Αριστοτέλους «Ηθικά Νικομάχεια»
1
ΕΝΟΤΗΤΑ 8η (B6, 9-10) Πρωτότυπο απόσπασμα αρχαίου κειμένου του σχολικού εγχειριδίου Όπως η τέχνη, έτσι και η ηθική αρετή στοχεύει στο µέσον
Κείμενο
(δες εδώ: http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=28)
Εἰ δὴ πᾶσα ἐπιστήμη οὕτω τὸ ἔργον εὖ ἐπιτελεῖ, πρὸς τὸ μέσον βλέπουσα καὶ εἰς τοῦτο ἄγουσα τὰ ἔργα (ὅθεν εἰώθασιν ἐπιλέγειν τοῖς εὖ ἔχουσιν ἔργοις ὅτι οὔτ’ ἀφελεῖν ἔστιν οὔτε προσθεῖναι, ὡς τῆς μὲν ὑπερβολῆς καὶ τῆς ἐλλείψεως φθειρούσης τὸ εὖ, τῆς δὲ μεσότητος σῳζούσης, οἱ δ’ ἀγαθοὶ τεχνῖται, ὡς λέγομεν, πρὸς τοῦτο βλέποντες ἐργάζονται)· ἡ δ’ ἀρετὴ πάσης τέχνης ἀκριβεστέρα καὶ ἀμείνων ἐστὶν ὥσπερ καὶ ἡ φύσις, τοῦ μέσου ἂν εἴη στοχαστική. λέγω δὲ τὴν ἠθικήν· αὕτη γάρ ἐστι περὶ πάθηκαὶ πράξεις, ἐν δὲ τούτοις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψιςκαὶ τὸ μέσον. Μεταφραστική απόπειρα Αν λοιπόν η κάθε τέχνη επιτελεί σωστά το έργο της με αυτόν τον τρόπο, έχοντας στραμμένο το βλέμμα της προς το μέσον και κατευθύνοντας προς αυτό όλα τα έργα της (εξού και ο λόγος που συνοδεύει όλα τα πετυχημένα έργα, πως τίποτε δεν έχουμε να προσθέσουμε σ' αυτά ή να τους αφαιρέσουμε, δεδομένου ότι η υπερβολή και η έλλειψη φθείρουν το σωστό, ενώ η μεσότητα το διασώζει ― και οι καλοί τεχνίτες εργάζονται, όπως λέμε, με το βλέμμα τους στραμμένο προς αυτό) και αν η αρετή είναι, όπως και η φύση, ακριβέστερη και ανώτερη από κάθε τέχνη, τότε η αρετή έχει, λέω, ως στόχο της το μέσον. Φυσικά, μιλώ για την ηθική αρετή, γιατί αυτή είναι που αναφέρεται στα πάθη και στις πράξεις: σ' αυτά υπάρχει υπερβολή, έλλειψη και το μέσον. ΑΝΑΛΥΣΗ – ΣΧΟΛΙΑ Απόδοση του περιεχομένου Οι τεχνίτες που ασκούν οποιαδήποτε τέχνη (γλυπτική, οικοδομική, ξυλουργική κ.α.) εργάζονται επιδιώκοντας τη μεσότητα, με την οποία δημιουργούνται τέλεια έργα. Αν όμως προστεθεί κάτι ο αυτά (υπερβολή) ή τους αφαιρεθεί κάτι (έλλειψη), θα μειωθεί η αξία τους, ενώ η μεσότητα διατηρεί αυτή την αξία. Αυτό συμβαίνει στις τέχνες και στα έργα τους. Όμως, η επιδίωξη του μέτρου παρατηρείται και στη φύση αλλά και στην αρετή, βέβαια όχι στη διανοητική αλλά στην ηθική αρετή, αφού αυτή ασχολείται με συναισθήματα και πράξεις, στοιχεία στα οποία υπάρχει υπερβολή, έλλειψη και μέσο. Η «μεσότης» στις τέχνες Ο Αριστοτέλης, για να κάνει πιο εύκολα κατανοητό το ζήτημα της μεσότητας στις ηθικές αρετές, αναφέρεται στη σχετική με τις τέχνες μεσότητα.
Αλέξανδρος Αλεξανδρίδης – ΠΕ02 Φιλόλογος