6 minute read
De kracht van natuurlijk daglicht
OSRAM HOUSE GETRANSFORMEERD TOT CENTRUM VOOR CULTUUR
De kracht van natuurlijk daglicht
Advertisement
Oorspronkelijk gebouwd als magazijn voor een gloeilampenfabrikant, is Osram House nu een voorbeeld van hoe daglicht een donker, industrieel gebouw kan transformeren tot een centrum voor culturele activiteiten.
PROJECTINFORMATIE
Project Transformatie OSRAM Culture Centre
Copenhagen, Denmark Opdrachtgever Gemeente Kopenhagen Consultant
Wissenberg A/S Architect
Tegnestuen T-plus Installatieadvies
PME Elrådgivning Aps Aannemer
Enemærke & Petersen A/S
Adviseur daglicht VELUX Commercial
Torben Eskerod G ebouwen met een doorleefde geschiedenis zijn vaak zeer geschikt voor maatschappelijke activiteiten en ontmoetingen. Dat laat het Osram House in de wijk Nørrebro in Kopenhagen goed zien. Het werd in 1953 als kantoorruimte op de verdieping met een magazijn op de begane grond ontworpen als één van de eerste prefab gebouwen in Kopenhagen, met een staal constructie, een ongepolijste betonnen gevel en gr ote binnenruimten. Daarmee is het een typisch voorbeeld van architectuur uit het industriële tijd perk na de tweede wereldoorlog. De afgelopen jaren r aakte het in verval en was het bovendien technisch verouderd en vooral erg donker, maar werd het nog wel gebruikt voor met name danslessen. De gemeente Kopenhagen verwierf Osram House in 1980, met als doel om het weer een maatschappelijke betekenis te geven. Nørrebro is een buurt met veel diversiteit en daarmee een prima plek voor een cultuur- en gemeenschapscentrum. Osram House kreeg als interessante business case tijdens de klimaattop in 2009 middelen om het gebouw ingrijpend te renoveren en in feite te transformeren, met behoud van de architectonische kwaliteit. Een aantal organisaties waaronder de VELUX Groep heeft de stad Kopenhagen geholpen het gebouw te transformeren tot een duurzaam gebouw met minimale hulpbronnen en nieuwe voorzieningen. Architect Hendrik Norlander Smith: “Het is een slim gebouw geworden met een goed binnenklimaat. Dat merken de bezoekers niet altijd; zij ervaren vooral dat het zo mooi licht en ruimtelijk is geworden.” Inmiddels maken wekelijks zo’n 1.000 mensen gebruik van het gebouw, is het binnen klimaat geoptimaliseer d en de daglichtomstandigheden en de energie-efficiëntie sterk verbeterd.
GEVOEL VAN OPENHEID “Een belangrijk doel van de renovatie was om ruimte te bieden aan activiteiten die gericht zijn op burgers die gewoonlijk geen culturele instellingen bezoeken, omdat ze er niet aan gewend zijn, of omdat ze het simpelweg niet kunnen betalen,” zegt Ole Henriksen, ingenieur bij Copenhagen City Properties, de eigenaren van Osram House. Henriksen was projectleider van de renovatie: “We wilden dat Osram House een gevoel van openheid en toegankelijkheid zou oproepen; iedereen zou zich welkom moeten voelen.” Wanneer we afgaan op het aantal gebruikers en het scala aan activiteiten is die doelstelling grotendeels behaald. Osram House is de thuisbasis voor theatergroepen, kleuterscholen, een dansschool, privéfeesten en kleine ondernemers. De grote, lichte ruimten in het gebouw zijn uitermate geschikt om een scala aan activiteiten te faciliteren. “Het gebouw straalt de openheid uit die we voor ogen hadden en trekt een aantal zeer diverse activiteiten aan. Het ge
bouw wordt elke dag van 8 uur ‘s ochtends tot 10 uur ’s avonds intensief gebruikt,” stelt Birgitte Kortegaard, Executive Project Secretary tijdens de verbouwing.”
ORIGINELE ARCHITECTUUR Het was geen makkelijke transformatie: “Het is een monumentaal gebouw, wat inhoudt dat de renov atie de originele architectuur moest behouden. We hebben de oude spanten onder de nieuwe ramen intact gelaten, zodat gebruikers het vernuft en de schoonheid van de oorspronkelijke dakconstructie maximaal kunnen beleven,” zegt Ole Henriksen. Osram House had ook een transformatie nodig op het gebied van functionaliteit: “Het gebouw was technisch en functioneel verouderd. We hebben de indeling omgegooid en voor goed daglicht en goede ventilatie gezorgd. Dat is belangrijk omdat het aantal bezoekers toeneemt en ook omdat we ze een gezonde en lichte omgeving willen bieden,” zegt ingenieur Ole Henriksen. De architect besloot om de VELUX dakramen hoog in de nok te plaatsen en een gat in het plafond te snijden, waarmee het effect maximaal is. Door deze verdiepte ingreep valt het daglicht vanuit het zuiden prachtig binnen tot aan de begane grond aan de noordzijde van het gebouw. Daardoor is er een maximale inval van natuurlijk daglicht. Boven de grote centrale hal zijn ook dakramen waardoor er prachtig diffuus licht binnenvalt. Met een eenvoudig te bedienen paneel zijn zowel de dakramen als de zonwering elektrisch te bedienen. De ramen in de grote hal zijn relatief klein en dat leverde in het verleden een donkere ruimte op. In combinatie met de
dakramen is het een prachtige lichte ruimte geworden. Tegelijkertijd dragen de te openen dakramen actief bij aan het aanpassen van het binnenklimaat wanneer veel mensen zich verzamelen voor activiteiten zoals volksdans, lezingen en privéfeesten. De dakramen openen automatisch om het binnenklimaat te optimaliseren op basis van binnen- en buitentemperaturen en het gebouwgebruik.
DAGLICHT VAN BOVEN GEAVANCEERDE CONTROLESYSTEMEN Het besturingssysteem NV Advance™ behoort tot ‘s werelds meest geavanceerde controlesystemen voor natuurlijke ventilatie en garandeert een adequate luchtverandering en efficiënte nachtkoeling. Het systeem regelt de 28 strategisch geplaatste VELUX dakramen inclusief de zonscreening. De ramen zijn te openen, maar worden automatisch gecontroleerd om het binnenklimaat te optimaliseren in relatie tot de buitentemperatuur. Het gebouw is verdeeld in een aantal ventilatiezones met elk hun eigen sensoren en parameters. Op deze manier wordt het klimaat in de zones individueel gemonitord op basis van windrichting, windsnelheid en luchtdruk op de gevel van de zone, evenals binnen- en buitentemperaturen en CO 2 -niveau in de zone. De ventilatiezones worden gecontroleerd afhankelijk van de luchtdruk op de gevels die worden berekend aan de hand van CFD-berekeningen die speciaal voor dit project zijn uitgevoerd. Dit resulteert in optimalisatie van de raamopeningen volgens 16 verschillende windrichtingen en is een belangrijk onderdeel van de besturingsstrategie. Een kalendermodule regelt de ventilatie afhankelijk van het seizoen (zomer/winter) en het tijdstip van de dag (‘s nachts, ‘s ochtends, overdag) en optimaliseert ook de ventilatie volgens de volgende vormen van ventilatie. Vlak voordat het gebouw ’s morgens opengaat wordt het geventileerd zodat de lucht fris en aangenaam aanvoelt. Door nachtkoeling wordt de thermische massa van het gebouw gekoeld wanneer het ‘s nachts ongebruikt is om te hoge dagtemperaturen in de zomer te voor komen. De koeling van het gebouw wordt aangepast aan de thermische belasting de dag ervoor. Naast de nauwkeurige controle van de natuurlijke ventilatie kunnen ook andere systemen zoals zonwering, radiatoren, mechanische ventilatoren of lichtregeling in het systeem worden geïntegreerd om een optimaal binnenklimaat te garanderen met een minimaal energieverbruik. Het project omvat ook een mechanisch ventilatiesysteem dat vooral in de vergader zalen op de begane grond werkt, maar ook als back-up in andere delen van het gebouw in piekperiodes. “Zelfs als de temperatuur hoog is, voelt het nooit ongemakkelijk aan,” zegt dansinstructeur Joy Skovgaard. Met meer dan 20 jaar ervaring weet ze aan welke voorwaarden een ruimte moet voldoen om intensief in te kunnen dansen: “De grote zaal in Osram is perfect met mooi licht en een geweldig klimaat. Vaak dansen we hier met grote groepen en het blijft een aangename ruimte met prachtig licht van boven.”
