kwartaalblad van Skanfonds | najaar 2015 | nummer 6
Handmade Hopes: Van jeugdzorgjongere naar artiest PUUR LOKAAL: sociale boerenwinkel in de staD
paars: PMS 2425 oranje: PMS 166
kwartaalblad van Skanfonds | najaar 2015 | nummer 6
Een gevoelige snaar Muziek heeft een grote kracht. Kijk maar naar het Grijze Koppen Orkest (pagina 10). Door samen muziek te maken, voelen ouderen met dementie of niet-aangeboren hersenletsel zich zelfstandiger en sterker. Ook zanger Maarten Peters (pagina 17) gebruikt muziek om de wereld mooier te maken. Door te zingen over oorlog, ziekte en onrechtvaardigheid hoopt hij een gevoel van naastenliefde aan te wakkeren. En dat proberen wij als Skanfonds ook: mensen inspireren om na te denken over hun relatie tot de medemens. We ondersteunen projecten die ontstaan uit naastenliefde en we delen de bijzondere verhalen daarover met u via de MEDE. Dat doen we nu al anderhalf jaar en we zijn erg benieuwd of die verhalen bij u een gevoelige snaar raken. Daarom hopen we dat u de meegestuurde enquĂŞte wilt invullen om uw mening te delen. Alvast hartelijk dank! HenriĂŤtte Hulsebosch, directeur Skanfonds
Inhoud [dossier]
3
Puur Lokaal [Skanfonds &]
8
Skanfonds & Fonds op naam [de vrijwilliger]
9
Victoria Rodriguez [fotoreportage]
10
Grijze Koppen Orkest [dossier]
12
Handmade Hopes [missie]
16
Verhaal je Leven [column]
17
Maar ten Peters
18
Mededelingen [coververhaal]
19
ME DE | twe e d e ja a r g a n g | n u mmer 6 | naj aar 2015 MEDE is een uitgave van Skanfonds en verschijnt vier keer per jaar. Skanfonds maakt zich sterk voor kwetsbare mensen. Wij vinden dat ieder mens telt en geloven in een samenleving waarin mensen naar elkaar omzien. Daarom ondersteunen wij al meer dan een halve eeuw initiatieven die dicht bij huis kwetsbare mensen helpen. Het werk van Skanfonds wordt mede mogelijk gemaakt door de bijdragen van Lotto en Nederlandse Postcode Loterij. MEDE niet meer ontvangen? Stuur een e-mail met uw naam en adres naar mede@skanfonds.nl
Stichting Spindo
Volg Skanfonds op Facebook Tekst & concept S c h r ijf -S c hr i j f , U t re c h t Ontwerp & vormgeving A be l De r k s Fotografie
M a r tijn va n d e G r i e n d t ,
T im on J a c o b , J e roe n Die t z Drukwerk
A ltijddr u k w e r k
dossier
Een boerenwinkel, midden
Puur Lokaal (en heel sociaal)
in de stad. Puur Lokaal in Arnhem slaat allerlei vliegen in één klap. Verse producten uit de eigen streek. Eerlijke prijzen voor boer en klant. Een betaalbaar assortiment voor mensen met een kleine beurs. En: leer- en werkplekken voor mensen met een beperking. ‘We zien mensen hier echt groeien.’ k wa r ta a lbla d va n S k a n f o n d s
[3]
dossier
Proeven, leren & meedoen Wie weet nog waar zijn krop sla precies vandaan komt? Of waar de kip rondliep die vanavond op het menu staat? En weten kinderen nog hoe hun eten geteeld, verbouwd of verwerkt wordt? ‘Ons eten is ‘anoniem’ geworden’, zegt Gerard Titulaer (foto rechts), initiatiefnemer van de coöperatie Puur Lokaal in Arnhem. ‘Er gaapt een kloof tussen boer en consument. Met Puur Lokaal willen we stad en platteland dichter bij elkaar brengen. Door verse, smaakvolle streekproducten te verkopen. En door aan consumenten te laten zien hoe en door wie hun voedsel gemaakt wordt.’ Allemaal meedoen Puur Lokaal is een recent initiatief van Stichting Landwaard en boerencoöperatie Oregional. Hun belangrijkste doel is om verse, gezonde producten van boeren uit de omgeving aan te bieden. Maar het project heeft ook een sociaal gezicht. Zo heeft de winkel een assortiment betaalbare producten. Zodat mensen met een kleinere beurs ook kunnen beschikken over gezonde en lekkere streekproducten. En Puur Lokaal biedt leer-werkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘Het is een manier om zoveel mogelijk mensen te laten meedoen in de samenleving’, zegt Gerard daarover. ‘Deze mensen hebben wel goede begeleiding nodig. Daarom laten we onze andere medewerkers daarvoor een opleiding volgen, dankzij de steun van Skanfonds.’ Kritische consumenten Een heel diverse groep klanten heeft de weg naar Puur Lokaal al gevonden. De winkel is gevestigd in ‘Het Dorp’ (zie kader), een woonzorgwijk in Arnhem voor mensen met verstandelijke en/of fysieke beperkingen. Puur Lokaal huist in het pand waar altijd de supermarkt van het wijkje heeft gezeten. ‘Dus de bewoners weten ons goed te vinden’, vertelt Gerard. ‘En ze zijn erg blij met
[4]
k w a r t aalblad van S k a nfond s
onze producten. Ze proeven echt het verschil. Maar het grootste deel van onze klanten komt uit de omliggende, welvarende wijken. Dat zijn kritische consumenten, op zoek naar gezonde, lekkere en verse producten die ze in de gewone supermarkt niet kunnen vinden. Zo vormt de winkel ook een verbinding tussen de naar binnen gekeerde gemeenschap van het dorp en de rest van de stad.’ Boerenerf in de stad Puur Lokaal is nog een testwinkel. De proef loopt intussen zo’n zeven maanden. In november zal – na een verbouwing – een grotere uitvoering van de winkel de deuren openen. Omgeven door een soort boerenerf, een openluchtmarkt, een bakkerijtje en een restaurant. ‘Daar worden de verse lokale producten verwerkt tot heerlijke maaltijden’, vertelt Gerard. ‘Op het ‘boerenerf’ zijn er kippen en kalfjes en je kunt er zien hoe groenten geteeld worden. Zo wordt een bezoek aan Puur Lokaal een leuke en leerzame ervaring voor iedereen.’ Een foodtruck van Puur Lokaal zal de wijken in gaan om producten uit de winkel te verkopen. Daarnaast gaat de winkel kant-en-klare maaltijden bezorgen. Mensen die niet kunnen koken hebben dan een gezond alternatief voor de maaltijden uit de supermarkt.’ www.puurlokaal.nl Dorpsbrink 3, Arnhem Het Dorp Tijdens twee avonden in november 1963 doneerden Nederlanders in totaal twaalf miljoen gulden voor de actie ‘Open het Dorp’, gepresenteerd door Mies Bouwman. Van het geld werd een woongemeenschap en zorginstelling in Arnhem gebouwd: Het Dorp. Met woonruimte en voorzieningen voor zo’n 700 mensen met een ernstige lichamelijke of meervoudige beperking. Nu, ruim zestig jaar later, wordt Het Dorp weer een wijk zoals alle andere. Maar wél met veel faciliteiten voor mensen met een beperking. Puur Lokaal is een van de bouwstenen voor de toekomst van Het Dorp.
DE INITIATIEFNEMER
k wa r ta a lbla d va n S k a n f o n d s
[5]
DE BEGELEIDER
‘We zien mensen hier groeien’ Wat kunt u doen? Cadeautjes, groenten, souvenirs – veel winkels combineren een origineel en ambachtelijk aanbod met een sociale insteek. Door bijvoorbeeld een waardige dagbesteding te bieden voor mensen met een beperking. Een aantal van dit soort sociale ondernemingen ontvangt steun van Skanfonds. Jobfactory Helmond is daar een mooi voorbeeld van. Een groot voordeel: om de handgemaakte producten aan te schaffen hoeft u niet helemaal naar Helmond, maar kunt u gewoon bij de webwinkel terecht! www.jobfactory.nu
[ 6 ][ 6k]w ak rwt aalblad art aalblad vanvan Ska Snfond k a nfond s s
Achter de kassa bij Puur Lokaal staat Edward van den Heijkant. Al dertig jaar werkt hij in Het Dorp. De eerste zeventien jaar in de zorg voor de bewoners ervan. ‘Dat werk beviel me steeds minder, want het begon op een soort fabriekswerk te lijken. Daarom ben ik aan de slag gegaan in de voorganger van deze winkel. Die supermarkt was toen ook al een beschermde werkplek voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Puur Lokaal zet die traditie voort.’ ‘Bij onze cliënt-medewerkers kijken we naar wat ze allemaal nog kunnen leren en wat hun grenzen zijn’, vervolgt Edward. ‘De één kan kassa draaien, voor de ander is dat te hoog gegrepen. Maar die kunnen dan weer prima opruimen en schoonmaken, bijvoorbeeld. Voor sommigen is dit een doorstroomplek, als voorbereiding op een ‘onbeschermde’ baan. Voor anderen is dit vooral een nuttige dagbesteding. Maar voor allemaal geldt dat het volwaardige collega’s zijn. En zo worden ze ook behandeld.’ ‘We zien de medewerkers hier echt groeien’, zegt Edward. ‘Zoals onze collega Jordi, die autistisch is. Hij was eerst heel schuchter en durfde bijna niets zelf te beslissen. Maar hij is hier opgebloeid. Inmiddels werkt hij grotendeels zelfstandig.’ Ook Olivier (zie rechterpagina) kan een flink deel van zijn werk zelfstandig uitvoeren. ‘Hij werkt hier al járen’, zegt Edward, ‘en komt elke dag met veel plezier naar z’n werk.’ Langs Edwards kassa komt een man op een bed de winkel binnengereden. Hij ligt uitgestrekt op zijn buik en bestuurt het bed zelf. Met gestrekte armen kan hij net bij de schappen. Even later meldt hij zich met een halfje brood bij de kassa en rekent af bij Edward. Die kent de klanten uit Het Dorp allemaal en heeft bij iedereen een vriendelijke woordje paraat. Bij mensen die moeite hebben met fijne motoriek, haalt Edward zelf het geld uit hun portemonnee en stopt het wisselgeld weer terug.
DE MEDEWERKER
‘Geen goed eten verspillen’ ‘De presentatie is belangrijk. Ik heb geleerd om alle producten netjes naar voren te zetten in de schappen. Dan ziet de winkel er beter uit. ‘Spiegelen’, heet dat. Dat heb ik geleerd toen ik werkte bij de supermarkt die hiervoor in dit pand zat. Ik werk al tien jaar hier. Vier middagen per week.’ ‘Ik controleer of de producten in de winkel niet over datum zijn. De oudste producten zet ik vooraan. Die moeten het snelst verkocht worden. Ook zorg ik dat het schoon blijft. Wat ik het allerleukst vind? Ik vind alles wel leuk. Hier is altijd iets te doen, en dat is fijn. Hiervoor werkte ik in de bibliotheek. Daar was heel weinig te doen. Die is toen gesloten. Geen subsidie meer. Daarna heb ik zes maanden thuis gezeten, heel vervelend. Gelukkig kon ik uiteindelijk hier aan de slag.’
‘Er komen veel klanten in een rolstoelen of scootmobiel. Dus mensen vragen me wel eens of ik iets voor ze wil pakken. Dat doe ik graag. Daarna ga ik weer verder waar ik gebleven was. Ik hoop dat ik hier nog heel lang kan blijven werken. Binnenkort gaan we de winkel uitbreiden. En er komt weer een restaurant. Daar worden dan ook producten uit de winkel gebruikt. Zo kunnen we zorgen dat die niet over de datum gaan. Dan hoeven we geen goed eten te verspillen.’ Olivier Mareschal (45), medewerker van Puur Lokaal
k wa r ta a lbla d va n S k a n f o n d s
[7]
&
Skanfonds Fonds op naam Uw fonds. Onze expertise. Wilt u uw vermogen verantwoord inzetten voor mensen die minder kansen krijgen in de Nederlandse samenleving? Laten we de krachten dan bundelen en samen mooie initiatieven meewind geven. Dat kan heel goed via bijvoorbeeld een Fonds op naam. De oprichter bepaalt samen met ons de maatschappelijke thema’s, specifieke doelgroepen of het gebied waar dit fonds zich op gaat richten. Vervolgens gaan wij in ons brede aanbod op zoek naar mooie projecten die daarop aansluiten. Die bespreken we dan met de oprichter, waarna deze zelf bepaalt of er een bijdrage vanuit het Fonds op naam wordt gedaan. Hoe betrokken de oprichters willen zijn, is helemaal aan hen. Fondsen op naam zijn voor ons maatwerk. Oprichters kunnen hoe dan ook terugvallen op onze ruime ervaring en expertise rondom het beoordelen van initiatieven die kwetsbare mensen steunen. Mooi voorbeeld is het Fonds Ayuda − een Fonds op naam waarvan de particuliere oprichters anoniem willen blijven. Zij besteden een deel van hun vermogen aan projecten die kinderen en jongeren een beter toekomstperspectief bieden. Een project dat steun krijgt van het Fonds Ayuda is de ‘Bioboot’. Jongeren die tussen wal en schip dreigen te vallen, bouwen in dit project samen een boot en halen er
[8]
k w a r t aalblad van S k a nfond s
vuil mee op in het water rond Nederlandse eilanden. Door deze begeleide dagbesteding leren ze de vaardigheden die nodig zijn op de arbeidsmarkt of op school. Die aanpak spreekt de oprichters van het Fonds Ayuda aan. Ze steunen het project dan ook graag vanuit hun Fonds op naam. Stefanie Lap, adviseur filantropie bij Skanfonds
Van stichting naar Fonds op naam
Een stichting onderhouden kost tijd en geld. De overheid stelt er allerlei eisen aan. Zoals: inschrijving bij de Kamer van Koophandel, een bestuur, een jaarrekening. En de eis om 90% van de inkomsten aan het gekozen doel te besteden. Een oplossing om niet aan deze regelgeving te hoeven voldoen is om van een bestaande stichting een Fonds op naam te maken binnen Skanfonds. Vervolgens nemen wij u het werk uit handen, terwijl u nog altijd sterk betrokken kunt blijven bij de besteding van het geld. Voorbeeld: het Pater van Ruthfonds. Voorheen een zelfstandige stichting, gericht op ondersteuning van mensen die in een achterstandswijk wonen. Nu is het een Fonds op naam binnen Skanfonds. Vorig jaar konden dankzij het Pater van Ruthfonds 150 kinderen uit éénoudergezinnen die onder het bijstandsniveau leven met vakantie gaan. Meer weten over de mogelijkheden om als particulier een Fonds op naam op te richten of een bestaande stichting in een Fonds op naam binnen Skanfonds om te zetten? Stuur een mailtje naar Stefanie Lap (s.lap@skanfonds.nl) of bel 035-626 10 23.
DE vrijwilliger
Naam: Victoria Rodriguez (45) Project: Gezonde Taal, een cursus van Vereniging Marokkaanse Vrouwen in Delft sinds: twee jaar
GASTVROUW ‘Vier jaar geleden kwam ik in Delft wonen. Hier kende ik niemand en had geen werk. Ik begon daarom als vrijwilliger bij de Vereniging Marokkaanse Vrouwen in Delft. Deze vereniging helpt de positie van Marokkaanse vrouwen in Nederland te versterken. Met taallessen, informatieve bijeenkomsten en een cursus ‘Gezonde Taal’. Ik ben betrokken bij onder andere die cursus, als gastvrouw voor de deelnemers. Elke maandag en donderdag ontvang ik de vrouwen en begeleid hen naar de lessen. Ik verzorg ook de koffie en thee. En als de juf kopietjes nodig heeft, maak ik die. Eigenlijk doe ik van alles wat. Dit werk zorgt ervoor dat ik op een leuke manier mensen kan ontmoeten. De vrouwen komen uit een andere cultuur dan ik, want ik kom uit Colombia, maar ze voelen voor mij wel als familie.’
[
werker
]
ZWEMBAD ‘Niet alleen Marokkaanse vrouwen doen mee aan de lessen Gezonde Taal. Ook vrouwen uit andere landen, zoals Irak, Somalië, Soedan en Iran. Ze leren de Nederlandse taal en krijgen informatie over gezondheid. Ze leren bijvoorbeeld hoe je een afspraak moet maken bij de dokter. Wat een doktersrecept is. En hoe het eraan toegaat in een Nederlands ziekenhuis. Dat is allemaal nieuw voor hen. Deze vrouwen leven vooral binnenshuis. Ze komen heel weinig buiten en ze bewegen maar weinig. Daarom gaan we tijdens de lessen ook samen wandelen en doen we rek- en strekoefeningen. Of we bezoeken het zwembad of de sportschool. Allemaal bedoeld om de vrouwen ertoe aan te zetten
‘Dit voelt als familie’
om meer te bewegen en naar buiten te gaan. Daardoor krijgen ze ook meer contact met de Nederlandse samenleving.’ KUSJES ‘Als vrijwilliger kan ik via Gezonde Taal zelf óók mijn Nederlands verbeteren. En meer leren over gezondheid. Ik hoop in de toekomst wel weer een betaalde baan te krijgen. Tot die tijd werk ik hier graag als vrijwilliger. Veel geld verdienen is voor mij nooit het belangrijkste geweest. Ik wil vooral rust in mijn hoofd en werken in een fijne omgeving. De vrouwen bij de vereniging zijn allemaal heel lief. De Marokkaanse vrouwen hebben onderling een sterkere band dan met mij. Dat kan ik goed begrijpen. Maar ze delen wel vaak lekkere recepten met me. En toen ik hen na de vakantie weer zag, kreeg ik allemaal kusjes. Daaraan merk ik dat ze op me zijn gesteld.’
k wa r ta a lbla d va n S k a n f o n d s
[9]
Muziek [ 10 ]
k w a rt aalblad van S k a nf ond s
k
maakt hun wereld groter wat waar
Grijze Koppen Orkest Vitalis WoonZorg Groep, Eindhoven en Careyn, Utrecht Rinkelende bierdopjes, pingelende gitaartjes, vrolijk geneurie. En vooral: stralende ogen. De leden van het Grijzen Koppen Orkest oefenen voor hun volgende concert. Het orkest is een tweejarig ouderenparticipatieproject, opgezet vanuit een samenwerking van kunstenaarsgezelschap Fort van de Verbeelding, projectbureau Culturix en woonzorggroep Vitalis. Onder begeleiding van artistiek leider Peter de Boer leren ouderen met dementie of niet-aangeboren hersenletsel samen muziek te maken. Met heel eenvoudige instrumenten. Of gewoon door lekker mee te klappen. ‘Voor mensen met dementie lijkt hun wereld af te brokkelen’, vertelt Marjon Meijers van Culturix. ‘Muziek maken geeft hun weer een gevoel van vertrouwen, zelfstandigheid en trots. De ouderen ontdekken dat ze nog iets nieuws kunnen leren. En komen in contact met anderen. Ook de kinderen zijn blij verrast wanneer ze hun vader of moeder zien schitteren op het podium.’ Het Grijze Koppen Orkest loopt als pilotproject in vier zorginstellingen in Eindhoven en Utrecht. Daar wordt ook de wijk erbij betrokken. Marjon: ‘De ouderen hebben veel begeleiding nodig. We hopen dat buurtvrijwilligers dit project straks van ons overnemen.’ www.fortvandeverbeelding.nl www.culturix.nl k wa r ta a lbla d va n S k a n f o n d s
[11]
DOSSIER
Ze willen niks, kunnen weinig en zijn niet bijster slim – de vooroordelen over jeugdzorgjongeren liegen er niet om. ‘Onzin’, zegt Kirsten van Holsteijn, gedragswetenschapper en hulpverlener bij jeugdinstelling Elker. ‘Kwetsbare jongeren hebben het al moeilijk genoeg zonder dat stempel. Bovendien barsten ze van het talent. Het wordt tijd dat de wereld dat ziet.’ Daarom verplaatste ze de dagbesteding van de jongeren van een achterafgelegen loods naar een hippe winkel in een drukke straat: Handmade Hopes. [ 12 ]
k w a rt aalblad van S k a nf ond s
‘Het draait om talent, niet om problemen’ Zelfvertrouwen Opgeknapte vintage meubelen, gehaakte armbanden, vrolijke stempels: de creativiteit spat ervan af bij Handmade Hopes. Zo op het oog doet niets vermoeden dat een deel van de producten wordt gemaakt door jongeren die door omstandigheden als uithuisplaatsing, psychiatrische problematiek en gedragsproblemen in de dagbesteding zitten bij Elker. Ook jongeren uit de gesloten jeugdinrichting Het Poortje leveren producten aan voor de verkoop. Kirsten: ‘De meeste bezoekers merken pas dat we een maatschappelijk project zijn als ze even hebben rondgelopen. En dan zijn ze zonder uitzondering aangenaam verbaasd. ‘Wat leuk’, ‘wat mooi’ en ‘wat bijzonder’ zijn veelgehoorde reacties. Dat enthousiasme is precies waarop ik hoopte toen ik met dit project begon. Ik wil niet dat mensen alleen maar iets kopen uit medelijden of sympathie. Ze moeten naar huis gaan met iets waar ze echt blij van worden. Dat geeft de jongeren het zelfvertrouwen dat ze nodig hebben. Daar groeien ze van. En wat nog mooier is: het zet ze in een positief daglicht.’ Dansvloer Het idee voor de winkel ontstond twee jaar geleden. ‘Ik zag dat jongeren waarmee ik werkte niet alleen problemen hadden, maar ook veel talent’, zegt Kirsten. ‘Daar deden we niets mee. De organisatie was er eenvoudigweg niet op ingericht. Frustrerend. Ik wilde die creativiteit aan de wereld verkopen. Letterlijk.’ Een revolutionair idee, zeker in de wereld van de jeugdzorg. Het leek onhaalbaar, maar het idee liet haar niet los. Tijdens een personeelsfeest trok Kirsten de stoute schoenen aan en pitchte haar idee aan de directeur – midden op de dansvloer. ‘Hij keek me even aan en zei toen: “Oké, kom maar eens langs.”’
Alles kan Bij Handmade Hopes heten de jongeren ‘artiesten’ – en ze hebben dus ook een artiestennaam. Kirsten: ‘Het draait hier om talent, niet om problemen.’ Doordeweeks zijn er zo’n zes artiesten aan het werk, onder begeleiding van twee hulpverleners. ‘Als er tijdens het werken toch iets naar boven komt, wordt dat natuurlijk wel besproken. Maar uiteindelijk willen we een winkel draaiende houden en mooie spullen maken. We kijken wat een jongere kan en wil. Alles is mogelijk: pianospelen, schrijven, schilderen: het maakt niet uit. Iedereen heeft een ander talent. Wij bieden de plek en de structuur om dat talent te ontplooien en te groeien. We moedigen de jongeren aan hun eigenheid te tonen. En we stimuleren ze om na te denken over hun toekomst. Het is de bedoeling dat ze weer naar school gaan, of een baan krijgen.’ Zodra dat gebeurt, krijgen de jongeren een getuigschrift mee. Daarin staan al hun vaardigheden. ‘Voor sommigen is dat hun eerste echte erkenning.’
Skanfonds steunt jongeren Skanfonds ondersteunt meer projecten die zich richten op de talenten van jongeren die buiten de boot dreigen te vallen. Zo zijn we medefinancier van JA TIZ, een initiatief in Den Haag dat zich inzet voor zwerfjongeren. Ook ondersteunen we het College Company Lab in Amsterdam, dat ondernemerschap stimuleert bij schoolverlaters die werkloos thuis zitten. Wat kunt u doen? Op bezoek in Groningen? Ga eens een kijkje nemen bij Handmade Hopes in de Oosterstraat 28. In Amsterdam kunt u een bezoek brengen aan CRE8, een creatieve werkplaats waar onder meer lampen en sieraden worden gemaakt. En waar, met steun van Skanfonds, jongeren met meervoudige problematiek een kans krijgen weer aan te haken bij de maatschappij. Voor informatie en de webshop: c-r-e-8.nl.
k wa r ta a lbla d va n S k a n f o n d s
[13]
‘Ik kom er wel’ ‘Haken, breien, tekenen. Ik doe het allemaal al van jongs af aan. Het maakt me rustig. En ik kan het goed. Dat kan ik niet zeggen van álles in mijn leven. School bijvoorbeeld. Op de havo ging het zelfs zo slecht dat ik geen examen mocht doen. De stage voor de mbo-opleiding die ik daarna deed, liep ook op niks uit. Ze wilden me daar niet hebben. Het project van Kirsten is intussen al twee jaar een rode draad in mijn leven. Hier krijg ik weer zin om iets te doen. Ik ga nu alsnog mijn havodiploma halen. Het duurt misschien wat langer om uit te vinden wat het beste bij me past, maar ik kom er wel.’ Ielepiel, artiest
[ 14 ]
k w a rt aalblad van S k a nf ond s
‘Meer zelfstandigheid’ ‘Pesterijen, eetproblemen, depressies. Ik heb er in mijn verleden allemaal mee te maken gehad. Op een gegeven moment zag ik het niet meer zitten. Toen ben ik opgenomen. Nu ben ik er eindelijk aan toe op mezelf te wonen, maar ik heb nog wel begeleiding nodig bij het vinden van structuur. Daarom woon ik sinds kort bij Elker. Ze coachen me naar meer zelfstandigheid. Om te voorkomen dat mijn stemming verslechtert, moet ik bezig zijn. Dat wil ik ook graag. Daarom ga ik naar de winkel. Helpen met de etalage, producten maken. Het is een goede voorbereiding op de opleiding interieurdesign die ik ga doen. Ik kom hier graag. Als je in de hulpverlening zit, denken mensen al snel dat je niks kan. Hier is het omgekeerd. Hier draait het om wat je wél kan.’ Artz, artiest
k wa r ta a lbla d va n S k a n f o n d s
[15]
missie
“
Een veilige plek voor ontmoeting, verbinding en zingeving Verhaal je Leven
”
Wie op straat leeft, is bezig met overleven. Tijd voor bezinning en reflectie is er niet. Bij Stichting Het Kruispunt Nijmegen kunnen dak- en thuislozen hun levensverhaal optekenen.
‘Dat je geen dak boven je hoofd hebt, betekent niet dat je stopt met mens zijn. Dak- en thuislozen lopen net als ieder ander rond met levensvragen.’ Barbara Hagebeek is als projectleider verbonden aan Stichting het Kruispunt, straatpastoraat en thuisbasis voor dak- en thuislozen in Nijmegen. ‘Elk mens voelt op enig moment de behoefte om terug te blikken op het leven. Op straat is daar geen ruimte voor – overeind blijven en overleven is het enige wat telt.’ De stichting startte daarom het project ‘Verhaal je leven’, waarbij dak- en thuislozen samen met een vrijwilliger hun levensverhaal op papier zetten.
een boekje van. ‘Met dit project geven we daklozen de kans om stil te staan bij de gebeurtenissen in hun leven. Wie weet ontdekt iemand al vertellend een rode draad in zijn leven. Of iets waardoor zijn leven telkens vastloopt.’ Dakloosheid oplossen is overigens niet het doel, benadrukt Hagebeek. ‘Onze vrijwilligers luisteren en faciliteren, zonder te oordelen, doelen te stellen of in actie te komen. We accepteren de daklozen zoals ze zijn. In al hun rauwheid. We willen een veilige plek bieden voor ontmoeting, verbinding en zingeving. “Delen is helen”, zei een dakloze laatst tijdens de zondagsdienst. Dáár draait het om.’
In tien verhaalsessies doet de dakloze zijn leven uit de doeken. De vrijwilliger tekent het verhaal op, een vormgever maakt er
www.kruispuntnijmegen.nl
[ 16 ]
k w a rt aalblad van S k a nf ond s
Column
Wat zou jij doen? ‘Idealen?’, hoor ik mensen wel eens zeggen, ‘Die had ik vroeger. Nu heb ik een hypotheek.’ Ik snap niets van die instelling. Zelf ben ik nu 55 en ik ga alleen maar harder branden. Als twaalfjarig jongetje leerde ik een groep echte wereldverbeteraars kennen, onder wie mijn leraar van de middelbare school, Harry, en zijn vrouw Len. Ik zat daar als klein manneke tussen en leerde veel meer dan op school. Een belangrijke les voor me was dat je niet moet luisteren naar het stemmetje dat zegt: ‘Het maakt toch niet uit wat ik doe.’ Want dat is echt onzin. Iedereen kan iets betekenen. Zelf verdien ik mijn brood met liedjes schrijven. Dat is een luxepositie. Daarom wil ik me een groot deel van mijn tijd inzetten om te werken aan een mooiere wereld − via muziek. Want dat is een krachtig medium. Je kunt er bruggen mee slaan, inspireren, confronteren, begrip wekken, ontroeren. Als elfjarige schreef ik mijn eerste liedje, over hoe onrechtvaardig Indianen werden behandeld. Vele jaren later waren het de beelden van vluchtelingen uit Kosovo die me door de ziel gingen. Ik schreef er een lied over: ‘De treinen hebben kleur’, om aandacht te vragen voor de hulp van het Rode Kruis. Via dat lied raakte ik betrokken bij de Nationale Dodenherdenking op 4 mei, waarvoor ik de afgelopen zestien jaar steeds iets heb geschreven. Daar kwamen een muziekvoorstelling en een educatieprogramma voor basisschoolleerlingen uit voort. De belangrijkste boodschap daarvan is dat elke generatie opnieuw z’n best moet doen om het ‘dit nooit weer’ waar te maken. Dat je jezelf moet afvragen wat je zou doen als je het kwaad ook in je eigen wereld ziet verschijnen. Juist als anderen het slachtoffer zijn en jij zelf buiten schot blijft. Ben je dan ‘mens genoeg’ om voor de ander op te komen? Het mens-zijn verbindt ons. Maar het gevaar ligt op de loer dat we medemensen als ‘anders’ zien. Voor Liesbeth List schreef ik eens een nummer over mensen met het syndroom van Crouzon, die misvormd geboren worden: ‘Leer mij te zien’. De ander leren zien als óók een mens, net zoals jij, dat is de kunst. Vanuit je eigen comfortabele stoel kun je makkelijk oordelen over anderen. Maar ho eens: dat had jíj kunnen zijn! Het is maar een heel dun lijntje tussen jou en de vluchteling, de zwerver, de verslaafde. Als iedereen dat zou beseffen, dan zijn we al een heel eind in de goede richting.
Maarten Peters is singer-songwriter. Hij was gitarist bij de Frank Boeijen Groep, heeft een solo-carrière en is bandleider van de band van Margriet Eshuijs. Daarnaast schrijft hij liedjes voor artiesten als Rob de Nijs, Liesbeth List, Margriet Eshuijs en Willeke Alberti. Hij werkt heel graag met het Toverbaltheater en schrijft ook veel voor speciale doelen, zoals Alpe d’HuZes en het Huis aan het Water. www.bevrorentranen.nl www.maartenpeters.nl
k wa r ta a lbla d va n S k a n f o n d s
[17]
[
delingen
] Help mensen door te brunchen
Je goed voelen omdat je een taartje eet. Het kan. Sterker nog: dat moedigen we aan. Bij het onlangs geopende restaurant Dignita in Amsterdam kun je de hele dag door brunchen, cocktails drinken en hapjes bestellen. Alles wordt met de puurste ingrediënten bereid. In de Dignita-keuken leren slachtoffers van mensenhandel het vak van een professionele kok. Op die manier verkleinen ze hun afstand tot de arbeidsmarkt. En vergroten ze hun zelfvertrouwen. Honderd procent van de opbrengst van het restaurant gaat naar de internationale organisatie Not For Sale. Die zet zich in voor slachtoffers van mensenhandel. AANBIEDING: op vertoon van deze MEDE krijg je gratis een kop koffie bij je brunchgerecht. Dignita restaurant, Koninginneweg 218 in Amsterdam. www.eatwelldogood.nl
Het verhaal achter de vlucht
Na de ramp in Oostenrijk en de gespannen situatie bij Calais staan vluchtelingen bijna dagelijks op de voorpagina’s. Maar vluchtelingen zijn meer dan een politiek probleem. Gelukkig biedt de literatuur de kans om de problematiek ook eens vanuit een ander perspectief te zien. Hoe is het om als vluchteling in een vreemd land te komen? Waar krijg je mee te maken? Schrijver Kader Abdolah vluchtte in 1988 vanuit Iran naar Nederland en verwerkte zijn ervaringen in ‘Papegaai vloog over de IJssel’. In dit boek krijgen een paar oer-Hollandse dorpen voor het eerst te maken met immigranten. Het wantrouwen is groot, maar gaandeweg raken de levens van allochtonen en autochtonen met elkaar vervlochten. Kader Abdolah: Papegaai vloog over de IJssel Prometheus – ISBN: 9789044625820 – Hardcover: 19,95
Eerste hulp bij schulden
Mensen met schulden praten liever niet over hun problemen. Tegelijkertijd kunnen ze vaak ook niet zelfstandig van hun schuldenlast afkomen. Hoe merk je dat iemand een financieel probleem heeft? En hoe maak je dat bespreekbaar? Welke hulp kun je het beste bieden? Deze vragen, en nog veel meer, worden allemaal beantwoord op de website eerstehulpbijschulden.nl, een initiatief van SchuldHulpMaatje en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Met de site willen de initiatiefnemers de maatschappelijke gevolgen – sociale uitsluiting, relatieproblemen en huisuitzettingen – zoveel mogelijk beperken. www.eerstehulpbijschulden.nl
[ 18 ]
k w a rt aalblad van S k a nf ond s
[
mens
]
‘Ik heb veel vrienden bij Spindo. En ik ben blij dat ik die elke week kan zien. Sinds 2003 speel ik hier elke woensdag basgitaar. Dat vind ik al heel lang leuk om te doen. Mijn grote voorbeeld is Mark King, van de popgroep Level 42. Bij Spindo kan ik het met vrienden over muziek hebben en kan ik zelf muziek maken. Er zijn altijd wel mensen die de tijd nemen om naar me te luisteren. En op donderdag ga ik zwemmen in een zorgbad. Dat kan ook alleen dankzij Spindo. Ik zou die wekelijkse ontspanning niet willen missen. Na een drukke dag bij de dagbesteding kom ik hier echt even tot rust. Kan ik alles even vergeten en lekker muziek maken.’ Artuur Strijdonk (33)
STICHTING SPINDO Van zwemmen tot karaoke: mensen met een beperking kunnen bij Stichting Spindo in Doetinchem terecht voor allerlei vormen van sport en ontspanning. ‘Karaoke is waarschijnlijk het populairst. Práchtig vindt iedereen dat.’
‘Mensen een beperking vallen eigenlijk overal buiten. Sporten, dansen, uitgaan – dat lukt allemaal niet zomaar. Toch willen ook zij de deur uit en ergens bij horen. Stichting Spindo biedt hun die kans. Hier is elke avond wel iets te doen: dansen, zwemmen, muziek maken, knutselen, disco. En karaoke, dat is waarschijnlijk het populairst. Práchtig vindt iedereen dat. Maar de disco-avonden doen het ook goed. De bezoekers kunnen zelf aan de bar een drankje of iets als een koek kopen. Vaak staan ze bij binnenkomst al klaar met hun geld. Ze genieten van die zelfstandigheid. Sinds de oprichting in 1976 is Stichting Spindo uitgegroeid tot een grote organisatie met zo’n 150 deelnemers en 50 vrijwilligers. Sinds een paar jaar loopt het aantal deelnemers iets terug. Dat heeft te maken met bezuinigingen in de zorg. Zorginstellingen hebben soms niet genoeg budget om nog eigen busjes te laten rijden. Dus kunnen de deelnemers niet meer komen, of in elk geval niet meer zo vaak. Gelukkig kunnen de meesten bij de gemeente een pasje aanvragen waarmee ze gebruik kunnen maken van de regiotaxi. Maar makkelijker wordt het er niet op.’ Marie-Louise Moonen, voorzitter van de Stichting Spindo en moeder van Artuur
k wa r ta a lbla d va n S k a n f o n d s
[19]
‘Bij Spindo kan ik alles even vergeten en lekker muziek maken’
Artuur Strijdonk (33) is lid van Stichting Spindo in Doetinchem. zie pa gin a
[19]