Atlantic Review 3/2014 by Sansir A/S

FREE COPY / TAK BLAÐIÐ VIÐ AUTUMN / HEYST 2014

lýsinga

SMARTE HVERDAGSPLAGG VÅRE LIVSSTILPRODUKTER ER SMARTE HVERDAGSPLAGG MED BESKYTTENDE EGENSKAPER FRA TEKNISK BEKLEDNING, TILPASSET ET NORDISK KLIMA.

LEKKUR GERANDISPLØGG

OKKARA LÍVSSTÍLSKLÆÐI ERU SMØRT GERANDISPLØGG, TEKNISKT FRAMLEIDD OG TILPASSAÐ FYRI AT VERJA TEG Í NORÐURLENDSKA VEÐURLAGNUM SPESIELT UTVIKLET FOR LIVSSTIL

SERLIGA FRAMLEIDD TIL RØÐINA LÍVSSTÍL

Svolvær Down Long Jacket Lættur og Jacket heitur síður dúnjakki. Vind Svolvær Down Long tættur og vatnavvísandi. Dúnfyllan er

høgari góðsku. er partur Lett og varm langav dunjakke i vindtettSvolvær og av lívsstílsrøðini hjágod Bergans. Í røðini vannavvisende materiale med svært dunkvalitet. er smørt livsstilserie, gerandispløgg, verja av teg Svolvær inngår i Bergans’ somiðbestår væl í vetur. smarte hverdagsplagg med beskyttende egenskaper fra teknisk bekledning.

Black/ Dark Maroon

Deep Sea/ Solid Charcoal

REDRIK SCHENHOLM

BERGANS OF NORWAY HEVUR Í YVIR 100 ÁR VERIÐ RIKIÐ AV FÓLKI, SUM GANGA UPP Í ÚTILÍV VIÐ LÍV OG SÁL. ROYNDIR PÓLGRANSKARAR OG ÆVINTÝRARAR ERU Í BÓLKINUM, SUM MENNA TEKNISK PLØGG OG FUNKTIONELLA TÚRÚTGERÐ AV BESTU DYGD. ALTÍÐ VIÐ TÍ FYRI EYGAÐ AT GEVA TÆR BESTU UTTANDURA UPPLIVINGINA SAMA NÆR TÚ FERT ÚT, OG HVAT TÚ GERT.

ÓMETALIG TÚRGLEÐI

bergans.no

F NORWAY HAR BLITT DREVET AV DEDIKERTE OG LIDENSKAPELIGE FRILUFTSFOLK I OVER 100 ÅR. MED ERFARNE E OG EVENTYRERE PÅ LAGET, UTVIKLER VI TEKNISK BEKLEDNING OG FUNKSJONELT TURUTSTYR AV HØY KVALITET. MÅL OM Å GI DEG DEN GODE NATUROPPLEVELSEN - UANSETT SESONG OG AKTIVITET.

Berglon...

Frítíðarklæðir

Klaksvík í Runavík REM íTURGLEDE bergans.no í Miðvági

Jógvan Weihe í Tórshavn

Skipshandilin í Tórshavn

Maria Poulsen í Tórshavn (bert taskur)

Plum/ Solid Dark Grey

CONTENTS INNIHALDSYVIRLIT

20 10 Duldarfulla konan við havið

The Mysterious Statue of Mikladalur, summary, page 18

20 Jóhanna av Steinum - føroyskur sniðgevi í Ukraina

Faroese Designer in Ukraine, summary, page 28

30 Lítla Dímun - gimsteinurin í sjónum

Lítla Dímun – The Smallest of the Faroese Islands, summary, page 38

40 Slóðbrótari á føroyska tónleikapallinum

Pioneer on the Faroese Music Scene, summary, page 52

54 Búgva í Føroyum og arbeiða í Noregi

Living in the Faroe Islands and Working in Norway, summary, page 60

62 Mallorca 68 Krossorðagáta og sudoku

70 Barnasíða 72 Søgan um Atlantic Airways 74 Facts about the Faroe Islands

ATLANTIC REVIEW is published by Atlantic Airways, Vaga Airport, FO 380 Sørvágur, tel. +298 34 10 00, fax. +298 34 10 01, e-mail: info@atlantic.fo. Layout and advertising: Sansir P/F, Lucas Debesargøta 3, Postbox 1099, FO 110 Tórshavn, tel. +298 355 355, fax. +298 355 350, e-mail: info@sansir.fo. Printed by Føroyaprent. Edited and coordinated by Sansir, in cooperation with Atlantic Airways. Responsibility: Jørgen Holme. This publication may only be reproduced in agreement with the publishers. Cover: Ingi Sørensen

Ferðast við Vodafone

Nú er tað vorðið nógv bíligari at brúka telefonina uttanlands. Við Data Traveller sparir tú upp til 80 % á internetnýtsluni, og vit senda tær eitt sms fyri hvørjar 300 kr, ið tú brúkar á internetinum. Við Passport kanst tú tosa leingi og bíliga, óansæð um tú ringir ella um onnur ringja til tín. Tænasturnar eru galdandi í 33 evropeiskum londum. Tær eru ókeypis fyri allar kundar við føstum haldi hjá Vodafone. Data Traveller

Kostnaður

Nú

39 kr.

Fyrr

200 kr.

Data Traveller er tænasta, ið vit veita øllum okkara kundum við føstum haldi. Eingin tilmelding er neyðug.

Passport

Minuttgjald

Byrjanargjald

Ringja

2 kr.

7 kr.

Móttøka samrøðu

0 kr.

7 kr.

Fá tær „Passport“ við at sms ’a Passport ti l

1910

Vanligur kostnaður er galdandi fyri SMS og data.

Treytir: Internetnýtslan verður roknað frá mánaðarbyrjan til mánaðarenda, sostatt er samlaða nýtslan í fráboðanar sms’unum galdandi fyri verandi mána. Sms-boðini eru vegleiðandi, tí tey verða send út við eini seinkan á 15 min. Tænasturnar eru galdandi í Belgia, Bulgaria, Danmark, Estlandi, Eysturríki, Finlandi, Fraklandi, Gibraltar, Grikkalandi, Grønlandi, Hollandi, Írlandi, Íslandi, Italia, Kekkia, Kypros, Letlandi, Liechtenstein, Litava, Luxemburg, Malta, Noregi, Pólandi, Portugal, Rumenia, San Marino, Slovakia, Slovenia, Spania, Stóra Bretlandi, Svøríki, Týsklandi og Ungarn.

4 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

ATLANTIC REVIEW 32014 / 5

BUY YOUR GIFTS IN VØRUHÚSIÐ TAX-FREE

2 1

6 4

1. Tela glasses and carafe from DKK. 99 - 2. Sprinkle Bed Linen DKK. 550 - 3. HAY cloths (2 stk. ) DKK. 69 - 4. Bowl table from DKK. 2.999 - 5. Cosy in Grey lamp DKK. 1.759 - 6. Kutter DKK. 149 - 7. Kubus from DKK. 449 8. Volet DKK. 149

á Hjalla 12, Tórshavn, www.voruhusid.fo

Vinnukundadeildin í Eik

Tryggja tær arbeiðsfrið Fá tíð til tað, sum hevur týdning fyri tína fyritøku, við góðari og skjótari ráðgeving.

www.eik.fo

tel. 348000

Magnus Emil er vinnukundaráðgevi í Eik. Sum partur av tænastuvinnutoyminum hevur hann innlit í og áhuga fyri tørvinum og dagligdegnum hjá kundum sínum. Vit arbeiða eftir meginregluni um, at góð ráðgeving og skjótar svartíðir tryggja, at tín tíð og tín orka verða brúktar til títt virksemi.

ATLANTIC AIRWAYS

Globalization in the North Atlantic This edition of Atlantic Review features articles about nature, business, music and fashion design. Read the story about the new statue in Mikladalur, where 1500 people were gathered to witness the unveiling of a statue that is erected for the purpose of attracting tourists to Kalsoy. Read also about Lítla Dímun, which is the smallest of the islands in the Faroe Islands. The island is so steep that it seems impossible to climb onto it. Nevertheless, brave people and shepherds have tended to the island for centuries. Their endeavours have been rooted in a will to do the impossible, which can also be said about 67-year-old Kristian Blak, who moved to the Faroe Islands from Denmark in 1974 and established the record company Tutl, which has released some 500 LPs and CDs in the Faroe Islands and abroad. Kristian Blak is highly respected as a pioneer on the Faroese cultural scene and many musicians have him to thank for their music breakthroughs. Jóhanna av Steinum is a Faroese fashion designer who gets her inspiration from old Faroese knitting patterns and children’s naive playfulness. Her company STEINUM is as international as they get. She is 8 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

currently based in Denmark and her products are knitted in Ukraine, where local knitting ladies do the work. Jóhanna av Steinum is currently in the process of moving to Ukraine to oversee the work there personally. The skilled craftsmen working for PAM Offshore Service based in Tórshavn can also be said to be highly international. The company is a subsidiary of the MEST shipyard and currently employs a total of 200 skilled craftsmen in Norway. Most of them work for two weeks abroad and have three weeks off at home in the Faroe Islands. It pays well and the job comes with many professional challenges, which is why more and more Faroese skilled craftsmen travel to Norway to work, and which by the way is a main driver behind Atlantic Airways’ decision to increase the frequencies between the Faroe Islands and Bergen in Norway. We will also present Mallorca, our newest travel destination. Flights to Mallorca will begin in June 2015. There are many exciting things to experience on this island and travellers from the Faroe Islands will get the opportunity to travel with ease and comfort directly to one of the most famous

travel destinations in the world. Atlantic Airways already flies directly to Barcelona, which is a very popular travel destination. Atlantic Airways is happy to make it possible for people to work and travel abroad and we are also happy to make it possible for people to travel to the Faroe Islands to experience the breath-taking natural scenery, culture and art that the country has to offer. Nature itself is a work of art and now that magnificent statutes are placed on rocks along the shore line, where the surf sometimes breaks over them, experiencing nature becomes an even more spellbinding experience. I hope that you will enjoy the stories in this magazine and I wish you a pleasant and inspiring journey!

Jørgen Holme, CEO Atlantic Airways Ltd

Skeið á Vinnuháskúlanum VINNUHÁSKÚLIN BRM skeið

Tecdis skeið

Flutningur av vandamiklum farmi

ERM skeið

SSO skeið

Ketilpassaraskeið

Ship Handling

§ 16 skeið

GMDSS skeið

Skeið í heilsulæru

ISPS skeið

LRC skeið

ARPA skeið

Endurnýggjan av vinnubrøvum

ECDIS skeið

Tankers Safety skeið

TRYGDARDEPILIN VIÐ ÁIR Eldsløkking umborð á skipi

Eldsløkking fyri skipsyvirmenn

Trygdarskeið fult

Endurtøkuskeið eldsløkking u.s.

Endurtøka IMO 80

Bátaføraraskeið

Sløkkileiðsla umborð á skipi

Trygdarskeið grundleggjandi

Medisinsk fyrstahjálp

Skeiðini eru sambært STCW-sáttmálanum. Koturnar til skeiðini finnast á heimasíðu skúlans.

Vinnuháskúlin . Boks 104 . 110 Tórshavn Tel 350 250 . info@vh.fo . www.vh.fo ATLANTIC REVIEW 32014 / 9

DULDARFULLA KONAN VIÐ HAVIÐ TEKSTUR BIRGIR KRUSE MYNDIR INGI SØRENSEN, DÁVUR WINTHER

Standmyndin hjá Hans Paula Olsen av Kópakonuni stendur nú á Stórakneysa í Mikladali, har hon skal draga fleiri ferðafólk í Kalsoynna. So væl er hon stoypt føst í kneysan og tryggjað, at brimið vinnur ikki á henni. Ikki færri enn 1.500 fólk vóru í Mikla dali, tá standmyndin varð avdúkað, og kalsoyingar og fyrireikarar eru ernir av avrikinum

10 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

ATLANTIC REVIEW 32014 / 11

Jógvan Skorheim, borgarstjóri í Klaksvík, og Oliver Joensen, ein av stigtakarunum til standmyndina av Kópakonuni

Bjørn Kalsø, landsstýrismaður við mentamálum, avdúkar standmyndina í Mikladali í august 2014

12 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Kópakonan er føroysk frumsøgn, sum skrivar seg inn í ríku søguhevdina um havmoyggjar kring alt Norðuratlantshav

bara ein bygd, Trøllanes, eftir. Hana eigi eg á, tá eg fari út á Kallin. Nú er tað Kópakonan, sum so nógvar søgur ganga um í Norðuratlantshavi. Havi sett bilin frá mær við Sunnanáveg á Kappanum, tey rópa. Heimkunnigi langfaramaðurin vísir mær yvir í Eivør Pálsdóttir syngur í sambandi við avdúkingina

Norðnatún, út á Hundrað og oman á Bakkaveg við brøttu trappunum oman til Stórakneysa á Helluni. Hann verður inntonktur og fær sær eitt nýtt rull, sleikir tunna pappírið og starir út á sjógv. “Meðan vit hava Kallin, so hava teir Konuna,” sigur hann. Og tó. Nú hava kalsingar fingið Kópakonuna í skapinum hjá Hans Paula Olsen.

“Skalt tú síggja kópakonuna, skalt tú út úr bilinum og heilt oman á Bakkan, annars sært tú einki,” sigur bygdamaðurin

HAVMOYGGJAR Í ÚTNORÐRI

turrisliga, meðan sigarettstubbin dandar upp og niður á

Kópakonan er føroysk frumsøgn, sum skrivar seg inn í ríku

vørrini. Eg havi preiað hann á vegnum og spurt um leiðina

søguhevdina um havmoyggjar kring alt Norðuratlantshav.

til kendastu standmynd í nýggjari tíð, Kópakonuna. Við strendurnar kunnu vit skifta hesar moyggjar sundur í “Tað er, sum tá mikladalsmaðurin á trettandunátt sníkti seg

tríggjar bólkar: kópakonuna, sum eina tíð fer upp á land,

inn á hana og stjól húðina. Hann sá hana ikki, fyrr enn

áðrenn hon aftur verður drigin í havið, havfrúnna, ið hevur

hann var niðri á Helluni,” sigur veðurbardi maðurin og

tølandi makt á monnum, og so havsins móðir, sum heldur

stingur hendurnar í lumman. Hann spýtir skeivt niðan í

havsins dýrum aftur, til onkur greiðir henni hárið. Tá letur

bøin, meðan glóðin hongur í munnklovanum.

hon dýrini stíga upp úr havinum og tæna fólki á landi.

Vit eru í Mikladali norðarlaga á Kalsoynni. Umframt Kópa

Mestsum somu amboð hava søguliga verið brúkt at veiða

konuna, sum mátar tveir metur og trýss, búgva seytjan

kóp í útnorðri. Í Íslandi skulu vit heilt aftur til 1875 at finna

konur og tólv menn í bygdini.

seinastu harpunina, sum varð nýtt á kópaveiði. Í Føroyum var vanligt at sníkja seg inn á kópin og sláa hann. Hetta var

Eg eri komin úr Klaksvík við Sam, ið siglir um Kalsoyarfjørð

oftast í einum myrkum látri, har til bar at fara innar við

til Syðradals. Havi koyrt gjøgnum tríggjar tunlar, og nú er

látraljósi til gongu ella í báti. ATLANTIC REVIEW 32014 / 13

Søgnin um Kópakonuna sigur okkum, at tað roynist ikki væl at broyta onnur við at leggja bond á tey

Tignarlig standmynd í stórslignum umhvørvi

Nógvar sagnir vórðu spunnar úr gandakenda látrinum, helst tí kópur varð hildin

burtur, so tey ikki vóru børnunum at

at hava menniskjaligar eginleikar. Sagnir siga frá kópum, sum einaferð um árið,

meini. Bóndahúsini vóru rein og nosslig,

á gomlu jólanátt, komu upp á land og lótu seg úr haminum og gjørdust menniskju

tá hon fór frá manni og børnum og

av báðum kynum.

kastaði seg í havið til fólkið, hon var av.

BÓNDIN Á SUNNANÁGARÐI

Maðurin syrgdi sáran, tá hann varnaðist,

Søgnin úr Mikladali sigur, at bóndin á Sunnanágarði tók hamin hjá vakrastu

at konan var rýmd, men hon kom til

gentuni og goymdi hann, so hon ikki slapp aftur í hann, áðrenn sólin reis úr

hansara í dreymi og minti hann á ikki

havi. Ímóti sínum vilja noyddist hon heim við bóndanum og fekk sum frá leið

at drepa teir báðar smáu nósarnar

børn við honum. Hóast árini gjørdust mong, longdist henni aftur í havið.

innast í látrinum, tá hann næsta dagin fór at sláa kóp. “Hesi eru børn míni,”

Ein dagin eydnast henni at fara í hamin, tí maðurin, sum var á útróðri, hevði

segði hon. Maðurin legði líka í. Hann

gloymt kistulykilin í lásinum. Hon ruddaði, sløkti eldin og goymdi alt hvast

var óður og drap frá hond.

14 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Tá kom vreiðin yvir mannin, bygdina og alla oynna. So nógv úr Kalsoynni skuldu sjólátast, at tey skuldu kunna taka í hondina hvørt á øðrum og sláa ring um alla oynna, ið fram við sjóvarmálanum er fjøruti kilometrar. Líknandi sagnir verða sagdar í Íslandi og í Hetlandsoyggjum. MILLUM BYGD OG BÝ Sunnan fyri Mataránna á Syðradali hitti eg Bjørn Kalsø, sum til gerandis er mentamálaráðharri við stórari skriv stovu suðuri í Havn. Í dag hevur hann lagt slipsið og er í vásaklæðum, tí hann hevur verið á fjalli. Bjørn er fegin um Kópakonuna, sum honum fall í lut at avdúka á Helluni í Mikladali fyri 1.500 fólkum 1. august í ár, meðan Kring

Kópakonan á veg niðan í bygdina

varpið sendi til alt landið. “Livihátturin í býum fjart frá náttúruni hevur ført við sær ein longsul eftir upplivingum burtur frá strongda býarlív inum og nærri náttúrini,” sigur Bjørn og greiðir frá, at nú

PRIVAT VERKÆTLAN

síggjast alt fleiri ferðandi í oynni.

Tá eg koyri oman á nýggju ferjuleguna í Syðradali umborð á Sam, møti eg Oliveri Joensen á grøna dekkinum. Hann er

“Søgnin um Kópakonuna sigur okkum, at tað roynist ikki

ikki bara blaðstjóri á Føroya elsta blaði, Norðlýsinum, sum

væl at broyta onnur við at leggja bond á tey. Bóndin tók

fyrstu ferð kom út í 1915. Saman við Ólavi Samson og Olivuri

Kópakonuna úr sínum natúrliga umhvørvi við at taka

Thomsen var hann eisini stigtakari, tá tankin um nýggju

hamin, hennara frælsi og læsa hann niður í kistuna. Men

standmyndina tók seg upp fyri fýra árum síðan.

eftir hetta fór alt at snúgva seg um lykilin og kistuna. Friðurin var úti, og tá ið høvið beyðst, rýmdi Kópakonan,”

“Hugskotið kom, tí nógv skriving var í 2010, har víst varð á,

sigur Bjørn Kalsø.

at vit dugdu ikki nóg væl at brúka søgu og sagnir í ferða vinnuni,” sigur Oliver í spartansku salongini á Sam.

Hann heldur fram: Bólturin varð fyrstu ferð kastaður upp í loft á fundi hjá “Tíðarandanum at flyta av bygd og í bý fáa vit ikki steðgað

Føroya Sjómannadegi. Ólavur, sum hevði tilknýti til Mikladal,

við at taka frælsið at velja frá fólki, eins og bóndin á

systkinabarnið Olivur, ið er hálvur mikladalsmaður, og

Sunnanágarði gjørdi við Kópakonuna. Í so máta er einki

Oliver sjálvur loftaðu honum.

broytt. Men júst lokalar verkætlanir sum hendan við standmyndini kunnu vera við til at skapa betri fortreytir fyri

”Fyrsta uppgávan var at seta okkum inn í søgnina, tosa við

meira lívi í bygdini og allari oynni.”

mikladalsfólk og gera eina neyva ætlan, ið skuldi bera á ATLANTIC REVIEW 32014 / 15

Eg veit ikki, men hon vil eitthvørt, tá eg síggi hana, og tað er gott

mál. Vit fingu stuðul frá kommununi, gjørdu eina kostnaðarætlan og ein innbjóðandi bókling,” sigur Oliver Joensen og steðgar við størsta ivamálið - havið og brimið. ”Flestu stuðlar spurdu ivasamir, um Kópakonan fór at standa móti ógvus liga briminum á helluni, og um Stórikneysi fór at halda. Klæmint Østerø frá Landsverki kom til ta niðurstøðu, at vit skuldu rokna við, at standmyndin skuldi standa fyri eini 13 metrar høgari 100 ára aldu, og tað metti hann ikki, at fyrsta uppskotið megnaði,” greiðir Oliver frá.

niður í helluna, so Kópakonan ikki fer í briminum. Hóast verkætlanin bleiv dýrari og størri, enn vit mettu, hava okkara kommuna, føroyskir grunnar og

Verkfrøðingurin, Preben Hansen, kom

vinnulívið tikið so væl undir, at vit kundu svara hvørjum sítt, nú alt er liðugt,”

tí upp í leikin við serligari vitan um

sigur Oliver Joensen.

hesi viðurskifti, og Hans Pauli Olsen lagaði standmyndina soleiðis til, at

VØKUR OG TÓ GRIM

hon lýkur øll krøv, sum verkfrøðing

Hann er serstakliga fegin um standmyndina, tí tá hann hyggur eftir andlitsbrái og

urin setti, og tey vóru ikki fá. Oliver

akslum hennara, sær hann eina avbera vakra kvinnu, men eisini eina kvinnu við

rættar upp á brillurnar, ið nú eru niðast

myndugleika, ið veit, hvørjum hon fer eftir. Rúm er eisini fyri at undrast og

á næsatippinum og lyftir fremstafingur.

spyrja, um hon kanska er á veg í dans at finna sær maka, um hon er á veg niðan at biðja bóndasonin eiðra mann og børn, ella um hon er á veg niðan í bygdina at

”Fyri tað fyrsta stendur hon á trimum

biðja ilt yvir mikladalsfólk og alla oynna.

rustfríum stálsúlum, ið eru 48 mm tjúkkar og røkka hálvan annan metur

“Eg veit ikki, men hon vil eitthvørt, tá eg síggi hana, og tað er gott. Annan vegin

niður í kneysan. Fyri tað annað eru

ímyndar vakurleikin tað hugnaliga í søguni, meðan hamurin, ið vendir fitjurnar

fimm tjúkkar stálflatur sveisaðar

niðaneftir, og kópahøvdið ímynda ræðuleikan í søgnini. Nú stendur hon so har

vatnrættar inni í standmyndini upp í

sum ein ferðavinnumagnet, ið vit vóna, at fólk í Kalsoynni fara at duga at fáa

akslahædd. Landsverk hevur so eisini

eina vinnu burturúr, tí hetta er endamálið við Kópakonuni á Stórakneysa,” sigur

borað fimm fjallaboltar 3½ metur

Oliver Joensen.

16 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Visti tú, at menn, ið javnan drekka meir enn tríggjar alkoeindir um dagin, t.d. tríggjar pilsnarøl, eru í tvífalt størri vanda fyri heilabløðing enn ein, ið onki drekkur. Tú økir eisini um vandan fyri ov høgum blóðtrýsti og krabbameini í livrini.

Á www.folkaheilsa.fo kanst tú lesa meira Har kanst tú rokna út, hvussu nógv alkohol tú drekkur um vikuna. Har sært tú eisini, hvørjir fjaldir vandar kunnu standast av tíni nýtslu.

Sjúkur, ið standast av rúsdrekkanýtslu, økja vandan fyri tunglyndi og koma ofta til sjóndar, áðrenn tú verður sjúkliga hugtung/ur. Tess størri nýtsla, tess størri vandi. Heldur rúsdrekkanýtslan uppat, batnar tunglyndið. Meira enn áttandi hvør av teimum, sum líða av angist, hava eisini sjúku, sum stendst av rúsdrekkanýtslu. Rúsdrekka fær ringt svøvnlag at versna. Um tú drekkur meir enn, hvat mælt verður til, er vandin fyri, at arbeiðsavrikið hjá tær gerst vánaligt og størri vandi fyri arbeiðsloysi. Rúsdrekka er ongantíð vandaleyst.

Tað er lítil vandi fyri at gerast sjúk/ur av rúsdrekka, um drukkið verður í mesta lagi KVINNUR

MENN

alkoholeindir um vikuna

7 14

ATLANTIC REVIEW 32014 / 17

The Mysterious Statue of Mikladalur In the village of Mikladalur on the island of Kalsoy, there is a splendid statue of a

That was when the wrath descended

woman called the The Seal-woman. Hans Pauli Olsen, a celebrated Faroese

upon the man, the village and the

sculptor, has created the statue. A total of 1500 people were present when Minister

entire island. Legend says that as many

for Culture Bjørn Kalsø unveiled the statute in August of this year.

men would die at sea as can hold hands around the island, which is 40

An old Mikladalur legend tells the story of the farmer from Sunnanágarði who

kilometres along the shoreline.

stole the skin from the most beautiful of the seal-girls and hid it so that she could not return to the sea. She was forced against her will to go with the farmer and

Fortunately that prophesy never came

eventually she bore his children. As the years progressed, she never forgot her

true. Now, however, the Seal-woman

home in the sea.

has come to glory in Mikladalur, but what might she be planning. That is

One day she managed to retrieve her seal-skin, because the man who was out in

something that people may contem-

his boat had forgotten the key in the chest-keyhole. She tidied the house, extin-

plate as they watch the beautiful statue

guished the fire, and cleared away all sharp objects to protect the children.

in Mikladalur.

The man grieved dearly when he realised that she had escaped, however she appeared to him in a dream and pleaded with him not to kill the two baby seals inside the seal cave when he returned to hunt seals. “They are my children,” she said. The man didn’t care. He was mean and killed everything he could get his hands on. 18 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Framsýningar Upplivingar TilTøk í Føroya heitasta húsi FraMsÝning

gisP!

Gisp! er heiti á framsýning, sum setir sjóneykuna á norðurlendskar teknirøðir sum listarák. Søgur verða sagdar, endurskapaðar, reistar og fyribeindar, tá ið hugflog og veruleiki verða vavd saman.

Í sambandi við framsýningina er Norðurlandahúsið eisini vertur fyri trimum ymiskum verkstovum, sum varpa nýtt ljós á teknirøðstílin.

verksTova

Málbólkur: Yrkislistafólk

Málbólkur: Øll vaksin

Peter madsen

Bjarni Hinriksson

verksTova

Bárður Oskarsson og malin Biller Málbólkur: Børn og ung

Framsýningin letur upp 24. oktober Ókeypis atgongd

20. september

25. oktober

15. november

Atgongumerki: 100 kr.

MUsicalkonserT

sangleikUr

TilTak

geyTin

Christina Elisabeth fer at framføra sangir úr kendum og minni kendum sangleikum, sum hon hevur verið við í tey seinastu 10 árini.

Studentaskúlanæmingar úr Hoydølum framføra sangleikin Grease í Norðurlandahúsinum. Hesin rock n’ roll sangleikur er skrivaður í 1971, men er nokk best kendur frá filminum, sum kom út í 1978.

Norðurlandahúsið verður karmur um stórt alment tiltak við kjaki, framsýningum, bókasølu og nógvum øðrum spennandi fyri allar aldursbólkar

Vístir verða nýggir, føroyskir stuttfilmar. Eftir sýningina verður avdúkað, hvør vinnur Geytan og áskoðaravirðislønina.

22.–23. november

11. desember kl. 19.00 Atgongumerki: 125 kr.

Christina Elisabeth mørkøre

grease

11. oktober kl. 19.30 Atgongumerki: 150 kr.

Frumsýning 7. november kl. 16.00 Atgongumerki: 225 kr.

Bókadagar 2014

Føroyskt filmskvøld

vit eru errin av norðurlandahúsinum. grót, flag og træ í arkitektoniskum samljóði. Men norður landahúsið er nógv meira enn góðir karmar. innihald og upplivingar eiga at vera í fremstu røð, og øll skulu kenna seg vælkomin. Tí siga vit, at Føroya feitasta hús er eisini Føroya heitasta hús.

www.nlh.fo

Norðurlandahúsið ATLANTIC REVIEW 32014 / 19

Jóhanna av Steinum

TEKSTUR GRÆKARIS D. MAGNUSSEN/INGIBJØRG JACOBSEN MYNDIR STEINUM, BÁRÐUR EKLUND, MURELDUR, HEIÐRIK Á HEYGUM, JÓNFRÍÐ ELIASEN

20 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Hendan dagin í september, tá vit tosaðu við klædnasniðgevan Jóhonnu av Steinum, var íbúð hennara í Keypmannahavn á tremur við troyggjum, sum júst vóru komnar úr Ukraina, har troyggjur hennara við føroyskum mynstrum verða bundnar. Nú flytur Jóhanna av Steinum sjálv til Ukraina

ATLANTIC REVIEW 32014 / 21

Tað er ikki tað sama at lata seg hugkveikja av onkrum og so at herma eftir onkrum

Hon er ein av okkara fremstu sniðgevum, og bundnu klæði hennara eru væl dámd. Vørurnar við merkinum STEINUM verða seldar í nógvum av heimsins londum. M.a. verða tær seldar í Týsklandi, Hollandi, Belgia, Slovenia, Russlandi, Italia, Fraklandi, Svøríki, Noregi og Danmark. Størsti marknaðurin er sostatt Evropa. Og allar vørurnar eru bundnar. Jóhanna av Steinum hevur altíð havt áhuga fyri sniðgeving. Fyri nøkrum árum síðan skipaði hon fyri framsýning av verkum hjá abbasystur síni, Katrinu Mariu Hansen. Hetta vóru verk, sum ongantíð fyrr vóru sýnd fram og góvu teimum vitjandi góðan íblástur. Eisini Jóhanna av Steinum læt seg hugkveikja av verk unum hjá abbasystrini. ”Eg havi sjálv fingið nógvan íblástur av verkunum. Í Føroyum hava fólk lyndi til at binda nógv líka og herma nógv eftir sniðgevum. Tað er ikki tað sama at lata seg hugkveikja av onkrum og so at herma eftir onkrum. Tað hevði verið stuttlig ari, um fólk vóru eitt sindur meira original,” heldur hon. ÚTBÚGVING ÚR ONGLANDI Jóhanna av Steinum hevur útbúgving av ensku skúlunum London College of Fasion og Saint Martins Fasion School. Hon var liðug at lesa í 2007. 22 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Jóhanna av Steinum

Edi dolupta volorem non nia vellum doluptis accuptas magni con corrund untiasperit, ipicatium aut

Í lestrartíðini í Onglandi duldi hon ikki

Fyritøkan STEINUM fór undir sítt virksemi í 2009/2010. Sjálv lýsir Jóhanna av

fyri, hvaðani røtur hennara vóru. T.d.

Steinum fyritøkuna soleiðis:

var kolleksjónin, sum hon gjørdi á skúlanum við lestrarenda, rættiliga

”STEINUM er ein føroysk bindifyritøka, sum heldur til í Danmark. Tað, sum

føroyskt ávirkað við føroyskum

eyðkennir brandið, eru sterku litirnir og í eygafallandi mynstrini. Sniðini bera

mynstrum. Nógv av mynstrunum

mangan brá av skemti, sum er blandað við einum ferili av barnsligum naiviteti.

høvdu sprelskar litir, og tey kundu

Litblandið er ofta inspirerað av háttinum, sum børn kundu funnið uppá at sett

tykjast barnslig, sum vit eisini kenna

litir saman,” sigur hon.

tey í dag. ATLANTIC REVIEW 32014 / 23

GATT-TOLLUR FORÐAR Síðan STEINUM fór undir sítt virksemi, hevur høvuðssætið verið í Danmark, har Jóhanna og maður hennara, Dánial Hoydal, eisini hava búð seinastu árini. Hon hevði onki havt ímóti at flutt fyritøkuna til Føroya, men tað er ikki sum at siga tað. ”Skalt tú búgva í Føroyum og hava fyritøkuna har, er eisini neyðugt at hava goymsluna í landinum, men

at senda av aftur landinum enn t.d. úr Danmark, so hetta er rættiliga trupult, tó

tollviðurskiftini gera tað trupult at

at eg hevði tímað væl at komið heimaftur,” sigur hon.

hava tílíka fyritøku í Føroyum,” sigur Jóhanna av Steinum.

Men tað verður ikki á hesum sinni, tí Jóhanna av Steinum fer í staðin til Ukraina at búgva í eitt knapt ár, og tað er ikki av tilvild.

”Okkara vørur verða framleiddar í Ukraina, og tá hesar vørurnar koma til

BINDIKONUR Í UKRAINA

Føroya, verður GATT-tollur lagdur

Alt handbundið hjá STEINUM verður bundið í Ukraina. Eitt lið av bindikonum

omaná. Tað ger vørurnar nógv dýrari

ger allar vørurnar.

24 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

STEINUM er ein føroysk bindifyritøka, sum heldur til í Danmark. Tað, sum eyðkennir brandið, eru sterku litirnir og í eyga fallandi mynstrini

”Í 2010 settu vit eina lýsing í bløð har

”Maður mín arbeiðir fyri fyritøkuna, Keel, sum føroyingar eiga. Fyritøkan hevur

vesturi í Ukraina, har vit lýstu eftir

eina skrivstovu í Ukraina tætt við polska markið. Har hevur hann fingið tilboð at

bindikonum. Vit bóðu bindikonur

arbeiða í eina tíð. Hann er longu farin avstað, og nú fari eg eisini,” sigur Jóhanna

koma til upptøkuroynd, og nógvar

av Steinum.

royndu seg. Bindikonurnar fingu nakrar uppgávur, og út frá tí arbeiði

Hon vísir ikki aftur, at tað kann vera ein fyrimunur fyri fyritøkuna, at hon sjálv

num vórðu tær valdar,” sigur Jóhanna

býr í Ukraina.

av Steinum. ”Tá eri eg upp aftur nærri bindikonunum, og eg vænti heilt víst, at tit fara at Í dag standa dugnaligar bindikonur í

síggja tað aftur í klæðunum. Tað kann næstan ikki vera øðrvísi, tá tú kemur í

bíðirøð eftir at sleppa at binda fyri

heilt annað umhvørvi. So, jú, eg eri vís í, at tað fer at síggjast aftur,” heldur hon.

Jóhonnu, men nú hon flytur til Ukraina,

eru ikki bara bindikonurnar orsøk til,

ÚTLENDSKT TÓGV

at hon flytur.

Jóhanna av Steinum kundi á ein hátt hugsað sær at brúkt føroyskt tógv, men tað ATLANTIC REVIEW 32014 / 25

Eg havi nógv altjóða viðskifta fólk, og tað má eg at taka hædd fyri, men mynstrini eru ógvuliga føroyskt ávirkað

er ikki sum at siga tað, tí føroyska tógvið skriðar illa, og STEINUM hevur nógv

”Tað er týdningarmikið at varðveita

ymsisk viðskiftafólk at taka atlit til.

tey tingini, sum eyðkenna títt merki. Tí brúki eg framvegis nakrar av somu

”Eg havi nógv altjóða viðskiftafólk, og tað má eg at taka hædd fyri, men

litunum og nøkur av somu

mynstrini eru ógvuliga føroyskt ávirkað. Har eru føroyska natúran, føroyingar,

mynstrunum, men tey verða brúkt

føroysk klæði, føroyskir litir o.s.fr.,” sigur hon.

øðrvísi. Tað skal ongantíð vera ivi um, hvør tað er, sum hevur framleitt

Tískil er tógvið, fyritøkan nýtir, útlendskt, og við hesum tóvnum hugtekur

vøruna,” sigur hon.

kreativi føroyski sniðgevin fólk kring heimin við sínum sprelsku litum og mynstrum. Jóhanna ætlar ongantíð at víkja heilt frá sínum upprunaeyðkennum,

Í 2014 er ein heilt serlig heklað blóma

so hennara vørur ikki verða at kenna aftur. Tí líkjast vørurnar hjá STEINUM ár

komin á nøkur av klædnapløggunum

eftir ár, men tær mennast og broytast eisini. Hugskotið er, at tú skalt ongantíð

hjá STEINUM. Tað var ein kona í

ivast í, at hetta er eitt STEINUM-plagg.

26 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

sansir.fo

Enjoy the most beautiful bustrip in the world

DAYS ONLY 500 DKK

DAYS ONLY 700 DKK

Mykines not included. Children 7-15 years old half price. ATLANTIC REVIEW 32014 / 27

Faroese Designer in Ukraine Jóhanna av Steinum is one of the leading Faroese fashion designers and her wool creations are very popular. The STEINUM label is sold in countries such as Germany, Netherlands, Belgium, Slovenia, Russia, Italy, France, Sweden, Norway and Denmark. Jóhanna av Steinum is educated at the London College of Fasion og Saint Martins Fasion School. She completed her education in 2007. While studying in England she never concealed her roots. Even her graduation collection was heavily influenced by the Faroe Islands with Faroese patterns. Many of the patterns have lively colours and a child-like playfulness to them just as we see in her work today. The STEINUM company began its activities in 2009/2010. Jóhanna av Steinum describes her company in this manner: Ukraina, sum kom til Jóhonnu og segði, at hon dugdi ikki at binda, men hon dugdi at hekla og spurdi Jóhonnu, um hon

“STEINUM is a Faroese knitting company based in Denmark.

kundi brúka heklaðu blómuna til nakað.

What characterises the brand is the strong colours and catchy patterns. The designs are playful and have a dash of

”Nú er blóman at síggja á fleiri av okkara klædnapløggum,”

child-like naiveté. The composition of colours is inspired by

sigur Jóhanna av Steinum.

the way children like to compose colours,” she says.

VÓNIR UM FRIÐ Í UKRAINA

All of STEINUM’s hand-knitted products are knitted in

Harðir bardagar hava seinastu tíðina verið í Ukraina. Fyrst

Ukraine. A team of knitting ladies manufacture all the

hertók Russland Krim-hálvoynna, og síðan hava harðir

products.

bardagar eisini verið har eysturi í landinum. Higartil hava bardagarnir kravt umleið 2.500 mannalív.

“In 2010 we placed an ad in newspapers in the western Ukraine for knitting ladies. We asked women to come to an

Men júst hendan dagin í september, vit tosaðu við Jóhonnu,

audition and many showed up. We then selected the knitting

batnaðu vónirnar hjá mongum um frið í Ukraina, tí russiski

ladies through that process,” says Jóhanna av Steinum.

forsetin, Vladimir Putin, og ukrainski forsetin, Petro Poroshenko, skrivaðu undir fyrstu veruligu vápnahvíldina.

Today many talented knitting ladies stand in line to get a

Eina vápnahvíld, sum báðir partar vóna verður ein varandi

chance to work for Jóhanna, who will move to Ukraine in the

friðaravtala.

near future – to the knitting ladies and to her husband.

Enn er óvist, hvussu fer at gangast við vápnahvíldini, men

“My husband works for the Faroese company Keel, which has

Jóhanna av Steinum hevur langt síðan tikið avgerðina. Hon

offices in Ukraine close to the Polish border. He has been

skal næsta árið royna seg í Ukraina, so hon kann vera saman

given the offer to work there for a time. He has left already,

við manninum og ikki minst dugnaligu bindikonunum, ið

so now I’m going to join him,” says the colourful Faroese

skapa pløggini, hon sniðgevur.

fashion designer.

28 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Design Peter J. Lassen

Tel. (+298) 35 46 80 www.ide.fo

World Wide Classification and Related Services Faroe Islands

Denmark

Iceland

Laðagøta 3 · 490 Strendur Tel.: +298 74 81 51 · Fax: +298 44 94 51 E-mail: fro_fre@fo.bureauveritas.com

Vesterbrogade 149 · Building 4 · 1620 København V Tel.: +45 77 31 10 00 · Fax: +45 77 31 10 01 E-mail: dnk_csc@dk.bureauveritas.com

Suðurlandsbraut 16 · 3rd floor · 108 Reykjavik Tel.: +298 74 81 51 · Fax: +298 44 94 51 E-mail: isl_rjv@is.bureauveritas.com

Visit us on: www.bureauveritas.com www.veristar.com ATLANTIC REVIEW 32014 / 29

LÍTLA DÍMUN gimsteinurin TEKSTUR UNI ARGE MYNDIR KALMAR LINDENSKOV, HJALTI SKAALUM, FELIX VAN DE GEIN, UNI ARGE

í sjónum

Minsta oyggj í Føroyum tykist vera ómøgulig at vinna á, men hvalbingar hava í øldir røktað hana, og framvegis fara teir eftir slakti og fleyga lunda í oynni. Í 1830’unum vildu menn seta búgv í Lítlu Dímun, men amtmaðurin mælti frá, og so keyptu hvalbingar hana á víða gitnari uppboðssølu. Seinnu árini hava ferðafólk sigið í bjørgunum á forkunnugum túrum í oynni

30 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Hvørt mansbarn, sum hevur siglt í Suðuroyarfirði, hevur undrandi skoðað sermerktu oynna út fyri Hvalba, sum tykist vera so brøtt, at ókomandi er upp á hana. Lítil er hon á at líta, men otar tú teg inn undir hana, gáar tú eftir, at bjørgini eru bæði høg og stórsligin, og ætlar tú tær upp á hana, skalt tú fyrst tora at fara í land og síðan ganga 414 metrar upp á tindin. Tá hevur tú gingið bæði upp ígjøgnum stigar og eftir krókutum rásum. Lítla Dímun verður nevnd longu í Føroyingasøgu, sum umrøður hendingar í Føroyum um ár 1000. Onki hoyrist um

ATLANTIC REVIEW 32014 / 31

32 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Tiltikni stigin í Lítlu Dímun, sum øll skulu upp ígjøgnum, tá komið verður í oynna. Í dag er niðari parturin úr stáli, tí brimið tók stigan

Seyðarakstur í september 2014

hana síðan, men í 1584 stendur í fútaroknskapinum, at menn gjalda kongi leigu fyri at kunna fara út í oynna eftir seyði og fugli. Oyggin er eisini kongsins ogn í 1815, tá Løbner, amtmaður, skrivar til Keypmannahavnar, at ósemja er millum leigarar í Hvalba, Froðba og Øravík um, hvussu

Carl Emil Dahlerup, sum

oyggin skal rekast.

nú er vorðin amtmaður, mælir myndugleikunum í

Í 1830’unum fara menn at tosa um at seta búgv í oynni

Í 1830’unum fara menn at tosa um at seta búgv í oynni.

Keypmannahavn til at

Hesin áhugin skapar spenning um ognarviðurskiftini, og tá

selja Jóhan Mortensen

Christian Pløyen, amtmaður, og Lunddahl, fúti, fáa ítøkiligar

oynna, so sleppast kann

umsóknir um at festa oynna, mugu umstøðurnar kannast.

undan klandrinum um

Tann 18. juli í 1841 fer Christian Pløyen sjálvur út í oynna at

hana, men hvalbingar

kanna hana. Við er m.a. studenturin V. U. Hammershaimb,

mótmæla og krevja, at

sum í 1846 evnaði til føroyska skriftmálið.

hon verður seld á almennum uppboði. Amtmaðurin eftirlíkar ynskinum, og uppboðssøla verður so í Bú í Skálum í Hvalba

Saman við staðkendum fólki gongur Pløyen heilt upp á

24. august í 1850. Samstundis verða teir 32 leigararnir í

oynna. Hann hevur band á sær. Lunddahl, fúti, Mikkjal

oynni, ið flestir eru hvalbingar, uppsagdir.

Müller, skipari og staðkendur hvalbingur, og V. U. Hammers haimb bíða í bátinum undir oynni. Pløyen er sera hugtikin

Ikki sørt av spenningi er á uppboðssøluni. Ímóti Jóhan

av ferðini og greiðir frá, at hann hevur mangan brattan farið

Mortensen bjóða hvalbingar. Teir hava verið bæði í Færø

í Lítlu Dímun, sum ongin føroyingur hevði torað at gingið, og

Amts Sparekasse eftir ríkisdálum, í kongliga einahandlin

í sama andadrátti staðfestir hann, at óbúgvandi er í oynni.

um, har teir eisini eiga pengar, og heima á kistubotninum. Serliga tveir hvalbingar eru avgerandi í sambandi við søluna,

UPPBOÐSSØLA Í HVALBA

Pól Hansen við Neyst og Dánjal Jacobsen í Giljum, sum

Spenningurin um ognarviðurskiftini minkar ikki av hesi

hava mann at bjóða fyri seg. Teir treiskast leingi og keypa at

orsøk, tí 10. juli í 1849 søkir ein maður um at fáa Lítlu

enda oynna fyri 4.820 ríkisdálar.

Dímun til keyps. Hetta er Jóhan Mortensen, bóndasonur í Øravík. Hann var í 1839 vorðin leiðari í kongliga handlinum

Soleiðis gjørdist Lítla Dímun ogn hjá hvalbingum, og enn

norðuri í Klaksvík. Frá 1848 gjørdist hann leiðari í kongliga

tann dag í dag er hon einasta oyggj, sum er privat ogn í

handlinum á Tvøroyri. Sum 34 ára gamal í 1849 søkir hann

Føroyum. Hvalbingar hava síðan røktað hana væl. Oyggin

um at keypa Lítlu Dímun fyri 1.800 ríkisdálar.

er býtt sundur í tríggjar hálvmerkur, Skálahálvmørkina, Túnahálvmørkina og Giljahálvmørkina. Hon er 24 gyllin, og ATLANTIC REVIEW 32014 / 33

Lætt var ikki at fáa lívið av svarta seyðaslagnum. Lávus í Køkini, sum doyði í 1940 og var 17 ára gamal, tá seyðurin varð tikin av, mintist, at teir róku fyrst í nakrar dagar. Nógv gekk eftir, og síðan fóru teir við hundum í fleiri dagar at reka, men enn gekk nógv eftir, tí seyðirnir vóru kvikir sum harur. At enda tóku hvalbingar byrsu við. Summir seyðir vórðu skotnir, og onkrir, sum komu í tronga, lupu útav. Síðan er seyðurin í oynni javnan skiftur út. Aftrat seyðinum hevur fuglurin havt stóran týdning, og summir fleygingar menn hava gjørt stór hál. Føringa tíðindi vita at siga í august 1890, at fýra menn hava fingið 7.700 lundar í Lítlu Dímun. Ein dagin fekk ein

tey flestu, sum eiga í oynni nú, eiga ein hálvan gyllin hvør. Eigararnir hava samtykt ikki at selja ognarpartar av bygdini, men onkrir eru arvaðir burtur. SEYÐURIN OG FUGLURIN Lítla Dímun er ikki bara sermerkt í skapi. Svarti seyðurin, sum var í oynni, tá hvalbingar keyptu hana, var ógvuliga sermerktur. Írskir munkar høvdu hann mest sannlíkt við sær, og Lítla Dímun var einasta staðið í Føroyum, har hetta seyðaslagið framvegis fanst. Hesin svarti seyðurin við klønum beinum var tó so styggur, at til bar ikki at fáast við hann, og tí gjørdu hvalbingar av at taka hann av í 1868 og seta 270 áseyðir í oynna. 34 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

maður 850 lundar. Vikuna eftir fingu fýra aðrir menn 6.000 lundar. Tað mesta, ein maður hevur fingið, er 1.100 lundar ein dag. Í oynni hava eisini verið rænd lomavigaregg og nátaegg, og lundi hevur verið drigin. Í dag er minni fuglur í oynni, tó at fleygað verður, og lomvigareggum hava hvalbingar ikki sigið eftir síðan 1950’ini. Fyrr í ár sigu teir kortini eftir

mans vóru við henni. Teir vóru á veg úr

Lítla Dímun er ikki bara sermerkt í skapi. Svarti seyðurin, sum var í oynni, tá hvalbingar keyptu hana, var ógvuliga sermerktur

lomvigareggum í sambandi við eina

Ibiza á Vág við 200 tonsum av salti, tá veðrið brádliga versnaði. Teir slakkaðu ferðina við at hava so lítið av seglum uppi sum gjørligt, men brádliga var land fyri, og teir sigldu á Lítlu Dímun. Fyrsta náttin á oynni var ræðulig. Allir seks lógu gorhungraðir og ísakaldir á eini hellu, har teir nóg illa rúmtust. Regnið oysti niður, og vindurin leikaði í. Næsta morgun fóru teir longur upp

filmsupptøku, men nógvur lomvigi var

og fóru at byggja eina smáttu við

ikki at síggja, og teir, sum sóust,

STRANDAÐIR Í 17 DAGAR

steinum. Ein segldúkur varð breiddur

høvdu ikki allir vorpið. Nøkur egg

Ein tann mest merkisverda hendingin,

omaná. Her vóru teir í tveir dagar.

komu tó til høldar. Annar av sigmonn

sum knýtir seg at Lítlu Dímun, var í

Triðja dagin fann ein teirra Hellið. Har

unum var Allan Sveinbjarnarson,

1918, tá danska skipið Caspar sigldi á

vóru kabúss, ketil og brenni inni, ein

abbasonur 89 ára gamla Allon Næs,

oynna og sakk. Skonnartin Caspar var

eskja við svávilpinnum og ein fløska

ein av gomlu sigmonnunum í oynni.

heimahoyrandi í Rudkøbing, og seks

av lýsi. Nú var lagið betri.

Teir lora seyð niður av renningini í 70’unum

ATLANTIC REVIEW 32014 / 35

Menn uttan fyri Hellið í Lítlu Dímun, sum í øldir var einasta býlið í oynni

TOTAL SUPPLIER OF EQUIPMENT AND SERVICES FOR FISHING AND OFFSHORE VESSELS Navigation | Fishsearching | Communication

Vikmar p/f R. C. Effersøesgøta 22 FO-100 Tórshavn

36 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Tel.: +298 612182 Fax: +298 352183 info@vikmar.fo

www.vikmar.fo facebook.com/vikmar.fo

Seyðarakstur í 70’unum. Teir eru komnir á rættina á Hellurókini

Aftrat túrum við ferðafólkum hevur verið skipað fyri fólkafundi uppi á Lítlu Dímun. Hetta var í 2008, tá hundraðtals fólk vóru heilt uppi á oynni. Tey komu tá við tyrlu. Røðarar høvdu orðið, og harmonikan ljómaði í tjaldinum uppi á slættanum, har fólk dansaðu. Tey vitjandi vóru í oynni til morgunin eftir. Í ár var ætlanin aftur at hava fólkafund, men hóast veðrið var gott í summar, var ongantíð nóg klárt, tá flúgvast skuldi út. Soleiðis er Lítla Dímun. Hon liggur við Teir settu eitt signalflagg ovast uppi á oynni, og fleiri ferðir sóu teir bátar sigla framvið. Summir vóru so nær, at menninir gjørdu alt, teir kundu, fyri at verða hoyrdir og sæddir, men onki hjálpti. Ein av fyrstu døgunum fangaðu teir ein seyð, sum teir drupu og tóku við sær í Hellið. Kjøtið stoktu teir í margarini, og blóðið drukku teir. Ein annan seyð drupu teir eisini og ótu, og ein veingjaskerdan fugl fangaðu teir.

sama lag í havinum og argar tey, sum

Fyrsta náttin á oynni var ræðulig. Allir seks lógu gorhungraðir og ísakaldir á eini hellu, har teir nóg illa rúmtust

vilja vinna á henni. Stundum eydnast at koma upp á hana, men ofta mugu ferðirnar útsetast fyri brim ella mjørka. Júst av teirri orsøk er hon tann forkunnugasta oyggin í Føroyum at vitja. Hvørki tunlar, vegir, bátar, skip ella tyrla kunnu tryggja, at tú sleppur í oynna, men tá tað eydnast, er upp livingin ógloymandi, og tú kanst siga: Eg var í Lítlu Dímun!

Soleiðis búleikaðust teir í 17 dagar í Lítlu Dímun, og at enda fóru teir at hugsa um at gera ein flaka, so teir kundu sigla út til bátar, sum lógu í nánd og fiskaðu, men ikki hoyrdu teir. Hetta varð av ongum. Ein dagin hoyra teir so motorarnar á einum báti. Tá tveita teir bálið oman av berginum, men motorbáturin heldur leiðina fram. Aftur hildu teir, at ongin hevði sæð teir, men løtu seinni vórðu teir bjargaðir. BØTTAR UMSTØÐUR Seinnu árini eru hvalbingar farnir at skipa fyri túrum út í Lítlu Dímun við ferðafólki. Ikki er altíð so høgligt at koma út í oynna, og stundum verða túrarnir avlýstir, men meira enn so hevur bragdað, og tá hava ferðafólk fingið seg roynd við m.a. at síga 40 favnar niður av bergi. Eisini hava tey vitjað í húsinum skamt frá Hellinum, sum varð bygt í Hvalba og flogið út í oynna við tyrlu í 1999.

ATLANTIC REVIEW 32014 / 37

Lítla Dímun – The Smallest of the Faroese Islands Lítla Dímun near Suðuroy seems to be

island as habitable and in 1849 Jóhan

when Danish vessel Caspar sank after it

quite unconquerable, however the peo-

Mortensen from Øravík offered the king

hit the island. A total of six men were in

ple of Hvalba have tended to the island

1,800 rix dollars for the island.

the boat and they managed to survive

for centuries and they still climb onto

on the island for 17 days by eating two

the island to gather the sheep to slaugh-

The men of Hvalba heard about this

sheep and a bird. They saw several

ter in autumn and catch puffin. The

and they demanded that the island be

boats sailing past them, but the men in

island is very steep and grand. Should

sold at a public auction, which would

the boats did not hear their cries. They

you venture onto the island, you will

give them the opportunity to place a bid.

were eventually saved, because a lone

have to climb steep ladders and narrow

The auction took place on 24 August in

man in his boat saw them throwing

paths along the side of the cliffs once

1850, and the only bids given were those

flaming pieces from their fire off the side

you have gotten ashore.

of Jóhan Mortensen and the men from

of the island.

Hvalba. The men from Hvalba won the Lítla Dímun used to belong to the Dan-

bid for a total of 4,820 rix dollars and

The island’s owners have started organ-

ish king, and men from Suðuroy would

still own the island today. Lítla Dímun

ising excursion for tourists to the island

pay the king for the right to exploit the

remains the only privately held island

in recent years. The excursions are fre-

island for birds and sheep. These island

in the Faroe Islands. Today there are a

quently cancelled due to poor weather

caretakers

fiercely

total of 48 owners who climb the island

conditions, but sometimes everything

among themselves regarding the care-

would

disagree

every year for 200 sheep that they divide

works out and tourists have been able to

taking of the island, and eventually in

among themselves.

descend the cliff side on a line some 60

the 1830s some men applied for permis-

yards. They have also made trips to the

sion to settle permanently on the island.

One of the more peculiar incidents con-

little house on Lítla Dímun, which was

The Danish prefect did not view the

cerning the island occurred in 1918

built in 1999.

38 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Auditing // Accounting // Advisory // Tax

In order to foresee the future you must know the past Experts in international taxation and corporate finance issues and advisers to the Faroese business community Reliable and professional since 1964

WWW.JANUAR.FO

Ger dreymar tínar til veruleika

Okkara kønu HTH-starvsfólk hjálpa tær við tilrætttaleggingini

Óðinshædd 2 · Tórshavn Tel. 611 611 · hth.dk

ATLANTIC REVIEW 32014 / 39

SLÓÐBRÓTARI Á FØROYSKA TÓNLEIKAPALLINUM TEKSTUR UNI LEITISSTEIN HANSEN MYNDIR FOTOSTUDIO/FINNUR JUSTINUSSEN, KRISTIAN BLAK O.O.

Kristian Blak hevur sum stigtakari til plátufelagið Tutl verið avgerandi fyri, at 500 føroyskar plátur og fløgur eru givnar út síðan 1977. Onki forgjørt er tí í at siga, at hann er størsti slóðbrótarin yvirhøvur á føroyska tónleikapallinum. Men tað var av tilvild, at 67 ára gamli Kristian Blak, ið er dani av uppruna, yvirhøvur endaði í Føroyum

40 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

ATLANTIC REVIEW 32014 / 41

Kristian Blak uttan fyri heim sítt á Reyni í Havn

“Eg mangli bara at spæla fyri pingvinunum í Arktis, so havi eg spælt í øllum heimspørtunum. Men ætlanin er so avgjørt at fara at spæla fyri pingvinunum skjótt,” sigur Kristian Blak, tónleikari og stjóri í plátufelagnum Tutl, áðrenn alt andlitið lýsir upp við einum stórum brosi. Tað er ikki tað fyrsta, tú hugsar, tá tú sært Kristian Blak standa handan diskin í Tutl-handlinum á Káta horninum í Havn, at her stendur faddurin at føroyska tónleikapallinum. Maðurin, ið hevur gróðursett altjóða viðurkend nøvn sum Teitur, Eivör, Týr og Hamferð. Hóast hann er gránaður, eru hársniðið og skeggið at kalla óbroytt samanborið við, tá hann fyrstu ferð steig fótin á føroyskan klett í 1974. Klædnastílurin er eisini óbroyttur. Og hóast fótformaðu skógvarnir hendan dagin eru skiftir út við sandalur, er málið tað sama: Føturnir skulu hava tað behagiligt! Kristian Blak er eitt gjøgnumsúrgað barn av sekstiárunum, men hann er eisini ein býarmynd í Havn í orðsins mest jaliga týdningi. Alla tíðina, meðan vit tosa, koma alskyns fólk, leik sum lærd, á gátt í Tutl-handlinum at heilsa uppá. 500 ÚTGÁVUR Kristian Blak stovnaði plátufelagnið Tutl í 1977 og er enn stjóri í felagnum. Upprunaliga varð Tutl stovnað í sambandi við, at bólkurin hjá Kristiani, Spæli menninir í Hoydølum, skuldi geva út sína fyrstu plátu miðskeiðis í sjeytiárunum. Men ein heilt onnur útgáva setti nýggja plátufelagið á føroyska landkortið.

Teitur: Kristian Blak er undangongumaður bæði sum tónleikari, tónasmiður, plátufelagsmaður og konsert fyriskipari. Meðan restin av landinum fiskaði og ypti øksl, upptók hann fløgur í hellum og legði grundarsteinin undir lítla undrið, sum føroyski tónleika ídnaðurin er.

KRISTIAN BLAK ER EITT GJØGNUMSÚRGAÐ BARN AV SEKSTIÁRUNUM, MEN HANN ER EISINI EIN BÝARMYND Í HAVN Í ORÐSINS MEST JALIGA TÝDNINGI

42 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Mi quid mos enduntu mquodic te cumet aut es et experro rerchil.

ATLANTIC REVIEW 32014 / 43

Kristian Blak í Tutl-handlinum í Havn

“Vælferðarvísur hjá Kára P., sum vit góvu út í 1978, bleiv

GLAÐA HIPPIE-TILVERAN

so ótrúliga væl umtókt, at okkum gjørdist greitt, at vit máttu

Kristian Blak endaði í Føroyum av berari tilvild. Hann

skipa okkum betur sum felag fyri at kunna rúma tílíkum

vaks upp í lítlu bygdunum Seem og Tiset á Jútlandi og

útgávum,” sigur hann.

var yngstur av fimm systkjum. Foreldrini vóru fólka skúlalærarar. Hann var hegnigur ítróttamaður, íðkaði við

Hóast virksemið hjá plátufelagnum byrjaði í 1977, fekk tað

AGF Atletik og gjørdist danmarkarmeistari við felagnum í

ikki navnið Tutl fyrr enn í 1979, og navninum eigur Rannvá

1972. So væl lá fyri, at Kristian Blak eitt skifti var á danska

Simonsen, sum sat í nevndini, heiðurin av.

landsliðnum í longdarlopi.

“Tað stuttliga er, at á íslendskum merkir tutl at mjólka tað

Eftir loknan lestur í tónleiki og fronskum við lærda

síðsta úr eini útpíndari kúgv, og tað leiðir tankarnar til

háskúlan í Århus í 1970 undirvísti hann fyrst á studenta

nakað handilsligt og skitið. Á føroyskum er tutl rein poesi,”

skúlanum í Hobro, men árið eftir fekk hann fast starv í

greiðir Kristian Blak brosandi frá.

Fredericia. Í 1971 keypti hann skonnartina Marthu. Hann

44 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Eivör Í mínum eygum stendur Kristian Blak fyri tí ektaða, erliga, opna og góða tónleikinum. Honum tørvar ikki eina sjangru. Hann ger alt fyri tónleikin. Hann er tónleikanna vinur og gevur nýggjum spírum góða jørð at vaksa í. Uttan eldsálina Kristian Blak vóru vit tónleikarar í Føroyum nógv fátækari. Hellukonsert í Hesti

búði umborð og livdi eina fría og glaða hippie-tilveru við

havt við Føroyar frammanundan, var ein føroysk húgva, hann

tónleiki og gleði og gleimi.

bar á høvdinum í sambandi við eina víkingaframsýning.

ÆTLAÐI TIL GRØNLANDS

“Vit skuldu rógva eitt víkingaskip, og onkur helt, at tað hevði

Men hugurin at royna okkurt nýtt bylgdist í Kristiani, og í

riggað væl, um vit øll vóru í føroyskum húgvum.”

1974 fær hann starv á studentaskúlanum í Hoydølum og flytur til Føroya.

Tá Kristian Blak í dag lítur aftur á avgerðina at flyta til Føroya, heldur hann, at hon hevði rótfesti í, at hann leitaði eftir

“Ætlanin var allatíðina at fara til Grønlands, men har høvdu

tryggleika, samstundis sum hann vildi uppliva okkurt nýtt.

tey ikki frálæru í tónleiki í studentaskúlanum, og tí fór eg í staðin til Føroya,” sigur hann.

“Eg leitaði helst eftir einum bygdarlívi, sum minti um tað, eg kom frá, har samanhaldið er sterkt av tí einføldu orsøk, at fólk

Einasta samband, sum tann 27 ára gamli Kristian Blak hevði

hava brúk fyri hvørjum øðrum. Tí fór eg norðureftir og fann ATLANTIC REVIEW 32014 / 45

FAKTA Navn: Kristian Blak Aldur: 67 ár Starv: Tónleikar, tónasmiður og plátufelagsstjóri Hjúnarbandsstøða: Giftur Sharon Weiss Børn: 3 - Mikael, Sámal og Rebekka

Tað fyrsta, Kristian Blak gjørdi, tá hann kom til Føroya, var at stovna orkestrið Spælimenninar 46 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

1947: Kristian Blak verður borin í heim í Jútlandi 1966: Byrjar lestur í tónleiki og fronskum við lærda háskúlan í Århus 1974: Fær starv á studentaskúlanum í Hoydølum og flytur til Føroya 1974: Bólkurin Spælimenninir í Hoydølum verður stovnaður 1975: Stovnar saman við øðrum Tórshavnar Jazzfelag. 1977: Tutl verður stovnað í sambandi við fyrstu útgávuna hjá Spælimonnunum 1978: Hittir konuna Sharon Weiss, tá hon fer at spæla blokkfloytu við bólkinum 1978: Tutl útgevur “Vælferðarvísur” hjá Kára P. 1981: Bólkurin Yggdrasil verður stovnaður og gevur út sína fyrstu plátu 1984: Fyrsta hellukonsertin verður fyriskipað 1995: Tutl gevur út fløguna “Rock í Føroyum” við óroyndum bólkum 1998: Gevst sum lærari í Hoydølum fyri at halga alla sína tíð til Tutl og tónleikin 2002: Fær handað bókmentavirðisløn M.A. Jacobsens fyri mentanaravrik 2011: Fær Heiðursgávu Landsins

tað í Føroyum heldur enn at ferðast

SPÆLIMENNINIR Í HOYDØLUM

suðureftir til evropeisku stórbýirnar. Eg

Tað fyrsta, Kristian Blak gjørdi, tá hann kom til Føroya, var at stovna orkestrið

havi ongantíð búð í nøkrum stórbýi.”

Spælimenninar í Hoydølum. Sama hvussu tú skoðar lívsleiðina hjá Kristian Blak, so byrjar og endar hon við Spælimonnunum í Hoydølum. Varð bólkurin ikki stovnaður, var Kristian Blak neyvan vorðin yrkistónleikari og tónasmiður, og hann hevði neyvan heldur hitt konuna, Sharon Weiss, sum fór at spæla við bólkinum, tá hon flutti til Føroya úr USA í 1978. Plátufelagið Tutl hevði neyvan heldur ikki sæð dagsins ljós, um spælimenninir ikki funnu saman. Spurdur, hví hann stovnaði bólkin, er svarið einfalt. “Samanspæl var ein partur av frálæruni í tónleiki, og beinanvegin vóru lærarar og næmingar, ið skrivaðu seg upp. Fleiri royndir tónleikarar vóru í bólkinum bæði úr Føroyum og øðrum Norðurlondum,” sigur Kristian. Kristiani Blak dámar illa at dvølja við tað farna og romantisera gamlar dagar, men hann ásannar, at fyrsta tíðin í Føroyum var spennandi.

Heri, TÝR

“Hetta var, áðrenn sjónvarpið kom til Føroya, og fólka- og spælimanstónleikur

Tutl gav út fyrstu fløgurnar hjá Týr og

var sera væl umtóktur. Í eini fýra til fimm ár, áðrenn diskotekini komu, var sera

fekk navn okkara út um landoddarnar.

stórur áhugi fyri Spælimonnunum í Hoydølum. Ofta komu 300 fólk til okkara

Eg minnist, at miðlafólk frá nær og fjar

framførslur.”

settu seg í samband við meg orsakað av stóra netverkinum hjá Tutl. Eg havi tó

Samferðslukervið var munandi verri tá, og hetta hevði sína heilt serligu sjarmu,

altíð havt kensluna av, at Kristian setir

minnist Kristian Blak.

tónleikin fram um business. Vit hava honum nógv at takka.

“Hvørja ferð vit skuldu út á bygd, var tað sum at fara til Mykinesar í dag. Fóru vit til Fuglafjarðar, vóru vit har eitt heilt vikuskifti og máttu gista.”

ATLANTIC REVIEW 32014 / 47

Nógv virksemi hevði ikki verið á føroyska tón leikapallinum uttan Tutl

Spælimenninir í Hoydølum. Kristian Blak er uttast til høgru

Jón, Hamferð Kristian Blak og Tutl hava verið avgerandi fyri, at Hamferð enn er til og hevur kunnað ment seg til tað,

LÍTIÐ VIRKSEMI UTTAN TUTL

bólkurin er í dag. Tutl hevur stuðlað

Hóast Kristian Blak millum ár og dag hevur útgivið hópin av plátum og verið við

okkum við fullari megi, og vit fara

at sett á stovn Havnar Jazzfelag og árliga altjóða tónleikafestivalin Summartónar,

ongantíð at kunna endurgjalda

er og verður plátufelagið Tutl størsti varði hansara.

Kristiani Blak fyri tað virðið, hann hevur havt og enn hevur fyri

“Nógv virksemi hevði ikki verið á føroyska tónleikapallinum uttan Tutl,” ásannar

okkum.

hann, hóast honum dámar illa at gera ov nógv burturúr. Kristian er tó errin av hugsjónarliga grundfestinum hjá Tutl. “Í Tutl eru vit fyri tónlistarligum frælsi, tí vit eru sannførd um, at tað skapar størst dygd. Eg haldi, at besta dømið um, at umráðandi er at geva listafólkunum

IVIN ER MENNANDI

frælsi, er søgan hjá Teiti. Universal vildi bestemma ov nógv, tá hann skuldi geva

Kristian Blak er sannførdur um, at

sína næstu fløgu út í 2005. Úrslitið varð, at Teitur sleit sáttmálan við Universal,

tónlistafólk mugu sleppa at innspæla

stovnaði sítt egna plátufelag og gav út "Stay under the Stars," sum er eitt

sín tónleik.

meistaraverk,” sigur Kristian. “Tá tú fert í upptøkuhølið, byrjar ein Meðan bólkar sum Týr hava brúkt Tutl sum eina lopfjøl til eina altjóða yrkisleið

tilgongd, ið er heilt avgerandi fyri tína

innan tónleik, hava kend nøvn sum Eivör og Hamferð gjørt av at koma aftur til

menning sum tónlistafólk, tí tá byrjar

Tutl eftir at hava verið knýtt at útlendskum plátufeløgum.

ivin. Er hetta nóg gott? Dugi eg nóg væl? Tað upplivdi eg sjálvur við

“Hjá Nuclear Blast var Hamferð tungmálmsbólkur nummar 600, men hjá okkum

Spælimonnunum í Hoydølum, tá eg

er hann tungmálmsbólkur nummar eitt, so tað eru fyrimunir við at vera á einum

fyrstu ferð fór í upptøkuhølið í 1977,

lítlum plátufelagi,” sigur hann.

og tað er sera mennandi.”

48 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Kemilux takes care of your heavy duty cleaning For cleaning large areas, grubby nooks and crannies Kemilux has the solution. At sea as well as on land. We also provide various products for packaging.

WWW.KEMILUX.FO

Høvuðsvirkisøkið hjá Vest Pack er plast- og etikett framleiðsla. Seinnu árini hevur Vest Pack eisini verið heildarveitari av pakkitilfari og tí, sum fylgir í kjalarvørrinum av tí - tvs. at veittar verða eisini vørur, sum ikki eru partur av sjálvari framleiðsluni, so sum pappeskjur, blokkumsløg, pakkimaskinur osv.

Styrkin hjá Vest Pack er millum annað fleksibilitetur, eitt nú av tí, at vit hava framleiðsluna í húsinum og ikki hinumegin víða hav. Somuleiðis kunnu vit tillaga framleiðsluna eftir føroyska marknaðinum, eitt nú hvat víðvíkur nøgdum, har vit hava eitt lægri minstamark fyri serframleiðslu enn okkara kappingarneytar uttanlands. Vest Pack er ISO 9000 góðkent eisini framleiðslan.

Reg. nr. 5001 Kvalitetsstyringssystem certificeret i henhold til DS/EN ISO 9002 af Det Norske Veritas Danmark A/S

FO-350 Vestmanna · Faroe Islands · Telefon +298 42 41 07 · www.vestpack.fo ATLANTIC REVIEW 32014 / 49

Í Tutl gera vit í dag ikki alt upp í fløgusølu. Tað er eisini ein sukses fyri Tutl, at Eivör er so nógv umbiðin at spæla konsertir.

Eisini er alneyðugt, at tónlistafólk sleppa á konsertferðir bæði í Føroyum og ikki minst uttanlands, heldur Kristian Blak. “Tað ræður um at skapa eftirspurning. Nógv lættari er at selja fløgur á konsertum, og hetta er Eivör besta dømið um. Hon er okkara toppseljari, tí hon er sera umbiðin og spælir nógvar konsertir. Bara av "Room” eru

Kristian Blak við klaverið í Norðurlandahúsinum í 2014

seld 9.000 eintøk, men tað hevði ikki borið til, um Eivör sat á Amager og trillaði tumlar,” sigur hann og brosar.

UMSITIÐ NÓG MIKIÐ Til 1998 undirvísti Kristian Blak á studentaskúlanum, men tá var virksemið hjá

“Í Tutl gera vit í dag ikki alt upp í

Tutl vaksið so nógv í vavi, at hann valdi at halga tónleikinum alla sína tíð.

fløgusølu. Tað er eisini væl eydnað, at Eivör er so nógv umbiðin at spæla

Kristian Blak er sannførdur um, at føroyski tónleikapallurin ongantíð hevur verið

konsertir.”

virknari enn í dag, men umráðandi er ikki bara at leggja seg afturá og sóla sær í góðu gongdini. “Avgerandi er, at vit varðveita breiddina. Tað er eins umráðandi fyri Tutl, at klassiski tónasmiðurin Tróndur Bogason gevur sína fløgu út, og at Eivör, ið er kona hansara, ger tað.” Fyrr í ár bleiv Kristian Blak 67 ár. Hann kom til eitt vegamót, heldur hann sjálvur. “Nú vil eg heldur brúka tíðina upp á at smíða og spæla tónleik enn umsiting. Umsitingin er ræðulig. Allar útgávurnar hava ein roknskap, so 500 ymiskir roknskapir eru í Tutl. Mær dámar væl at tosa við fjølmiðlar og á tann hátt at varpa ljós á føroyska tónleikapallin, men eg haldi, at eg havi tosað nóg mikið fyri onnur nú.”

50 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Your business partner in the Faroe Islands Audit

Bookkeeping

Corporation TAX and VAT International Shipping Taxatio

Wage Administration

Hydrocarbon Taxation

Corporate Finance sansir.fo

Personal TAX

Accounting Assistance

SPEKT løggildir grannskoðarar Sp/f. · Staravegur 17 · Postsmoga 3258 · 110 Tórshavn Faroe Islands · Tel 34 34 34 · Faks 34 34 35 · spekt@spekt.fo · www.spekt.fo ATLANTIC REVIEW 32014 / 51

Pioneer on the Faroese Music Scene Kristian Blak and his record company Tutl have been of paramount importance for

Immediately after settling in the Faroe

the release of 500 Faroese records and CDs since 1977, which makes Kristian Blak

Islands he started taking some ground-

the most important pioneer on the Faroese music scene. Today he is 67 years old and

breaking steps. He founded the very

feels that he has reached a crossroad. Originally a Dane he has been living in the

popular group Spælimennirnir í Hoy-

Faroe Islands since 1974.

dølum. He also established the record company Tutl and the Tórshavn Jazz

He grew up in the small villages of Seem and Tiset in Jutland as the youngest of five

Association and later the music festival

siblings. The parents were both school teachers. He was an ardent athlete, competed

Summartónar.

with AGF Atletik and became Danish champion with the club in 1972. He was so talented that at one point Kristian Blak found himself in the Danish national team

The Tutl record company has helped

for long jump.

many Faroese musicians to release their music and to establish contacts abroad.

Having completed his studies in music on the University of Aarhus in 1970 he first

Famous Faroese troubadour Teitur has

taught in the Upper Secondary school in Hobro and the next year in Fredericia. In

the following to say about Kristian Blak:

1971 he bought the schooner Martha where he lived a carefree hippie existence with music and leisure. In 1974 he came to the Faroe Islands to teach at the Tórshavn

“He is a pioneer as a musician, song-writ-

Upper Secondary School.

er, record company executive and concert arranger. While the rest of the country

“I originally wanted to go to Greenland. I guess I was looking for the simple village

was fishing and shrugging their shoul-

life that I remembered from my own origins, where the sense of unity is so great for

ders he was recording music in strange

the simple reason that people need each other. I found this in the Faroe Islands,”

grottos and established the small wonder

Kristian Blak says.

that is the Faroese music industry.”

52 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

ANSNI CALL-SENTUR

Ansni call-sentur call-sentur kann kann vera vera tín tín Ansni telefonmóttøka – eisini í úrtíð. telefonmóttøka – eisini í úrtíð.

Vit fáa fáa veitt veitt viðskiftafólki viðskiftafólki „„Vit okkara eina eina sera sera góða góða tænastu tænastu okkara við at at svara svara telefonini telefonini alt alt døgnið døgnið ““ við Joan B. B.Poulsen, Poulsen,samferðsluleiðari, samferðsluleiðari,SSL SSL Joan

Ring 60 60 60 60 60 60 og og lat lat okkum okkum íí felag felag fifinna nna røttu røttu Ring telefonmóttøku-loysnina til til tykkara. tykkara. telefonmóttøku-loysnina

www.ansni.fo www.ansni.fo

ELECTRICALLY DRIVEN MACHINERY More Advantages Less costs

Kósaskákið 3 FO-700 Klaksvík Phone: +298 472030 Fax: +298 472031 E-mail: kss@kss.fo www.kss.fo ATLANTIC REVIEW 32014 / 53

TEXT SVEINUR TRÓNDARSON PHOTOS ÓLAVUR FREDERIKSEN, INGI SØRENSEN, JENS KRISTIAN VANG

Føroyingar hava altíð ferðast uttanlands at arbeiða, teir flestu sum sjómenn. Seinastu árini er talið á føroyingum, sum hava ferðast millum bústaðin heima og arbeiðspláss uttanlands, økt munandi. Fleiri enn 200 arbeiða í løtuni fyri PAM Offshore í Noregi

54 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Boripallur í Noregi

”Tá eg tók av, hevði tað stóran týdning, at eg fekk so nógva

tíggju á kvøldi, synirnir eru lagdir í song, og nú hevur hann

frítíð. Men í dag er tað ein blandingur av at hava ordiliga frí,

stundir at práta.

tá eg havi frí, og at fáa eina góða løn, tá eg eri til arbeiðis. Og sjálvandi eisini eitt spennandi arbeiði, sum er nógv

Hann kom aftur úr Noregi fyri stuttum, men er longu fallin

øðrvísi enn tað, vit kunnu fáa í Føroyum.”

til leiklutin heima.

Ólavur Frederiksen situr avslappaður í sofuni heima í væl

”Tað venist tú rættiliga skjótt við. Ja, tað vil siga, at antin

innrættaðu húsunum á Mýrisnípuvegi. Klokkan nærkast

gert tú tað, ella gert tú tað als ikki. Tí tú arbeiðir allatíðina, ATLANTIC REVIEW 32014 / 55

Ólavur Frederiksen uttan fyri heim sítt í Havn

Stutt um PAM Offshore Service Poul Anker Mortensen tók í 1998 stig til at stovna felagið. Navnið á felagnum stavar frá hansara navni. Tórshavnar Skipasmiðja var minnilutapartaeigari í felagnum fyrstu árini. Í 2003 keypti Tórshavnar Skipasmiðja partabrøvini frá Poul Anker Mortensen, sum flutti av landinum. Fyrstu árini eftir yvirtøkuna gjørdi Mest ikki stórvegis fyri at kunna umheimin um PAM, men í 2010 gjørdi leiðslan av at seta meira ferð á. Síðan tá er talið á føroyingum, sum arbeiða fyri PAM, bara økt. Í dag leigar felagið norskum fyritøkum 205 fólk, sum í nógv størstan mun starvast í norsku oljuvinnuni. Fyrr í ár vóru 220 fólk í starvi.

56 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

tá tú ert burtur, og so hevur tú heilt frí, tá tú ert heima. Her havi eg tíðina heilt

avbjóðingar, sum vit annars ikki høvdu

fyri meg sjálvan, og tað passar mær øgiliga væl,” sigur Ólavur Frederiksen.

fingið í Føroyum,” sigur Karl Lisberg.

Umframt at vera elektrikari hjá PAM í Noregi er hann myndamaður, og tí kemur

Verkætlanirnar í Noregi eru so stórar,

væl við hjá honum at hava so nógva frítíð.

at hvørt liðið hevur sítt lítla øki at taka sær av. Tí eru uppgávurnar meira

”Frítíðin er ógvuliga hent, tá tú tekur myndir, tí tá fært tú frið at arbeiða. Hon

bundnar, men eisini tað er læruríkt.

kemur eisini væl við, tá tað snýr seg um børnini, tí tá eg eri heima, havi eg stundir at vera um dreingirnar og saman við teimum,” sigur Ólavur Frederiksen.

”Arbeiðið er nógv øðrvísi, enn vit

kenna tað heimanífrá. Heima kunnu

ØÐRVÍSI AVBJÓÐINGAR Inni í Runavík er Karl Lisberg á veg upp ígjøgnum leytaran á boripallinum West Hercules. Klokkan gongur ímóti midnátt, tá vit fáa fatur á honum, og veðrið er eitt sindur illfýsið. Tað regnar, og eisini er vindur, og tí skurrar í telefonini. 29 ára gamli sumbingurin, sum býr í Havn, umber seg, at hann tivar, men tað merkist, tá gingið verður upp eftir tí eina

Arbeiðið er nógv øðrvísi, enn vit kenna tað heimaní frá. Heima kunnu vit brúka okkara hug flog, um vit renna okkum fastar

vit brúka okkara hugflog, um vit renna okkum fastar. Tann møguleikan hava vit sjáldan í Noregi, tí uppgávurnar eru so bundnar, men tað er eisini í fínasta lagi,” sigur Karl Lisberg. Størsta umleggingin hjá honum og fleiri av hansara starvsfeløgum eru trygdar útgerðin og trygdarkrøvini, sum teir so at siga als ikki kenna, tá teir fara.

beininum á boripallinum, sum liggur fyri

”Hóast tað kanska tekur eitt sindur av

íla á Skálafjørðinum.

tíð at venja seg við alt hetta, kemur tað í rættlag skjótt hjá hvørjum einstøkum,

Hesi seinastu tvey og eitt hálvt árini hevur Karl Lisberg ferðast millum Noreg og

tí hvat trygdini viðvíkur, er eingin

Føroyar, og tað trívist hann so væl við, at hann ætlar at halda fram í minst fimm

slingur í valsinum,” sigur Karl Lisberg.

ár afturat. EIN TÚR TIL SUÐURAFRIKA ”Henda skipanin, har vit eru burtur í tvær vikur og heima í tríggjar, gevur eitt

Skálamaðurin Rúni Haraldsen situr í

frælsi, sum eg ikki hevði havt, um eg arbeiddi heima, og so fáa vit nakrar fakligar

Stord og bíðar eftir at sleppa heim til Føroya, tá vit hitta hann á tráðnum. Seinasta vaktin hetta tørnið endaði klokkan sjey, og klokkan tíggju fyrsta mikumorgunin í september lendi hann í Føroyum. Rúni Haraldsen hevur starvast hjá PAM í góð trý ár, og hann er fegin um avgerðina, hann tók í 2011. Tað var fjórðu ferð, felagið ringdi og bjóðaði honum starv. ATLANTIC REVIEW 32014 / 57

Hitapumpur Ketlar Ventilatión rør & fittings BaðirúmsmøBlar gosBað

www.demich.fo

www.grafikmaster.fo

Tann rætta orkusparandi loysnin við jarðhita frá Demich

Tórshavn 58 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Okkara dygd – tín trygd!

Stiðjagøta 2 Tel. 200 300

Karl Lisberg til arbeiðis hjá Pam Offshore

Mouritz Mohr, stjóri í MEST-samtakinum

Far ikki skeivur av, at fakliga er hetta ein øgiliga spennandi uppgáva, sum vit ongantíð høvdu fingið í Føroyum

”Eg var í góðum starvi og treivst væl,

Hvussu leingi hann verður verandi í

men umstøðurnar vóru eitt sindur

skipanini, veit hann ikki, men torført

broyttar, tá PAM ringdi hesaferð. Tá eg

er at finna nakað, har lønin er so góð.

spurdi stjóran, eg hevði, um framtíðar vónirnar, segði hann, at hann kundi ikki

”Eg vænti ikki, eg hevði farið, um ikki

garantera nakað, og vit komu til ta niður

so nógv lá eftir, tí tú missir eisini nógv,

støðu, at frægast var fyri allar partar, at

tá tú ert burtur. Hinvegin fært tú nógv

eg tók av hjá PAM,” sigur Rúni

annað í staðin. Um hetta er nóg mikið

Haraldsen.

til at halda fram altíð, veit eg kortini ikki,” sigur Rúni Haraldsen.

Hetta er hann fegin um í dag, tí hann trívist væl í starvinum, sum ikki bara

HAVA SERA GOTT UMDØMI

hevur ført hann til Noregs. M.a. var ein

Mouritz Mohr er stjóri í Mest-samtak

kjansur ein túrur til Suðurafrika, har hann

inum, sum PAM Offshore Service er

og 15 aðrir, m.a. Ólavur Frederiksen,

partur av, og sambært honum er orsøkin

skuldu umborð á ein pall, sum varð sigldur

til eftirpurningin eftir føroyingum rættiliga

úr Kina til Noregs.

einføld.

Hann er púra samdur við hinar báðar um, at frítíðin millum túrarnar hevur nógv

”Føroyskir handverkarar eru øgiliga

at siga, men sjálvandi dregur lønin, sum er nógv hægri enn í Føroyum.

væl umtóktir í Noregi, og tí er eftir spurningurin stórur. Hann er so stórur,

”Far ikki skeivur av, at fakliga er hetta ein øgiliga spennandi uppgáva, sum vit

at PAM í fleiri førum er millum tey

ongantíð høvdu fingið í Føroyum. Tí læra vit eisini nógv, sum vit kunnu taka við

fyrstu feløgini, sum koma inn á

okkum. Men lønin og umstøðurnar gera tað eisini serstakliga áhugavert,” sigur

arbeiðsplássið, og millum tey síðstu,

Rúni Haraldsen.

sum fara av arbeiðsplássinum, tá arbeiðið er liðugt,” sigur hann. ATLANTIC REVIEW 32014 / 59

Living in the Faroe Islands and Working in Norway The people of the Faroe Islands have always travelled far for employment, mostly as fishermen. These last years the number of people from the islands who travel abroad to work has increased significantly. More than 200 are currently employed by the Faroese company PAM Offshore in Norway. Ólavur Frederiksen is one of them. He likes living in the Faroe Islands and working in Norway because of the amount of off-days and because the pay is good. He works as an electrician for PAM Offshore, but he freelances as a photographer and likes to spend his free time with his sons. Another PAM Offshore employee in Norway is Karl Lisberg, Tí er talið á føroyingum, sum býr í Føroyum, men starvast

who likes being employed in Norway so much that he

fyri PAM í Noregi, farið upp um 200, og stjórin í samtak

intends to keep his job for several years if possible.

inum hevur ongar trupulleikar av at senda góðar føroyskar handverkarar av landinum at arbeiða.

“Working abroad for two weeks and staying home for three weeks gives me an amount of freedom that I would never

”Nei, tað havi eg ikki. Nú arbeiða teir fyri eitt føroyskt felag,

have had if I worked at home, and the professional chal-

og vóru vit ikki her, høvdu teir ivaleyst arbeitt fyri okkurt

lenges are much higher than anything you can get in the

annað føroyskt felag ella fyri eitt útlendskt felag,” sigur

Faroe Islands,” Karl Lisberg says.

Mouritz Mohr. Mouritz Mohr, CEO of the MEST-corporation that owns PAM PAM Offshore Service fór at samstarva við Aker Maritime í

Offshore, says that Faroese skilled craftsmen are in great

1998, men stóra menningin byrjaði ikki fyrr enn í 2004. Tá

demand in Norway.

fekk felagið samstarv við Aker Stord og Aker Kværner Elektro, og við hesum samstarvinum brast fyri nev.

“Faroese skilled craftsmen are very popular in Norway, which is why they are in such great demand. The demand is so

Síðan tá er felagið farið í samstarv við Kværner, Aibel, West

great that PAM Offshore often is one of the first companies to

con, SEC og onnur feløg, og felagið hevur ongantíð verið so

arrive at a work site and the last to leave when the work has

virkið uttanlands sum nú. Hvussu framtíðin sær út, ber illa

been completed,” he says.

til at siga, men vónirnar hjá stjóranum eru góðar. PAM Offshore started working with Norwegian company ”Sannleikin er, at eftirspurningurin ongantíð hevur verið

Aker Maritime in 1998; however developments did not truly

størri. Orsøkin er, at vit hava framúr gott og álítandi fólk,

begin before 2004 when the company started collaborating

sum dugir sítt handverk, og sum dugir tað so væl, at stórar

with Aker Stord and Aker Kvaerner Elektro. This new

útlendskar fyritøkur vilja hava føroyingar at arbeiða fyri

collaboration got the ball rolling and people from the Faroe

seg,” sigur Mouritz Mohr.

Islands went to Norway to work.

60 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Nema savnar alla sína orku um fyritøkur, stovnar og kommunur.

Allir skrivstovulutir á einum stað

Kt-útgerð og kt-tænastur

Innbúgv til fyritøkur og stovnar

Framkomnar kt-skipanir

Postboks 109 | 110 Tórshavn | 347 347 | samband@nema.fo | www.nema.fo

ATLANTIC REVIEW 32014 / 61

62 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Atlantic Airways fer frá 2. juni til 25. august í 2015 at flúgva hvønn týsdag til Mallorca. Sólríka oyggin í Miðjarðarhavinum er eitt tað kendasta ferðamálið í heiminum og hevur nógv at bjóða bæði frítíðarhugaðum familjum og ferðafólkum, sum vilja uppliva hugnaligt náttarlív. Ferðaseðlar til Mallorca kunnu bíleggjast longu nú á www.atlantic.fo og tlf. 341010 TEKSTUR ATLANTIC AIRWAYS MYNDIR ISTOCKPHOTOS.COM

ATLANTIC REVIEW 32014 / 63

Á Mallorca kanst tú uppliva skyggjandi sandstrendur, blágrønt hav og sveiggjandi pálmar. Høvuðsstaðurin Palma er sera vakur og hugnaligur við sínum mongu torgum. Í býnum og á oynni annars eiga mong kend fólk hús, teirra millum Michael Douglas, Claudia Schiffer og Brian Laudrup. Eisini føroyingar eiga hús á Mallorca.

64 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Oyggin er knýtt at Katalonia, har Barcelona er høvuðs staður, og tí verður tosað bæði spanskt og katalanskt á oynni. Eisini lokala málið mallorqui er varðveitt á oynni. Nógv verður gjørt burturúr at varðveita málið í m.a. barna gørðunum, og málið kann sigast at vera ein blandingur av sponskum og fronskum. Flestu familjuvinarligu frítíðarstøðini og hotellini eru norðan fyri og eystanfyri, og sunnanfyri og vestanfyri eru hotell, strendur og diskotek til teirra, sum vilja skemta sær til út á næturnar. Størsta dansistaðið er BCM, sum er sera væl vitjað og hevur pláss fyri 7.000 fólkum.

Mong kend fólk eiga hús á Mallorca, teirra millum Michael Douglas, Claudia Schiffer og Brian Laudrup. Eisini föroyingar eiga hús á Mallorca. Fleiri góðir golfvøllir eru á oynni, og nógvir av bestu súkklarunum í heiminum síggjast ofta á Mallorca, serliga um veturin, tá teir venja til summarkappingarnar. Við sínum slættum og fjøllum er Mallorca væl egnað oyggj at venja í, og stutt er eisini aftur á hotellini, har súkklararnir búgva. Meðalhitin á oynni er 29 stig í juli og august. Serliga ong lendingar, týskarar og norðurlendingar eru títtir gestir á oynni, og fólk koma eisini heilt úr USA og Kanada. Gamla grísaveitslumentanin er at kalla farin í søguna, tí oyggin hevur gjørt nógv fyri at sleppa av við umdømið, hesar veitslurnar skaptu. ATLANTIC REVIEW 32014 / 65

Faroese Salmon from HiddenFjord The salmon is farmed in the bay of Sørvágur, gutted at the Luna processing factory in Sørvágur and packed in the Vágar airport restaurant. This is how your new in-flight meal is prepared

Salmon & Pepper Baked Salmon filet served with mashed kohlrabi - 4 persons. Put mixed pepper and salt on 600 grams of salmon filet and bake in oven for 15 minutes. Boil and mash one kohlrabi with creme and butter. Serve this on a plate with the baked salmon filet on top and a twist of herbs.

Salmon & Pepper

Salmon &

Sandwich with salmon Pepper mousse - 4 pieces

Baked Salmon filet served with mashed kohlrabi - 4 persons. Salmon mousse: 150 grams of smoked salmon, Put mixed pepper and salt on Baked 600 grams of Salmon filet served 1,5 dl of crème fraîche, two spoons of salmon filet and bake in oven 15 minutes. withformashed kohlrabi - 4 persons.chopped chives, and juice of ½ lemon. Boil and mash one kohlrabi with creme and Blend all ingredients in a mixer. Put mixed butter. Serve this on a plate withpepper the bakedand salt on 600 grams of Put in four ½ sandwiches with salad. salmon filet of and bake in oven for 15 minutes. salmon filet on top and a twist herbs.

Boil and mash one kohlrabi with creme and butter. Serve this on a plate with the baked salmon filet on top and a twist of herbs.

66 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Business our core corebusinesses businesses Businesslaw lawisisone one of our

ADVOKATFELAGIÐ VIÐ STROND 4 Leading lawfirm in the Faroe Islands – founded in 1928 YVIRI VIÐ STROND 4 · TEL 20 30 40 · FAX 20 30 42 · P.O. BOX 359 FO-110 TÓRSHAVN · FAROE ISLANDS LAWFIRM@LAWFIRM.FO · WWW.LAWFIRM.FO

JÓGVAN PÁLL LASSEN · PETUR EVEN DJURHUUS JÓGVAN E. ELLEFSEN · ANNA DAM · INGI HØJGAARD GUNN ELLEFSEN · MIMI STEINTÓRSDÓTTIR JULIANNA KLETT · JÓHAN J. LAMHAUGE

Skapa teg á Setrinum

THOR, based in Hósvík, a small village in the Faroe Islands was founded in 1994. Thor is a rapidly expanding shipping company with many years of experience in fishing and offshore work. Thor operates about 30 vessels, split 50/50 between the offshore and fishing industries. We have on order 4 custom built support/chase vessels, 2 to be delivered mid/ end 2014 and 2 mid 2015. We also work as ships’ agents in the Faroes.

Tikið verður upp aftur til lestur á Setrinum summarið 2015

Our vessels operate worldwide, and are supported by highly experienced, efficient and flexible office personnel and crews. Our navigators, who are held in high esteem throughout the world, grew up in the midst of the North Atlantic and are no strangers to its wild weather, surging seas and powerful storms. Even though they are not intimated by the oceans they have a great respect for them. THOR offshore is ISO9001, ISO14001, OHSAS18001, ISM and Achilles certified.

Meira kunning um útbúgvingarnar á setur.fo

Sosialurin 341800

Our modus operandi is safety first.

Achilles JQS

NORWEGIAN ACCREDITATION MSYS 002 ISO 9001/ISO 14001/OHSAS 18001 CERTIFIED COMPANY

www.thor.fo

Qualified

ATLANTIC REVIEW 32014 / 67

NiNG · Tel 215 315

Thor in Nordic mythology was the god of thunder, a very strong and powerful god who was also the guardian of the gods

»GOOD LEGAL ADVICE IS VITAL«

KROSS orðagáta

Fyrsta mánanum 1999 menniskja fór AtlanticáAirways at 1 Íflúgva var Neiltil...? Noregs, har tú m.a.

er tað einasta Hvat land kallaðist Ludvík 14.,í ið 4 Hvat heiminum við einum flaggi, ráddi í Fraklandi frá 1643 til

2 2

Henda kenda brúgvin tvørtur um Seine ánna í París varð bygd Tónleikafestivalur í Gøtu við frá 1578 til 1607. akkustiskum stovukonsertum.

2012fjórða fór atlantic airways undir hósdagin í novem5 íatTann barcelona. Hvør berflúgva haldatilamerikanarar Thanks-

í hvørjum státi Á hvørjumamerikonskum listasavni í París er heimsins størsti flogvøllur, hongur kendi málningurin Hartsfield-jackson flogvøllurin, Mona Lisa, ið Leonardo da Vinci ið hevurfyrst umleið milliónir málaði í 16.95 øld?

25. mai í ár var arne vatnhamar Hvat merkir orðið »agli«, ið tú 6 fyrsti á heimsinstá tú kanstføroyingur síggja á matskránni,

kanst vitja henda býin.

ið ikki er fýrkantað? 1715?

arkitektur hevur dómgiving saman viðteknað familjuni. Hvat kirkjuna laeta Sagrada Familia? er siður at tann dagin?

hægsta fjalli, ert í Italia og mount ferðast?everest. í hvørjum landi byrjaði ferðin?

.net 2014

5 4 StjørlandNuoddi myNd pappírskærleiki Blað

BjartSvari skygd lærarPrát in

HegN metal

skeldýrið

skrift

gruNa útlendsk

Seyður

ókókað

havhesturin

68 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

FjaSaði

1500

2 eins heiti á skrift

íBirta 2 eiNS

3,14

brúNt krydd

svar

korNvelta á SlíkaN Hátt

leika í

Hermt merki

óviSSa

tíðarvindSkeiðeyga iNi

4 4 5 8 4 5 2 4 3 9 6 7 7 6 1 5 2 8 2 9 6 7 6 3 4 6 8 1 3 8 4 7 8 3 9

øvug. graN.

Fø. bygd

SNóPiN óðan

SkyldkoNaN

8 3 8 6 1 9 9

3 4

Skilji guBBarnir

Hvølt ljóð

búStaður stillur

1000

7 6 1 9 4 6 3 7 9 8 7 2 2 8 4 6 8 9 4 1 3 5 2

NavN

partur evja av fugli liStamálari svøvnligt laNd

óstill

Studeraði

leySlig tíðiNdi

gran. hjá o

miS3 eins kuNNa óklár stongvið ...? sil og HviN

Frálík

navn røkkur planta

úti

metal

laNd í aFrika Blóma FelagSSkaPur heima

2 eins

klokkurNar

drykkur

kl. 15

merki æviNtýrvera

nái

krúllur

gløgg Fuglur lítið starv brim

gran. Bóks.

koyra

S U d o k u

løgin skjótt Slatra er skitið ...?

6 6

Fuglur náði

gætur veiða spáktoSk aði

amBoð

katólSk bøN vet

9 5

4 1 2

ljóð hjá teista

røð vaskar

9 2 7 1 6

1 7

8 4 2 3 6 8 4 9 2 3 8 2 5 1 8 5 9 6 6 8 6 7 2 1 7 4 3 7 5 4 3

6 5 9 2 5 1 1 9

3 8 6

6 2

Frá hurð til hurð; Eysturoy, Sundalagið og Flogvøllin

Te l

2 98 23 3 3 20

AIRPORT SHUTTLE

HK Bussar

ww w.hk.fo

NÁTTARBUSSAR Ein góð nátt í býnum, byrjar við tryggum farti til og frá!

LEIGUTÚRAR Ítróttafeløg, samkomur, skúlaﬂokkar, virkistúrar v.m.

VØRUKOYRING Vørukoyring fyri Orkis í Sundalagnum og Vágunum

EXPLORE THE FAROE ISLANDS WITH US

Meira kunning, vitja okkara heimasíðu

www.hammershuttle.com

· Small privately owned company ensures personal attention · The trip of your life tailored to fit you · Bilingual experienced drivers · Safety our top priority · Buses seating 10 to 52 passengers Tel. +298 233320 • www.hk.fo • hk@hk.fo

Eftir Rebekku J. Simonsen

V I

Set stavirnar á rætt pláss, og tú fært nøvnini á seks føroyskum bygdum. LL

ÍÍ

B J

FØROYSK BYGDANØVN

ORÐAGÁTA Skriva røttu orðini út fyri tekningarnar og finn loysnina

TVEY EINS Hvørji 2 bløð eru heilt eins? Nr___ og nr___ 1

3 2 6

Føroysk bygdanøvn: Hellur, Saksun, Toftir, Hvalba, Kirkja, Kvívík. Orðagáta: Fimleikari, løgreglumaður, havfrúgv, fotografur, víkingur, mamma, tónleikari, listamálari - loysnin er: FLÚGVARI. Tel ballónirnar: 19 ballónir. Tvey eins: Nr 2 og nr 10 eru eins.

TEL BALLÓNIRNAR Hvussu nógvar ballónir eru á myndini? _____ ballónir.

7 10

We offer a wide range of knitted products made from faroese patterns

All days get better with a great night’s sleep … Big breakfast buffet included Free Wi-fi • Free coffee/tea around the clock • Meeting facilities for up to 40 participants • •

Hebron

Copenhagen Main Station

Tivoli BEST WESTERN

Only 3 minutes away from the Main Station

+45 33 31 69 06 · www.hebron.dk · Contact us today

MAY 2015

MAKE YOUR BOOKING ALREADY TODAY AT:

www.fair.fo

INTERNATIONAL MARITIME EXHIBITION

THE OFFICIAL TRAVEL BUREAU

12-14

www.fonnflog.fo

N.P.Gøta 7 700 Klaksvík

Tel (+298) 457223 vima@togvhandilin.fo

TÓGVHANDILIN

ATLANTIC AIRWAYS

Søgan um Atlantic Airways Atlantic Airways fleyg sín fyrsta túr millum Føroyar og Danmark 28. mars í 1988. Felagið varð formliga sett á stovn 10. november í 1987 við tveimum eigarum, Føroya Landsstýri og Cimber Air. Tað var ikki nøkur løtt uppgáva at loysa Atlantic Airways úr lagdi. Raksturin gav hall fyrstu árini, og tá búskaparkreppan í Føroyum av álvara fór at gera um seg í 1992, var eginognin hjá felagnum horvin. Cimber Air var tá farið úr felagnum, og landsstýrið mátti tí einsamalt taka um endan. Loysnin var, at landsstýrið teknaði 75 milliónir krónur í nýggjum partapeningi, og við tí eydnaðist at geva føroyska flog felagnum nýtt lív. Tey ringastu kreppuárini eydnaðist ikki at fáa Atlantic Airways at geva avlop, men gongdin vendi. Í 1995 hevði felagið á fyrsta sinni avlop á rakstrinum. Hetta árið varð virksemið spakuliga víðkað til eisini at umfata flúgving til Íslands. Atlantic Airways átók sær at standa fyri hesi flúgving í samstarvi við Air Iceland. Árini eftir gekk skjótt hjá Atlantic Airways. Felagið fór at flúgva millum Ísland og Grønland og fleiri leigutúrar úr Keypmannahavn til Bosnia. Og í 1998 gjørdi Atlantic Airways av at leiga eitt flogfar aftrat. Við tveimum flogførum bar til at víðka flúgvingina uppaftur meira. Fyrst varð túratalið millum Føroyar og Danmark økt. Í 1998 fór felagið at flúgva til Skotlands og í 1999 eisini til Noregs. Víðkaða flúgvingin fekk stóra undirtøku millum manna, og felagið fekk tí tørv á eini varandi loysn fyri flogfør.

Farið varð til samráðingar um keyp av nýggjum flogfari í oktober 1999. Sáttmáli varð undir skrivaður í november, og 2. februar í 2000 stóð næsta flogfarið av slagnum British Aerospace 146-200 í Vágum. Síðan hevur Atlantic Airways víðkað nógv um talið á flogførum og fráferðum. Í dag eru fýra flogfør og tvær tyrlur í flotanum. Í januar 2008 undirskrivaði felagið sáttmála við Airbus um at keypa nýtt flogfar av slagnum A 319. Flogfarið varð sett í flúgving 28. mars í 2012, og stutt eftir varð farið at flúgva beinleiðis til Barcelona. Í september 2012 vann felagið Airline of the Year-heiðursløn á aðalfundinum hjá European Regions Airline Association í Dublin í Írlandi. Dómsnevndin segði, at avrikini at taka í nýtslu heilt nýggja navigatiónstøkni á Airbus-flogfarinum og prógva sítt stóra virði fyri Føroyar eru einastandandi. Føroya landsstýri einskildi í 2007 ein triðing av Atlantic Airways, og felagið varð tá skrásett á virðisbrævamarknaði. Í 2014 samtykti løgtingið eftir uppskoti frá landsstýrinum at keypa einskilda triðingin aftur frá privatu partaeigarunum, og landsstýrið eigur nú aftur alt felagið.

OY-RCG

S/N 5079

OY-RCH

S/N 2186

OY-RCI

S/N 3905

Type: Seats: Engines: Length: Wingspan: Max Speed: Max Range:

Airbus 319-112 144 2xCFMI CFM56-5B/7. 33,84 m 33,91 m 911 Km /t 5.984 Km

Type: Seats: Engines: Length: Wingspan: Max Speed: Max Range:

Airbus 319-115 144 2xCFMI CFM56-B6/P. 33,84 m 33,91 m 911 Km /t 5.984 Km

Type: Seats: Engines: Length: Wingspan: Max Speed: Max Range:

Airbus 319-11x 144 2x2xCFMI FM56-5B6/3. 33,84 m 33,91 m 911 Km /t 5.984 Km

72 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

ATLANTIC AIRWAYS

Reykjavík

Faroe Islands Bergen

4 1987: Atlantic Airways stovnað

Aalborg

Aberdeen

4 1988: Fyrsti túrur millum Danmark og Føroyar 4 1992: Cimber Air úr felagnum

Billund

4 1995: Fyrsta avlopið

Copenhagen

4 1995: Íslands-leiðin stovnað 4 1998: Grønlands-leiðin stovnað 4 1998: Nýtt flogfar leigað 4 1998: Skotlands-leiðin stovnað 4 1999: Noregs-leiðin stovnað 4 1999: Nýtt flogfar í flotan 4 2007: Skrásett á virðisbrævamarknaðinum 4 2008: Sáttmáli við Airbus 4 2012: Barcelona-leiðin stovnað

Barcelona

4 2012: Nýtt Airbus-flogfar í flotan

Mallorca

4 2013: Annað og triðja Airbus-flogfarið koma í flotan 4 2013: Jørgen Holme tekur við sum stjóri 4 2014: Atlantic Airways kunnger nýggja strategi

OY-HSR

SN: 36133

OY-HSJ

Type:

BELL Helicopter Textron BELL 412EP/HP 2 STK Pratt & Whitney

Type:

Engines: PT6T-3D Lenght: Width: Main-rotor, diameter: Sling: Max Speed: Average Speed: Max Altitude: Max Flighttime: Max Range: Seats:

12,90 M 2,50 M 14,00 M 1300 KG 259 Km/T 231 Km/T 6000 FT 4 Hours 874 Km 10 (13)

SN: 36069

BELL Helicopter Textron BELL 412EP/HP Engines: 2 STK Pratt & Whitney PT6T-3D Lenght: 12,90 M Width: 2,50 M Main-rotor, diameter: 14,00 M Sling: 1300 KG Max Speed: 259 Km/T Average Speed: 231 Km/T Max Altitude: 6000 FT Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 874 Km Seats: 10 (13)

ATLANTIC REVIEW 32014 / 73

ATLANTIC AIRWAYS

Facts about the Faroe Islands HOSPITALS There are three hospitals in the Faroe Islands, one in Tórshavn, Klaksvík and Tvøroyri, each with an accident and emergency department. There are also several doctors spread throughout the country. INFORMATION OFFICES Visitnordoy/Klaksvík, tel. 45 69 39 Visiteysturoy/Fuglafjørður, tel. 23 80 15 Visiteysturoy/Runavík, tel. 41 70 60 Visitvagar/Miðvágur, tel. 33 34 55 Visittorshavn/Tórshavn, tel. 30 24 25 Visitsandoy/Sandur, tel. 36 18 36 Visitsuduroy/Tvøroyri, tel. 61 10 80 Visitsuduroy/Vágur, tel. 73 30 90 HEALTH INSURANCE The health insurance regulations for EU countries do not apply to the Faroe Islands; however, citizens of the Nordic countries and the UK are covered by their own national health insurance. Hospital, doctor or dental expenses should be reclaimed from your home municipalty. CHEMISTS There are chemists in Tórshavn, Klaksvík, Rúnavík and Tvøroyri. It is possible to buy nonprescription medicines from larger shops in the towns and villages. BANKS There are several banks throughout the country. Opening hours are: Monday - Friday 09.00 or 09.30 until 16.00. Thursday 09.00 or 09.30 until 18.00. POST OFFICE There are post offices in almost every town and village, although the smallest ones are only open for a few hours each day. The post office in Tórshavn is open: Monday, Tuesday, Wednesday and Friday 10.00 - 16.00 and 74 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Capital

Tórshavn 62°00 N 06°47 W Official languages Faroese, Danish Ethnic groups 91.7% Faroese 5.8% Danish 0.4% Icelanders 0.2 % Norwegian 0.2% Poles Demonym Faroese Government Parliamentary democracy within a constitutional monarchy Monarch Margrethe II Prime Minister Kaj Leo Johannesen Autonomous province of the Kingdom of Denmark Home rule 1 April 1948 Area Total 1,399 km2 (180th) Water (%) 0.5 Population January 2009 48 778 (202nd) 2007 census 48,500 Density 34/km2 (176th) Currency Faroese króna (DKK) Internet TLD .fo Calling code 298 Source: Wikipedia

Thursday 10.00 - 18.00. Parcels can be collected from the post office at Óðinshædd 2 which is open Monday - Friday 09.00 - 17.00. TRANSPORT A well developed transport network makes it easy to travel around the islands. Timetables for the helicopter, buses and ferries can be found in all travel and tourist offices, as well as on board all ferries and in the hotels. CAR HIRE It is possible to hire a car at the airport in Vágar, in Tórshavn and several other places around the islands. For more information, contact the tourist offices.

MOUNTAIN HIKING Due to the changeable weather, it is advisable to take a map and warm clothes. Never go alone. TIME DIFFERENCE The local time is GMT, which is one hour behind CET (Denmark - Norway - Sweden). Summer time is GMT + one hour and runs from April to October. USEFUL TEL. NUMBERS: In an emergency Tel. 112 Accident dep. Tel. 30 45 00 Police station Tel. 35 14 48

Gjógv

SIGHTSEEING

with private chauffeur

Tórshavn

Airport

sansir.fo

FAR AFIELD, AND YET SO CLOSE … In picturesque surroundings, far away from the treadmill of reality, Gjáargarður is the most charming hotel of the Faroe Islands. Enjoy the idyllic village of Gjógv or go hiking in the impressive countryside.

Enjoy a tour around the best sights on the islands, in the safety and comfort of an experienced chauffeur driven car

Back at the hotel, a lovely dinner awaits your fresh and uplifted spirit. Gjógv is ideally situated – enjoy local attractions or go sightseeing by car. The northern islands are less than an hour away, as is Tórshavn, the cosy historic capital.

Airport taxi rshavn: fer to/from Tó of l ia ec Sp for 60 rson or 0 kr 190 kr per pe um im ax m ith a car w 4 persons

With our friendly service and hospitality, you are guaranteed an unforgettable stay.

Welcome to Gjáargarður

GJÁARGARÐUR Guesthouse of Gjógv

sansir.fo

Guesthouse of Gjógv FO-476 Gjógv, Faroe Islands Tel. +298 42 31 71 info@gjaargardur.fo www.gjaargardur.fo

Faroe Law provides legal assistance to business enterprises with an emphasis on the commercial, practical and pragmatic objectives of the client. Our areas of practice include: Mergers and acquisitions Company law • Project development and financing • Restructuring and insolvency law • Building and construction law

Banking and financing law Oil and gas law • Maritime law • Tax law • International contracts

•

Faroe Law is an independent Faroese Law Firm with associated offices in Copenhagen, Aarhus, Nuuk, Moscow and Kiev. We are result oriented and provide a personal tailored service to our clients. www.faroelaw.fo · faroelaw@faroelaw.fo Faroe Islands Faroe Law P/F Magnus Heinasonar gøta 10 Postbox 158 FO - 100 Tórshavn Tel. (+298) 66 99 00

Copenhagen DELACOUR Law Firm Langebrogade 4 1411 København K Tel. (+45) 70 11 11 22

Aarhus DELACOUR Law Firm Åboulevarden 11 8000 Aarhus C Tel. (+45) 70 11 11 22

Greenland Nuna Advokater A/S Qulilerfik 2, 6 Postbox 59 3900 Nuuk Tel. (+299) 32 13 70

Russia DELACOUR Law Int. Aps M. Dmitrovka 23/15, ap. 3 127006 Moscow Tel. (+7) 495 589 1189

Ukraine DELACOUR Law Int. Aps 59, Zlylyans´ka Street Suite 107 Kiev 01033 Tel. (+38) 04 42 07 08 98

FISH SOUP Tomato, curry & Thai PrimaFisk offers a high energy, low fat, protein rich gourmet food, suitable for any occasion.

All Natural · Gluten Free · Omega 3-6-9 PrimaFisk FO-520 Leirvík Faroe Islands

Tel +298 743 444 primafisk@primafisk.fo www.primafisk.info

ATLANTIC REVIEW 32014 / 75

Vága Floghavn

- ein heildarloysn frá Articon

Eg eri sera glaður fyri samstarvið við Articon. Bæði tíðar- og fíggjarætlanin hava hildið, og eg vil fegin takka Articon fyri greiða tilgongd og gott arbeiði. Jákup Sverri Kass, stjóri í Vága Floghavn

Eitt trygt grundarlag Articon hevur serligan førleika innan jørð-, kloakk-, betongarbeiði, byggibúgving, vega- og havnagerð, fjarhita, timbur- og snikkaraarbeiði eins og ymisk apteringsarbeiði, tá skip verða bygd ella umvæld. Men vit kunnu standa fyri ella vera partur av so at siga øllum verkætlanum ella byggiarbeiði so sum skrivstovubygningar, verksmiðjubygningar, goymsluhallir, umvæling og umbygging. 76 / ATLANTIC REVIEW 3/2014

Articon P/f · á Hjalla 20 · 188 Hoyvík · Tel. 350 700 · www.articon.fo