The Ghosts in our machine

“ Ik wil de oogkleppen verwijderen”

Liz Marshall is een Canadese schrijfster, filmproducente en regisseuse. Ze begon met andere maatschappelijke onderwerpen, maar sinds een paar jaar houdt zij zich ook bezig met dierenwelzijn. Ze maakte samen met Nina Beveridge de nu al spraakmakende film The Ghosts in our Machine. Wat heeft ze toe te voegen en waarin wijkt ze af van het bekende werk?

Tekst: Marian Henderson | Foto’s: Jo-Anne McArthur, James Heaslip

Inspirerend en hartverwarmend

Marshall vond dat het niet alleen een film over ellende moest zijn. Hij moest niet zo indringend zijn dat mensen niet meer zouden durven kijken, of zich vol weerzin zouden afkeren. Er moest balans zijn, dus ook positieve beelden. Ze wilde de magie laten zien van het wezen van het dier. Een verslag van het leven van een aantal individuele dieren uit de voedselindustrie, de mode, het entertainment en het bio-

medisch onderzoek. Een inspirerende film moest het worden, die in zekere zin ook hartverwarmend zou zijn. Volgens mensen die hem gezien hebben, is ze daarin geslaagd.

Ik wil de kijker verbinden met het individuele dier om te ervaren hoe het is om in een kooi of aquarium te leven.

Een jonge vrouw, met zo'n 15 jaar filmervaring, die in Toronto woont met haar vriendin en een stelletje voorheen-zielige katten. Toen ze acht jaar was schreef ze al politiek geëngageerde brieven, waarin ze het leed in de wereld aan de orde stelde. Van jongs af aan wilde ze het goede doen en voelde ze zich aangetrokken tot mensen met een missie. Liz begon met producties over mensenrechten en milieu. Ze trok zich bijvoorbeeld het lot aan van aidsslachtoffers, ze verdiepte zich in de erbarmelijke toestanden in de sweatshops van Mexico en Bangladesh, ze besteedde aandacht aan vrouwenrechten en ze vroeg zich af of water een commercieel product is, zoals Coca Cola, of dat het een mensenrecht is, zoals het recht op schone lucht. Een vrouw die het verschil wil maken. Die niet cynisch achterover leunt om zich te beklagen over de puinhoop in de wereld, waar nu eenmaal toch niks aan is te doen, maar iemand die haar schouders eronder zet om de zaak op een positieve manier te beïnvloeden, zonder echter te preken of sentimenteel te worden. De beelden moeten voor zichzelf spreken.

“Wij zijn geen actiegroep”

Zo iemand moest vroeg of laat ook wel betrokken raken bij dierenwelzijn. Zelf was ze al jaren vegetarisch, maar haar partner Lorena Elke, een gemotiveerd dierenactiviste en veganiste, wist haar te overtuigen dat het tijd was voor een film over de uitbuiting van het dier. Ze werd uitgedaagd om die film te maken en ze deed het. Bovendien werd Liz geïnspireerd door haar overleden hond Troy, van wie ze veel essentiële waarden leerde. Tijdens het werken aan de film werd zij van vegetarisch veganistisch. Ze begreep de enorme impact van het leed dat wij dieren op grote schaal aandoen. Ze wilde haar verhaal vertellen, maar op een zachte manier. Ze zei over zichzelf en haar team: “Wij zijn geen actiegroep.”

Fotografe in oorlogstijd

Wie kon ze beter als hoofdpersoon van haar documentaire nemen dan de fotografe Jo-Anne McArthur, die zo'n tien jaar lang dieren voor haar lens had? Een open vrouw, met een groot hart voor dieren. Zij voelde zich een fotografe in oorlogstijd. De beelden die zij vastlegde, waren soms te gruwelijk voor woorden, ze heeft er zelfs een posttraumatisch stresssyndroom aan overgehouden, maar er waren ook situaties die

haar voeding gaven, waardoor ze haar motortje kon opladen. Zo werd er ook gefilmd in het Farm Sanctuary, waar dieren worden opgevangen en genezen en op geen enkele manier door mensen worden gebruikt of misbruikt. Hier filmde ze twee aan de dood ontsnapte koeien, een ziek volwassen dier uit de bio-industrie dat helemaal werd opgelapt en een kalfje dat eigenlijk geslacht had zullen worden. Nu gaat het uitstekend met ze. Ze hebben zelfs een band opgebouwd met de filmmakers. Er komen dus ook gelukkige dieren in de film voor.

Crowdfunding

“Ik vind het interessant dat de strijd voor de rechten van dieren een sociale beweging is, die in een stroomversnelling is geraakt. Volgens mij is het de volgende grens.” Met deze film is ze drie jaar bezig geweest. Het geld ervoor werd deels door crowdfunding bij elkaar gebracht. The ghosts uit de titel zijn de bezielde dieren, die als voedsel dienen voor de machine en dat zijn wij met onze productiemaatschappij. Volgens Liz Marshall zijn die geesten de miljarden dieren die wereldwijd als productiemiddelen

worden gebruikt. In een interview zegt ze: “We houden van onze huisdieren en we waarderen wilde dieren, maar we zijn over het algemeen blind voor de realiteit van wat er in ons voedsel zit, de kleding die we dragen, de chemische stoffen op ons gazon, in ons haar en in onze geneesmiddelen. Er wordt ons geleerd om te geloven dat die dieren achter de tralies en in hun betonnen kooien gelukkig zijn. Ze zijn geobjectiveerd tot objecten voor de productie en hun leven wordt ondergeschikt gemaakt aan onze behoeften en verlangens.”

Zelfreflectie

Het zien van deze film dwingt ons tot zelfreflectie, het haalt ons op een voor ons ongemakkelijke manier uit onze comfortzone. Het is haar bedoeling dat we ons van onze relatie tot het dier bewust worden, dat we empathie en compassie gaan voelen en vervolgens andere keuzes gaan maken, die ons tot een betere steward van de planeet maken. “Ik wil de oog-

kleppen verwijderen.” Fotografe Jo-Anne McArthur heeft hetzelfde doel: “Ik wil de kijker verbinden met het individuele dier om te ervaren hoe het is om in een kooi of aquarium te leven.” Ze neemt het publiek mee op haar reis en laat ze als het ware door de ogen van de dieren kijken en dat doet ze met ''mooie doordachte en kunstzinnige beelden''.

Er moest balans zijn, dus ook positieve beelden. Ze wilde de magie laten zien van het wezen van het dier.

Gedragsverandering

Wat de vrouwen in deze film aan de orde stellen is de vraag of al die miljoenen nietmenselijke dieren een eigendom zijn om te beheren en te gebruiken, of dat zij ook rechten verdienen. Hun antwoord hierop is duidelijk. Marshall hoopt een breed publiek te bereiken, dat niet de schuld geeft aan anderen, maar nadenkt over het eigen gedrag, zodat het hun ogen, hun hart en hun geest opent. Gedragsverandering, daar gaat het om. Daarom startte zij ook het project Five Days Ghost Free Journey. Mensen kiezen ervoor om vijf dagen lang geen dieren te eten of dierlijke producten te gebruiken. En ze kijken of hun artikelen zijn getest op dieren. Na die vijf dagen kunnen ze natuurlijk best weer een karbonaadje in de pan leggen, maar het geeft toch een zekere mate van bewustzijn om op deze manier over dieren en dierenwelzijn na te denken. Marshall: “We are moving forward. We need to stay engaged to be positive.”

Nieuwsgierig

Het werk van Marshall wordt zeer gewaardeerd, ze ontving onderscheidingen en werd verscheidene malen voor prijzen genomineerd. We zullen dus vast van haar documentaire kennis kunnen nemen. Want wie zich verdiept in Marshalls ideeën en haar werkwijze, kan alleen maar nieuwsgierig worden naar het eindproduct. Een tipje van de sluier wordt al opgelicht op de site. En voor mensen die zich ook aan een ideaal willen wijden, heeft ze nog een paar goede adviezen: “Maak iets zinvols, wees duidelijk over je bedoelingen, wees zelfverzekerd en maak je dromen waar”.

www.theghostsinourmachine.com

The Ghosts in our Machine was op 30 september op de Nederlandse TV te zien. De documentaire is terug te kijken op www.npo.nl