Onderwijstrends door Jaap de Kruijf

TRENDS IN ONDERWIJSLAND

Onderwijsland komt na de lockdown met horten en stoten op gang en tracht weer structuur en sociale kaders voor de leerlingen aan te brengen. Ook buigen alle betrokkenen zich over het probleem van ‘verloren onderwijstijd’. Ook de onderwijsinspectie leeft en denkt mee. Van primair tot hoger onderwijs hebben inspecteurs gedurende de lockdown-periode bestuurders en leidinggevenden in het onderwijsveld bevraagd. Bijvoorbeeld welke successen en problemen zijn te melden? Hoe intensief is het geboden afstandsonderwijs gevolgd en waren alle leerlingen en studenten in beeld? De zogenaamde covid-19 monitoringsberichten van medio maart geven voor onderwijssectoren dan ook een overzichtelijk eerste beeld van hetgeen besturen en schoolleiders hebben te melden over hun organisaties. De ervaringen van onderwijsgevenden en leerlingen/studenten worden node gemist, al zijn uit deze monitoringsberichten hun ervaringen wel te destilleren. Waar sommige leerlingen bijna opbloeien bij onderwijs-op-afstand en alleen de schoolgezelligheid missen, ervaren veel anderen het gebrek aan persoonlijke instructie, stimulering en hulp. Naast de inspectiemonitoring, tonen ook interviews in de media en inventarisaties de kwetsbare positie van veel leerlingen. De SCP analyse ‘Zicht op de samenleving in coronatijd’ biedt al een eerste schets van de maatschappelijke gevolgen (ook voor jongeren). Verder toekomstig onderzoek zal meer specifiek de lockdowneffecten voor het gehele onderwijsveld nog duidelijker in beeld brengen.

De vele leermomenten zullen ongetwijfeld ook nieuwe inzichten opleveren voor de bouw en inrichting van onderwijsgebouwen. Pandemieën uit het verleden hebben dat telkens duidelijk gedemonstreerd. Denk aan de ziekte tuberculose. Een nauwelijks te bestrijden ziekte waaraan in de westerse wereld jaarlijks miljoenen stierven. Overigens in veel werelddelen een ziekte die nu nog steeds meer dan een miljoen doden kost. Het voorkomen van deze ziekte leidde naast algemeen hygiëne besef, ook tot meer begrip voor ruimere huisvesting en frisse lucht in openbare ruimten en klaslokalen. In het onderwijs werd zelfs geëxperimenteerd met ‘openluchtscholen’. De nog bestaande ‘buitenscholen’ zijn er de voortzetting van.

Naast de fysieke inrichting van het onderwijs en de wijze waarop onderwijs aangeboden zal worden, is ook de vraag ‘waarvoor wordt opgeleid’ actueler geworden. Geven de vele rapporten en bespiegelingen over een arbeidsmarkt in een geglobaliseerde wereld, en een gedigitaliseerde en geautomatiseerde maatschappij, nog de juiste antwoorden voor een arbeidsmarkt-na-2020. Komt er een herwaardering van beroepen en functies, met – uiteraard – gevolgen voor scholing en opleiding? ‘Leven lang ontwikkelen’ kan daardoor een andere en veel bredere dimensie krijgen. Waar het begon in het onderwijs als neveneffect van beroepskeuzebegeleiding is het inmiddels uitgegroeid tot een trend die zelfs in cao’s wordt vastgelegd. Vormen van ‘leven lang ontwikkelen’ c.q. scholen en omscholen, zullen nog meer onmisbaar worden voor allen die nu al actief zijn op de arbeidsmarkt en voor allen die dit willen worden en blijven.

Jaap de Kruijf

“Dit was de laatste column van Jaap de Kruijf. Jaap heeft de afgelopen vijf jaargangen 28 columns voor Schooldomein geschreven die op een treffende manier de ontwikkelingen binnen het beroepsonderwijs beschreven. Altijd actueel, op een bescheiden en intelligente manier scherp en steevast boeiend om te lezen. En ze waren ook altijd gelijk goed. Nu jaargang 32 ten einde loopt en Jaap al een tijdje van zijn verdiende rust geniet gaf hij recent aan dat hij steeds verder van de dagelijkse actualiteit verwijderd raakt en dus moeite kreeg om er telkens weer een pakkend stukje van te maken. De redactie heeft daar natuurlijk begrip voor en zijn trots op het feit dat Jaap al die jaren tot de vaste inventaris behoorde. Nu komt daar een eind aan en begint de zoektocht naar een waardige vervanger. Jaap; namens alle collega’s van Schooldomein bedanken we jou voor jouw betrokkenheid en mooie columns door de jaren heen. Het ga je goed en we houden contact.”