Opstelten krijgt minder steun

PvdA senator Guusje ter Horst: “Wij kunnen dit niet langer accepteren”

Opstelten krijgt steeds minder steun

Komt het einde van de Hollandse hennepoorlog in zicht?

Heeft minister Opstelten (VVD) eindelijk zijn hand overspeeld in zijn kruistocht tegen cannabis? Wat de PvdA in de Eerste Kamer betreft wel. En zelfs de Maastrichtse burgemeester Onno Hoes valt zijn partijgenoot nu af: “Je kunt wel blijven doorgaan met dit beleid, maar het is een beetje dweilen met de kraan open.” Komt het einde van de Hollandse Hennepoorlog in zicht?

Het is geen fijn jaar voor Ivo Opstelten (70). Op zijn ministerie lijkt elke maand wel een nieuwe affaire te spelen. De zelfmoord van asielzoeker Dolmatov, de witwasdeal van staatssecretaris Teeven met hasjbaron Cees Helman, het ‘kwijt raken’ van de bankafschriften van die deal, de affaire Joris Demmink... Eind juni kwam daar een frontale aanval van coalitiepartner PvdA op zijn cannabisbeleid overheen. Bij Nieuwsuur verklaarde Guusje ter Horst, voormalig burgemeester van Nijmegen en PvdA Eerste Kamerlid, dat haar partij genoeg heeft van de onbuigzame houding van Opstelten. Ter Horst: “Wij kunnen dit niet langer accepteren en wij gaan vanuit de Eerste Kamer proberen om de opvattingen van de minister te beïnvloeden.”

Opmerkelijke uitspraken

Ter Horst doet in het interview een paar opmerkelijke uitspraken. In reactie op een filmpje waarin Opstelten zegt dat hij niet over zal gaan tot reguleren van cannabis en dat de burgemeesters daar maar mee moeten leren leven, bijvoorbeeld. Ter Horst: “Ik hoop dat de Tweede Kamer dit citaat van de minister ook ziet. Want het kan toch niet zo zijn dat één iemand in Nederland - of het nou een minister is of niet - er voor zorgt dat steeds meer mensen in Brabant en in Limburg in de armen worden gedreven van criminele netwerken? Dat kan de minister toch niet voor zijn rekening nemen?” Dankzij interviewer Twan Huys komt even later de aap uit de spreekwoordelijke mouw.

Persoonlijke kwestie

Huijs: “Heeft u het hem persoonlijk voorgelegd?” Ter Horst: “Ja, ik heb het hem persoonlijk voorgelegd.” Huijs: “Wat was zijn antwoord, toen u zei: dit kan niet?”

Tekst & fotografie: Derrick Bergman / G0NZ0 Mediaa

Ter Horst: “Zijn antwoord was hetzelfde als dit. Namelijk: ik wil niet de minister zijn die de geschiedenis in gaat om de soft drugs in Nederland te legaliseren.” Huijs: “Maar wacht even, dat is een persoonlijke kwestie, het gaat dan om het ego van de minister?” Ter Horst: “Nou, niet om het ego, maar hij zegt: dat zal niet gebeuren zolang ik minister ben. En ik vind dat de minister zich niet zo zou moeten opstellen.”

Cruciaal najaar

De vraag is natuurlijk in hoeverre de PvdA de woorden van Ter Horst waar gaat maken in het komende, cruciale najaar. Alle debatten over het cannabis- en coffeeshopbeleid zijn uitgesteld tot na het zomerreces. Op 2 september komt de Tweede Kamer pas weer bijeen. In de debatten over onder meer de Growshopwet, experimenten met gereguleerde teelt en de maximering van het THCgehalte van cannabis zal blijken of het keerpunt bereikt is. Een slecht voorteken voor Opstelten is de draai van zijn partijgenoot Onno Hoes, burgemeester van Maastricht, in diezelfde uitzending van Nieuwsuur. Sinds

zijn aantreden is Hoes een fel verdediger van alle repressieve plannen en maatregelen van Opstelten. Maar die tijd is voorbij.

Dweilen met de kraan open

Hoes bij Nieuwsuur: “De opstelling van minister Opstelten en van de meerderheid van de Kamer is dat we eigenlijk onze ogen dicht doen voor wat zich aan de achterkant afspeelt. Dus je kunt wel blijven doorgaan met dit beleid, maar het is een beetje dweilen met de kraan open. Als we die achterdeur gaan legaliseren en als we daar zicht gaan krijgen op de productie, dan weten we ook: wat is nou crimineel en wat niet?” Plof, daar

ging Ivo's laatste grote steunpilaar in het Zuiden. Niet helemaal onverwacht, want een week eerder had de Heerlense burgemeester Paul Depla al aangekondigd dat de acht Limburgse coffeeshopgemeenten - inclusief Maastricht - nog dit najaar een vergunning gaan geven aan een bedrijf om gereguleerd cannabis te telen voor de coffeeshops.

Ramkoers van Opstelten

Het bedrijf moet tienduizend kilo cannabis per jaar gaan produceren in een kas van veertienduizend vierkante meter, met werk voor vijftien tot twintig mensen, aldus Depla. Er hebben zich al vijf kandidaten gemeld voor de vergunning, meldde De Limburger op 23 juni. Het journalistencliché van de hete herfst dringt zich op. Gaan we dit najaar beelden zien van burgemeesters die geboeid worden afgevoerd door de Hennep Taskforce? Keert de VVD fractie zich eindelijk tegen de domme ramkoers van Opstelten? Hoe gaat de rechter oordelen als hij of zij geconfronteerd wordt met een Cannabis Social Club? En welke zuidelijke gemeenten gaan het voorbeeld volgen van Roermond, waar buitenlandse gasten gewoon weer welkom zijn in de coffeeshops?

Belangrijkste vraag

Misschien wel de belangrijkste vraag: hoe lang houdt het kabinet het nog vol? In de peilingen hebben de VVD en de PvdA samen nog een zetel of veertig. De PvdA is gekelderd van 38 naar 15 zetels en zal zich meer gaan profileren om deze neergang te stoppen. Dat betekent vaker afwijken van de VVD

lijn en meer nadruk op de eigen ideeën. Marith Rebel, PvdA drugswoordvoerder in de Tweede Kamer, heeft dat al een paar keer gedaan. Eind april zei Rebel bij een debat over cannabis in De Balie in Amsterdam: "Ik denk dat de PvdA, in ieder geval sinds ik er zit, vrij duidelijk is geweest dat wij het antwoord van Opstelten niet voldoende vinden. (…) Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit? Helemaal eens. Maar die pakken we niet aan op deze manier. Sterker: je pakt ze ook niet aan met nog meer politiecapaciteit. Je pakt ze niet aan door hennepplantages leeg te ruimen, mensen uit hun huis te zetten en daarmee te denken: we hebben het probleem opgelost. Dus daar zie ik het niet in.”

Duidelijke taal

Duidelijke taal. Als de PvdA de poot stijf houdt, kan Opstelten weleens in de problemen komen. Het is een publiek geheim dat steeds meer VVD'ers wel klaar zijn met Ivo's obsessieve hennepoorlog. En mocht het kabinet snel vallen, zoals sommige Binnenhof watchers verwachten, dan is het sowieso over en sluiten met de bejaarde bewindsman. D66 is al een tijdje bezig met een initiatief wetsvoorstel over cannabis; een mooie inkopper voor premier Pechtold, zeker als de SP mee gaat regeren. De coalitie in Amsterdam, van D66, SP en VVD, zou wel eens de voorbode kunnen zijn van een soortgelijk kabinet.

Andere koers

Nog even terug naar Guusje ter Horst. Wat nu als Opstelten doet wat hij altijd doet, namelijk niet luisteren naar Kamerleden, des-

kundigen of adviescolleges en gewoon doorgaan op de ingeslagen weg? Of zoals Twan Huys het samenvatte bij Nieuwsuur, 'hij weigert ieder initiatief op dit gebied en zegt dus met zoveel woorden: ook al zijn de problemen nog zo groot, mijn beleid is mijn beleid en ik verander het niet'. Het antwoord van Ter Horst biedt hoop voor de toekomst: “Ik denk dat hij links en rechts wordt ingehaald. Je ziet nu al dat gemeenten, zonder dat ze daarvoor de toestemming van de minister hebben, starten met experimenten. Er zijn gemeenten die zeggen: wij zullen binnen de grenzen van de wet blijven, bijvoorbeeld Amsterdam, maar er zijn ook gemeenten die heel nadrukkelijk de grenzen van de wet zullen opzoeken. Ik verwacht dat dat steeds meer zal gaan gebeuren. Dus als de druk op de minister toeneemt, ook door wat er in die gemeenten gebeurt, dan verwacht ik dat de minister een andere koers zal gaan varen.”

Alle debatten over het cannabis- en coffeeshopbeleid zijn uitgesteld tot na het zomerreces.