Πλάτωνος «Πρωταγόρας» Σύντομη παρουσίαση του φιλοσοφικού διαλόγου Ο φιλοσοφικός διάλογος «Πρωταγόρας» καταπιάνεται με ένα θεμελιώδες ζήτημα ωρίμανσης του ανθρώπινου είδους, την κατάκτηση της πολιτικής αρετής. Το θέμα παρουσιάζεται μέσω εκ διαμέτρου αντίθετων θέσεων του σοφιστή Πρωταγόρα και του Σωκράτη, οι οποίοι επιχειρηματολογούν για το διδακτό ή μη της πολιτικής αρετής. Ο υπέρμαχος του διδακτού της πολιτικής αρετής, ο Πρωταγόρας, προσδιορίζει και το κατά τη γνώμη του περιεχόμενό της, όπως αυτό μετεξελίχθηκε από το ομηρικό ιδεώδες της σωματικής ρώμης και τόλμης αλλά και «τοῦ λέγειν καὶ πράττειν ὀρθῶς». Δηλώνοντας λοιπόν δάσκαλος της πολιτικής αρετής ο Πρωταγόρας, την περιγράφει ως πνευματική ιδιότητα πλέον σε περιβάλλον δημοκρατικής πολιτείας και πιο συγκεκριμένα ως «εὐβουλία περὶ τῶν οἰκείων καὶ περὶ τῶν πραγμάτων τῆς πόλεως». Έτσι, το ερώτημα τίθεται σαφώς στους συνομιλητές του διαλόγου και ο Πλάτωνας ως συγγραφέας του το χειρίζεται σφαιρικά μέσω των απόψεων του δασκάλου του Σωκράτη κι ενός διάσημου σοφιστή, του Πρωταγόρα. Είναι διδακτή τελικά η συνετή συμπεριφορά για έναν άνθρωπο στα του οίκου του και στις υποθέσεις της πολιτείας του; Το παραπάνω ερώτημα δεν είναι απλά δύσκολο να απαντηθεί, αλλά δημιουργεί κι επιπλέον ερωτήματα, τουλάχιστον εάν δεχτούμε ότι όντως η πολιτική αρετή είναι διδακτή. Ποιος ή ποιοι μπορούν να τη διδάξουν; Με ποια συγκεκριμένη μέθοδο; Ο Σωκράτης αμφισβητεί ανοιχτά τον Πρωταγόρα και τη δήλωσή του ότι μπορεί να διδάξει την πολιτική αρετή. Την αντίρρησή του τη στηρίζει σε δύο βασικά επιχειρήματα. Το πρώτο κινείται στο πλαίσιο της λειτουργίας της αθηναϊκής δημοκρατίας και το δεύτερο θέτει το ζήτημα της αποτυχημένης προσπάθειας εκμάθησης της πολιτικής αρετής στα παιδιά πολιτικών αρχόντων. Η πρώτη σκέψη του Σωκράτη εξηγεί ότι στην εκκλησία του δήμου είναι ανεκτή η άποψη κάθε παραβρισκόμενου πολίτη για ζητήματα πολιτικής φύσεως, ενώ μόνο για τεχνικά θέματα ζητείται η γνώμη ειδικών. Επομένως, ο Σωκράτης θεωρεί την πολιτική αρετή έμφυτη στους ανθρώπους κι ως εκ τούτου μη διδακτή. Σε δεύτερο επίπεδο, ο Σωκράτης μιλά για ανεπίδεκτους μαθητές, ακόμη κι όταν αυτοί έχουν τους καλύτερους δασκάλους αρετής. Προφανώς κάτι τέτοιο μαρτυρεί για το Σωκράτη ότι τέτοιου είδους δάσκαλοι δεν υπάρχουν. Ο Πρωταγόρας από την πλευρά του καλείται να επιχειρηματολογήσει καταρρίπτοντας τις αντιρρήσεις του Σωκράτη και να υπερασπιστεί ουσιαστικά το ίδιο του το επάγγελμα. Η θέση του είναι ότι η πολιτική αρετή είναι διδακτή. Σε πρώτο επίπεδο ο σοφιστής, παρουσιάζοντας την ιστορική εξέλιξη της ανθρωπότητας, θα προσπαθήσει να στηρίξει τον ισχυρισμό ότι η πολιτική αρετή είναι εν δυνάμει χαρακτηριστικό στους ανθρώπους, επιδεκτικό βελτιώσεως, άρα υπόκειται σε διδασκαλία. Προς επίρρωση αυτής της βασικής θέσης χρησιμοποιείται το επιχείρημα 1
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.