“Gefascineerd door vervreemding”

“Ik ben gefascineerd door vervreemding”

Door: Feije Wieringa

‘Het lichaam dat je draagt was ooit van mij’. Zo begint de brief aan een vrouw die bijkomt in een Londens park, omringd door dode mensen met witte handschoenen. Zonder enige herinnering is ze aangewezen op instructies van haar voormalige zelf om haar identiteit te ontdekken en degenen op te sporen die haar willen vernietigen.

Daniel O’Malley (een Australiër die in de VS studeerde) debuteert met een briljante mix van spionagethriller, fantasy en onderkoelde Britse humor. Zijn boek De Dame zit verder vol verwijzingen naar literatuur, popcultuur, occultisme en geschiedenis. ‘Overtuigend, fascinerend en bij tijden schaterend hilarisch. Zijn proza is zo zelfverzekerd en flitsend dat zelfs deze doorgewinterde, snel afgeleide criticus er ondersteboven van was’, aldus Lev Grossman in Time. Ook won O'Malley de Aurelis Award voor het beste Australische S.F. / Fantasy werk. Hij was een dagje in Amsterdam voor interviews. Als ik hem ontmoet, heeft hij net een CD van Blind Willie McTell gescoord.

Een opmerkelijke keus voor een schrijver van Australische afkomst.

“Dat zijn mijn Amerikaanse roots. Ik ontdekte hier in de stad de CD-winkel Concerto. En kwam er gewoon tijd te kort. Ik ben me ervan bewust dat het een genre is dat niet bij mijn leeftijd past, maar ik ben nu eenmaal een muziekmaniak. De blues zoals blues moet wezen, toch?”

Wat is eigenlijk het motief van het boek?

“Ik vind het meer aan de lezer om er motieven in te ontdekken. Maar deels is het duidelijk te herkennen als een historische roman. Onder meer dan. Of als een pastiche daarop. Dat heeft te maken met mijn studie. Van huis uit ben ik namelijk historicus.”

En dan is er nog het SF en Fantasy element. Eerlijk gezegd raakte ik soms de draad kwijt.

“Dat ligt aan jou. Nee, dat is een geintje. Ik heb heel bewust een verhaal geschreven dat meerde kanten opwaaiert. Er zijn meer critici geweest die me van een te brede aanpak beschuldigden. Misschien hebben ze gelijk. Maar daar staat dan wel weer tegenover dat veel lezers die verschillende verhaallijnen wel konden waarderen. Ik heb zelf het gevoel dat ik nergens de controle kwijt ben geraakt. Maar het genre, en dan bedoel ik fantasy, vraagt natuurlijk ook wel enige fantasie van

de lezer. Alhoewel, je mag me in de hoek plaatsen van China Miéville, die veel fantasy fiction schrijft.”

En het element van het bovennatuurlijke? Dat vind je weinig in thrillers.

“Het bovennatuurlijke speelt eerder een rol in het hoofd van mijn hoofdpersoon

Ik heb me altijd afgevraagd hoe het zou zijn om je iemand anders te voelen dan je bent.

Ik heb je boek onbevangen als drukproef gelezen en ik kon het niet binnen een genre plaatsen. Misschien is dat ook wel je bedoeling. Verrassend en oorspronkelijk dus.

“Thanks. Zo is het natuurlijk ook bedoeld. Ik zie het ook als mijn echte debuut. Ik heb eerder wel wat Young Adult geschreven. Maar met dit boek heb ik me als een volwassen schrijver willen manifesteren. Aan doelgroepen heb ik bij het schrijven niet gedacht. Ik wilde een boek maken zoals ik me een boek voorstelde.”

Die hebben wij ook geïnterviewd.

“It’s a small world. Maar ik voel me dus verwant aan de weirde fiction school.”

Je speelt in het boek met identiteit.

“Daar heb je een soort motief. Ik heb me altijd afgevraagd hoe het zou zijn om je iemand anders te voelen dan je bent. Natuurlijk kun je dat gevoel oproepen door het gebruik van bepaalde drugs. En mensen met sommige psychiatrische aandoeningen, zoals schizofrenie, voelen dat ook. Maar ik wilde een gewoon iemand laten vervreemden van zichzelf.”

dan in mijn boek als zodanig. Vergeet niet dat het iemand is die zichzelf leert kennen door brieven te lezen die ze in het verleden aan zichzelf schreef. En ik geef toe dat een beetje paranormale actie een makkelijke en beproefde truc is om een persoon in een vrijwel ongeloofwaardige toestand te brengen. Edgar Allen Poe en H.P. Lovecraft deden het vroeger en recentelijk Stephen King en Dean Koontz. Ik ben dus in goed gezelschap.”

Het boek is grillig. Schreef je het planmatig?

“Nee. Ik had geen idee waaraan ik begon en

dat is zo gebleven tot de laatste pagina. Misschien is dat improviseren de reden waarom

jij het als grillig hebt ervaren. Maar ben je het met me eens dat het ook een boek is dat om een sterke maag vraagt?”

Laat ik dan maar vragen waarom je je zo in bloedige en psychologische horror kan verliezen.

“Ik ben gefascineerd door vervreemding. Als ik college had en er een vervelende docent aan het woord was, fantaseerde ik hoe het zou zijn om die docent te zijn. En andersom, ik vroeg me ook af hoe hij het op zijn beurt zou vinden om mij te zijn. Dat is misschien een afwijking van me, maar ik was altijd erg bezig met deze gedachten- experimenten. En dat is de basis van mijn boek geworden. Wie is wie en wat is wie. Stel dat je nu je ogen sluit en je een nieuw iemand bent als je ze weer opent. Hoe en wat zou je dan over jezelf aan de weet kunnen komen?”

Dat klinkt als filosofie.

“Maar ik vond het gewoon een spel. Je ben toch met me eens dat ik er vooral een entertainend boek over heb geschreven en geen dorre filosofische verhandeling?”

Dat wel, maar soms geef je er een behoorlijk verontrustende draai aan.

“Het is ook verontrustend om erover na te denken hoe je iemands leven kunt overnemen of eraan te denken hoe het is als iemand jouw leven leidt. Denk alleen maar aan de horror die mensen tegenwoordig soms ondergaan als hun digitale identiteit wordt gestolen. Trek die lijn door en ziedaar: een thema in De Dame.”

Kun je je voorstellen dat dat paranormale ook als een goedkope truc beschouwd kan worden?

“Inderdaad, daar ben ik me van bewust. Maar je moet het paranormale gebruiken binnen een bepaalde logica. Zomaar toveren is natuurlijk te makkelijk. Maar denk bijvoorbeeld aan de boeken van J.K Rowling. Daar is de magie weer logisch binnen de nauwe grenzen die Rowling zichzelf heeft gesteld. Ik beschouw het als een uitdaging om het zo te doseren dat het de verhaallijn versterkt. Het heeft allemaal te maken met de regels die je aan jezelf en daarmee aan je verhaal oplegt.” “Dat is als tegenwicht voor al dat fantasy gedoe. Ik laat ze zoeken naar een logische

verklaring. En als een wetenschapper geen logische verklaring vindt, dan trekt hij zich de haren uit het hoofd. Trouwens, vermeld wel even dat ik meer met wetenschap heb dan met hocus pocus. Als mens ben ik uitermate rationeel, maar als schrijver ben ik een fantast van jewelste.”

Ben je alfa of beta?

“Meer alfa dan beta, maar dat is omdat ik geen verstand van techniek heb. Je ziet het zelf; normale mensen spelen hun muziek af met een mp3 speler en ik heb nog een old

fashioned CD gekocht. En eentje waarop de blues wordt gespeeld. En de blues is in feite het vertellen van een verhaal.”

Stel dat je nu je ogen sluit en je een nieuw iemand bent als je ze weer opent. Hoe en wat zou je dan over jezelf aan de weet kunnen komen?

Was Blind Willie McTell niet die gitarist die op een kruispunt in Amerika zijn ziel aan de duivel verkocht in ruil voor een prima gitaartechniek?

“Mooi verhaal. Maar een spookverhaal. En het was Robert Johnson. Maar wie het ook was, een goed verhaal is nooit weg.”