6/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΛΙΑΣ –ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Καλό σκαρί η μνήμη-ταξιδιάρικο, ξεκινάει την ψυχή πάντα με «απαγορευτικό» Μπορεί να σπάσουν όλοι οι κάβοι, αλλά οι πολυκαιρισμένες θύμησες ξέρουν καλά το τραγούδι. Σου έχουν μια χούφτα κάστανα ψημένα, ένα κουλούρι ζεστό και στην τσέπη σταφίδες Ελάτε να ζεσταθούμε παρέα στη φωτιά των αναμνήσεων για να γητέψουμε την ερημιά του καιρού μας. Αναπολώντας το χθες, τις μέρες που φτιάχναμε τα όνειρα, απλά για να συνεχίσουμε την καθημερινότητα που τόσο επιτακτικά, έθετε οράματα, καθόριζε την παιδεία, την έκφραση, τον τρόπο και τη συμπεριφορά των σχέσεων. Όλοι εμείς που τότε αγαπούσαμε με πάθος τη ζωή στο σχολείο μας.
Υπάρχουν τρεις τρόποι να γνωρίσεις τη σκέψη του αρχείου ενός σχολείου: η «ανάγνωση», «η μετάφραση» και «η ερμηνεία». Πρώτος και καλύτερος βέβαια τρόπος εξοικείωσης μαζί του είναι και παραμένει η ανάγνωση του αρχείου εφόσον κάτι τέτοιο είναι ελκυστικά εφικτό. Σ΄ εναντία περίπτωση έρχεται η μετάφραση και η ερμηνεία κατά το δοκούν. Αλλά ακόμη και τότε δε λείπουν τα προβλήματα. Αν η μετάφραση συνιστά προδοσία, τότε η ερμηνεία αποτελεί αδιακρισία., Ο ερμηνευτής διεισδύει στο άδυτο των σκέψεων των αρχείων και των υπευθύνων του, το οποίο έτσι υφίσταται μία επίθεση φιλίας. Παραμένει λοιπόν ανυπεράσπιστο απέναντι σε κάθε αυτόκλητο ερμηνευτή του και μένει όμηρος των ποικίλων ερμηνειών του. Υπάρχει δυνατότητα κάποιας φιλικής ερμηνείας του; Αυτό το ερώτημα με συνόδευσε στη συν-γραφή του συγκεκριμένου πονήματος για το ιστορικό αρχειακό υλικό του 6/θεσιου Δημοτικού Σχολείου Παραλίας. Πώς γίνεται να μη μιλήσουμε 1
εμείς γι΄αυτή δηλαδή αντί γι΄αυτό ή αντ΄αυτού; Αλλά να κάνουμε λόγο σαν να ήταν εκείνο που μιλά για τον εαυτό του; Μπορούμε να μιλήσουμε περί αυτού και όχι αντ΄αυτού; Σε μια τέτοια προσπάθεια αποδυθήκαμε ακολουθώντας την οδό της παρουσίασης αντί για την ερμηνεία στη σημερινή παρουσίαση-περιδιάβαση στη μνήμη-με αφορμή την ανακοίνωση της Π.Ε. Πιερίας για τη παρουσίαση ενός Λευκώματος Σκοπεύουμε να αφήσουμε να μιλήσει το ίδιο το αρχείο-δάσκαλοι, μαθητές, όπως συμβαίνει σε κάθε ζεστή ανθρώπινη συντροφιά που νιώθουμε πιο οικεία κι ανοιγόμαστε όχι σε εξομολογήσεις, αλλά σε αλήθειες ζωής, χωρίς αναστολές υποκριτικές ή σκοπιμότητες πολιτικές, μιλώντας στους άλλους, σα να μιλάμε στον εαυτό μας, διαλεγόμενοι σαν να μονολογούμε, δηλαδή σκεπτόμενοι μεγαλόφωνα. Το ιδεώδες θα ήταν να παρουσιάσουμε μια εισαγωγή στη σκέψη του σχολείου και των ανθρώπων του που θα μπορούσαν άνετα να προσυπογράψουν, όλοι όσοι πέρασαν έτσι όπως υπογράφουμε τα πληρεξούσια έγγραφά μας, εξουσιοδοτώντας κάποιον φίλο να ενεργεί αντί για μας, απαλλάσσοντάς μας από κάποιες, όχι ευχάριστες διατυπώσεις της καθημερινότητας. Για να το επιτελέσουμε δημιουργήσαμε «τις εικόνες» του σχολείου, οπτικές και φωτογραφικές πηγές, ένα Λεύκωμα καθώς το ίδιο μπορεί να λειτουργήσει ως νέο τεκμήριο Ιστορίας.;. Πέρα από το αισθητικό αποτέλεσμα θα θελα να συμβάλλει κατά κάποιο τρόπο στην εξέλιξη των γεγονότων. Από αυτή την άποψη οι κλασικές πια φωτογραφίες –οπτικές πηγές- ξυπνούν συνειδήσεις, γεννούν συναισθήματα. Ήδη έχουν γίνει αξιόλογες αποσπασματικές απόπειρες καταγραφής της μικροϊστορίας του σχολείου από προηγούμενους Διευθυντές/ντριες –η κ. Σαββίδου Π., ο κ. Ν. Καραϊσκος, η κ. Παπακαλούση Ε., η κ. Φ.Χρυσάφη-που φιλοξενήθηκαν στο περιοδικό που εκδίδει από το 2000 το Δημοτικό Σχολείο Παραλίας. Εμείς μελετήσαμε ολόκληρο το αρχειακό υλικό για να συνεχίσουμε και να ολοκληρώσουμε την Ιστορία του βασιζόμενοι πια και σε προφορικές Πηγές –Μαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής μας τις οποίες θα τις παραθέσουμε αναλυτικά στο τέλος της χρονιάς εκδίδοντας ένα πόνημα για το σχολείο που υπηρετούμε. Το 6/θεσιο Δημοτικό σχολείο Παραλίας εκτείνεται σε παραθαλάσσιο χώρο 2100 τ.μ. στην Παραλία Κατερίνης.. Περικλείεται από τις οδούς :Αγίου Νικολάου 46,Υψηλάντη και Ολύμπου και παραχωρήθηκε με την υπ΄ αριθμ.94/08/02/39 απόφαση της απαλλοτρίωσης Κατερίνης. Το διδακτήριο το οποίο ανεγέρθη το 1949-1950 , αποτελεί ένα καταφύγιο για τους μικρούς μαθητές Διαθέτει συνολικό εμβαδόν 280τ.μ. και συστεγάζεται με το Νηπιαγωγείο Παραλίας. Έχει στη χρήση του 8 αίθουσες διδασκαλίας ,2 γραφεία για τους εκπαιδευτικούς ,έναν εξαιρετικό χώρο που με κέφι και γνώσεις δημιούργησαν όλοι οι Δ/ντες, εκπαιδευτικοί , Σύλλογοι Γονέων, Τοπικοί Φορείς και γονείς. Έχει αλλάξει ριζικά τη σχολική χρονιά 1996-1997 όταν ολοκληρώθηκε η προσθήκη 2 νέων αιθουσών διδασκαλίας, ανακαινίσθηκαν οι χώροι και έγινε κατάλληλο για τους μικρούς μαθητές μας. Τα χρώματα του –μπλε της θάλασσας, ώχρα και τερακότα- καθώς και το Δελφίνι (καλλιτεχνικό έργο της κ. Χρυσάφη Φ.-πρώην Διευθύντριας του Σχολείου), θυμίζουν καράβι από θαλασσοπολιτεία του Νηρέα . Σήμερα λειτουργεί ως 6/θεσιο με τους εκπαιδευτικούς: Γκουλέτσα Μ., Πολυχρονιδου Σ., Κεραμιδιώτη Ι.,Μπέζα Φ.,Καραβίδα Α., Τσαουσίδη Ε., Σουλιώτου Α., Στεφανίδου Ε., Σαρακασίδου Ε., Τασούδη Δ., Κωφού Μ. και με .Δ/ντρια την κ.Ελένη Παταρίδου ,με 74 μαθητές/τριες. Διαθέτει Ολοήμερο Τμήμα με Υπεύθυνη Ολοήμερου την κ. Φιλοκώστα Σαββάτου, με 35 μαθητές/τριες. Διακατέχεται από πολυπολιτισμική κουλτούρα μια που 15 μαθητές/τριες είναι αλλοδαποί. Απασχολεί 12 εκπαιδευτικούς οι οποίοι συνεργάζονται με το Σύλλογο Γονέων &Κηδεμόνων και τον Πρόεδρό του Μέγκα Ι., για την πρόοδο των μαθητών μας. Υλοποιεί το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα e-twinning: «Δια θαλάσσης» , με σχολεία της Πολωνίας, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Εξακολουθεί να παίρνει μέρος στις δράσεις υλοποιώντας προγράμματα πολιτιστικά, περιβαλλοντικά και αγωγής υγείας, 2
συμμετέχοντας στις αλλαγές που συντελούνται στην τοπική κοινωνία. Κάθε τέλος της σχολικής χρονιάς πραγματοποιείται η Γιορτή της Σαρδέλας-ως προσπάθεια ενδυνάμωσης της υγιεινής διατροφής των μαθητών μας-με την καθολική συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στην Παιδεία. Ευελπιστούμε ότι και φέτος θα συνεχίσουμε την έκδοση του περιοδικού μας παρουσιάζοντας «Δια θαλάσσης» τον δικό μας μικρόκοσμο. Από το αρχειακό υλικό του περιοδικού που εκδιδόταν από το 2000 στο σχολείο με την προτροπή και την ακάματη συμβολή της κ. Σαββίδου Π., Δ/ντριας του σχολείου, διαβάζουμε στη συνέντευξη –μαρτυρία-που παραχώρησε ο γηραιότερος κάτοικος της Παραλίας, Κουνδής Απόστολος του Κων/νου, στη μαθήτρια της ΣΤ ΄τάξης Αρματίδου Σοφία: «Ήρθαμε στην Παραλία πρόσφυγες από την Κίο της Μ.Ασίας όταν έγινε ο διωγμός το 1922… Στην αρχή δεν υπήρχε σχολείο Ο πρώτος δάσκαλος ήταν ο παπά – Κώστας , ένας φίλος του πατέρα μου που μας δίδασκε σε μια παλιά αποθήκη. Εγώ μελετούσα πολύ την προπαίδεια. Αργότερα έγινε το σχολείο που είχε μια μόνο μεγάλη αίθουσα και υπήρχε ένας δάσκαλος για όλες τις τάξεις. Το σχολείο μας το διατηρούσαμε καθαρό, κάναμε ωραίες γιορτές…»(σελ.5,ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ,ΜΑΪΟΣ 2003). Το πιο παλιό αρχειακό υλικό που βρέθηκε στο σχολείο μας-τεκμήριο πια για εμάς – είναι: «Ο Γενικός Έλεγχος του Δημοτικού Σχολείου Βρωμερόσκαλας», από το σχολικό έτος 1931. Τα ονόματα των Διευθυντών είναι δυσανάγνωστα εξαιτίας της πολυκαιρίας και της υγρασίας. Θεωρήσαμε καλό να μην τα αναφέρουμε με σεβασμό στη μνήμη τους και στην ιστορική τους μαρτυρία. Σε εναντία περίπτωση θα παραποιούσαμε την εκπαιδευτική ιστορία. Από το Μητρώο Διδακτηρίων Γ περιφέρειας Πιερίας διαβάζουμε: «ΟΝΟΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΔΗΜ.ΠΑΡΑΛΙΑΣ Έτος ιδρύσεως 1926. Ανεγέρθη το 1948 εκ κρατικής αρωγής και δι’ εράνου. Τα χρήματα που διέθεσε το κράτος ήταν 131.687,33 δρχ και εκείνα που συγκεντρώθηκαν από τον έρανο 90.000 δρχ.. Το διδακτήριο διέθετε 2 αίθουσες διδασκαλίας, γραφείο, διάδρομο, αποχωρητήρια, σχολικό κήπο 158 τ.μ. έκτασης και ήταν περιφραγμένο με τσιμεντόλιθους. Το διδακτήριο που βρίσκεται επί της οδού 21ης ΄Απριλίου 42 και σε αυλή 1867 τ.μ. έκτασης, χαρακτηρίζεται ως ευάερον – ευήλιον-κατάλληλον-επαρκές ενώ για τα αποχωρητήρια αναγράφεται ο χαρακτηρισμός – εις χειρίστην κατάστασιν.» Το 1931, ο πρώτος εγγεγραμμένος μαθητής στο 1/θεσιο Δημοτικό Σχολείο Βρωμερόσκαλας ήταν ο Ηλίας Σ.Κουνδής, 12 ετών από τη Βρωμερόσκαλα, γιος γεωργού ο οποίος φοίτησε στην Δ ΄τάξη. Το σχολείο είχε εγγεγραμμένους 19 μαθητές/τριες και αποφοίτησαν μόνο 2-και αυτά κορίτσια. Το σημερινό σχολείο Παραλίας άρχισε να λειτουργεί ως 1/θεσιο Δημοτικό Σχολείο Βρωμερόσκαλας την σχολική χρονιά 1948-1949. Είχε 55 μαθητές/τριες με δασκάλα και Διευθύντρια την κ. Ισμήνη Παπαζήση. Πρώτος εγγεγραμμένος μαθητής εμφανίζεται ο κ. Καλαμάρας Απόστολος , από τη Λεπτοκαρυά Πιερίας , 15 ετών ο οποίος φοιτά στην Έκτη Τάξη. Γιος ψαρά απολύεται με εννέα(9) και διαγωγή Κοσμιωτάτη .Από τη μελέτη του Βιβλίου Πιστοποιητικών Σπουδής παρατηρούμε ότι από το σχολικό έτος 1950-1951 χαρακτηρίζεται ως Δημοτικό Σχολείο Παραλίας με πρώτο εγγεγραμμένο τον μαθητή Γαλαξίδη Ευστράτιο του Ιωάννη, γιο γεωργού στην Έκτη Τάξη . Ακολουθώντας το αρχειακό υλικό που δεν το αποδελτιώσαμε, απλά, αλλά του υποβάλαμε ερωτήματα-όπως ορίζει τη τοπική εκπαιδευτική ιστορία, τονίσαμε καίρια σημεία και σκιαγραφώντας τα επιμέρους, υποδείξαμε και ασυνέχειες στην εκτύλιξη της ιστορίας. Είδαμε τούτη τη μελέτη περισσότερο ως μέσο και λιγότερο ως σκοπό, άλλωστε δεν είμαστε πολιτικοί, είμαστε ενεργά ιστορικά υποκείμενα και ο στόχος μας ήταν παιδευτικός, κυρίαρχος για τη δική μας μικροϊστορία. Ευελπιστώ ότι αν δε βλέπετε όλα όσα είδαμε, θα δείτε όλα όσα, θα σας κάνουμε να δείτε. Από απαθής θεατής μιας αυστηρής υποκειμενικής αντίληψης του κόσμου γινόμαστε στα μέτρα της ευαισθησίας και της φαντασίας μας, ένας ζωντανός συμμέτοχος της ποιητικής λειτουργίας. Μια που ο 3
ιστορικός και ο ποιητής κατά τον Αριστοτέλη δε διαφέρουν από το αν εκφράζονται με μέτρο ή χωρίς μέτρο, «ποιώντας» μονάχα ιστορία, αλλά με μια ποιητική ίσως διάθεση για το πώς θα μπορούσαν να γίνουν. Μην ξεχνάμε πως η πραγματικότητα είναι μία επινόηση και η ιστορία μία κοινωνική μορφή γνώσης. Το πώς βλέπουμε τα πράγματα εξαρτάται από ποια οπτική γωνία θα διαλέξουμε ν΄ αντικρύσουμε το υλικό που έχουμε στη διάθεσή μας και από τον τρόπο που θα επιλέξουμε, να ερμηνεύσουμε τα πρωτογενή μηνύματα που δεχόμαστε. Οι σύγχρονοι ιστοριογράφοι για να αποδώσουν τη συγκεκριμένη αυτή αντίληψη τονίζουν το γεγονός ότι οι εξιστορήσεις τους βασίζονται σε αντικειμενικά τεκμήρια, τα οποία όμως χειρίζονται κατά το δοκούν. Ανάλογα με το πώς θα θελήσει ο αφηγητής να μας εκθέσει τα ντοκουμέντα που κατέχει. Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των εικόνων αποτελεί ωστόσο το στοιχείο ότι το νόημα του κόσμου δεν είναι σταθερό, αλλά αναδιπλασιάζεται επ΄ άπειρον και διασπείρεται συνεχώς καθώς «οτιδήποτε λέει ή γράφει ο άνθρωπος ,μπορεί και πρέπει να μας διαφωτίζει γι΄ αυτόν.» Το σχολείο μας αποτελεί υλικό και συγχρόνως συμβολικό μέσο διατήρησης και αναπαραγωγής της ιστορικής μνήμης ενός τόπου, μιας Πόλης. Δεν αναπαράγει αυτούσια μια προϋπάρχουσα, παγιωμένη ιστορική μνήμη, αλλά συγκροτεί τον ορατό χώρο της επίσημης μνήμης που ενισχύεται και καθιερώνεται ως τέτοιος με τη διεξαγωγή επετειακών τελετών, αναμνηστικών εκδηλώσεων, φωτογραφιών, αρχείων, μαρτυριών. Παράλληλα γίνεται αντιληπτό από τα γραφόμενα πως οι δάσκαλοι και οι δασκάλες που υπηρέτησαν στο Δημ. Σχ .Παραλίας, τη συγκεκριμένη περίοδο που εξετάστηκε, αξιοποίησαν τις ρωγμές που υπήρχαν στο εσωτερικό της εκπαίδευσης, ανοίγοντας τη σκέψη των μαθητών τους με έντονο προσωπικό κόστος. Το 6/θεσιο Δημοτικό Σχολείο Παραλίας , κύριος εκφραστής και ψυχή του κυρίαρχου δρόμου της Παραλίας αναδεικνύει και αναδεικνύεται σε πόλο συσπείρωσης και εξομάλυνσης όλων των αντιθέσεων. Καθορίζει τον τρόπο έκφρασης και σκέψης, τον τρόπο συμπεριφοράς και σχέσεων. ΄Ολοι μαζί εκεί δημιουργούν τη νέα τάξη της Παραλίας, ολοκληρώνουν την ιδέα της Πόλης. Γράμματα, γράμματα, γράμματα… Άλλωστε οι εκπαιδευτικές έρευνες είναι σαν τις βάρκες: μόλις σε περάσουν στην αντίπερα όχθη μένουν δεμένες στο γιαλό έχοντας περαιώσει τον σκοπό της ύπαρξής τους. Περιμένουν κάποιους άλλους να το συνεχίσουν ίσως και καλύτερα….. Κι αυτό οι Παραλιώτες το γνωρίζουν καλά. Λένα Παταρίδου –Δ/ντρια του 6/θεσιου Δημοτικού Σχολείου Παραλίας
4