Zoektocht naar Zusje

Rosamund Lupton studeerde letteren aan de Cambridge University en maakte daarna jarenlang scripts voor film en televisie. Heel ander werk dan boeken schrijven dus. Maar uiteindelijk besloot ze de stap te wagen om iets te schrijven dat helemaal van haarzelf was. Een echt boek dus. En zo verscheen in 2010 haar debuut Zusje. Het werd een wereldwijde hit, zonder dat er grote advertentie- en promotiecampagnes aan te pas zijn gekomen.

Nu, drie jaar later, ligt in Nederland de veertiende druk in de winkel. Eind oktober stond ze al wekenlang nummer drie in de boeken top tien. Ze moest alleen Stephen King en Donna Tartt boven zich dulden. Toevallig logeerden beide schrijfsters in hetzelfde hotel

toen ik Lupton interviewde. Het grappige was dat mevrouw Tartt collega Rosamund in het voorbijgaan geen blik waardig keurde. Want er zijn nou eenmaal rangen en standen in de wereld van het spannende boek: je hebt schrijfsters en je hebt iconen. Donna Tartt vertegenwoordigt momenteel de laatste categorie.

Zusje gaat over Beatrice, die op een dag bericht krijgt dat haar jongere zuster Tess wordt vermist. Ze vliegt naar Londen, op zoek naar haar zus, maar naarmate ze dichterbij denkt te komen, lijkt de afstand tussen hen zich te vergroten. Wat weet Beatrice nou eigenlijk echt van het leven van Tess? De tweede verhaallijn in het boek betreft het gebruik c.q. misbruik van gentherapie. En dan is er nog die intrigerende verrassing aan het einde waarover we niks willen zeggen.....

Wist je dat Donna Tartt van haar debuut 600.000 exemplaren in Nederland heeft verkocht? Althans, dat is de opgave van haar uitgever.

“Wauw, en ik dacht al dat ik qua oplage helemaal niet slecht zat. 60.000 vind ik ongelooflijk voor mijn debuut. Maar ik vermoed dat mevrouw Tartt heel erg goed weet hoe een uitgekiende promotie werkt. Mij is het allemaal overkomen. Toen ik Zusje schreef, maakte ik gewoon een boek en het voelde zelfs als een poging tot een boek. Al schrijvende werd ik schrijfster en pas toen Zusje geheel onverwacht verkocht, durfde ik me schrijfster te noemen. Een icoon word ik vermoedelijk niet. En ik hoop het ook niet. Wat het schrijven mij heeft gebracht is een leuk huisje in het pastorale Southampton. Ik heb er een eigen kamer waarin ik helemaal alleen kan schrijven. Dat is een luxe die ik me, toen ik nog voor de media werkte, niet kon veroorloven.”

Je bent nu fulltime schrijfster?

“Zusje heeft me de kans en de motivatie gegeven om door te gaan. Omdat een tweede boek niet hoort onder te doen voor je eerste, heb ik de tijd genomen. Het is

Tekst: Feije Wieringa // Foto: Charlie Hopkinson

inmiddels af en ik ben er tevreden over. Het zal binnen een paar maanden in het Nederlands verschijnen.”

Over Zusje: kun je je voorstellen dat ik toen ik het uit had even terug moest bladeren?

“Waarom? Het boek is toch mooi afgerond? Volgens mij kun je uit de verborgen aanwijzingen in het boek best meteen doorhebben hoe het in elkaar zit.”

Ik had het gevoel dat ik heel listig op het verkeerde been was gezet en ik moest terug bladeren om de plot helder te krijgen. Toen pas kreeg ik door hoe je vanaf de eerste bladzijde een spel met me speelde en hoe je dat tot de laatste pagina wist vol te houden.

“Ik was uiterst tevreden met deze letterlijk ronde plot. Maar ik heb natuurlijk niet alleen maar op de plot geschreven. En een niet alledaagse vorm gevonden dus.”

Wilde je een statement maken over de moderne gentherapie en de rol van Big Pharma?

“Nou, statement is een groot woord. Ik ben geen wereldverbeteraar en evenmin ie-

mand die je snel in demonstraties ziet meelopen. Maar ik zag in de nieuwe technieken van Big Pharma wel dat we aan grotere risico's blootstaan dan we ons realiseren. Of dan we weten.” onzin om wetenschap te verbieden of kennis onder de pet te houden. Wat er moet

gebeuren is dat wetenschappers zelf meer aan ethiek gaan denken. Elke wetenschapper zou ethicus moeten zijn. Maar dat is natuurlijk onzinnige wishfull thinking, die praktisch onhaalbaar is. Bovendien komt in mijn boek de wetenschap in zijn geheel er niet zo slecht af, maar één wetenschapper. Hij is een rotte appel in de mand.”

In je boek merk ik een ambivalente houding ten opzichte van gentherapie.

“Ik denk er ook erg dualistisch over. Ik snap ook wel dat vooruitgang en wetenschap niet te stoppen zijn. Je kunt het wiel niet meer vierkant maken. Het is the same old song: alles wat je ten goede kan gebruiken, kan ook ten kwade worden gebruikt. Het is

Wat betekent dat je wel vertrouwen hebt in Big Pharma?

“Een gewetensvraag. Ik maak mezelf wijs dat ik er vertrouwen in zou moeten hebben. Maar als ik heel diep nadenk, weet ik dat ik dat doe om mijzelf en mijn kinderen gerust te stellen. Ik bedoel, in Engeland, waar ik woon en in Nederland is medische research toch behoorlijk aan wettelijke regels gebonden. Toch?”

“Maar in je boek loopt het ondanks regels en wetten toch fout.

“Ja, maar op hol slaande wetenschappers zijn natuurlijk al jarenlang een mooi onderwerp om angstaanjagende verhalen over te schrijven. Dat begon al bij Conan Doyle en H.G. Wells. Hoewel, die laatste heeft met zijn sombere toekomstbeelden opmerkelijk vaak gelijk gehad.”

Ergens schrijf je dat via gentherapie mensen intelligenter kunnen worden gemaakt. Is dat Science Fiction of zijn we al zover?

“Ik ben geen geneticus en alles wat ik weet, heb ik van de research voor het boek. Maar het is natuurlijk niet zo dat er één gen voor intelligentie bestaat. Net zoals er ook geen specifiek deel in de hersenen is aan te wijzen waar de intelligentie zetelt. Maar met gentherapie wordt het wel mogelijk om de verbindingen, de synapsen, tussen de hersencellen te verbeteren. Dan wordt informatie vaak beter verwerkt. En wat is intelligentie nu anders dan het verwerken van informatie.”

In je boek beschrijf je ook trip-ervaringen, zoals de hallucinaties die ketamine oproept. Ervaringsdeskundige?

“Nee, ik ben een keurige Britse dame die haar wilde jaren al lang achter zich heeft gelaten en daarom haar fantasie maar op papier zet. Bovendien was het aannemelijk om een hoofdpersoon psychedelische drugs toe te dienen, omdat het de scheidslijn tussen waan en werkelijkheid laat vervagen. Die lijn is er in het boek voortdurend.”

Soms twijfel je als lezer aan Beatrice. Is ze echt of is het Tess die een spel speelt?

“Ik denk dat je dat antwoord zelf wel weet. En als je het weet, vraag ik je om het niet aan je lezers te verklappen. Zeg maar dat de menselijke geest mensen in staat stelt tot vreemd gedrag. Geloof niet alles wat je ziet en twijfel aan alles wat je hoort. Deze laatste uitspraak is niet van mij, maar van een oude Engelse dichter wiens naam ik even kwijt ben. Maar hij is heel goed van toepassing op Zusje.”

Zusje wordt uitgegeven door de Boekerij en ligt tijdelijk voor 10 euro in de winkel. Een aanrader van jewelste!