Corruptie, fraude & zwendel

Victor Lustig: de man die de Eiffeltoren verkocht en een geldmachine maakte

Corruptie, fraude en zwendel: het is van alle tijden

Je kunt geen krant open slaan, of er staat wel een artikel in over fraude. En programma's als TROS Radar en Opgelicht mogen zich verheugen in een massa kijkers, die ervan overtuigd zijn dat zij slimmer zijn dan die sukkels die zich door vlot babbelende landgenoten het geld uit de zak laten kloppen. Toegegeven: zelf moet ik ook een beetje lachen om iemand die klaagt dat hij is opgelicht door iemand die hem een rendement van zijn investering beloofde van tientallen procenten. Eigen schuld dikke bult, denk ik dan.

Door: Feije Wieringa

Victor Lustig

Maar soms trappen we zelf in een gevalletje fraude. Vaak zonder het in de gaten te hebben. Lees jij de kleine lettertjes van je provider? Hou jij altijd je datalimiet in de gaten? En wat te denken van de banken. Denk aan het luchtkasteel van mijnheer Scheringa, die samen met kompaan Gerrit Zalm met de schrik vrijkwam. Overigens heeft Zalm de bonus afgeschaft. Er is alleen maar 20% salarisverhoging bijgekomen. Het is maar hoe je het noemt...

Miljardenzwendel

In de Volkskrant stond deze zomer een stuk over de nasleep van de bouwfraude. Dat was miljardenzwendel, maar daar gaat het even niet over. Ik wil het hebben over de mentaliteit van zwendelaars. Het onderwerp is de grootschalige corruptie bij het bedrijf Ballast Nedam. Hoofdrolspeler is de twee jaar geleden overleden G. Oomen. Een typisch geval van een grote graaier met oog voor het detail. Uit een verklaring van een onderaannemer van Ballast Nedam: “Toen een relatie van mij hoorde dat ik het werk had aangenomen zei hij: 'dat is toch een project van G. Oomen? Ben je al met hem naar de hoeren gemoeten?' Toen ik zijn verzoek - het leek overigens meer op een bevel - om mee te gaan naar een club afwimpelde, zei hij; 'dan zoek ik wel iemand anders, maar jij betaalt de rekening.' Die rekening heb ik inderdaad gekregen. Het feestje heeft mijn ongeveer 2000 euro gekost.” Verder wordt in het artikel gesproken over het opplussen van uren en over valse facturen van nooit verstrekte adviezen. Het ging om een miljardenorder voor defensie. En een andere onderaannemer klaagt:”Een keer in de twee weken was het mijn beurt om zijn (Oomens) vertier te betalen.” Anno 2014 zijn dit soort berichten eerder regel dan uitzondering. Laten we er maar niet te diep op ingaan, want dat gaat ten koste van het goede humeur. Kleine krabbelaars, groot geld, zo kun je dergelijke situaties het beste omschrijven. Waarschijnlijk gaat er in de 'witte boorden wereld' meer crimineel geld om dan in het 'gewone' criminele circuit.

Inventief

Corruptie, fraude, zwendel, het is van alle tijden. Alleen anno 2014 lijkt het wel geïnstitutionaliseerd. Waardering hebben wij voor de wetsovertreders die hun zaakjes creatief en doordacht aanpakken. Zeg maar het oude handwerk. Dus geen trucs met declaraties, torenhoge bonussen of het afromen van zorgkosten, maar inventief werk waarvoor je over een goed verhaal, overtuigingskracht en een grote fantasie moet beschikken. Het lijkt erop dat het soort schurken dat dit handwerk beheerst een uitstervend ras vormt. Zou er ooit nog eens een man opstaan die het presteert om de Eiffeltoren te verkopen? Het lukte Victor Lustig in de jaren twintig van de vorige eeuw. Hij was Oostenrijker van geboorte en al vroeg lid van het gilde, want hij begon z'n loopbaan bescheiden met het oplichten van rijke passagiers op luxe stoomboten. Hij wist als geen ander dat het van hebberige mensen goed halen is. En daarin paste natuurlijk zijn geheel zelfontworpen geldmachine. Het ideale speeltje voor geldbeluste mensen...

Ingewikkeld duplicatieproces

Hoe het werkte? Heel simpel, je zou er thuis eentje kunnen maken. Lustig liet tijdens een scheepsreis soms een wonderlijk houten kistje zien, met daarin wat raderwerk. Als een passagier vroeg wat het was, stopte hij een honderd dollar biljet in het kistje en bleef vervolgens enige uren wachten. Uiteindelijk opende hij het kistje en, je raadt het al, tot grote verbazing van het publiek kwamen er twéé briefjes uit. Lustig legde uit dat in het doosje een ingewikkeld duplicatieproces had plaatsgevonden. Het tweede biljet

De geldmachine van Victor Lustig

kwam gewoon uit een geheim compartimentje. De goedgelovige goegemeente trapte erin en zo wist Lustig tientallen doosjes voor duizenden dollars te verkopen. Voor de zekerheid stopte hij wat extra biljetten in de doosjes en riep hij de kopers op om vooral geduldig te blijven. Als de zwendel werd ontdekt, had hijzelf uiteraard al de benen genomen.

Geniaal idee

Maar dit is nog peanuts in vergelijking met wat hij in 1925 flikte. Hij had in de krant gelezen dat de Eiffeltoren leed aan achterstallig onderhoud, en omdat de toren in die tijd nog niet de huidige status had, wilden veel Parijzenaars wel van het

roestende geval verlost worden. Lustig kreeg een geniaal idee. Hij deed zich op papier voor als een ambtenaar die met de sloop was belast, en bood oud ijzer handelaren aan om in te schrijven op de 7000 ton schroot die de majestueuze toren op zou leveren. Daartoe ontving hij z'n potentiële klanten in een duur hotel en bood ze een rit rond de toren aan. Eén persoon vertrouwde de zaak niet, omdat alleen Lustig ervan op de hoogte was en niemand anders. Lustig wist de man ervan te overtuigen dat hij een corrupte ambtenaar was, die het zaakje zelf had opgezet. En zie hoe hebzucht werkt: de man bood hem nog eens 20.000 dollar smeergeld aan, boven de 50.000 die hij al betaald had. Uit schaamte voor z'n domheid stapte de belazerde ijzerhandelaar niet eens naar de politie.

Ponzi fraudesysteem

Minder charmant en stukken kwaadaardiger is natuurlijk Bernard Madoff. Hij leek lang één van de pijlers van Wall Street. Hij maakte gebruik van het Ponzi fraudesysteem. Daarmee wordt de schijn gewekt van een zeer succesvolle belegging, waardoor steeds meer gegadigden worden aangetrokken. Deelnemers wordt verzocht hun bijdrage in te leggen, waarbij hen hoge rendementen worden voorgespiegeld. In werkelijkheid wordt het ingelegde geld helemaal niet gebruikt om in productieve activiteiten te investeren. Vaak wordt beweerd dat men een revolutionaire beleggingsmethode heeft gevonden. De rendementen lijken aanvankelijk ook te worden gehaald en uitgekeerd, waarna steeds meer mensen zich inschrijven. Maar intussen worden de

uitkeringen betaald met de bijdragen van de nieuwkomers. In feite is dit naar een Italiaanse fraudeur vernoemde systeem niks meer dan het aloude piramidespel, dat om de paar jaar opduikt in één of

Al Capone

andere vorm, maar dat altijd leidt tot verlies van velen en winst voor enkelen.

Windhandel

Als marketmaker op Wall Street werkte Madoff met miljarden. Hij zou de zaak hebben opgelicht voor zo'n 65 miljard dollar en daarmee getalsmatig de grootste zwendelaar aller tijden zijn. Ook de windhandel van Madoff plofte natuurlijk en daarmee verdampte het spaargeld van talloze investeerders. Andere koek dan Lustig en al helemaal anders dan die zielenpoot van Ballast Nedam. De moraal: als iets te mooi is om waar te zijn, dan is dat ook inderdaad zo en bedenk bij elk 'lucratief' aanbod: 'There is no such thing as

Waarschijnlijk gaat er in de 'witte boorden wereld' meer crimineel geld om dan in het 'gewone' criminele circuit.

Al Capone

en Lustig nam de benen naar Amerika. Omdat soort vaak soort zoekt, kwam hij als snel in aanraking met Al Capone. Lustig wist 5000 dollar lost te praten van de beruchte mafioso, met de belofte het snel terug te betalen. Terug bij Capone beweerde Lustig het geld niet meer te hebben, maar vervolgens riep hij: ''Grapje!'' En zo won hij het vertrouwen van de grote baas. Soms doen charme, psychologisch inzicht en welbespraaktheid wonderen. Lustig is het prototype van een oplichter met stijl.

a free lunch.' Kijk maar op Google. Als je zwendel als zoekterm intikt, val je van de ene verbazing in de andere. En riskant is het ook voor de dader, want Madoff moet nog meer dan 100 jaar uitzitten....