Atlantic Review 2010 blað 4

FREE COPY / TAG BLADET MED HJEM VETUR / WINTER 2010

TEITUR

Ku n H oy ar al ds s. Ár H Vi va na ða nn fjø re as ið rð i un ur d 56

ng sf j.

Fu nn i

410

KLAKSVÍK

480

St

To f

re n

du

r

440

Ri

tu

Ru na ví 44 Æ k 2 ðu vík ví k

Se i la tra Sk ð ál i

yr

O

da lu r

la fj.

504

tir

k ví Kv í Ko l

0 30

y ól

so

Fares on buses

N

90

Please check www.ssl.fo.

101

tu

es

H

sansir.fo

Ka Fu m gl bs af d. j.

G Fu jó nn gv in gu r

ði Ei nu ví k ør Tj an na Ve st m u Sø r rv á FL gur O G M VØ LL ið v U R Sa águ nd r av ág ur

Bø

in es yk M

482

KOLLAFJ.TUNNILIN TÓRSHAVN

Fares on ferries

la

am

G

r

60

un

in

in

Sa

úl

sk

600

av ála ík vík

eg

M

op

tt

ræ

Sk

60

ús ur D al

oy

úv

Sk

H

ur

Sk

nd 601 66

7

1

70

Lo Vá Po H Ø ov ra pr gu rk ví a er r k i

KRAMBATANGI

jin m Fa

For further information call 34 30 30 or visit www.ssl.fo

k a ri ví lb oy nd va vør H T

Sa

Travel all over the islands by bus and boat. Buy the TravelCard at the airport or at the terminal in Torshavn (Mykines not included).

700

500 Bus route number 7

Ferry route number

Return ticket

Shorter routes

Suðuroy

Mykines

Adults Return ticket 10-trip-travelcard Monthly travelcard

45 380 500

90 765 1000

120 510

Children/Pensioners Return ticket 10-trip-travelcard Monthly travelcard Students

25 190 250 36

45 380 500 72

60 510

160 1.400

225 1.900

1.690 320 320 20 40

2.250 450 450 30 60

Vehicles (incl. driver) Return ticket Car < 5m 10-trip-travelcard Monthly travelcard < 5m Car with trailer Car with caravan Bicycle Motorcycle

Su

m

ba

All Strandfaraskip Landsins bus and ferry routes are included in the following map:

ík rv ta at

400

ja rk Ki

203

H

OYRARBAKKI

oy ín Sv

SKÁLABOTNUR

500

R ík LU irv A Le UD ður T r Ø jø G arf ld Sø

36

1

100

48

201

202 200

506

58

s d. ar ur ne al ra ús d ð la H la øl Sy k i Tr M fj. da yn O

Domestic buses and ferries

Please note that these prices are for guidance only.

Please check www.ssl.fo before you travel.

96

Ein føroyskur banki í Norðurlondum BankNordik er ein sterkur samstarvsfelagi við deildum og dóttirfeløgum í Føroyum, Danmark, Íslandi og Grønlandi.

Samtakið hevur høvuðssæti í Føroyum.

www.banknordik.fo

06

Hans Petur samskipar føroyingalívið í Keypmannahavn

14

Fakfólkini mugu taka orðið í almenna orðaskiftinum

22

Nýggja ferðamálið eitur New York City

30

Suðuroy er ein duldur dýrgripur

38

Blandt hundene på Velbastað

48

Úr kreppuni reis ársins virki 2010

Summary, page 36

57 Barnasíða 58

Søgan um Atlantic Airways

60

Nyttig info

62

Facts about the Faroes

A Faroese Winter Holiday I hereby repeat my message to the Faroese authorities to introduce a public winter holiday in February. All our neighbouring countries have one because it increases the well-being of the citizens by providing them with a break away from the winter darkness. In 2011 it is even more needed as the time span from the Christmas holiday to the Easter holiday is almost four months!

It is encouraging to see that the Upper Secondary School in Tórshavn has decided to shorten the Christmas holiday and introduce a winter holiday in February, but why do public schools not follow this initiative? It will no doubt help motivate pupils, teachers and parents to keep the momentum going from Christmas to winter holiday and again from winter to Easter holiday.

And let me repeat the advice and offer from last year: Do not arrange the holiday for the entire school system during

the same week but spread it out over two to three weeks. It is low season for Atlantic Airways so we can supply plenty of capacity at fair prices during that period for those who want to travel abroad either to go skiing or for visiting a sunny destination.

Traffic demand is more or less one-way before and after Christmas. Most people are heading home for Christmas celebration – we all enjoy that. But for the airline it is a challenge as very few passengers travel the other way. It leaves the homebound passengers to more or less pay for the whole roundtrip from when the aircraft leaves the Faroes until it is back again. Although the number is growing, there are still very few in our country that choose to travel during Christmas. We are quite sympathetic towards the large community of students who find it costly to travel home for Christmas. We have therefore

started discussions with the authorities to exchange the existing travel subsidy for students into travel documents at a discounted rate. Furthermore we want to work with the students’ union MFS to reintroduce a students’ discount.

Our country and the airline need well educated young people for the future.

We also want to protect and further develop the bond to the Faroese living abroad. That is why we arrange special flights to Stavanger, London, Aberdeen and Aalborg up to Christmas. And that is why we want to launch initiatives that support our students’ ability to travel.

ATLANTIC REVIEW is published by Atlantic Airways, Vaga Airport, FO 380 Sørvágur, tel. +298 34 10 00, fax. +298 34 10 01, e-mail: info@atlantic.fo. Layout and advertising: Sansir P/F, Dvørgastígur 7, Postbox 1099, FO 110 Tórshavn, tel. +298 355 355, fax. +298 355 350, e-mail: info@sansir.fo. Printed by Føroyaprent. Edited and coordinated by Sansir, in cooperation with Atlantic Airways. Responsibility: Magni Arge. This publication may only be reproduced in agreement with the publishers. Cover: Playground Music

Magni Arge CEO and President Atlantic Airways

Feitasta.

Teletíðarkortið.

Nakrantíð.

Nýggja teletíðarkortið frá Føroya Tele er heilt einfalt tað feitasta nakrantíð.

Fyri 199 kr. fært tú 1099 sms, 99 minuttir, 49 megabyte og 1 hjartavin at tosa og smsa við ókeypis.

Kortið fæst á vanligu sølustøðunum og áfylling er á ft.fo. Minst til at biðja um 199, næstu ferð tú keypir Teletíð.

Treytir: Við kortinum fært tú 1099 sms, 99 minuttir og 49 MB at brúka innanlands. Íroknaða nýtslan skal brúkast innan 30 dagar frá áfyllingardegnum. Eftir 30 dagar verður óbrúkt nýtsla strikað, og fyllast má á av nýggjum. Kortið skal ikki brúkast í sms-skipanum og líknandi skipanum.

1099 sms 99 min 49 MB 1❤ vin

Hans Petur samskipar føroyingalívið í Keypmannahavn Hann hevur verið leiðari í Føroyahúsinum á Vesterbrogade í Keypmannahavn í knøpp fýra ár, og hann stórtrívist í starvinum. Uppgáva hansara er at binda saman fjølbroyttu áhugamálini hjá føroyingum í danska høvuðsstaðnum og skipa fyri alskyns tiltøkum til gamans og álvara. Summir føroyingir koma nógv í húsið, tí teimum leingist til Føroya. Aðrir koma sjáldan ella ongantíð, tí teir hava ikki tørv á tí. Men øll eru vælkomin á gátt, sigur Hans Petur í Brekkunum teKSTUR Uni Arge MYNDIR SANSIR

6

ATLANTIC REVIEW 04/2010

ATLANTIC REVIEW 04/2010

7

Tey flestu hava hoyrt hann spælt saxofon, og tey, sum fylgdu við fótbólti í 90'unum, sóu hann eisini spæla nógvar dystir við HB. Ein dagin fyri nøkrum árum síðan frættist so brádliga, at tann fótbóltsáhugaði tónleikarin var vorðin leiðari í Føroyahúsinum í Keypmannahavn. Tann 1. februar í 2007 tók Hans Petur í Brekkunum við leiðarastarvinum eftir Martin Fjallstein, sum hevði verið leiðari har í 11 ár. Leiðaraskiftið var samstundis eitt ættarliðsskifti. Hans Petur var 33 ára gamal, tá hann tók við starvinum, og Martin var 61 ár, tá hann legði frá sær.

Føroyahúsið liggur á Vesterbrogade eitt hanagleiv frá teimum støðunum, ið føroyingum dámar best í Keypmannahavn, Hotel Hebron, Ráðhúsplássinum og Strøgnum. Hans Petur í Brekkunum sjálvur býr ikki langt haðani. Spákar tú tær ein túr í nakrar minuttir oman eftir Halmtorvinum, kemur tú til tveir íbúðar­ blokkar í Siegerstedsgade. Í nummar 7 búgva Hans Petur, kona hansara, Annika Fossá, og børnini Bastian og Anna Sofía. Bastian 8

ATLANTIC REVIEW 04/2010

er seks ár og Anna Sofía tvey. Bastian er sum snýstur úr nøsini á pápa sínum, ja, kundi við sínum stóru, vøkru krúll­um verið ein endurtøka av pápa­num, tá hann sjálvur var lítil.

"Her búgva vit væl, og íbúðin liggur sera væl fyri, tí tað tekur bara fimm

minuttir at súkkla inn í Føroyahúsið. Hetta er eitt sindur sum at fara í ítróttarhøllina í Havn fyrr í tíðini. Tað er bæði skjótt og lætt," sigur Hans Petur í Brekkunum, tá vit spyrja, hvat honum dámar at búgva í Keypmannahavn. Hann hevur altíð verið ein skapandi sál, ið legði dent á at hava eitt ávíst frælsi í arbeiðslívinum, og við starvinum í Føroyahúsinum hevur hann fingið starvið, ið bæði gevur honum møguleikan at arbeiða kreativt og leggja arbeiðið til rættis eftir egnum høvdi.

"Eg havi 10 hattar á høvdinum í Føroyahúsinum.

Eg leggi fíggjar­­ætlanina, keypi inn, skipi fyri kafékvøldum, havi samband við myndugleikar, leggi kalendaran fyri árið, havi samband við fólk, sum leiga húsið, svari spurningum og mangt, mangt annað. Eg eri einasti fastsetti starvsmaðurin í húsinum, og eitt annað fólk arbeiðir nærum fulla tíð. Hini, sum arbeiða í húsinum av og á, eru tíma­ lønt," greiðir Hans Petur í Brekk­unum frá.

"Ólavsøkuhaldið í 2010 var sera væl eydnað. Vit høvdu opið frá kl.

14.00 til á midnátt, og eini 800 fólk vóru í húsinum" 800 fólk í húsinum Nógv ymisk føroysk feløg í Keypmannahavn brúka og standa fyri at reka Føroyahúsið. Millum hesi feløg teljast føroysku ítróttarfeløgini í býnum, Ráðgevingin fyri føroyingar í Danmark, MFS, Listafelagið, Kvinnu­ felagið, Kristnastova, Samuelskirkjan, Vitjunartænastan og fleiri onnur.

Feløgini hava hvør sín lim í einum umboðsmannaráð, sum hevur valt eina nevnd at standa fyri virksemi­num í húsinum. Í nevndini eru tríggir limir umboðandi feløgini og tvey umboð fyri landsstýrið. Virksemið er fíggjað á føroysku fíggjarlógini.

"Mín uppgáva er at skipa fyri virk­semi í húsinum til gamans og álvara. Her eru listarlig tiltøk, konsertir, dansur, fyrilestrar, møtir og mangt annað.

ATLANTIC REVIEW 04/2010

9

Ymiskt er, hvussu virkin feløgini eru, men avgerandi fyri lívið í húsinum er, at leiðarin hevur gott samband við feløgini og loftar hugskotum, ið kunnu gerast spennandi tiltøk. Sjálvur havi eg samband við nógv fólk, sum eru millum 20 og 40 ár, tí eg kenni hendan aldursbólkin best. Hetta er ein broyting samanborið við fyrr, tá munandi eldri fólk vóru knýtt at húsinum," greiðir Hans Petur frá.

Henda broyting merkir tó ikki, at eldri fólk ikki koma í húsið longur, tí tað gera tey. Tríggjar ferðir um mánaðin er døgurði í Føroyahúsinum týsdag, har borðreitt verður við føroyskum mati. Týsdagsdøgurðin hevur stóran týdning fyri nógvar eldri føroyingar, sum hava búð í býnum leingi. Øll tey stóru árligu tiltøkini sum flaggdagshaldið, ólavsøkuhaldið og jólahaldið hava eisini stóran týdning fyri nógv fólk. Mentanar­náttin í býnum og kjakfundir eru somuleiðis væl vitjað, og føroysk valkvøld eru altíð spennandi. "Ólavsøkuhaldið í 2010 var sera væl eydnað. Vit høvdu opið frá kl. 14.00 til á midnátt, og eini 800 fólk vóru í húsinum. Hetta sigur nakað um, hvussu stóran týdning ólavsøkan hevur fyri føroyingar í Keypmannahavn. Eitt annað sera væl vitjað tiltak er mentanarnáttin, tá føroyskur matur, sniðgeving, mótasýning, listafram­ sýningar og annað er á skránni. Í 2010 vóru millum 700 og 800 fólk til hetta tiltakið, ikki bara føroyingar, men eisini nógvir forvitnir danskarar," greiðir Hans Petur í Brekkunum frá.

"Um summi tosa ilt um Føroyar ella kanska Danmark, vendi eg deyva oyrað til og sigi onki, tí eg haldi ikki, eg sum leiðari í húsinum skal vera við í tílíkum orðaskiftum" 10

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Kappast við Tivoli Hann vísir á, at tað er ikki bara einfalt at draga fólk at Føroya­húsinum. Fyrr kravdu fólk ikki so nógv meira enn at kunna vera saman í føroyskum felagsskapi, men í dag kappast Føroyahúsið við øll møgulig tiltøk í býnum, eisini føroysk tiltøk aðrastaðni enn í Føroya­ húsinum, eitt nú á Norðuratlants­bryggjuni, í Tivoli og á donskum spælistøðum.

Exploring the North AtlANtic s a n s i r.d k

www.petroleum.fo

Atlantic Petroleum is a Faroese independent exploration and production company with oil and gas interests in the North Sea, the Celtic Sea and on the Faroese Continental Shelf. Atlantic Petroleum currently participates in 14 licences, including two producing oilfields in the British sector of the North Sea, Chestnut and Ettrick. Expected production for 2010 is 930,000 â&#x20AC;&#x201C; 980,000 barrels of oil equivalents.

Our activity is focused on offshore areas in North West Europe, in partnerships with several international oil companies.

Atlantic Petroleum is listed on Nasdaq OMX on Iceland and in Copenhagen.

Atlantic Petroleum, Faroe Islands, Tel +298 350100, E-mail petroleum@petroleum.fo ATLANTIC REVIEW 04/2010

11

"Um Teitur hevur spælt í Tivoli fríggjakvøld, er púra vist, at nógvir føroyingar hava verið har og lurtað, og so verður trupult at fáa føroyingar at koma í Føroya­ húsið leygarkvøld. Hetta merkja vit væl, og tí mugu vit laga tiltøkini eftir, hvat annars hendir í býnum," sigur Hans Petur í Brekkunum, sum avdúkar, at Føroya­ húsið kemur ikki bara føroyingum til góðar í Keypmanna­­havn, tí í húsinum eru eisini danskar veitslur, aðalfundir hjá donskum fyritøkum, skeið hjá danska Reyða Krossi og eftirútbúgv­ingar hjá donskum sálarfrøðingum.

At Føroyahúsið hevur týdning fyri mong, er eyðsýnt, sigur Hans Petur í Brekku­ num, men ikki allir føroyingar í Keypmannahavn koma í húsið. Summir hava ongantíð stigið sín fót har, aðrir møta einans upp til barnatiltøk, listafram­sýningar ella onnur einstøk tiltøk, og so eru tað tey, sum ofta koma á gátt, tí tey vilja vera saman við øðrum føroyingum. Serliga tey eldru romantisera Føroyar, men eisini yngri fólkum leingist heim, summum alla lestrartíðina, greiðir Hans Petur frá.

Hann hevur framvegis líka góðan hug at standa á odda fyri húsinum, sum tá hann byrjaði, men hóast hann er ágrýtin og sjónligur, tá ymsu tiltøkini eru í húsinum,

skulu føroyingar ikki vænta, at leiðarin í Føroyahúsinum leggur seg út í tey stóru politisku orðaskiftini um Føroyar.

"Nógvar kenslur eru í tílíkum orðaskiftum, eisini í Føroya­húsinum, men eg havi valt at halda meg uttanveltaðan. Um summi tosa ilt um Føroyar ella kanska Danmark, vendi eg deyva oyrað til og sigi onki, tí eg haldi ikki, eg sum leiðari í húsinum skal vera við í tílíkum orðaskiftum. Mín uppgáva er at fáa virk­semið í húsinum at rigga so væl sum gjørligt og at fáa øll at kenna seg vælkomin. Sjálvandi kundi eg hugsað mær at sagt mína hugsan viðhvørt, men tú skalt vænta, at eg fari at lata vera, tí tað er best," sigur Hans Petur í Brekkunum.

"Um Teitur hevur spælt í Tivoli fríggjakvøld, er púra vist, at nógvir føroyingar hava verið har og lurtað, og so verður trupult at fáa føroyingar at koma í Føroyahúsið leygarkvøld"

12

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Tryggleiki á jólum - gleðilig jól og gott nýggjár trygging.fo

ATLANTIC REVIEW 04/2010

13

14

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Hon heldur, at føroyskir akademikarar svíkja. Hon heldur, at Føroyar í fleiri førum hava eina sjúka fyrisiting. Og hon verður stúrin, tá hon hugsar um undirskotið av kvinnum og útbúnum útisetum. Men Brynhild Thomsen, journalistur og redaktørur á Dimmalætting, hevur ein tvørligan kærleika til móðurlandið og noktar at geva líkasæluni rúm

Fakfólkini mugu taka orðið í almenna orðaskiftinum TekstUR Heini í Skorini MYNDIR FINNUR JUSTINUSSSEN, Ólavur fredriksen

ATLANTIC REVIEW 04/2010

15

"Vit eru bara 50.000 fólk. Tað merkir, at talentmassin er ógvuliga avmarkaður, og tí hevur hvør einstakur borgari so ómetaliga stóra ábyrgd"

16

ATLANTIC REVIEW 04/2010

"Altso, mann kann pínadoyð ikki bjóða fólki slíkan mat!"

Klokkan er gott fýra, og tað er longu vorðið myrkt, tá vit hittast á eini kafe í miðbýnum í Havn. Hon er ikki nøgd við eina skál av humus, sum er komin á borðið, og hon verður prompte send retur útaftur til kokkin. Uttan himpr.

Soleiðis er Brynhild Thomsen, útbúgvin journalistur og redaktørur á Dimmalætting síðani 2007. Bráð, impulsiv og bersøgin. Og tá vit so byrja at tosa um tað, sum eg eri komin at tosa við hana um – føroyska samfelagið anno 2010 – verður tónin ikki mildari enn, tá alt ov bleyta og flótandi humusið eirinda­ leyst varð kolldømt.

Akademikarar svíkja "Ein tann størsti trupulleikin við føroyska samfelag­ num er vantandi fakliga innihaldið í almenna orða­skiftinum. Okkara grund­lógar­tryggjaða frælsi til at siga okkara hugsan er tað dýrasta, vit eiga, men ein stórur skari av okkara klókastu og mest útbúnu fólkum hevur eftir øllum at døma valt at tiga," sigur Brynhild.

Reyða hárið er eins reytt, og tað var, tá hon gjørdist eitt kent andlit í Føroyum sum journalistur í sjón­varpinum í nítiárunum, hóast hon sjálv vil vera við, at okkurt grátt hár nú kann hómast.

Hon góðtekur ikki ævinligu umberingina um, at tað kostar so nógv at siga sína hugsan alment í Føroyum.

At tað er áh so trupult, tí samfelagið er so lítið, og tí fjarstøðan ímillum borgarar ikki finst á sama hátt sum í øðrum londum.

"Tað finst eingin umbering. Sjálvandi fært tú mótstøðu, men tað er ein partur av at liva í einum virknum fólka­ræði. Eg sakni rætt og slætt tað, sum danir rópa aktivt medborgerskab - altso virknan medborgaraskap. Hvar er tann akademiska elitan í Føroyum? Hvar eru øll embætis­fólkini í almenna kjakinum? Eru tey bangin, dirvisleys ella bara dovin," spyr Brynhild Thomsen.

Hon heldur, at fólk sum Hermann Oskarsson, Páll Isholm, Eyðun Joensen og Jógvan Thomsen skuldu fingið virðis­løn fyri teirra áhaldandi íkast til almenna kjakið og fakliga integritet. Tað er syrgiligt, at tey somu nøvnini ganga aftur og aftur í hvørjum fakbólki, men hon elskar tey, sum blíva við.

"Vit eru bara 50.000 fólk. Tað merkir, at talent­ massin er ógvuliga avmarkaður, og tí hevur hvør einstakur borgari so ómetaliga stóra ábyrgd. Og tí sakni eg, at tey, sum hava verið uttanlands og ognað sær drúgvar útbúgvingar, koma heimaftur og taka størri ábyrgd fyri hesum landinum, sum vit øll eru so góð við," sigur Brynhild.

Tvørligur kærleiki Brynhild varð útbúgvin journalistur frá Danmarks Journalisthøj­skole í 1995 og hevur ongantíð starvast sum annað enn journalistur. Hon fekk hægsta meðaltalið í HF í Hoydølum og kundi frítt velja, hvønn veg hon skuldi fara. Journalistikkurin dró, og síðani hevur hon ikki ímyndað sær nakað annað starv. Eftir mong ár í Danmark flutti hon heim í 2007, eftir at Árni Gregersen var blivin stjóri á Dimmu og vildi hava Brynhild við sína høgru lið.

"Eg elski hetta landið, men talan er altso um eitt tvørligt og trupult kærleiksforhold," sigur Brynhild flennandi.

ATLANTIC REVIEW 04/2010

17

Um vit spola tíðina 30 ár aftur, so heldur Brynhild, at ein framgongd er at hóma. Havnin er til dømis vorðin ein meiri spennandi býur at búgva í, og partar av landsins lóggávu eru útbygdir, soleiðis at vit nú hava lógir um t.d. alment innlit og løgtingsins umboðsmann. Ella løgtingsins umboðskvinnu, um rætt skal vera rætt. Brynhild er gløðandi feministur, og tað hoyrist á hennara máli.

"Men eg kann sanniliga eisini gerast stúrin um framtíðina í hesum landinum," sigur Brynhild, sum við eitt ressast og hálar meg út í bítandi kuldan, tí nú skal hon hava eina sigarett.

Heilaflýggjan Og hvat er tað, sum fær hana at stúra?

"Fyrst og fremst gongdin í fólkasamansetingini í Føroyum. Vit hava eitt permanent undirskot av kvinnum. Og kanningar benda á, at útbúnir útisetar tíma ikki heimaftur. Øll tey lesandi eru jú altíð burturi, og vit mangla í ólukkumát ta lívs­megina, villskapin, ágrýtnið og dirvið, sum fólk í hesum aldrinum hava," sigur Brynhild, meðan hon guvar eina Look Gold.

"Um vit ikki røra í grýtuni, rotnar innihaldið. Nógvir útisetar koma ikki heimaftur, og fleiri av teimum,

sum koma aftur, fara beint í størv, sum eftir øllum at døma avmarkar hugin til at luttaka í almenna kjakinum. Fráveran av nýggjum hugsanum rópar til himmals," sigur hon.

Hon hevur onga skjóta loysn á hesum trupul­ leikanum, tí vit eru eisini uppi ímóti tí landafrøðiliga veruleikanum, at vit búgva á nøkrum steinum langt úti í Norðuratlantshavinum góðar tveir tímar og 3.000 krónur frá evropeiska meginland­inum. Og heila­flýggjan er eitt fyribrigdi, sum øll útjaðaraøki stríðast við. Men Brynhild spyr seg sjálva, hvussu føroyska samfelagið fer at síggja út um 20 ár ella 30 ár, um vit ikki taka trupulleikan í álvara.

"Vit skulu ikki samanbera okkum við onkra deyða danska kommunu við 50.000 íbúgvum og draga ta niðurstøðu, at alt stendur væl til. Vit hava ambisjónir um at vera eitt land á jøvnum føti við onnur lond. Vit mugu seta okkum spurningin, hvussu Føroyar gerast meiri attraktivar at búgva í hjá fólki, sum hava smakkað lívið uttan fyri dunnu­hylin."

Sjúk fyrisiting Umframt leiklutin sum redaktørur verður Brynhild javnan brúkt sum politiskur viðmerkjari, t.d. í útvarpssendingini Eygsjón. Og bæði hon og hennara blað hava gjørt nógv burtur úr fleiri

"Um vit ikki røra í grýtuni, rotnar innihaldið. Nógvir útisetar koma ikki heimaftur, og fleiri av teimum, sum koma aftur, fara beint í størv, sum eftir øllum at døma avmarkar hugin til at luttaka í almenna kjakinum" 18

ATLANTIC REVIEW 04/2010

NorðurLaNdaHúS

ið

VæLKOMiN TiL eiN VeTUR á TReMUR Við FJøLBROyTTUM TóNLeiKi

Nýggjárskonsertin 201 1 við Føroya Symfon iorkestur og kór Leygarkvøldið 8. januar John Lennon kvøld Leygarkvøldið 15. janu ar Nikos & Mattias Kap nas, violin og klaver Sunnudagin 16. januar Tónleikarar á veg, bes tu næmingar úr Musik kskúlanum Sunnudagin 23. januar BUDAM, teatur- útg ávukonsert Man on Stage Fríggjakvøldið 28. janu ar Vetrarjazzur Leygardagin 29. januar Ruth Palmer, violinv irtuosur úr Onglandi 9.- 10. februar Tinganest Leygarkvøldið 19. februa r

Mystery Archive, duo úr Noregi, vokal, pia no og leikur Hóskvøldið 24. februa r sansir.fo

“Dark side of the Mo on” við íslendsku Dú ndurfréttir Leygarkvøldið 5. mars Várkonsert við Føroya Symfoniorkestur Leygarkvøldið 12. mars Tónleikarar á veg, bes tu næmingar úr Musik kskúlanum Sunnudagin 13. mars Terji og Føstufressar útgávukonsert Leygarkvøldið 9. apríl Broytingar kunnu kom a fyri Kunning og atgongum erki á www.nlh.fo

Photo: Finnur Justinussen

ATLANTIC REVIEW 04/2010

19

"Eg elski hetta landið, men talan er altso um eitt tvørligt og trupult kærleiksforhold"

málum, sum seinastu mánaðirnar hava kastað ivasamt ljós á føroysku fyrisitingina. Millum málini eru sonevnda grannskoðaramálið, málið um eftirlitið við Eik-grunninum og seinasta aðalstjóra­setanin í miðfyrsitingini.

"Fleiri mál hava seinastu tíðina givið okkum innlit í eina skipan, sum ikki lønir førleika og dygd.

Nepotisma og korruptión eru sjálvandi ógvuslig orð, men hesi málini, vit hava viðgjørt, bera boð um eina sjúka mentan," heldur Brynhild.

Tí frøddist reyðhærdi redaktørurin, tá løgmaður í sambandi við grannskoðaramálið segði av tingsins røðarapalli seinast í november, at fólk eru deyðatroytt av, at einki fær avleiðingar.

"Endiliga hoyrdu vit ein lítlan vilja til broytingar.

Nú má løgmaður eisini levera, og eg bíði spent eftir hansara upp­rudding. Latið okkum nú fáa reinføri og rættarkensluna inn aftur í skipanina, so professionell fólk við veruligum før­leikum tíma at vera her. Føroyingar eru í grundini nakrir helvitis anarkistar," sigur Brynhild og trummar fløtu hondina niður í borðið, so tað hoyrist.

Konstruktiv vreiði Og hvussu við henni sjálvari? Tímir hon at búgva í Føroyum, um alt er so ræðuligt?

20

ATLANTIC REVIEW 04/2010

"Nei, nei, nú mást tú ikki gera ov nógv av. Tú bað meg seta orð á nøkur sjúkueyðkenni, og tað havi eg so gjørt. Eg meini hvørt orð, men eg havi tað sanniliga eisini gott í Føroyum. Her er stórt potentiali, men tað krevur nakrar ábøtur, um vit skulu ganga eini bjartari framtíð á møti. Og fremsta loysnin er, at hvør einstakur tekur nógv størri ábyrgd," sigur Brynhild Thomsen. Og her sipar hon eisini til útisetar, sum hon fegin vildi hoyrt meiri til í heimliga kjakinum.

"Tað er ov lætt og bíligt at gerast líkasæl, kynisk og desillusionerað. At melda seg úr felagsskapinum og háðandi finnast at teimum, sum royna. Onkuntíð hevur man eisini hug til at yppa øksl og halda uppat við at ganga so høgt uppí, hvat hendir í hesum landinum. Men tá snýr tað seg um at siga nei, fanans tíð! Tí tað er nógv stuttligari at vera indignerað og konstruktiv enn líkasæl og destruktiv," endar Brynhild Thomsen.

Fartelefonin hevur kimað ígjøgnum alla samrøðuna, og endiliga kann hon ringja aftur til onkran av teimum, sum hava ringt. Og áðrenn eg havi rindað fyri meg, er Brynhild Thomsen djúpt inni í eini samtalu við stjóran um morgin­dagsins blað.

Nei, líkasæl er hon ikki vorðin enn.

SMS shoppingcenter, Tรณrshavn

Ok, so fรกa tit ein burgara

Er at fรกa frรก 1. januar 2011

ATLANTIC REVIEW 04/2010

21

22

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Nýggja ferðamálið eitur

Fara vit í flúgvaran, gongur leiðin sum oftast til Keypmannahavnar ella til London ella Reykjavíkar. Men nógv bendir á, at ferðamynstrið hjá fleiri føroyingum nú broytist. Í seinastuni hava nógvir føroyingar vitjað yviri í New York. Lætt og ómakaleyst er at koma hagar umvegis Ísland, og kostnaðurin er sámiligur TekstUR Uni Arge MYNDIR istockphotos, FINNUR JUSTINUSSEN

ATLANTIC REVIEW 04/2010

23

"Eg og ein vinkona kannaðu á ymsum heimasíðum, um til bar at fara stytstu leiðina, sum er umvegis Ísland, og endaðu við at bíleggja ferðina á heimasíðuni hjá Atlantic Airways."

Gakk tær ein túr á Strøgnum í Keyp­­ manna­havn, so hevur tú verið uttan­­ lands.

Soleiðis hevur verið hjá mongum føroyingum í mong áratíggju, men nú vilja føroysk ferðafólk uppliva eitt sindur meira enn tað. Í seinastuni hava tíggjutals føroyingar verið í New York í USA, annaðhvørt bara fyri at uppliva býin ella fyri at vera við í árligu marathon-renningini har. Øll, sum koma aftur úr New York, eru hugtikin av býnum. Íbúgvarnir eru blíðir, bygningarnir eru stórslignir, ja, New York er rætt og slætt staðið at uppliva.

24

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Íslendingar hava síðan seinna heimsbardaga havt sera nógv samband við USA, og nógvir íslendingar hava tí eisini lisið har. Sjálvt heilt ungir íslendingar fara heldur til USA at lesa enn til London ella Keypmannahavnar, tí tað kennist natúrligt. Nær tað verður natúrligt hjá føroyingum at lesa í USA, er ikki lætt at spáa um, men at USA er fremri í

tilvitanini hjá mongum føroyingum nú enn fyrr, gongur sjón fyri søgn.

Ein teirra, sum hevur hildið frí í New York í seinastuni, er stjórin í Vinnu­ húsinum, Marita Rasmussen: "Eg helt feriu í New York frá 9. til 16. september í 2010. Tað var lætt at koma yvir hagar. Vit fóru úr Føroyum til Reykjavíkar fríggjadag og flugu so beinleiðis víðari úr Keflavík til New York. Flogtíðin úr Føroyum til Reykjavíkar var ein góður tími, og flogtíðin úr Keflavík til New York var fimm og ein

hálvur tími. Haryviri búðu vit á einum hotelli á Manhattan.

Flogtúrurin kostaðu 4.700 kr. Haraftrat rindaðu vit so fyri hotell, mat og annað. Upplivingin var ógloymandi," greiðir Marita Rasmussen frá.

Runnu marathon Millum tey mongu, sum í november í 2010 vóru og runnu marathon í New York, var Bjørt Samuelsen, løgtingskvinna.

Hon hevði havt ein dreym um, at hon skuldi renna marathon, tá hon gjørdist 45, og tá hon fór at umhugsa, hvar hon skuldi gera dreymin til veruleika, helt hon tað vera upplagt at gera hetta í New York, tí marathon-kappingin júst har er víðagitin sum ein stór uppliving.

"Eg og ein vinkona kannaðu á ymsum heimasíðum, um til bar at fara stytstu leiðina, sum er umvegis Ísland, og endaðu við at bíleggja ferðina á heimasíðuni hjá Atlantic Airways. Har funnu vit sera bíligar ferðaseðlar til Reykjavíkar og so víðari við Icelandair úr Keflavík til J.F. Kennedy-flogvøllin í New York.

Ferðirnar tilsamans kostaðu umleið 4.500 kr.," sigur Bjørt Samuelsen.

Marita Rasmussen

Bjørt Samuelsen ATLANTIC REVIEW 04/2010

25

"Túrurin var rætt og slætt fantastiskur. Tænastu­støðið í býnum er høgt, og hóast býurin er stórur, kennir tú teg tryggan har, tí nógv løgreglufólk eru í gøtunum."

Størsta upplivingin hjá henni var sunnu­ dagurin 7. november 2010. Í fagrasta veðri runnu hon og øll hini ígjøgnum býin og sóu mangt, tey ongantíð høvdu upplivað fyrr. Leiðin gekk av Staten Island gjøgnum Brooklyn og Queens, haðani farið varð um Queensboro Bridge og tvørtur um lítlu Roosevelt-oynna yvir á Manhattan og so gjøgnum Harlem.

Runnið varð haðani um Harlem-ánna til Bronx og um Madison Avenue Bridge, til tey so aftur komu á Manhattan og endaðu í Central Park.

26

ATLANTIC REVIEW 04/2010

"Einar 400 metrar, áðrenn vit komu um mál­ strikuna, veittraði Merkið saman við øllum hinum fløggunum, og hetta gav veruliga styrki at renna seinasta teinin. Neyvan nakrastaðni finnur tú so nógvar fjepparar til eina marathonkapping sum í New York. Okkurt sum 2,5 milliónir fólk stóðu fram við vegnum, tá vit runnu, og tey klappaðu og sungu, so vit skuldu kenna okkum væl og kýta okkum sum mest," sigur Bjørt Samuelsen.

Nógv at uppliva Marita Rasmussen tók sær góðar stundir at uppliva so nógv støð sum gjørligt í býnum.

Saman við vinkonunum, ið hon ferðaðist við, var hon ein siglitúr kring Manhattan. Eisini

sparið uppá peninGin, men iKKi dyGdina

KøKar · GrovKøKar · Baðirúm · KlædnasKáp nordic livinG Bað vit sýna fram vøkur baðirúm, sum hóska til øll sløg av stíli, tí ikki er neyðugt, at baðirúmið er keðiligt á at líta.

GrovKøKur Grovkøkurin tænir mongum ymiskum endamálum, og hesir uppfylla øll krøv.

KøKar eitt úrval av dygdarkøkum, sum eru gjørdir við serligum sniði, til gerandisdagin og dagliga nýtslu.

KlædnasKáp Gott er at hava ríkiliga gott pláss í skápum. Kom og síggj eitt úrval av snøggum loysnum til klædnagoymslu.

Bað

GrovKøKar

KøKar

KlædnasKáp ATLANTIC REVIEW 04/2010

ByGma Balslev ∙ vegurin langi ∙ postboks 3309 ∙ Fo 110 Tórshavn ∙ tel 34 50 00 ∙ fax 34 50 01 ∙ www.balslev.fo ∙ balslev@balslev.fo

27

gingu tær gjøgnum gøturnar í New York og upplivdu býin í øllum sínum fjølbroytni, vóru á Times Square, Wall Street, Chinatown, Harlem, Brooklyn, í Empire State Building, á Guggenheimsavninum, til sangleik og fleiri aðrastaðni.

"Túrurin var rætt og slætt fantastiskur. Tænastustøðið í býnum er høgt, og hóast býurin er stórur, kennir tú teg tryggan har, tí nógv løgreglufólk eru í gøtunum. Eg kann avgjørt viðmæla øðrum at uppliva New York, og eg fari heilt vist aftur yvir hagar," sigur Marita Rasmussen.

Bjørt Samuelsen vísir á, at fólk í New York vóru serstakliga blíð. Áskoðararnir til marathon-kappingina fingu rennararnar at kenna seg væl, og yvirhøvur vóru fjølmentaðu íbúgvararnir í býnum opnir og fyrikomandi. Eisini Bjørt var á rundferð í býnum, eitt nú við báti kring Manhattan, har høvi sjálvandi var at síggja Frælsisgudinnuna.

"Yvirhøvur royndu vit at súgva so nógv í okkum sum gjørligt av kreativu sálini hjá býnum. Vit sóu arkitektonisk meistaraverk, flottar handilsgøtur, effektivar matstovur, spennandi mentanartilboð og Broadway, sum leiddi mínar tankar aftur á upplivingina, tá eg fyrstu ferð var í Tivoli sum smágenta. Nógv kann skrivast um New York, sum kann vera lokkandi. Men tú gert býnum órætt, um tú bara skrivar um hann, tí hann skal upplivast," sigur Bjørt Samuelsen.

28

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Nýggjárssushi heima hjá tykkum sjálvum gamlaárskvøld Nýggjárssushi 16 bitar 2 nigiri við laksi, 2 nigiri við toski, 2 nigiri við rækjum, 2 uramaki við krabba, 2 uramaki við laksi, 2 uramaki við tunfiski, 2 hosomaki við mango, 2 hosomaki við asparges 26 bitar 2 nigiri við laksi NY, 2 nigiri við tunfiski, 2 nigiri við toski, 2 nigiri við kalva, 2 nigiri við jákupskel, 4 uramaki við krabba, 4 uramaki við broysknum rækjum, 4 uramaki við laksi, 4 uramaki við tunfiski

195,-

325,-

42 bitar 460,2 nigiri við laksi NY, 2 nigiri við tunfiski, 2 nigiri við toski, 2 nigiri við kalva, 2 nigiri við jákupskel, 2 nigiri við rækjum, 2 nigiri við jomfrúhummara, 6 uramaki við krabba, 6 uramaki við broysknum rækjum, 6 uramaki við laksi, 4 uramaki við tunfiski, 2 hosomaki við mango, 2 hosomaki við agurk, 2 hosomaki við laksi 72 bitar 8 nigiri við laksi, 8 nigiri við toski, 8 nigiri við rækjum, 8 uramaki við krabba, 8 uramaki við laksi, 8 uramaki við broysknum rækjum, 8 hosomaki við mango, 8 hosomaki við asparges, 8 hosomaki við kryddaðum tunfiski

750,-

Nýggjárs-skreytsushi 48 bitar 4 nigiri við laksi NY, 4 nigiri við tunfiski, 4 nigiri við jákupskel, 4 nigiri við jomfrúhummara, 8 uramaki við krabba, 8 uramaki við broysknum rækjum, 8 uramaki við bleytskeljakrabba, 8 uramaki við tunfiski, tarasalat

695,-

Bílegg í góðari tíð Verður heintað gamlaársdag millum 11 og 15 Pinnar, soya, wasabi og ingifer fáast samanvið

Myndir og frágreiðing eru á etika.fo Áarvegur 3 319 319 etika@etika.fo etika.fo ATLANTIC REVIEW 04/2010

29

TekstUR Høgni Mohr MYNDIR VILT

Suðuroy er ein duldur dýrgripur Tað er vilt. Ferðavinnufela gið

fjarskotnastu oyggj lands

VILT hevur verið virkið í ba

ins. Og ein óroyndur tilflyta

stovna felagið. Kortini hevu r

ra 3 ár og heldur til í

ri var sjálvur annar við til at

tað eydnast felagi og stigt akarum at vinna evstu viðurkenning fyri sítt stríð. Í heyst fingu Finn Johanne ssen og VILT nevniliga stó ra heiðurin at verða kosin ársin s átak á Vinnudegnum

30

ATLANTIC REVIEW 04/2010

"Fyrst vil eg takka Gudi fyri tey framúr evni, eg havi fingið at síggja møguleikar og tilfeingi!"

Ovurfegni stjórin í ferðavinnufyritøkuni VILT skygdi av sjálvs­áliti, tá ið hann í heyst bæði fattur og stásklæddur trein upp á pall í Norðurlandahúsinum.

Finn Johannessen var boðin til háborðs í Havn at taka ímóti og takka fyri heiðurin ársins vinnuliga átak á vinnudegnum hesaferð. Og tað var ikki hissini heiður.

"Vit vórðu ógvuliga fegin um heiðurin, og vit vóna, at hetta kann verða okkum eitt herðaklapp til at halda fram við arbeiðinum, vit gera," segði Finn Johannessen eisini í takkarrøðu síni.

Frá sálarfrøði til line dance Hugmyndin handan VILT er at skipa fyri tiltøkum í Suðuroy til tess at bøta um trivnaðin og at fáa fleiri fólk at koma í oynna. Við hesum máli stovnaði Finn Johannessen spf. VILT saman við Dan Djurhuus.

ATLANTIC REVIEW 04/2010

31

Tað var 21. novembur í 2007. Men hví í verðini velja Suðuroy, ið onkur so speisamt rópar eina útdoyggj?

Eitt, sum í seinastuni hevur verið nógv eftirspurt, eru setursskúlar­ nir. Á setursskúla koma skúlaflokkar og heilir skúlar at vitja VILT.

"Ja, tað kann lýsast bæði sum fyrimunur og vansi, at VILT heldur til einamest í Suðuroy. Fyrimunirnir eru, at tá ið fólk eru í oynni, luttaka tey í øllum, vit bjóða. Tey renna ikki frá til annað! Hartil er Suðuroy serstakliga vøkur. Nógvir føroyingar vita als ikki, hvussu vøkur hon er. Bæði fyri teir og útlendingar er tað eisini forvitnisligt, at her eru so nógvar spennandi søgur og støð at siga frá og vísa fram. Vansarnir eru, at tað viðhvørt kann tykjast sum, at tað er longri suður higar enn norður aftur, og at vit tí noyðast at gera nógv bara fyri at fáa fólk at seta seg umborð á Smyril, hóast hann er eitt fantastiskt skip," sigur Finn Johannessen.

"Til teirra hava vit gjørt stóra og umfatandi skrá, sum millum annað snýr seg um undirhald, gongutúrar, ferðir við skjóttgangandi bátum, mat, dans og gisting," sigur Finn Johannessen.

Ferðavinnuvirksemið í VILT fyllir at kalla allar teir víðu karmar­ nar, ið eru í Suðuroy, heilt frá sluppsigling til line dance og sálar­frøðiliga persónsmenning. Mitt í hesum meldri av ógloym­ andi gonguferðum, avbjóðandi toymismenning, stuttligum buss­túrum og øðrvísi sjólívi stendur Finn Johannessen og fylgir við, hvussu tiltøkini roynast.

"Fólki og bólkum dámar sera væl dagtúrarnar, vit fyriskipa, og so eisini aktivar útferðir, ið serliga eru ætlaðar gestum, sum vilja hoyra um og síggja oynna. At alt samstundis verður kryddað við góðum mati, føroyskum dansi og føroyskum tónleiki, dámar teimum stak væl," sigur Finn Johannessen, sum eisini nevnir, at tað í aktivu útferðunum verður lagdur dentur á at sameina rørslu, mentan, stuttleika og upplivingar.

32

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Ótrúlig tilboð Dagtúrarnar hjá VILT verður farið á hugfarslig bygdarsøvn og listasøvn, í gamlar kirkjur, til áhugaverdar fyrilestrar um landsløg, søgur og sagnir og á serstøk framleiðsluvirki í Suðuroy. Og so er tað hin altíð fúsi Lítli-Sigurd, sum samastarvar við VILT í sínum hálvgum flúgvandi gummibáti. Báturin gongur upp í 70 míl. Við Scorpion, sum báturin eitur, ber til at fáa blóðið at kóka úti á víðum havi ella at bjóða sær sjálvum av í sjóítrótt á vakra Vágsfirði.

Heilt serstøk er sluppin, Jóhanna TG 326, ið varð bygd í Sussex í Suðuronglandi í 1884, og sum varð sett í upprunastand uppi á Løðhamri í Vági í áttatiárunum. Hesa snøggu ímyndina av slupptíð føroyinga brúkar VILT til toymistúrar, fiskiferðir og sigling.

Bjørg, hólmar, fjøll, firðir og ósar eru pallur, tá ið VILT skipar fyri gonguferðum. Froðbiarnakkur við vakra útsýninum og Hvannhagi, ið er kosin Føroya vakrasti, eru væl dámd ferðamál.

Væl røkta Fámjins bygd við sínum vøkru vøtnum og bygdagøtum, kirkjuni við fyrsta flaggi okkara og hugnaligu kaffistovuni stendur eisini ofta ovarlaga á ynskilistanum hjá gestunum.

FAKTA UM FINN 4 Føddur 20. mars 1978.

4 Uppvaksin í Klaksvík.

4 Hevur tveir brøður.

4 Gekk í skúlanum á Ziskatrøð.

4 FHS-prógv á Kambsdali í 1996.

4 Krambúðarlærdur hjá Statoil í Klaksvík í 1998.

4 Lánslærari í Mikladals/Trøllanesar skúla í 1999.

4 Útbúgvin UEFA-A venjari í fótbólti í 2005.

4 Hevur síðan 2006 búð í Vági saman við konuni, Rannvá, sum hann hevur tríggjar synir saman við.

ATLANTIC REVIEW 04/2010

33

"Vit settu okkum fyri, at áðrenn tvey ár vóru liðin, skuldi VILT fáa viðurkenning, sum veruliga munaði. Ta viðurkenningina fingu vit so sanniliga, tá ið vit vórðu kosin Ársins Átak í 2010"

Indiánaralívið hevur eisini vunnið sær hevd í Suðuroy. Til hetta hevur VILT ognað sær eitt Tipi-tjald, ið verður leigað til hugna­ løtur, grillkvøld og sangtiltøk. Eini 80 fólk kunnu sita til borðs samstundis í stóra, skrúvskapaða tjaldinum.

Eisini ta mentanarvirðisløntu tvøroyrarkvinnuna, Onnu Kirstin Thomsen, hevur VILT fingið við sær. Saman við hesi eldhugaðu læknafrúuni bjóðar VILT line dance, sum í sínum einfalda kæti, samlagi, dansistigi og tónleiki kveikir lívsljós í sjálvt tí mest svart­skygda menniskjanum.

Starvsfólkadagarnir, sum VILT somuleiðis skipar fyri, snúgva seg um meira djúptøkin evni, m.a. persónsframgongd, samstarvs­ menning og sjálvskenning. Slík tiltøk kunnu vera í fleiri umførum.

Sostatt kunnu luttakararnir koma fleiri ferðir til Suðuroyar at luttaka í skeiðsrøð.

34

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Nýhugsanin vann Vit støði í karbid-upplýstu kolanámunum í Hvalba samanber Finn Johannessen Suðuroy við katakomburnar undir Róm í Italia: "Her er djúpt at fara og illgongt mangastaðni. Men tess meiri tíð, ein nýtir í oynni, tess fleiri loynidómar og góðar upplivingar birtast fyri okkum."

Eingin ivi tykist vera um, at VILT við slóðbrótandi virksemi sínum veruliga hevur fangað bæði føroyingar og útlendingar. Ið hvussu er, er øllum greitt, at tilflytarin suðuri í Vági hevur megnað at brúkt hetta tilfeingið til fulnar. Og eingin annar enn Finn Johannessen sjálvur visti betur, at tað bar til.

"Vit settu okkum fyri, at áðrenn tvey ár vóru liðin, skuldi VILT fáa viðurkenning, sum veruliga munaði. Ta viðurkenningina fingu vit

Besta og lagaligasta siglingarkervið á marknaðinum.

Punktum.

Grundartangi Reykjavík

Reyðarfjørður Vestmannaoyggjar Tórshavn

Frederikstad Gøteborg Aarhus Immingham Hamburg Rotterdam

Nýggjar tíðir – nýggjar leiðir Faroe Ship hevur lagað siglingarkervið til ynskini hjá kundum okkara. Enn eina ferð. Fyri okkum er hetta ein sjálvsagdur og neyðugur partur av at vera best.

Síðan 1919 hevur Faroe Ship verið fremsta samband føroyinga við útheimin. Frá fyrstu túrunum við »Tjaldrinum«, til Faroe Ship gjørdist liður í flutningskervinum hjá Eimskip – heilt úr Kina til Hamburg og á Havnarvág.

Góð sambond síðan 1919 ATLANTIC REVIEW 04/2010

35

Og so er spurningurin: Hví heldur stjórin sjálvur, at VILT í Suðuroy gjørdist Ársins Átak?

VILT's day trips take you to museums of art and history, to ancient churches, exciting presentations on nature, history and fables and to the special home manufacturers of Suðuroy. And last, but not least, Sigurd the Wild, who partners with VILT to provide trips in his high-speed inflatable boat.

"Tað kemur nokk av tí, at tilboð og átøk okkara eru grundað á nýggj hugskot, og at vit gera vart við tað, vit kunnu bjóða. Og so sjálvandi tí vit eru í Suðuroy. Sum vit siga í ferðavinnu­ faldara okkara: Suðuroy - the hidden treasure!"

The sloop Jóhanna TG 326, built in Sussex, South East England in 1884 has been restored to its former glory. On this memory of the Faroese sloop period, VILT provides team-building, fishing trips and recreational sailing.

Suðuroy - the hidden treasure Deep and difficult to pass, yet delightful to explore: the more time you spend there, the more secrets are revealed and experiences had.

Cliffs, islands, mountains, fjords and estuaries are the scene of VILT's walking trips. Hvannhagi, the most beautiful valley of the Faroes, is a universally adored destination. The village of Fámjin also makes for a great experience with its stunning lakes and village roads, the church with the first Faroese flag and a delightful cafe.

so sanniliga, tá ið vit vórðu kosin Ársins Átak í 2010," sigur hann.

This is how the CEO of VILT, Finn Johannessen, compares Suðuroy, the southernmost island of the Faroes, to the catacombs of Rome.

The three year old company has proved that Suðuroy, despite its population of only 5,000, provides monumental experiences for tourists. For its efforts, it received the annual "Ársins Átak" (Innovation of the year) prize in 2010.

36

ATLANTIC REVIEW 04/2010

The award-winning Anna Kirstin Thomsen has also joined forces with VILT. Together, they offer line dancing that in its simple fun, fellowship, dancing and music fills even the worst dancer with joy.

All this and more is offered by the award winning tourism company at vilt.fo.

ATLANTIC REVIEW 04/2010

37

Tekst Uni L. Hansen FOTO PLAYGROUND MUSIC

Kun 17 år gammel drog en kejtet og ranglet Teitur ud i verden med en guitar på ryggen og nogle fine popsange i bagagen. Nu er Færøernes største musiknavn flyttet hjem igen som en moden mand og anerkendt sangskriver i absolut verdensklasse. Det hele har ikke kun været en dans på roser, men nogle gange skal man bare slippe kontrollen og lade hunden køre hjem. Teitur udgav sit femte album “Let The Dog Drive Home” den 4. oktober 2010

38

ATLANTIC REVIEW 04/2010

ATLANTIC REVIEW 04/2010

39

Fårehundene løber adrætte rundt mellem husene på jagt efter alt, hvad der rører sig, og gennem stil­ heden kan du høre en ko brøle ude på en fjern fjeldside. Mørke skyer ses ude i horisonten, og de har kurs mod land. Selvfølgelig. Velkommen til Færøerne, velkommen til bygden Velbastaður, ti minutters kørsel fra Færøernes hovedstad Tórs­ havn. En lille sovebygd, som nu kan bryste sig af at være hjemsted for Færøernes suverænt største mu­ siknavn.

Hunden Dexter

I det sidste hus på vejen, der fører ind til bonden i Syðradalur, bor sangeren og sangskriveren Teitur.

Efternavnet Lassen er forlængst blevet overflødigt.

Når man træder ind i det hyggelige lille hus, 33-åri­ ge Teitur har købt og indrettet til sig selv i Velba­ stað, er det ikke svært at forstå, at Teitur har valgt at kalde sit nye album noget så spøjst som “Let The Dog Drive Home” og i øvrigt selv har dekoreret det flotte cover med små tegneserier om en sød hund, der kan alt fra at køre bil til at stå på skateboard. I en guitarkasse på gulvet i stuen ligger jagthunden Dexter og hviler sig. Den er opkaldt efter Teiturs yndlings TV-serie.

"Jeg er vokset op i et hjem med hund og trives godt sammen med hunde. De har en beroligende effekt på mig, og jeg kan godt lide at omgås dem og passe og pleje dem. Jeg har ikke haft mulighed for at have hund før nu, hvor jeg har fået mit eget hus og er kommet til et punkt i min karriere, hvor jeg kan være lidt mere selektiv med hensyn til, hvor meget jeg rejser."

I verdensklasse

For de færinger, som regelmæssigt møder Teitur på gågaden i Tórshavn, kan det være svært at forholde sig til, hvor langt den kejtede og ranglede 17-årige yngling, der i tidernes morgen drog ud i verden for at forfølge drømmen om en karriere som musiker, har drevet det til.

40

ATLANTIC REVIEW 04/2010

"Det tog to år at skrive, arrangere og gøre sangene på "Let The Dog Drive Home" klar til indspilningen, mens selve indspilningen i København tog kun ti dage"

mageløse og maleriske udsigt til Hestur og Atlanter­ havets uendelige vidder fra hans arbejdsværelse i huset på Velbastaður.

"Jeg har fundet mit eget kompositoriske rum, hvis man kan sige det sådan, og jeg nyder at spille og skrive musik i dette rum uanset, hvor jeg befinder mig. “Let The Dog Drive Home” handler overord­ net om at slippe kontrollen, flyde med og stole på, at det hele ordner sig. Jeg kan godt lide, at man ikke aner, hvad der sker."

Det tog to år at skrive, arrangere og gøre sangene på "Let The Dog Drive Home" klar til indspilningen, mens selve indspilningen i København tog kun ti dage.

Det er ikke tilfældigt, at danskere hele ti­ den prøver at bestikke Teitur til at blive dansker ved at bedække ham med de fine musikpriser og give ham store musiksce­ ner som Orange Scene i Roskilde, Opera­ en i København, DRs Koncerthus og Store Vega at spille på.

Og det er heller ikke tilfældigt, at verdens­ stjerner som John Mayer, Rufus Wain­ wright og Aimee Mann har skamrost Te­ itur i interviews og kaldt ham en af de bedste sangskrivere i sin generation.

Teitur er flyttet tilbage til Færøerne som en anerkendt sanger og sangskriver i den ab­ solutte verdensklasse.

Bus 101

Teitur synes dog ikke, at det kan høres på musikken på “Let The Dog Drive Home,” at han gennem tilblivelsen af albumet har taget bus 101 fra Kirkjubøur til Tórshavn i stedet for et tog i New Yorks Subway eller Picadilly Line i Londons undergrund.

"Jeg har den holdning, at indspilningen skal være et spørgsmål om afvikling og ikke et sted, hvor man skal lede og pynte på tilfældigheden, som opstår i et studio," siger Teitur bestemt.

En sang vækker opsigt

Specielt sangen “God, I've Got So Many Things To Tell You” har vakt en del opsigt. Sangen er en sam­ tale med Gud, nærmest et skiftemål, og det er en side af Teitur, vi ikke har stiftet bekendskab med tidligere.

Er Færøerne, som jo er et dybt religiøst samfund, trængt ind under huden på globetrotteren Teitur ad den vej?

"Nej, det vil jeg ikke sige. Der er rigtigt meget fana­ tisme og overtro på Færøerne, men det har ingen påvirkning på min tro. Tro er noget personligt. Jeg er hverken kristen, muslim eller buddhist, men jeg tror helt sikkert på, at Gud findes. Det er en god Gud og ikke en ond kraft, der vil straffe os. Jeg er overbevist om, at rigtig mange menneskers liv ville være utro­ ligt meget bedre, hvis de kunne tale med Gud," filo­ soferer Teitur over sangen, der oprindelig var skrevet til en film om en, der lider af Aspergers-syndrom.

Han erkender dog, at en sang som “Stor­ my Weather” er svær at skrive uden den

ATLANTIC REVIEW 04/2010

41

"Jeg skriver musik hele tiden og kan blive inspireret af hvad som helst"

"Jeg skriver musik hele tiden og kan blive inspireret af hvad som helst. Det kan være, mens jeg går en tur ude i den færøske natur, sidder i tourbussen i New York eller er på Nørrebro i København. Vi har også alle billeder og små film, bl.a. fra vores barndom og opvækst, der kører inde på net­ hinden. Disse små filmsekvenser får jeg typisk omsat til sange," fortæller Teitur.

Melankolsk reflektion

Anerkendelsen, Teitur har opnået, er ikke kommet ud af den blå luft. Fem albums er det blevet til siden 2003, og fra 2004-2008 spil­ lede Teitur i omegnen af 700 koncerter i 20 lande. Teitur har arbej­ det hårdt og rejst langt.

Flere af sangene på “Let The Dog Drive Home” kredser derfor om­ kring temaet at rejse, som bl. a. "You Never Leave L.A.," "Freight Train" og "Let The Dog Drive Home," mens andre reflekterer me­ lankolsk over den menneskelige rejse, Teitur selv har været på.

Specielt sangen om “Waverly Place,” der er opkaldt efter den gade i New York, hvor Teitur plejede at bo, da han som ung rejste til den amerikanske storby for at spille og skrive sange.

"Denne gang ville jeg gerne have, at musikken skulle varme og være generøs og ubesværet. Alt skulle have en fast puls, instrumenterne skulle stemme, og der skulle kæles for lyde.

Jeg ville i bund og grund lave et album, som ikke var så intenst som mit forrige album “The Singer,” som musikalsk var lidt tungt at rejse rundt med. Og når jeg nu kredsede om dette rejse-vi-kører-derudad-tema, så passede den ameri­ kanske West Coast-lyd, som vit kender det fra Beach Boys og Brian Wilson, meget godt til stemningen. Den er dejlig tidsløs, ren, flot og behagelig."

De store forventninger

Rejsen ud og rundt på den internationale musikscene har dog ikke kun været uden sine bumps for Teitur.

Der var kæmpe forventninger til den dygtige færing, da han kort efter årtusindskiftet som den første færøske kunstner nogensinde skrev under på en stor international pladekon­ trakt med verdens største pladeselskab, Universal, selska­ bet, som på det tidspunkt styrede 45 procent af al musik, der blev udgivet i verden, og betragtede Teitur som det nye svar på den amerikanske megatjerne Beck.

"Jeg vidste, at der var store forventninger til mig, men det bed ikke rigtigt på mig. Jeg vidste, at jeg var god, og det vigtigste for mig var, at jeg fik lov til at lave den plade, jeg ønskede," fortæller Teitur om den første tid hos Universal.

42

ATLANTIC REVIEW 04/2010

stórasysti

Fríir Vinir

diddi

Fyri einans 25 krónur um mánaðin kanst tú tosa næstan óavmarkað* við upp til 3 vinir við tínari fartelefon

babba

simona

omma

gubbi

olivia

mamma

Tú kanst velja allar føroyskar fastnettelefonir og fartele­ fonir við Vodafone haldi

andreas

Fríir Vinir er ein tænasta til fartelefonkundar, har tú kanst velja tær upp til 3 vinir, tú ringir næstan óavmarkað til fyri einans 25 kr. um mánaðin, um tú hevur fartelefon hald frá Vodafone. * Treytir: Hvør samrøða kann í mesta lagi vara í 60 minuttir, hareftir er kostnaðurin eftir vanligum taksti. Tú kanst tó ringja uppaftur eftir 60 min. og soleiðis tosa ókeypis 60 min. afturat. Harumframt er ein "Fair Usage" politikkur galdandi, t.v.s. at tú í mesta lagi kanst tosa 4.000 min. til tínar Fríu Vinir um mánaðin tilsamans, hareftir er kostnaðurin eftir vanligum taksti. Tænastan er einans galdandi fyri samtalur í Føroyum.

Kostnaðurin fyri tænastuna er 25 kr. tilsamans óðansæð um tú velur 1, 2 ella 3 vinir. Vinarnummur kunnu vera føroysk Vodafone GSM nummur ella føroysk fastnet nummur. Vitja heimasíðu okkara vodafone.fo ella send ein teldupost til vodafone@vodafone.fo, við tínum nummari, umframt vinirnar, ið tú ynskir at fáa. Tú kanst eisini ringja á tel 20 20 20 ella støkka inn á gólvið í handli okkara í SMS ella hjá Nema (City) í Havn, Runavík ella Klaksvík.

michel

sjeikurin

ommedi

d

kira

THE DEVIL IS IN THE DETAIL

98% of beer is water. The rest is all passion, know-how and dedication.

– And the freshest water in the world doesn’t make it any worse.

ATLANTIC REVIEW 04/2010

43

Selvom debutalbummet “Poetry & Aeroplanes” fik ro­ sende anmeldelser af selv New York Times, solgte det i Universals øjne for lidt, kun 45.000 eksemplarer i hele verden.

Rev drømmen i stykker

Sangen “When I Had It All” på det nye album kan læses som en direkte kommentar til, hvordan Teitur i 2006 stod med det, han troede var sin store drøm, pladekontrakten med et af verdens største pladeselskaber, og følte sig nødsaget til rive den i stykker og selv tage styringen med sin musikalske skæbne.

"Jeg kunne ikke med den A&R-ansvarlige på selskabet, som havde signet mig og skulle sørge for, at jeg kunstne­ risk udviklede mig rigtigt. Hun begyndte at tvivle på mig og syntes ikke, at mine nye sange levede op til hendes forventninger. Hun følte sig presset, fordi jeg, i deres øjne, ikke havde solgt nok plader. Men jeg ville ikke bruge flere år på at indspille med en masse forskellige producere bare for at tilfredsstille hende. Jeg vidste, at min musik var god, og jeg havde et publikum, der kunne lide det, jeg lavede."

44

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Teitur lånte penge i banken, så han kunne frigøre sig fra kontrakten og betale advokatomkostninger. Derefter dan­ nede Teitur selskabet Arlo & Betty Recordings sammen med sin manager, hvorfra han siden har udgivet sine plader.

Den stærke tro

"Det var en meget hård tid, hvor jeg ikke kunne kontrol­ lere noget. Jeg fik bare en masse ubehagelige hade-mails, kæmperegninger osv. Det var virkelig noget lort, og jeg havde svært ved at koncentrere mig om musikken," husker Teitur tilbage på tiden omkring bruddet.

Han mistede dog aldrig troen på sig selv eller sin musik.

"Jeg havde personlig aldrig ønsket at sælge fire millioner plader og spille på store stadions. Det egner min musik sig sgu da ikke til. Selvom jeg nemt kan blive slået ud af kurs, hvis nogen opfører sig dårligt overfor mig personlig, så ved

"Jeg havde personlig aldrig ønsket at sælge fire millioner plader og spille på store stadions"

veitslu- og fundarhølir við eyðsýndum fyrimunum – mitt í býnum Ring og hoyr meira á 35 87 87 ella far inn á www.kaffihusid.fo.

ATLANTIC REVIEW 04/2010

45

"Jeg var nede og vende, og det forandrede mit liv og fik mig til at tænke over en masse ting, bl.a. at jeg ikke vil leve et overfladisk liv eller have overfladiske venskaber"

jeg, hvad jeg vil, og hvor jeg står, når det gælder min musik. Der er jeg stærk," fortæller Teitur med stålsat stemme.

I dag er Teitur ikke i tvivl om, at beslutningen var den rigtige, og at han kom styrket ud af bruddet med Uni­ versal.

"Jeg var nede og vende, og det forandrede mit liv og fik mig til at tænke over en masse ting, bl.a. at jeg ikke vil leve et overfladisk liv eller have overfladiske ven­ skaber. Det kan man hurtigt blive fanget i, når man, som jeg, rejser verden rundt meget af tiden og møder folk flygtigt før og efter en koncert.

Teitur fangede Seal

Teiturs karriere har udviklet sig støt og sikkert i den rigtige retning, siden han brød samarbejdet med Uni­ versal. Han er i dag total i kontrol over sin karriere og musik, som han selv skriver, arrangerer og produce­ rer.

Teitur er også i gang med at etablere sig som producer for andre og har blandt andet arrangeret og produce­ 46

ATLANTIC REVIEW 04/2010

ret hitalbummet "Le Cheshire Cat Et Moi" for franske Nolwenn Leroys.

I september 2010 fik den færøske sangskriver endnu et gennem­ brud, da den verdens kendte britiske sanger Seal fik øje på kvali­ teterne i sangen “You Get Me,” som han valgte at indspille til sit seneste album “6:Commitment.” En kæmpe anerkendelse af Tei­ turs håndværk.

"Det betyder, at mit sangkatalog stiger i værdi, når andre end mig selv indspiller mine sange. Seal have oprindelig indspillet sangen som en duet sammen med italienske Mina til et af hendes albums, men han kunne så godt lide sangen, at han valgte at indspille den på ny til sit eget album," fortæller Teitur og griner ad, at "You Get Me" var netop en af de sange, som Universal slet ikke kunnu lide.

"Det ville være let at sige, at min tidligere A&R-person hos Univer­ sal slet ikke havde forstand på musik, når hun ikke troede på "You Get Me." Det ville være let at sige, hvis samme kvinde ikke kort efter havde signet en vis Lady Gaga," siger Teitur med et skævt smil.

THOR OFFSHORE Ship owners THOR, based in the Faroe Islands, manage and operate: tug, standby, supply, chase/support, and guard vessels world wide.

THOR also operates a ship agency in the Faroe Islands.

We have years of experience and international expertise.

For further information please refer to our website: www.thor.fo

Colorama lancerar eina nýggja røð av máling í eitur ideo við sera høgari dygd til ein sera góðan prís

Thor Ltd, Bryggjan 5, FO-420 Hosvik, tel: (+298) 422503, Fax (+298) 422383 www.thor.fo, www.thor-offshore.com

Staravegur 5 · 100 Tórshavn · tel. 319220 · www.colorama.fo

ATLANTIC REVIEW 04/2010

47

Tekstur Niclas Johannesen Myndir finnur justinussen

Úr kreppuni reis ársins virki 2010 Tá fýra mans ein myrkan vetrardag í 1994 settu 26.000 krónur hvør í smápartafelagið Tavuna í Leirvík, var heiðurin at gerast ársins virki ikki so frægt sum uppfunnin. Sekstan ár seinni og við einum avlopi á knappar ellivu milliónir krónur er tað júst hendan heiðurin, ið Tavan fær, tá hon verður heiðrað á Vinnudegnum í Norðurlandahúsinum 1. oktober 2010

48

ATLANTIC REVIEW 04/2010

ATLANTIC REVIEW 04/2010

49

Joen Magnus Rasmussen, stjóri

"Vit høvdu gjørt ávísar royndir við gulllaksi á Frost í 1992 og hildu, at tað kundi verið áhugavert at roynt at ment hetta til eina vinnu" “Metingarnevndin himprast onga løtu í at velja Sp/f Tavuna til ársins virki,” verður kunngjørt á røðara­ pallinum, og so kunnu tveir av eigarunum, 44 ára gamli stjórin Joen Magnus Rasmussen og nevndar­ limurin Osmund Justinussen, taka ímóti heiðrinum aftur við lógvabrestum úr einum stúgvandi fullum sali í Norðurlandahúsinum.

Hevði tú væntað, at her fór at lukta av sjógvi og roðslu, so verður tú bilsin, tí friðsæla og tíggjutals málningar seta dám á innanveggja. “Vit hava gjøgnum árini keypt fitt av føroyskari list,” sigur Joen Magnus Rasmussen, tá hann verður spurdur um stóru, prýðiligu málningarnar hjá eitt nú Heðini Kambsdal, ið hanga við inngongdina.

“Tað gongur fínt,” sigur Joen Magnus Rasmussen, tá vit eina viku seinni vitja á virkinum í Leirvík. Eftir eitt summar við øskuroki úr Íslandi hevur heystið smoygt seg yvir oyggjarnar, og mangt bendir á, at forsagnirnar um ein kaldan vetur fara at halda.

Gjøgnum gluggan sæst Kalsoyggin, og fyrstu kava­ fann­irnar hava lagt seg á tindarnar. Men í skrivstovu­ hølunum er heitt og fjálgt, tá Joen Magnus og virkis­ leiðarin Marnar Pattinson bjóða vælkomin innar.

Joen Magnus Rasmussen letur ongan iva vera um, at á Tavuni eru tey errin av at vera kosin ársins virki.

Tú skilir skjótt, at stjórin er eyðmjúkur um heiðurin, og hann sigur heldur ov lítið enn at taka ov dýran til.

“Tað hevur tú helst rætt í,” viðgongur hann. “Vit kundu sjálvsagt valt at sagt, at vit eru heimsins størsti framleiðari av gulllaksafarsi.” Við eini ársframleiðslu millum 5.000 og átta 8.000 tons er tað júst hetta, Tavan er. Heimsins størsti framleiðari av gulllaksa­ farsi.

Alt steðgaði upp Men vilt tú til fulnar skilja søguna um ársins virki 2010, mást tú eisini fata tungu tøgnina, sum hongur yvir Leirvíkini á vetri 1993. Á flakavirkinum Frost eru maskinurnar tagnaðar, og brátt íkomna arbeiðs­ loysið hevur rakt bygdina meint. Í kjalarvørrinum á føroyska bankaskrædlinum í 1992 er Frost, sum annars hevur klárað at svarað hvørjum sítt, tvingað

50

ATLANTIC REVIEW 04/2010

ATLANTIC REVIEW 04/2010

51

at lata aftur og endar eins og stórur partur av føroysku flakavirkjunum sum partur av nýggja samtakinum, Føroya Fiskavirking.

Skjótt gerst greitt, at virkið fer ikki at lata uppaftur, og fólk eru í døpurhuga. Teirra millum telist Joen Magnus Rasmussen. Ungi søldfirðingurin er giftur til Leirvíkar, og hann og konan fluttu hagar í 1987. Tvey ár seinni stóð honum í boði at gerast bókhaldari á Frost. Joen Magnus hevur tamarhald á tølunum, og boð hava somu­leiðis verið eftir honum frá reiðarínum Spf. Sjóborg hjá Osmundi Justinussen, sum heldur til í bygninginum við síðuna av flakavirkinum. Niðri við kaikantin kemur Joen Magnus stundum á tal við fyrrverandi stjóran á Frost, Ingvar Joensen, ið nú gongur arbeiðsleysur. Teir práta um, at okkurt má gerast.

“Okkara visjón? Tað var at fáa okkurt arbeiði í gongd aftur í Leirvík,” sigur Joen Magnus Rasmussen og minnist aftur á dagarnar í 1994, tá greitt gjørdist, at Føroya Fiska­ virking hevði ikki brúk fyri teirra virki í sínum rakstri. Í veruleikanum var hetta eitt slag av vinnuligum deyðadómi yvir bygdina. Men Ingvar Joensen og Joen Magnus Rasmussen hava eitt hugskot.

“Vit høvdu gjørt ávísar royndir við gulllaksi á Frost í 1992 og hildu, at tað kundi verið áhugavert at roynt at ment hetta til eina vinnu. Gullaksur er fiskur við serliga

góðum bindingarevni, og ongin sandmaðkur er í fiskinum, so har var ein ávís vón um, at her kundi okkurt gott fara at spyrjast burturúr,” sigur Joen Magnus.

Skjótt eru lokalu vinnulívsveteranarnir Osmund Justinussen og Jógvan Elias Joensen eisini komnir upp í ætlanina. Teir práta við táverandi stjóran á Føroya Fiskavirking, Bjarta Mohr, sum gevur loyvi at leiga tómu hølini við teirri treyt, at Tavan ikki framleiðir tosk, hýsu ella upsa. Sostatt verður onnur gulllaksamaskinan á virkinum tendrað aftur í 1994, og framleiðslan fer í gongd.

Ingvar er stjóri, og 30 fólk fáa arbeiði aftur í bygdini.

Selja í telefonini Eitt er at framleiða, men vøran skal eisini seljast. Joen Magnus Rasmussen tekur á seg uppgávuna at royna at finna keyparar. Bókhaldarin byrjar á berum. “Eg minnist meg um sama mundið hoyra fiskaseljara siga í tíðinda­ sending, at um tú trúði, at tú kundi selja fisk við bara at taka telefonrørið og ringja til keyparar, so mátti tú trúgva umaftur. Men hetta var í roynd og veru júst tað, eg gjørdi.”

Joen Magnus ringir til sendistovur í Noregi og Svøríki.

Tey eru beinasom og geva honum nøvn á møguligum keyparum. Við serligu fiskamatarmentanini í Noregi vísir tað seg skjótt, at serliga norðmenn eru hugaðir at keypa gulllaksafars.

"Ein av teimum fyrstu kundunum, eg fekk samband við, er framvegis okkara størsti kundi í dag" 52

ATLANTIC REVIEW 04/2010

from the north atlantic

Bakkafrost is the leading faroese producer and exporter of quality salmon.

Bakkafrost is a reliable partner. We manage the entire production process

www.sansir.fo

Quality salmon from salmon roe to ready-packed products.

Bakkavegur 9 · fo-625 Glyvrar · faroe islands · tel +298 40 50 00 · fax +298 40 50 09 bakkafrost@bakkafrost.com · www.bakkafrost.com

Heildarloysnir frá Articon

sansir.fo

Eitt trygt grundarlag Articon hevur serligan førleika innan jørð-, kloakk-, betongarbeiði, byggibúgving, vega- og havnagerð, fjarhita, timbur- og snikkaraarbeiði eins og ymisk apteringsarbeiði, tá skip verða bygd ella umvæld. Men vit kunnu standa fyri ella vera partur av so at siga øllum verkætlanum ella byggiarbeiði so sum skrivstovubygningar, verksmiðjubygningar, goymsluhallir, umvæling og umbygging.

A r t i c o n P/ f · á H j a ll a 2 0 · 18 8 H o y v í k · Te l . 3 5 0 7 0 0 · w w w. a r t i c o n .f o

ATLANTIC REVIEW 04/2010

53

"Vit kundu sjálvsagt valt at sagt, at vit eru heimsins størsti framleiðari av gulllaksafarsi. Við eini ársframleiðslu millum 5.000 og átta 8.000 tons er tað júst hetta, Tavan er"

At byrja við eru fleiri nøgdir so smáar, at tað gevur hall at senda fiskafarsið av landinum. Men á Tavuni velja tey at satsa í vónini um, at hóvar kundanum vøruna, fer hann at keypa meira.

Hóast virkið hevur eitt avlop á einans 38.000 krónur fyrsta árið, kennast positivu tølini sum ein stórur sigur hjá eigarum og starvs­fólkum. Tey hava prógvað, at grundarlag er fyri at fram­leiða gulllaksafars. “Ein av teimum fyrstu kundunum, eg fekk samband við, er framvegis okkara størsti kundi í dag,” minnist Joen Magnus og leggur aftrat, at 70 prosent av gullaksaframleiðsluni framvegis fer til Noregs.

Keypa bygningin Jú, tað gongur væl, og á Tavuni nørist dreymurin um at keypa bygningin, sum tey leiga. Tavan sendir umsókn til Framtaksgrunnin at vera við. Svarið dregur út, og tá grunnurin langt um leingi játtar, meta eigararnir, at nú er óneyðugt við almennum kapitali, og sostatt keypir Tavan í 1997 bygningin frá Føroya Banka. Í 1999 tekur Joen Magnus við sum stjóri, og seinastu fimm árini hevur Tavan havt eitt ársúrslit millum 2,6 og 10,8 milliónir krónur. Ein orsøk til sunnu tølini tykist eisini vera, at Tavan hevur megnað at havt sera lítla umsiting. Umframt Joen Magnus Rasmussen og Marnar Pattinson arbeiðir eitt skrivstovufólk tríggjar dagar á virkinum um vikuna. “Jú, tað gongur. Marnar stendur fyri innkeypi og eg fyri sølu. Arbeiðsbýtið er greitt, og tað riggar.” Í kantinuni sita tveir maskinmenn við heitum kaffi í krússinum.

Ein teirra er 79 ára gamli Páll Joensen, ið hevur verið maskin­ meistari í 35 ár. “Tá maskinmeistarin situr í kantinuni, er tað tekin um, at alt koyrir, sum tað skal,” siga teir. Tað er helst so, tí niðriundir surra flakamaskinurnar. Í dag er tað ikki gulllaksur, men upsi, ið fer gjøgnum maskinurnar. “Ja, vit framleiða umleið 2.000 tons av upsa árliga eisini,” sigur virkisleiðarin Marnar Pattinson.

54

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Seigur róður Tíðin er komin at takka fyri okkum. Men áðrenn vit fara aftur út í svalandi heystardagin, hava vit ein spurning. Tavan, hvat merkir tað?

Joen Magnus minnist, at tað var tann í dag 80 ára gamli nevndar­ formaðurin, Jógvan Elias Joensen, ið kom á navnið. Fyri stað­kend er Tavan ein steinur, sum hevur ligið í fjøruni í Leirvík alt tað, menn vita um. Kanska er tað lagnunnar speisemi, at sama dag, sum vit vitja á Tavuni, verður kunngjørt, at nýggi, nógv umstríddi landsvegurin, ið fer at ganga gjøgnum Leirvíksbygd, nú loksins verður lagdur í fjøruni. Sostatt fer Tavusteinurin skjótt undir heilt.

Men sagnorðið tava livir, og sambært orðabókini merkir tað at stríða, streva og eisini at rógva seigan. Tey flestu kunnu helst semjast um, at sekstan ár við gulllaksaframleiðslu kunnu kallast seigur róður, og í Leirvík ber Tavan fyrst og fremst boð um lív og trivnað. Við eini eginogn á 20 milliónir krónur og 60 fólkum í starvi er Tavan ikki bara størsta arbeiðsplássið í bygdini, men eisini ársins virki í 2010.

The best of fish just got better H A RV E S T I N G 路 P RO C E S S I N G 路 S A L E S 路 D I S T R I B U T I O N

w w w. f a r o e . c o m

ATLANTIC REVIEW 04/2010

55

Tann rætta orkusparandi loysnin við hitapumpum frá Demich.

Demich P/F, Tórshavn Postboks 378 - Stiðjagøta 2 Telefon +298 200 300 Fax + 298 200 301

56

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Demich P/F, Vágur Marknoyrarvegur 36 Telefon +298 200 370 Fax + 298 200 371

Demich P/F, Saltangará Heiðavegur 80 Telefon +298 200 380 Fax + 298 200 381

demich@demich.fo

www.demich.fo

ATLANTIC REVIEW 04/2010

57

Søgan um Atlantic Airways

REYKJAVÍK

FAROE ISLANDS BERGEN

AALBORG BILLUND

COPENHAGEN

LONDON

1987 / Atlantic Airways stovnað 1988 / Fyrsti túrur millum Danmark og Føroyar 1992 / Cimber Air úr felagnum 1995 / Fyrsta yvirskotið 1995 / Íslands-rutan stovnað 1998 / Grønlands-rutan stovnað 1998 / Nýtt flogfar leigað 1998 / Skotlands-rutan stovnað 1999 / Noregs-rutan stovnað 1999 / Nýtt flogfar til flotan 2007 / Skrásett á virðisbrævamarknaðinum

58

ATLANTIC REVIEW 04/2010

ATLANTIC AIRWAYS fleyg sín fyrsta túr millum Føroyar og Danmark 28. mars í 1988. Felagið varð formliga sett á stovn 10. november í 1987 við tveimum eigarum, Føroya Landsstýri og Cimber Air. Men tað var ikki nøkur løtt uppgáva at loysa Atlantic Airways úr lagdi. Raksturin gav fyrstu árini hall, og tá búskaparkreppan í Føroyum av álvara fór at gera um seg í 1992, var eginognin hjá felagnum horvin. Cimber Air var tá farið úr felagnum, og landsstýrið mátti tí einsamalt taka um endan. Loysnin var, at Landsstýrið teknaði 75 milliónir krónur í nýggjum partapeningi, og við tí eydnaðist at geva føroyska flogfelagnum nýtt lív.

Tey ringastu kreppuárini eydnaðist ikki at fáa Atlantic Airways at geva avlop, men gongdin skuldi sum fráleið venda. Í 1995 hevði felagið á fyrsta sinni avlop á rakstrinum. Hetta árið varð virksemið spakuliga víðkað til eisini at umfata flúgving til Íslands. Atlantic Airways átók sær at standa fyri hesi flúgving í samstarvi við Air Iceland. Árini eftir gekk tað skjótt hjá Atlantic Airways. Felagið fór at flúgva millum Ísland og Grønland og fleiri leigutúrar úr Keyp­ mannahavn til Bosnia. Og í 1998 avgjørdi

Atlantic Airways at leiga eitt flogfar aftrat.

Við tveimum flogførum bar til at víðka flúgvingina uppaftur meira. Fyrst varð túratalið millum Føroyar og Danmark økt. Í 1998 fór felagið at flúgva til Skotlands og í 1999 eisini til Noregs. Víðkaða flúgvingin fekk stóra undirtøku millum manna, og felagið fekk tí tørv á eini varandi loysn fyri flogfør.

Farið varð til samráðingar um keyp av nýggjum flogfari í oktober 1999. Sáttmáli varð undirskrivaður í november, og 2. februar í 2000 stóð næsta flogfarið av slagnum British Aerospace 146-200 í Vágum.

Síðan hevur Atlantic Airways víðkað nógv um talið á flogførum og fráferðum. Í dag eru fimm flogfør og tríggjar tyrlur í flotanum. Í januar 2008 undirskrivaði felagið sáttmála við Airbus um at keypa eitt nýtt flogfar av slagnum A 319. Ætlandi verður hetta flogfar sett í flúgving í 2012.

Atlantic Airways varð í 2007 skrásett á íslendska virðisbrævamarknaðinum, tá lands­stýrið einskildi ein triðing av felagnum.

Felagið er nú til próvtøku hvønn gerandis­ dag á altjóða fíggjarmarknaðinum, har parta­brøvini verða keypt og seld.

OY-RCC

SN: E3357

Type: Seats: Engines:

AVRO/RJ-100 97 4 STK Honywell LF507-1F Turbofan Lenght: 31,00 M Wingspan: 26,34 M Max Cruisingspeed: 800 Km/T Min Speed: 170 Km/T Max Altitude: 10.668 M Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 3.000 Km

OY-RCE Type: Seats: Engines:

AVRO/RJ-85 95 4 STK Honywell LF507-1F Turbofan Lenght: 28,55 M Wingspan: 26,34 M Max Cruisingspeed: 800 Km/T Min Speed: 170 Km/T Max Altitude: 10.500 M Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 3.000 Km

OY-HSR

SN: 36133

OY-HSJ

Type:

BELL Helicopter Textron BELL 412EP/HP 2 STK Pratt & Whitney

Type:

Engines: PT6T-3D Lenght: Width: Main-rotor, diameter: Sling: Max Speed: Average Speed: Max Altitude: Max Flighttime: Max Range: Seats:

12,90 M 2,50 M 14,00 M 1300 KG 259 Km/T 231 Km/T 6000 FT 4 Hours 874 Km 10 (13)

SN: E2233

OY-RCD

SN: E2235

Type: Seats: Engines:

AVRO/RJ-85 95 4 STK Honywell LF507-1F Turbofan Lenght: 28,55 M Wingspan: 26,34 M Max Cruisingspeed: 800 Km/T Min Speed: 170 Km/T Max Altitude: 10.500 M Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 3.000 Km

SN: 36069

BELL Helicopter Textron BELL 412EP/HP Engines: 2 STK Pratt & Whitney PT6T-3D Lenght: 12,90 M Width: 2,50 M Main-rotor, diameter: 14,00 M Sling: 1300 KG Max Speed: 259 Km/T Average Speed: 231 Km/T Max Altitude: 6000 FT Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 874 Km Seats: 10 (13)

G

G

T

W

G 01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14 15

16

17

G T

ATLANTIC REVIEW 04/2010

59

NYTTIG INFO

Af-isning Om vinteren kan man komme ud for, at flyet bliver oversprøj­ tet med en væske før start.

Dette for at forhindre eller fjerne isdannelser på flyet, mens det er på jorden. Når flyet er i luften, holdes det isfrit af indbyggede afisnings­ systemer.

Aircondition Alle moderne trafikfly er udstyret med trykkabine, der gør, at trykket i kabinen svarer til trykket i knap 3 km højde, selv om flyet befinder sig i 8 km højde.

Elektronisk udstyr Alle apparater, der afgiver signaler, det vil sige mobiltele­ foner, personsøgere, radiosty­ ret legetøj, walkie-talkie og radiosendere af enhver art, skal være slukket om bord på flyet. Det er forbudt at bruge bærbar radio- og TV-modtage­ re, da disse også kan afgive signaler. Det er tilladt at bruge elektronik, der ikke afgiver signaler, f.eks. walkmen, CD-walkmen, videospil, videokameraer, lommeregnere og bærbare computere. Disse skal for en sikkerheds skyld være slukket under start og landing. Med hensyn til bærbare PC-ere skal det understreges, at der ikke må tilkobles printere, diskettedrev o.lign., da de i så fald afgiver signaler. Der må kun skrives ombord.

Håndbagage Håndbagagen bringer du selv om bord i flyet. Den skal placeres under sædet foran eller i hattehylden over sæderne. Håndbagagen bør 60

ATLANTIC REVIEW 04/2010

begrænses til enenkelt taske, og den må ikke være større end 45x35x20 cm. og ikke veje over 5 kg.

I luften Som bekendt er sikkerhedskra­ vene i forbindelse med ruteflyvning meget høje. Hvert døgn kontrolleres flyet grundigt af autoriserede mekanikere, og piloterne foretager før hver flyvning en omfattende kontrol af flyets instrumenter og tekniske systemer.

Rygning Rygning er ikke tilladt.

Sikkerhedsbæltet Sikkerhedsbæltet skal være fastspændt under start og landing, og når “Fasten Seat Belt” - skiltene lyser. Forøvrigt anbefaler vi, at du altid har bæltet fastspændt, når du sidder ned, således at du undgår ubehageligheder ved eventuelle uventede urolige luftforhold.

Småbørn Af sikkerhedsgrunde skal småbørn i aldersgruppen 0-2 år holdes fast på skødet under flyveturen - ikke fastspændt sammen med den voksne i sikkerhedsbæltet. Babylifts, klapvogne og lignende skal så vidt muligt sendes som bagage, og vil blive lastet sidst og losset først.

“Unormale” lyde Måske vil du undervejs reagere på en del “unormale” lyde. Derfor vil vi her forklare årsagen til nogle af de mest almindelige på vort fly. Under udkørsel til start afprøves

forskellige systemer, og flyets “flaps” - der er et hjælpemid­ del til at øge vingens bæreevne ved lave hastigheder - sættes i position, og dette afgiver nogle karakteristiske lyde. Under starten kan man selvfølgelig høre og føle trykkraften fra flyets motorer, der i alt yder et tryk på 15 tons! Når flyet ved en hastighed af ca. 200 km/t er lettet, trækkes understellet op for at formindske luftmod­ standen, og det giver ret kraftig støj efterfulgt af bump, når hjulene er oppe. Når flyet er nået op i en fart af ca. 400 km/t, trækkes “flaps” ind, og det giver også en karakteri­ stisk lyd. Derefter er lydene forholdsvis ensartede, indtil ca. 10 min. før flyet skal lande.

Først vil man kunne mærke luftbremsen, der giver lidt vibrationer i flyet. Dernæst kommer den lyd, der er mest karakteristisk for vort fly, det er når “flaps” sættes ud ved ca. 400 km/t. Her kan man høre en hvislende lyd, der fremkaldes af luften, der suser om de endnu ikke helt udfældede “flaps”. Denne lyd varer i ca. 30 sek. Dernæst høres lyden af hjulene, der går ud og låses fast i nedfældet position. Alt dette er lyde, der er normale og karakteristiske for hver flytype, og lyde som den rejsende efterhånden væn­ ner sig til.

Urolig luft Urolig luft forekommer især i skyer samt under start og landing i kraftig vind. Den kan endvidere forekomme i klar luft i stor højde, når kolde og varme luftmasser møder hinanden. Under start og landing i lufthavnen på

Færøerne vil fjeldene bevirke, at der en gang imellem forekommer særdeles urolig luft. For den uvante kan den urolige luft virke meget ubehagelig, men heldigvis er man jo fastspændt i sædet.

Man kan se at vingerne med motorer bevæger sig lidt op og ned, ligesom man måske kan høre bevægelserne i flyets skrog og interiør. Selv om det ikke er behageligt, kan man med sindsro slå sig til tåls med, at flyet er konstrueret til disse og langt kraftigere påvirkninger. Elasticiteten er netop udtryk for flyets enorme styrke over for lufthavets påvirkninger. Til trods for eventuelt ubehag kan du altså tænke: Flyet er konstrueret til det her, og Atlantic Airways BAe 146 er faktisk “skrædder­ syet” til de særlige forhold på Færøerne, idet det flyver ind med hastigheder, der er 10% lavere end sammenlignelige flytypers hastighed.

Alt i alt De fleste mennesker er lidt nervøse første gang de skal flyve, og det er helt naturligt.

Det store flertal vænner sig imidlertid hurtigt til det, og kun meget få bliver ved med at være nervøse. Positivt kan man sige, at jo oftere man flyver, desto mere naturligt bliver det for en. Og statistisk set er flyvning jo en af de sikreste transportformer der findes.

God tur og velkommen igen på Atlantic Airways BAe 146.

y So far awtaso close ... and ye

An hour’s drive from Tórshavn you will find complete tranquillity. A stay at Gjáargarður, the modern, cosy guesthouse situated in beautiful nature in Gjógv, is an experience unlike any other.

Many visionary and strategic plans have been created in this inspiring environment; difficult negotiations run more smoothly here and the setting is perfect for company team-building or seminars.

Tel. (+298) 423171 Mob. (+298) 211590 info@gjaargardur.fo www.gjaargardur.fo

GJÁARGARÐUR

sansir.fo

Guesthouse of Gjógv

Faroe Law provides legal assistance to business enterprises with an emphasis on the commercial, practical and pragmatic objectives of the client. our areas of practice include: Mergers and acquisitions company law Project development and financing • restructuring and insolvency law • Building and construction law

Banking and financing law oil and gas law Maritime law • Tax law • international contracts

•

•

•

•

•

•

Faroe law is an independent Faroese law Firm with associated offices in copenhagen, aarhus, nuuk, Moscow and Kiev. We are result oriented and provide a personal tailored service to our clients.

AQUADOR is pure natural mineral water of the highest quality – formed during the last ice age. AQUADOR is garnered in our underground source, which lies 160 meters below the Jutland heath, well protected against the impact of modern human life. The AQUADOR bottle is manufactured primarily from recycled plastic to minimize the amount of plastic.

sansir.fo

www.faroe-law.fo · faroe-law @ faroe-law.fo Faroe Islands Faroe law P/F Yviri við Strond 15 Postbox 158 Fo - 100 Tórshavn Tel. (+298) 66 99 00

Copenhagen Delacour Dania law Firm langebrogade 4 1411 København K Tel. (+45) 70 11 11 22

Aarhus Delacour Dania law Firm lille Torv 6 8000 aarhus c Tel. (+45) 70 11 11 22

Greenland nuna advokater a/S Qulilerfik 2, 6 Postbox 59 3900 nuuk/Godthaab Tel. (+45) 32 13 70

Russia Delacour Dania law int. aps M. Dmitrovka 23/15, ap. 3 127006 Moscow Tel. (+7) 495 589 1189

Ukraine Delacour Dania law int. aps 59, Zlylyans´ka Street Suite 107 Kiev 01033 Tel. (+38) 04 42 07 08 98

ATLANTIC REVIEW 04/2010

61

Facts about the Faroe Islands

Capital

Tórshavn 62°00 N 06°47 W Official languages Faroese, Danish Ethnic groups 91.7% Faroese 5.8% Danish 0.4% Icelanders 0.2 % Norwegian 0.2% Poles Demonym Faroese Government Parliamentary democracy within a constitutional monarchy Monarch Margrethe II Prime Minister Kaj Leo Johannesen Autonomous province of the Kingdom of Denmark Home rule 1 April 1948 Area Total 1,399 km2 (180th) Water (%) 0.5 Population January 2009 48 778 (202nd) 2007 census 48,500 Density 34/km2 (176th) Currency Faroese króna (DKK) Internet TLD .fo Calling code 298 Source: Wikipedia

Hospitals There are three hospitals in the Faroe Islands, one in Tórshavn, Klaksvík and Tvøroyri, each with an accident and emergency department. There are also several doctors spread throughout the country.

Information Offices Klaksvík, tel. 45 69 39 Fuglafjørður, tel. 44 48 60 Saltangará, tel. 44 94 49 Miðvágur, tel. 33 34 55 Vágar Airport, tel. 35 33 00 Tórshavn, tel. 31 57 88 Sandur, tel. 36 18 36 Tvøroyri, tel. 37 24 80 Vágur, tel. 37 43 42 Health Insurance The health insurance regula­ tions for EU countries do not apply to the Faroe Islands; however, citizens of the 62

ATLANTIC REVIEW 04/2010

Nordic countries and the UK are covered by their own national health insurance.

Hospital, doctor or dental expenses should be reclaimed from your home municipalty.

Chemists There are chemists in Tórshavn, Klaksvík, Rúnavík and Tvøroyri. It is possible to buy non-prescription medi­ cines from larger shops in the towns and villages.

Banks There are several banks throughout the country.

Opening hours are: Monday Friday 09.00 or 09.30 until 16.00. Thursday 09.00 or 09.30 until 18.00.

Post office There are post offices in almost every town and

village, although the smallest ones are only open for a few hours each day. The post office in Tórshavn is open: Monday, Tuesday, Wednesday and Friday 10.00 - 16.00 and Thursday 10.00 - 18.00.

Parcels can be collected from the post office at Óðinshædd 2 which is open Monday - Fri­ day 09.00 - 17.00.

Transport A well developed transport network makes it easy to travel around the islands.

Timetables for the helicopter, buses and ferries can be found in all travel and tourist offices, as well as on board all ferries and in the hotels.

Car hire It is possible to hire a car at the airport in Vágar, in Tórshavn and several other

places around the islands. For more information, contact the tourist offices.

Mountain hiking Due to the changeable weather, it is advisable to take a map and warm clothes.

Never go alone.

Time difference The local time is GMT, which is one hour behind CET (Denmark - Norway - Swe­ den). Summer time is GMT + one hour and runs from April to October.

Useful tel. numbers: In an emergency Tel. 112 Accident dep. Tel. 30 45 00 Police station Tel. 35 14 48

BEST WESTERN

Want to host a meeting? meet With us first.

Easy, quick and cheap – Rent meeting rooms by the hour.

Efficient meetings demand professional people and nice surroundings.

We offer: • New bright rooms • Placed in the centre of Copenhagen • Close to the central station, with direct access to Copenhagen airport • A professional team • Own Kitchen

• First hour kr. 200,• Following hours kr. 150,- pr. hour Call us at +45 33 31 69 06 or send us an e-mail info@hebron.dk

Best Western Hotel Hebron

Helgolandsgade 4, 1653 Kbh. V • Tel.: +45 33 31 69 06 • www.hebron.dk

Auditing – Accounting – Advisory – Tax

»GOOD LEGAL ADVICE IS VITAL« Business our core corebusinesses businesses Businesslaw lawisisone one of our

ADVOKATFELAGIÐ VIÐ STROND 4 Leading lawfirm in the Faroe Islands – founded in 1928

Our services include YVIRI VIÐ STROND 4 · TEL 311260 · FAX 311261 · P.O. BOX 359 FO-110 TÓRSHAVN · FAROE ISLANDS LAWFIRM@LAWFIRM.FO · WWW.LAWFIRM.FO

TORMÓÐUR DJURHUUS · JÓGVAN PÁLL LASSEN · PETUR EVEN DJURHUUS JÓGVAN E. ELLEFSEN · ANNA DAM · INGI HØJGAARD GUNN ELLEFSEN · MIMI STEINTÓRSDÓTTIR

» Auditing and accounting » economic consultation » consultance related to establishment of business activities » Management consultance » Tax advising Hoyvíksvegur 5 P.O.Box 30 110 -Tórshavn Faroe islands Phone (+298) 351700 e-mail nota@nota.fo www.nota.fo

ATLANTIC REVIEW 04/2010

63

sansir.fo

Áarvegur 12, Tórshavn, tel. 321706 www.sirri.fo