problematiek alleen door de politie zal worden opgelost, zit fout.’ En: ‘Agenten verdoen hun tijd met het oppakken van mensen die een jointje staan te roken. Zij moeten een proces-verbaal opmaken, maar het komt vervolgens nooit tot juridische stappen, omdat cannabisgebruik in België de laagste vervolgingsprioriteit heeft. Dat is totale hypocrisie.’

Philippe Close, burgemeester van Brussel: ‘Agenten verdoen hun tijd met het oppakken van mensen die een jointje staan te roken.’

Alles verbieden helpt niet

Eerder dit jaar pleitte de Antwerpse schepen (wethouder) Jinnih Beels (Vooruit) ook al voor legalisering: ‘Het zou verstandig zijn om zowel het bezit als het gebruik van drugs uit het strafrecht te halen. Gebruikers zouden niet gestraft mogen worden, zelfs niet met een boete.’ Beels, die ooit politiecommissaris was, voegde daar aan toe: ‘Alles verbieden helpt niet. Is het drugsbeleid efficiënt? Hebben we de drugsmaffia ontwricht? Is het aantal gebruikers gedaald? Nee. Hebben we druggerelateerde criminaliteit efficiënt naar beneden gehaald? Nee. Conclusie: we moeten ons herpakken, herbronnen, we moeten het uit de taboesfeer halen en los van alle ideologie, met mensen die weten waar ze het over hebben, een zeer doordacht, nieuw soort drugsbeleid gaan voeren.’

Canadees model

Nu komen daar de Vlaamse liberalen bij. De volgende motie werd op een congres door de jongerenclub van de partij ingediend: ‘Cannabis wordt uit de strafwet en dus de illegaliteit gehaald. Naar Canadees model wordt het gebruik door meerderjarigen toegelaten. De productie, distributie en verkoop wordt door de overheid gereguleerd en gecontroleerd.’ Natuurlijk reageerden de jonge liberalen verheugd: ‘Binnengehaald op het congres: na een jarenlange strijd van @ jongvld wil nu ook @openvld cannabis uit de strafwet. Eindelijk. De wetenschap weet het al lang: bevordert niet enkel vrijheid, maar ook de volksgezondheid en is een aderlating voor de criminaliteit. De weg vooruit.’

Met deze ommezwaai van de liberalen zijn er steeds minder voorstaanders van de heilloze War on Cannabis in België te vinden. Eigenlijk blijven alleen Bart de Wever en zijn NVA, het Vlaams Belang en de christelijke partijen over. Zou het dan toch gaan gebeuren in België?