Justine Le Clerq

De heroïsche verliezers van Justine Le Clercq

Justine Le Clercq (Den Haag, 1967) is volgens de flaptekst bij haar debuut De Roemlozen opgegroeid in een beschaafd Haags kunstenaarsmilieu. Wie wil weten hoe zoiets eruit ziet, doet er goed aan om dat boek aan te schaffen. Het is een bij vlagen hilarisch en onthutsend inkijkje in een onalledaags milieu. De flaptekst meldt ook nog dat Justine op straat belandde.

Over dat laatste merkte ze in een eerder interview op: “Nou, op straat is wel een beetje overdreven uitgedrukt, maar ik heb die tekst dan ook niet zelf geschreven. Ik heb wel veel op kamers en in hotelletjes gewoond, maar echt op straat, dat dieptepunt heb ik nooit bereikt. Ik heb wel eens in een auto overnacht, maar dat is nog steeds wat anders dan de straat.”

Bukowski

Hoe dan ook, De Roemlozen kreeg overal lovende recensies. De Anton Wachterprijs ging helaas (onterecht) aan haar voorbij, maar haar verhaal Nieuwe Ronde werd

wel door Arnon Grunberg - iemand aan wie ze zich qua insteek verwant voelt - tot beste verhaal van een masterclass voor beginnende schrijvers uitgeroepen. Inmiddels ligt haar tweede boek in de winkel: Wegens geluk gesloten. Het is een bundel met ruim 20 korte verhalen. En daar zit geen enkele misser tussen. Over De Roemlozen schreef De Groene Amsterdammer: ‘Het pure enthousiasme waarmee Le Clercq elke pagina te lijf gaat, is meer dan aanstekelijk.’ Hetzelfde kan over deze verhalen worden gezegd. De naam Bukowski komt bij je boven, soms vang je een glimp op van de broertjes Coen en ook meen ik echo's van Raymond Carver te horen. Maar dat is alleen maar om de richting waarin je moet denken aan te geven. Justine schrijft namelijk op een geheel eigen wijze. Zelf omschrijft ze haar verhalen als 'slices of life'. En dat is de vlag die de lading het beste dekt.

Dit boek kwam als een behoorlijke verrassing. Je eerste boek was van forse omvang en bijna barok verteld. En opeens heb ik meer dan 20 bijna minimalistische verhalen gelezen.

Ik ben er dan ook tamelijk gek op om zo onopgesmukt mogelijk te schrijven. Dat betekent dus met zo weinig mogelijk bijvoeglijke naamwoorden en ook al het andere zo kaal mogelijk geformuleerd. Ik doe weinig aan de

Tekst: Feije Wieringa // Foto: Keke Keukelaar

de gebroeders Coen: Fargo, Oh Brother Where Art Thou, enzovoort.

Dank voor het compliment. Zelf heb ik bij

Ik probeer het allemaal tot de essentie terug te brengen. Ik heb het gevoel dat het nog kaler kan, maar voorlopig is het dit geworden.

beschrijving van mijn personen en noem eigenlijk ook nooit locaties. Ik probeer het allemaal tot de essentie terug te brengen. Ik heb het gevoel dat het nog kaler kan, maar voorlopig is het dit geworden.

Is het je doel deze aanpak zo ver mogelijk door te voeren en ook toe te passen op een eventuele volgende roman?

In principe wel. De vorm ligt me en ik heb het gevoel dat ik dat vast moet houden. Mijn uitdaging is het verhaal zo kort mogelijk neer te zetten en daarin zoveel mogelijk te vertellen.

De absurde situaties die je beschrijft, doen me soms denken aan de films van

het schrijven geen moment aan dat genre gedacht, maar je kunt met mindere goden worden vergeleken.

De meeste schrijfsters maken literaire thrillers. Ik heb niet het gevoel dat je binnen die categorie past. Toch zijn je verhalen op een bepaalde manier spannend en tot nadenken stemmend.

Ik heb geen pretenties. Ik schrijf niet met de opzet dat ik de mensen iets mee moet geven. Waar ik moeite mee heb is dat mensen de levens van andere mensen al snel bestempelen als 'ontoereikend' of 'zielig'. Levens waar veel mensen makkelijk over oordelen, zoals die van veel types in mijn verhalen, liggen in feite heel dichtbij. Je kan

denken dat je alles op orde hebt en opeens kijk je in de afgrond. De extreemste vorm daarvan is oorlog. Maar ook tijdens oorlogen leven veel mensen bijna gewoon door. Zo zit het ook met mensen die crimineel

worden genoemd of die drugs gebruiken. Het zijn niet altijd 'gevallen'. Het zijn meestal vrij normale mensen. Zoals jij en ik.

ogen beweerde dat het allemaal begint met een jointje en dat het daarna alleen maar ellende is, tot heroïne aan toe.

Maar jij neemt zo'n man toch niet serieus mag ik hopen? Zoiets zegt toch alles over

De wereld die jij beschrijft, ligt inderdaad naast de deur. Toch denk ik dat de gemiddelde Nederlander denkt dat die wereld heel erg ver van zijn bed is.

We staan nergens ver van af. Zowel jij als ik weet dat de neiging tot diefstal of moord iets is dat ook in ons kan zitten.

Ik denk dat velen dat anders zien. Ik sprak laatst een verpleger in een psychiatrisch ziekenhuis die met droge

het denkvermogen van die man en niks over de werkelijkheid.

Maar voor zijn omgeving is hij de werkelijkheid. Hij definieert daar de werkelijkheid.

Tragisch dat zulke domkoppen zo'n vak kiezen. In zo'n beroep hoor je toch niet normerend te zijn?

Dakloos, drugs, jij hebt je portie wel gehad. Hoe ben jij uit je dal gekomen?

Daar moet ik over nadenken. Dat ik heel ernstig ziek ben geweest, is in dat proces wel een erg belangrijk moment geweest. En het is een cliché, maar als je op het punt van overlijden staat, ga je anders tegen de wereld en jezelf aankijken. By the way: er is niks prettigs en niks positiefs aan ziek zijn.

Ander onderwerp. Hoe is het De Roemlozen vergaan?

Dat ligt eraan waar je naar kijkt. Door de pers is het gewoon supergoed ontvangen. Ik had nog helemaal geen naam en er verschijnen wekelijks debuten. Op een of andere wijze pikten heel veel recensenten het boek op. Het ECI heeft het nog tot boek van het kwartaal gemaakt. Dat voelde best goed. Maar dat zegt allemaal niks over de verkoop, want het is bij de eerste druk gebleven. In dit land kan alleen een toplaag leven van de pen.

Schrijvers moeten tegenwoordig entertainen. Zie jij jezelf op de buis?

Als je schrijft, wil je natuurlijk gelezen worden. Dus met enig nadenken en gebruik makend van mijn onderscheidingsvermogen zou ik het wel doen. In feite ben ik van mening dat elk boek en elk kunstwerk op zichzelf moet kunnen staan. Ik ben altijd een beetje verbaasd over die enorme interesse in de maker.

Je stelt momenteel tentoonstellingen samen. Heb je een visie op kunst?

Nou, ik weiger in elk geval onderscheid te maken tussen wat mensen hoge en lage kunst noemen. Ik vind juist dat het combineren van beide tot interessante uitingen leidt. Ik ben niet zo van de hokjes en de kaders.

Ik denk dat kunst wel met kwaliteit te maken heeft.

Kunst hoort vrij te zijn. Het moet geen truc worden. Het enige criterium waaraan je goede kunst en goede verhalen kunt toetsen is de factor oprechtheid. Het moet echt zijn.

Zou dat laatste het geheim zijn van je verhalen?

Dat kan ik niet beoordelen. Ze zijn van mij. Ik sta er helemaal achter. Ik kan mijn eigen verhalen niet analyseren.

Ik heb het een beetje geprobeerd. Bijzonder goede tragikomedie, uit het leven gegrepen.

Dat laatste is helemaal waar. Mijn verhalen zijn allemaal gebaseerd op de werkelijkheid. Soms is dat een stukje uit mijn leven en soms is dat een regel uit de krant. En dan kom je er achter dat de werkelijkheid geen versiering nodig heeft.