Russische maf a: Vory v Zakone

Van oudsher is Rusland geen land waarin de misdaad zo welig Door: Feije Wieringa

De Ochrana was de eerste geheime dienst in Rusland. Het was de binnenlandse veiligheidsdienst in de nadagen van de macht van de tsaren. Intellectuelen en ‘staatsvijandige elementen’ werden door het werk van agenten van de Ochrana massaal naar Siberië gedeporteerd. Als ze pech hadden werden ze geëxecuteerd. De tsaar en zijn agenten hadden soms een typisch gevoel voor humor. Zo werd de schrijver Dostojewski die meewerkte aan een klein links pam etje opgepakt en voor het vuurpeloton gezet. Op het laatste moment liet de tsaar weten dat het om een schertsvertoning ging. Dostojewski hoefde ‘alleen maar’ enkele jaren te zwoegen in Siberië.

DOODSBANG

Het was Stalin die de KGB uitbouwde tot een van de machtigste en meest gevreesde diensten in het land. Zijn medewerkers waren doodsbang voor hem. Hij wist zijn eigen paranoia via de KGB over te brengen op het hele volk. Toen Stalin in 1953 aan een hersenbloeding stierf, was er niemand die het de eerste uren aandurfde om te kijken of de gevreesde tiran werkelijk dood was. Vervolgens kwam Chroetsjov aan de macht, de teugels in Rusland werden enigszins gevierd. De KGB bleef echter wel volksvijand nummer 1 en vrijheid was betrekkelijk. Nieuws kwam alleen naar buiten via het persbureau Tass. De Russen bleven arm op de partijbonzen en de KGB-leden na. Of cieel was er geen misdaad. Die was er natuurlijk wel, maar omdat Tass nooit iets meldde over de negatieve aspecten van de unie kwam daarover niets naar buiten. De misdaad was ook niet grensoverschrijdend. Domweg omdat er niet gehandeld mocht worden en de grenzen tijdens de koude oorlog hermetisch waren gesloten.

BOVENBAZEN

De wapenindustrie is vermoedelijk de meest lucratieve industrie ter wereld. Het Oostblok deed daar tijdens de koude oorlog volop aan mee. Satellietstaten zoals Tsjechoslowakije en Hongarije moesten met geweld binnen de unie worden gehouden. De wapenwedloop met het westen was in volle gang. In Rusland was aan alles een gebrek, behalve aan wapens en munitie. Maar de partijbonzen en de KGB waren uitstekend vertrouwd met deze handel. Zo werden ze bovenbazen met kennis, macht en privileges. Als er ooit een ‘vuile bom’ komt dan is de leverancier de Russische ma a!

Maar de wapenwedloop werd Rusland wél fataal. Gorbatsjov zag zich gedwongen tot perestrojka en privatisering. De topkaders waren er (natuurlijk) als eerste bij. Met het grote geld kwam de grote misdaad. De bonzen hadden bescherming nodig tegen andere bonzen. Wapens genoeg en werk zat voor lijfwachten c.q. bendeleden. Geblindeerde limo’s werden vervangen door

de nieuwste Porches, en handige bovenbazen wisten met contant geld hele westerse voetbalclubs op te kopen. ‘Toevallig’ zijn al die bobo’s op de een of andere vage wijze gelieerd aan de huidige machthebber Poetin, die vroeger bij de KGB zat.

Er wordt door een betrekkelijk kleine groep bakken met geld verdiend. Dat doen ze met alles wat los en vast zit, maar er zijn een paar specialismen waar de Russische schurken in uitblinken: vrouwenhandel, afpersing, cybercrime, bouwfraude en huurmoord. En omdat de immense opbrengsten uiteraard stilletjes witgewassen moeten worden, is dat een tak van sport waar ze opvallend goed in zijn.

MISDAADSYNDICATEN

De eerste misdaadsyndicaten werden een feit. We noemen de Borifas Ocunia, een gangsterkaste verwant aan de Cosa Nostra. Dergelijke syndicaten ontstonden overigens al in Stalins kampen, gevormd door geharde jongens en niet gelieerd aan de KGB. Tijdens de val van de muur in ltreerden ze als eersten, samen met de Vory v Zakone, tot in de hoogste regionen, dus ook in politiek en KGB. Hun netwerk groeide vervolgens uit tot ver buiten de Sovjet landen. Onderzoeker Alex Gurov schreef: ‘De Borifas heeft minder regels, maar wel méér strenge regels dan vergelijkbare syndicaten.’

ABSOLUTE GEHOORZAAMHEID

De Vory v Zakone kenmerkt zich vooral door, zelfs voor ‘gewone’ ma abegrippen, ongekend hard optreden. Verklikkers uit eigen gelederen mogen blij zijn als de zaak alleen door een kogel wordt afgedaan, want niet zelden wordt er akelig inventief gemarteld en blijven ook vrienden en verwanten niet buiten schot. Ook

kritische journalisten willen nog wel eens worden teruggevonden met een kogel in de rug of verkoold in een uitgebrand autowrak. De Vory v Zakone berust niet op familiebanden. Iedereen met een criminele inborst is welkom. Wel is absolute gehoorzaamheid een vereiste in deze sterk hiërarchische groepen.

Ze maken gebruik van (onopvallende) tekens op auto’s en kleding om de onderlinge verhoudingen te markeren. En geen politieman die het waagt om zo’n gemarkeerde bak aan te houden. De leden van de Vory v Zakone hebben verder, net als Chinese triade leden, vaak tattoos. Vooral symbolen die met het oude nationale Rusland verband houden, en ook icoon-achtige afbeeldingen uit de Russische orthodoxe kerk.

WITWASSEN

Waarschijnlijk is witwassen een van de belangrijkste activiteiten van de ma a. Er wordt simpelweg te veel geld verdiend om het alleen in Rusland te kunnen uitgeven. Onopvallende leden van de Vory v Zakone reizen vaak onder een dekmantel af naar belastingparadijzen zoals Curaçao en de Antillen. Via ingewikkelde BV’s, brievenbusbedrijven en nepbedrijfjes wordt het zwarte geld door de grote banken (Nederland pikt dus ook een graantje mee) netjes gereinigd. Op de site www.managers.nl zag ik dat geld van Russische investeerders in Nederland in negen van de tien gevallen

verdacht is. Alleen Liberia (!) staat hoger op ranglijst. Een twijfelachtige eer. Maar geld is geld, ook voor banken. En als het niet te erg stinkt, dus fris gewassen is, zien de banken het graag...

Als je wilt weten hoe dat witwassen exact gaat moet je Ons Soort Verrader van John Le Carré lezen. Fictie, maar wel aan de werkelijkheid ontleend, waarin een Russische witwasser de Britse geheime dienst laat weten welke bankiers er tot de nek in zitten.

De Vory v Zakone berust niet op familiebanden. Iedereen met een criminele inborst is welkom.

TASHKENT

Hoe herken je trouwens zo’n Russische ma oso? Zelf was ik ooit in Tashkent (Oezbekistan) waar zich een grote Russische enclave bevindt. Ik bezocht de enige disco die de stad rijk was en waar een biertje 20 euro kostte (als toerist mocht ik het daar low budget kopen voor 50 cent). Daar kwamen de criminele jongens met hun grote auto’s, ze droegen dure Rolexen en slecht zittende maatpakken en werden vergezeld door dure prostituees. Waarschijnlijk had ik met doorsnee boeven te maken en zeker niet met de top. Maar herkenbaar waren ze wel.

Eastern Promises

Het bestaan van de Vory v Zakone was bij veel mensen onbekend, totdat in 2007 de film Eastern Promises uitkwam. In deze prachtige film over de Russische mafia in Londen speelt Viggo Mortensen een fenomenale hoofdrol.