Grafitti van Zedz

“Er zijn binnen “Er zijn binnen graffiti geen regels” graffiti geen regels”

Door: Peter van Sparrentak

Zedz, een van de bekendste graffitikunstenaars uit de jaren negentig, woont tegenwoordig in Milaan, Italië. In juni was hij in Eindhoven om mee te werken aan een grote muurschildering. Zijn strakke, rechtlijnige stijl is te bewonderen op muren, als 3D-wandobjecten en als bouwwerken in de openbare ruimte.

Met graffiti begon hij al op zijn dertiende in Leiden, midden jaren tachtig. Later ging hij ook in Amsterdam spuiten, waar hij de Rietveld Academie volgde. Hij studeerde af als vrije kunstenaar. Zedz: “Ik raakte

daar eigenlijk de weg kwijt. Alles vond ik zo gaaf en interessant. Ik kon geen keuze maken en heb een vrij pakket gedaan. Ondertussen bleef mijn graffiti op straat doorgaan.” Typografie is altijd zijn ding gebleven. Al vanaf het begin is bijna elk werk opgebouwd rond zijn naam ZEDZ. Soms zijn de vier letters gemakkelijk te lezen. Andere keren bouwt hij rond die letters een abstract kunstwerk met rechthoeken en lijnen, waarin ze nauwelijks nog zijn te herkennen. Toch vormen ze wel de basis. “Mijn letters zijn een houvast. Een manier om dingen beet te pakken en graffiti of ander werk te maken,” vertelt hij. van de straat mee in een laboratorium. Sinds ik in Italië woon, ben ik erachter gekomen dat wat bij ons een atelier heet, ze daar een laboratorium noemen. We waren letterlijk dingen aan het ontwikkelen. We

keerden graffiti binnenstebuiten en achterstevoren. We wilden ook kijken hoe het er van de achterkant uitzag. Zo kun je ook

over graffiti nadenken. Dat het al in werkelijkheid bestaat, net zoals een appel die is nageschilderd.”

Hij ging op onderzoek naar manieren om graffiti in 3D-vorm te maken.

Ruimteschepen

Zijn muurschilderingen hebben vaak al een ruimtelijk effect, maar hij wilde verder. Hij ging op onderzoek naar manieren om graffiti in 3D-vorm te maken. Na zijn afstuderen in 1998 maakte hij in teamverband met het architectenduo Maurer United Architects ontwerpen voor een hypermodern gebouw en een groot stadsmeubel, waar je doorheen kon lopen en op kon zitten. In een stijl die doet denken aan ruimteschepen en robots. Zedz: “We namen dingen

Japan

De graffiti van Zedz is divers, maar heeft vaak een 3D-uiterlijk. “Veel van mijn werk van de laatste tien jaar heeft als inspiratie de rechte lijn en het tekenperspectief dat een architect gebruikt. Het is soms bijna een planmatige tekening, te vergelijken met een stadsplattegrond of printplaat. Inspiratiebronnen zijn Japanse bouwpakketjes van robots met zwaarden en dergelijke. En tekenfilms uit mijn jeugd, zoals Transformers. Die hadden mooie vormen, heel recht en strak.” Hij woont nu bijna drie jaar in Italië. “In Milaan, stad van design, mode en kunst. Als ik om me heen kijk, zie ik genoeg moois. De laatste tijd gaat het me ook om het eten. Waar komt de beste olijfolie vandaan, waar kan je de beste pasta halen, hoe goed is het deeg van de pizza? Ik werk, maak

kunst, maar waar ik in Italië het meest van geniet, is ‘la bella vita’, het goede leven. Ik ben er samen met mijn vrouw heengegaan. Eigenlijk voor het avontuur. Ik vond het spannend om het eens allemaal anders te proberen. Er heerst een goed graffiti- en kunstklimaat, net als in Nederland. Het land is alleen groter. Wat architectuur betreft, vind ik Nederland interessanter; het modernisme, Rietveld. Mensen die heel abstract zijn gegaan met architectuur.”

Bouwwerken

Zedz maakt nog volop graffiti op straat. Daarnaast heeft hij zijn terrein verbreed door 3D te gaan werken. Zo maakt hij wandobjecten, meubels en bouwwerken in de openbare ruimte. Ook daarbij vormen de letters van zijn naam meestal het uitgangspunt. In Praag maakte hij op een plein een bouwwerk van gekleurde rechthoeken en blokken, dat uitnodigde als speelplek voor kinderen. “Ik wil graag dingen maken die mensen kunnen gebruiken, waar ze actief aan deel kunnen nemen. Bij dat object was van bovenaf mijn naam te lezen. Ik had het van hout gemaakt.” Net als andere van zijn bouwwer-

ken, was dit een tijdelijk ding. Het is niet daadwerkelijk uitgevoerd. “Het is eigenlijk

een soort sollicitatie, een showcase. Ik wil laten zien dat ik dat kan en dat dit soort werken ergens kunnen staan. Op die manier hoop ik dat het inderdaad een keer gerealiseerd wordt.” Eerder maakte hij voor een expositie twee grote wandkasten tegenover elkaar, waartussen je kon lopen. De inloopkast bleek uit vier grote

letters te bestaan. Van buitenaf bekeken was weer zijn naam te lezen.

Een andere kunstvorm van hem zijn driedimensionale wandobjecten. Hij geeft dan een wandschildering diepte door er stukken op te timmeren. Of hij maakt een kunstwerk dat volledig uit stukjes hout is opgebouwd.

3D wandobject.

Bollen

“Eén van de dingen die ik de laatste tijd gaaf vindt, is om een bol te maken, die uit vierkantjes bestaat. Ik ben gefascineerd door die stip. Misschien is het wel een spuitbusstip. Het kan ook een planeet zijn of een ster.” Sommige van die bollen schildert hij, op muren of canvas, andere bouwt hij op met laagjes hout. ”Veel van mijn werk maak ik om te experimenteren en te kijken wat er uit komt. Het hoeft niet per se te slagen. Eigenlijk is de weg en niet het eindproduct het belangrijkst. Als het niet lukt, probeer ik er een les uit te trekken en de volgende keer iets te maken wat wel slaagt.”

Soms is het eindresultaat de basis voor een ander object. Zoals het ronde oranje/roze bouwwerk, dat hij op een plein in Perugia, Italië maakte. “Dat is een heel klein stukje van een bol die ik heb geschilderd, maar dan uitvergroot en 3D

“We keerden graffiti binnenstebuiten en achterstevoren. We wilden ook kijken hoe het er van de achterkant uitzag.”

Bouwwerk op plein in Perugia.

gemaakt. Ik ben nog steeds bezig met het psychedelische idee dat je een graffiti in kunt gaan.” Van pieces op de muur tot bouwkunst in de

stad: Zedz heeft zijn graffiti en aanverwante vormgeving steeds verder ontwikkeld. “Ik heb ooit als doel gesteld om grenzen te verleggen,” vertelt hij. “Om dingen te doen die binnen graffiti niet kunnen of mogen. Het is te gek om die regels, als ze er al zijn, te doorbreken. Omdat ik denk dat binnen graffiti alles mag.”

“Ik ben nog steeds bezig met het psychedelische idee dat je een graffiti in kunt gaan.”

Hogesnelheidstrein

Hij verdeelt zijn tijd tussen vrije kunst en opdrachten, waaronder muurschilderingen of grafisch werk. “Ik verkoop prints en schilderijen, soms doe ik gratis werk en regelmatig heb ik een betaalde opdracht. Van alle dingen die ik bij elkaar doe, kan ik leven. Een tijdje geleden mocht ik een deel van de Thalys, de hogesnelheidstrein, spuiten. Dat was een hele gave opdracht en die betaalde ook gewoon. Ondertussen werk ik heel hard. Mijn week kan wel uit zeventig uur bestaan.” De manier van werken heeft hij in Italië bij moeten stellen. Zedz: “Er heerst hier een heel ontspannen sfeer. Het gaat vaak van; we gaan een graffiti maken, maar ook eten, ontspannen, iets drinken. En ik heb het idee dat mensen in die sfeer elkaar makkelijk vinden. De eerste keer dat ik in Italië kwam, wou ik overdag werken. Toen zeiden die Italianen, doe eens rustig joh, het is hartstikke heet. Vanavond gaan we weer werken. Dan was ik ’s avonds kapot en gingen die jongens hun spuitbussen tevoorschijn halen en gingen ze door tot vier uur ’s nachts. En lekker uitslapen de volgende dag. En de lunch sluit dan bijna aan op het ontbijt.”