Holland in Congres nr.2 2009

jaarrgang 5 | nummerr 2 | 2009

IN CONGRES

ERICA TERPSTRA HAAR DROOM ÉN DE ROL VAN HET SPORTCONGRES CO2-NEUTRAAL: DOEN WE HET ECHT ZO GOED?

GRONINGEN

IN DE GREEP VAN ENZYMEN

EEN VAKBLAD OVER INTERNATIONALE MEETINGS EN CONGRESSEN IN NEDERLAND

HOLLAND

HAAGS HOOGTEPUNT WAT DOE JE ALS DE WERELD OP BEZOEK KOMT?

Nieuw Amsterdams Peil Initiatief

Kennismaken Het Nieuw Amsterdams Peil Initiatief is vernoemd naar één van de belangrijkste waterbeheerssystemen dat in 1672 in Amsterdam werd geïntroduceerd door Johannes van Waveren Hudde (1628 - 1704), befaamd wiskundige, burgemeester van Amsterdam en bewindhebber van de VOC.

Kennisplatform Het Nieuw Amsterdams Peil Initiatief is een netwerkplatform met als doel Nederland op de kaart te zetten als kennisland. Met goed aangeschreven universiteiten en academisch medische centra is Nederland en Amsterdam in het bijzonder uitgegroeid tot een volwaardig kenniscentrum voor belangrijke ontwikkelingen op het gebied van wetenschap en onderzoek.

Kennisdelen Congressen zijn een uitstekend medium om kennis te delen. Het Nieuw Amsterdams Peil Initiatief organiseert exclusieve kleinschalige bijeenkomsten waarbij vertegenwoordigers van kenniscentra, zoals universiteiten, onderzoeksinstituten, bedrijfsleven en overheid elkaar kunnen ontmoeten.

Om kennis te delen en gedachten uit te wisselen met mede-initiatiefnemers van (wetenschappelijke) congressen in ons land.

Kennisvergaren Nieuw Amsterdams Peil Initiatief Postbus 3901 1001 AS Amsterdam tel.: 020 - 551 2570 fax: 020 - 551 2575 e-mail: napi@nap-initiatief.nl www.nap-initiatief.nl

NIEUW AMSTERDAMS PEIL I N I T I AT I E F

140 135 130 125 120 115 110 105

Het Nieuw Amsterdams Peil Initiatief wordt gevormd door: 쮿 Amsterdam RAI 쮿 Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 쮿 Congrex Holland 쮿 De congresorganisatie van het AMC 쮿 Eurocongres Conference Management 쮿 ICS International Conference Services 쮿 Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen

K E N N I S P L AT F O R M

Goed zakendoen bij Bilderberg Tot en met 31 december 2009 doet u goed zaken bij Bilderberg! www.bilderberg.nl/goedzakendoen

Bij iedere bestede ` 2500 aan zakelijke bijeenkomsten in een van onze 20 hotels, ontvangt u een Bilderberg voucher. Deze is goed voor één overnachting voor twee personen in een Bilderberg hotel naar keuze, inclusief Het Bilderberg Ontbijt. De voucher kan ook geschonken worden aan het Nationaal Fonds Kinderhulp, zodat een kind, samen met zijn familie, twee dagen kan genieten bij Bilderberg van ‘een beetje gewoon geluk’. Kijk voor meer informatie op www.bilderberg.nl/goedzakendoen of bel 0317 362 266.

Why settle for less?

INHOUD

HOLLAND IN CONGRES

ACHTERGROND

NIEUWS

SUBSIDIES? MAAK ER GEBRUIK VAN!

010

Dat een internationaal congres geld kost, is niet nieuw. Minder bekend zijn de subsidiepotjes waar internationale congresorganisatoren (mogelijk) aanspraak op maken. Een financiële wegwijzer in congressenland.

NIEUWS & PARTNERS

039

Congresnieuws en een overzicht van de partners van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen.

HOLLAND IN CONGRES

De roep om groene congressen wordt luider, zeker nu het jaar nadert waarin de Nederlandse overheid grootschalig duurzaam gaat inkopen. Dat heeft gevolgen voor pco’s en congresorganisatoren.

Wat is er mogelijk en wat wordt er gedaan in Nederland?

006 HOLLAND OP Z’N BEST Eind maart waren alle ogen op Den Haag gericht. De Afghanistantop voltrok zich in het World Forum en de hele stad stond in het teken van internationale betrekkingen.

Hoe kreeg de politieke hoofdstad zoveel neuzen in zo korte tijd in dezelfde richting?

RUBRIEKEN

PROFIEL I

013

Het succes van een stand wordt maar voor een klein deel bepaald door de hardware, weet Gielissen Interiors & Exhibitions. Het bedrijf verkoopt communicatie en creëert optimale kansen voor klanten bij een beurs of congresdeelname.

FRESH DUTCH VIEWS

016 023

Nederlanders hebben een sterke band met het water. Door de dreigende klimaatcrisis en het gebrek aan ruimte is er weer volop aandacht voor het wonen op het water. De Hollandse plannen voor drijvende villa’s en paalwoningen volgen elkaar snel op.

PROFIEL II

004 HOLLAND IN CONGRES

Noordwijk heeft alles wat een internationale congresplaats nodig heeft. Noordwijk Marketing verhaalt over de centrale ligging, hoogwaardige accommodaties, congresservices en een verfrissende omgeving.

031

IN THE SPOTLIGHT Meer dan tweehonderd internationale wetenschappers en bedrijven bogen zich in Groningen over de nieuwste ontwikkelingen in enzymtoepassingen.

Op het International Enzyme Engineering Conference werd uitgebreid gediscussieerd over mogelijkheden om producten als wasmiddelen en antibiotica te verbeteren.

026

OLYMPISCHE DROOM Nederland droomt van de Olympische Spelen van 2028. Onder aanvoering van het NOC*NSF probeert een brede alliantie ons land voor te bereiden op de organisatie van het mega-evenement. Congressen helpen daarbij, zo stelt Erica Terpstra.

Een gesprek met het boegbeeld van de Nederlandse sportkoepel.

033

VOORWOORD

GROEN CONGRESSEREN? INVESTEREN OP DE LANGE TERMIJN In deze editie van Holland in Congres veel aandacht voor ons land als internationale groene congresbestemming, met daarbij uiteraard ons magazine dat milieuverantwoord is gedrukt en ingebonden en is verpakt in afbreekbare folie. Maar ook een uitstapje naar een andere, vergelijkbare tak van sport. Letterlijk zelfs, want ik heb het hier over de olympische ambitie en de brede alliantie die probeert Nederland voor te bereiden op de organisatie van het grootste sportevenement ter wereld. Voor het zover is, moet er nog ontzettend veel gebeuren.

Lees het interview met Erica Terpstra, voorzitter van sportkoepel NOC*NSF. Afgelopen maart vond de internationale Afghanistan-conferentie plaats in Den Haag. U herinnert zich wellicht de beelden van de residentie die zich even in de spotlight van de wereld bevond. Een artikel over de voorbereiding van de Afghanistan-top in deze uitgave.

Met daarbij alle betrokken hoofdrolspelers die voor en achter de schermen de conferentie tot een succes hebben weten te maken.

Afghanistan-conferentie Nederland bekleedt een vooraanstaande positie als internationale congresbestemming. Dat brengt natuurlijk ook een bepaalde verantwoordelijkheid met zich mee. Alle congresdeelnemers moeten immers naar ons land reizen en velen doen dat met het vliegtuig of met de auto. Steeds meer partijen die hierbij zijn betrokken, zijn zich bewust van dit feit en handelen daar ook naar. Vliegtuigmaatschappijen, congrescentra en hotels zijn actief met groene programma’s die de CO2-uitstoot doen verminderen en compenseren. Voor u als (potentiële) initiatiefnemer van internationale congressen in Nederland goed om te weten. Want op termijn is groen geen ‘nice to have’ maar een ‘must have’ voor iedereen die zich hiermee professioneel bezighoudt.

Hoe gaan we mijn congres financieren?

Tot slot: geld! Een terugkerend onderwerp voor mensen die een internationaal congres willen organiseren in Nederland. ‘Hoe gaan we mijn congres financieren en wat is het financiële risico?’ Lees over de mogelijkheden tot voorfinanciering, garanties en subsidies en wat dit voor uw plannen kan betekenen.

De website www.holland.com/congressen biedt veel nuttige informatie die u verder helpt met het nemen van de juiste stappen voor een geslaagd internationaal congres in Nederland.

COLOFON

jaargang 5 - nummer 2 - 2009

| REDACTIEADRES Vlietweg 15, 2266 KA Leidschendam, postbus 458, | Joosten, Peter van Vuuren | CONCEPT & REALISATIE Scripta Media bv, Amsterdam, telefoon: 020-750 74 00 | ADVERTENTIE-ACQUISITIE Bureau Van Vliet, 023-571 47 45 ARTDIRECTION & VORMGEVING Pier 3 Creatie, Lelystad - Manon Jansen | MEDEWERKERS Marleen Bakker, Jaco Boer, Irma Dorenstouter, Lex Draijer, Jerome Gommers, |Hollandse Hoogte, Peter Smith, istockphoto, Janneke Staats, Paula Vos | FREQUENTIE 2x per jaar | OPLAGE 5000 exemplaren | ABONNEMENTEN gratis, controlled circulation.

HOLLAND IN CONGRES IS EEN UITGAVE VAN: Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC)

2260 MG Leidschendam, telefoon: 070-370 53 40, fax: 070-370 54 66, info@holland.com, www.holland.com REDACTIE Eric Bakermans, Jan Bakker, Djoeke Barkey, Cariene

HOLLAND IN CONGRES 005

ERIC BAKERMANS MARKETING MANAGER MEETINGS & CONVENTIONS NEDERLANDS BUREAU VOOR TOERISME & CONGRESSEN

DUURZAAM CONGRESSEREN EEN MUST! HOLLAND IN CONGRES

De roep om groene congressen wordt luider, zeker nu het jaar nadert waarin de Nederlandse overheid grootschalig duurzaam gaat inkopen. Dat heeft gevolgen voor pco’s en congresorganisatoren.

006 HOLLAND IN CONGRES

Wat is er mogelijk en wat wordt er gedaan?

De Climate Neutral Group maakt congressen klimaatneutraal, Green Key heeft nu ook een keurmerk voor groene evenementen en Amsterdam RAI wil binnen vijf jaar duurzame koploper in Europa zijn.

TEKST JEROME GOMMERS FOTOGRAFIE HOLLANDSE HOOGTE

Bij internationale congressen is het vliegverkeer verantwoordelijk voor het overgrote deel van de uitstoot, in het voorbeeld maar liefst 86 procent.

ACHTERGROND

1.

CLIMATE NEUTRAL GROUP: KLIMAATNEUTRAAL IN 3 STAPPEN

komt als bezoeker naar een congres en krijgt precies te horen hoeveel CO2-uitstoot u daarmee veroorzaakt. De organisatie vertelt met hoeveel ton ze die uitstoot heeft weten te reduceren en wat er nog gecompenseerd moet worden. Ze vragen of u meehelpt het congres klimaatneutraal te maken. Uw bijdrage: 1 euro.

U

keuze van de locatie. Die moet goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer en zich het liefst dicht bij de hotels waar de congresgangers overnachten bevinden. Andere middelen om te reduceren zijn: kiezen voor groene stroom, overstappen op klimaatneutrale leveranciers en het treffen van een openbaarvervoerregeling.’

Zo kan het gaan met de input en hulp van de Climate Neutral Group (CNG). Steeds meer organisaties ondernemen duurzaam en willen in het verlengde hiervan ook hun congressen duurzaam organiseren. CNG, in 2001 door onder meer Triodos Bank, Stichting Doen en Stichting Face opgericht, ondersteunt organisaties om hun CO2uitstoot in kaart te brengen, deze te reduceren en de resterende uitstoot te compenseren met hoogwaardige CO2-credits. ‘Veel ondernemingen, ook congresorganisaties, zijn huiverig om klimaatneutraal te worden. Ze denken dat het moeilijk is, dat het veel extra energie, tijd en geld kost – maar een congres klimaatneutraal maken is heel makkelijk’, aldus Vitas Kersbergen, carbon footprint manager bij CNG.

Reduceren van vliegverkeer, geeft Kersbergen aan, is nog niet mogelijk. Wie vliegt vervuilt. Voor grote congressen, met veel CO2uitstoot, heeft CNG een speciale consultancyafdeling, die een meer gedetailleerde analyse kan maken en advies op maat geeft.

VOETAFDRUK: WIJN UIT ZUID-AFRIKA Wie de site van de Climate Neutral Group bezoekt, kan zich inderdaad niet aan die indruk onttrekken. De eerste stap is het in kaart brengen van de CO2-voetafdruk. Die is nauwkeurig te bepalen met behulp van de speciale evenementencalculator. Daar vul je gegevens in over energieverbruik, vliegtuig- en autokilometers, openbaar vervoer, catering en dergelijke. Zowel de voetafdruk van het congres in zijn geheel als voor de bezoekers afzonderlijk wordt berekend.

REDUCTIE: JUISTE KEUZES MAKEN De tweede stap is het reduceren van de uitstoot. CNG adviseert hoe congresorganisatoren en organisaties dat kunnen doen en biedt een groot netwerk aan van duurzame locaties en leveranciers.

Op de site zijn reductietips te vinden. ‘Belangrijk is als eerste de

Voor de gecompenseerde uitstoot ontvangt de congresorganisatie een certificaat, dat ook in de communicatie gebruikt kan worden. Kersbergen: ‘Een congres is een communicatiemiddel bij uitstek, dus voor een opdrachtgever de kans om bezoekers te vertellen over hun visie op duurzaam ondernemen en het klimaat. En er is veel leuks mee te doen, bijvoorbeeld met de gegevens van de voetafdruk. Bezoekers zijn vaak aangenaam verrast door de concreetheid ervan. Daarmee creëer je bewustwording en een gevoel van urgentie.’ Wie de genoemde euro doneerde, kreeg een certificaatje mee en keerde klimaatneutraal terug naar huis of hotel.

Congressen die met hulp van de Climate Neutral Group klimaatneutraal zijn gemaakt: World Port Conference, National Sustainability Congres, Global Reporting Initiative, IUCN, Club van Rome. •

HOLLAND IN CONGRES 007

De belangrijkste veroorzakers van CO2-uitstoot bij congressen zijn catering, energie en vervoer. Kersbergen: ‘De prominente bijdrage door catering wordt veroorzaakt door het vele vervoer dat ermee gemoeid is: zalm uit Alaska, wijn uit Zuid-Afrika – en vlees is sowieso een grote vervuiler.’ Bij internationale congressen is het vliegverkeer verantwoordelijk voor het overgrote deel van de uitstoot, in het voorbeeld maar liefst 86 procent.

COMPENSATIE: MVO-PROJECTEN De derde stap is compensatie van de CO2-uitstoot die ‘overblijft’.

Kersbergen geeft aan dat reductie beter is dan compensatie. ‘Wat je het liefst zou willen is heel veel reductie en heel weinig compensatie. Maar totdat we vliegen zonder uitstoot, is compensatie dus nog noodzakelijk. We moeten zowel op de lange als de korte termijn vooruitgang boeken.’

De CO2-compensatie realiseert CNG door investeringen in projecten op het gebied van duurzame energie en duurzaam bosbeheer in derdewereldlanden. ‘We streven naar complete mvo-projecten, waarbij naast het klimaat ook aspecten als werkgelegenheid voor de lokale bevolking, kennisoverdracht en duurzame lokale ontwikkeling een belangrijke rol spelen.’ De projecten en CO2-administratie van CNG worden gecontroleerd door organisaties die door de UNFCCC zijn geaccrediteerd.

2.

GREEN KEY GROEIT GESTAAG

Afvalscheiding, een van de meer duurzame bedrijfsvoeringen.

Green Key is een internationaal milieukeurmerk voor de vrijetijdsindustrie en congreslocaties, dat in Nederland wordt uitgevoerd en toegekend door de Stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid en Kwaliteit (KMVK). Het keurmerk is in het leven geroepen om ondernemingen te stimuleren tot een meer duurzame bedrijfsvoering en werkt met verplichte en optionele criteria op het gebied van energieverbruik, waterhuishouding, afvalscheiding, bedrijfsvoering en communicatie.

Het aantal organisaties dat een Green Key heeft gehaald, is het laatste halfjaar met 25 procent gestegen, van 199 naar 250 locaties. Erik van Dijk, directeur van de stichting en internationaal coördinator bij Green Key, denkt dan ook dat de ambitie om in drie jaar het aantal Green Key-locaties te verdubbelen, gehaald gaat worden. Het afgelopen jaar is er in Nederland ook een aparte Green Key voor conferentiecentra in het leven geroepen. ‘Daarvoor vielen conferentiecentra onder de hotels/conferentieoorden. Maar we kregen steeds meer belangstelling uit de hoek van de afzonderlijke congrescentra en dat heeft ons doen besluiten een aparte Green Key in te stellen.’

008 HOLLAND IN CONGRES

Oud hout Ook het aantal internationale congrescentra met een Green Key neemt gestaag toe. In 2008 had alleen Amsterdam RAI een Green Key (Goud). Inmiddels zijn daar een aantal andere prominente locaties bijgekomen: het World Forum in Den Haag, De Rijtuigenloods in Amersfoort, DeFabrique in Utrecht, de Van Nelle Ontwerpfabriek in Rotterdam en de Oostwegel-groep, waar onder andere Château

‘Wij willen congrresscentrra niet afsschrrikken, maarr juisst stimulerren’ Neercanne en Kasteel Erenstein toe behoren. Ook is Green Key een samenwerking begonnen met inkoopcombinatie Xandrion (onder andere Best Western), die duurzaamheidseisen wil gaan stellen aan toeleveranciers.

Green Key hanteert een groeimodel, waarbij organisaties eerst de Green Key Brons kunnen behalen. Met optionele criteria verduurzamen ze hun bedrijfsvoering verder en kunnen ze de Green Key Zilver

Stimuleren van het gebruik van openbaar vervoer.

en Goud halen. ‘We willen ze niet afschrikken, maar juist stimuleren om snel stappen te maken.’ Toch stelt Erik van Dijk vast dat veel ondernemingen zich nu direct op Goud richten. ‘We merken dat de lat steeds hoger wordt gelegd. DeFabrique is een goede illustratie daarvan. Die gaan echt ver en gebruiken bij hun verbouwing bijvoorbeeld alleen materiaal dat van het terrein zelf afkomstig is. Daar zitten heel gedreven managers, die het liefst helemaal volgens de cradle to cradle-filosofie te werk zouden gaan. Dat is mooi om te zien.’

Vanaf 2010 moeten de Nederlandse overheden duurzaam inkopen.

‘Ook gessloten verrvoerr worrdt doorr SenterrNovem goedgekeurrd’ SenterNovem heeft hiervoor de (minimale) eisen opgesteld. Van Dijk en zijn collega’s hebben SenterNovem er dit jaar van kunnen overtuigen om de vervoerscriteria voor congreslocaties te versoepelen.

Ook gesloten vervoer wordt nu toegestaan. ‘Dat is winst, want daardoor worden afgelegen locaties, die niet makkelijk met het openbaar vervoer bereikbaar zijn maar gesloten vervoer aanbieden, niet buitengesloten.’ Locaties met een Green Key voldoen automatisch aan de eisen die SenterNovem heeft opgesteld voor vergader- en congresfaciliteiten. Bedrijven die voor Green Key Goud gaan (of al hebben) komen in aanmerking voor de gecombineerde MIA/VAMIL-regeling.

‘Die regelingen zijn nu stapelbaar en bieden samen een belastingvoordeel van 40 procent (maximaal) in plaats van 30 procent.’

Bloemen Wie een Green Key-keurmerk binnenhaalt, verplicht zich ook tot communicatie over zijn duurzame initiatieven. En doet dat natuurlijk graag. Erik van Dijk geeft een recent voorbeeld: ‘Op de Netwerkdagen van het NBTC werd geen papier gebruikt: je kon de gegevens die je wilde hebben via een geheugenstick downloaden. En ik zag laatst een uitnodiging voor een congres op milieuvriendelijk papier met daarin bloemzaadjes verwerkt. Stop de uitnodiging in de grond en er gaat iets moois bloeien. Iedereen legt z’n eigen accenten, maar er is altijd iets creatiefs mee te doen.’ •

Amsterdam RAI, de grootste congres- en beurslocatie van Nederland en na de opening van het Elicium ook de grootste (wat aantal zalen betreft) van Europa, heeft de ambitie om binnen vijf jaar koploper in Europa te zijn op het gebied van duurzaamheid. Om dat te bereiken heeft de internationale ‘compact venue’ een uitgebreid mvo-plan opgesteld. In het duurzaamheidsverslag is te lezen welke resultaten tot nu toe zijn behaald en wat de plannen voor de toekomst inhouden.

omdat we zoveel leveranciers hebben. Niet alles kan al 100 procent duurzaam geleverd of geproduceerd worden. Voor tapijt, dat veel afval oplevert, zijn bijvoorbeeld nauwelijks nog duurzame alternatieven. Er moet nog veel gebeuren.’

Volgens Babs Nijdam, business development manager van RAI Convention Centre en mvo-ambassadeur, loopt de RAI daarmee voor op andere internationale congrescentra. ‘Dat komt met name doordat we na het bepalen van het mvo-beleid snel zijn begonnen met de implementatie ervan. De enige die op dit moment in de buurt komen van wat wij doen, zijn London ExCel en Estoril Congress Center; zij hebben een bronzen Green Globe, wij een zilveren. De congreswereld is niet bijzonder vooruitstrevend als het om duurzaamheid gaat.’ De mvo-inspanningen van Amsterdam RAI beslaan het hele spectrum, van milieumaatregelen als energiebesparing, het terugdringen van restafval en de stimulering van het gebruik van openbaar vervoer tot veiligheid, aandacht voor de omgeving en investeren in goede doelen.

‘De congrresswerreld iss niet bijzonderr voorruitsstrrevend alss het om duurrzaamheid gaat’

ACHTERGROND

3.

AMSTERDAM RAI: KIJKEN NAAR ALLE ASPECTEN

22 mvo-medewerkers Om het mvo-beleid goed te kunnen verankeren heeft Amsterdam RAI 22 mvo-medewerkers aangesteld. Het is hun taak collega’s kritisch te maken en te trainen in mvo en beursorganisatoren te

adviseren. ‘Wij zijn een grote onderneming, dus het omgooien van interne processen is een ingrijpende verandering. Sommige medewerkers pikken het direct op, maar andere denken soms nog: ach, het is maar een trend, een marketingpropositie. Die moet je mee zien te krijgen. Dat is een uitdaging waar heel veel bedrijven nu voor staan.’ Maar over vijf jaar is deze manier van zakendoen heel normaal als het geen regelrechte verplichting is, voegt Nijdam toe. •

Erkenning Babs Nijdam: ‘Wij denken dat het altijd een combinatie van maatregelen moet zijn. Wij willen bijvoorbeeld graag klimaatneutraal worden, maar niet alleen door het kopen van CO2-credits. Alleen compenseren en dan denken: zo, nu zijn we ervan af, willen we niet. Mvo heeft veel aspecten, en wij willen naar al die aspecten kijken. Wij proberen de CO2-uitstoot bijvoorbeeld ook terug te dringen door ov-trajecten aan te bieden, onder andere door entree- en treinkaartjes te combineren. Daarmee proberen we tegelijk de parkeerdruk rond het congrescentrum en files te verminderen.’

Amsterdam RAI heeft verschillende keren erkenning gekregen voor zijn mvo-beleid. Het convention centre was het eerste in Nederland met een Green Key, en werd behalve met een Green Globe dit voorjaar onderscheiden met de ‘Sustainable Initiative of the Year Award’ van de Britse Association of Exhibition Organisers (AEO). De AEO prees met name de korte tijdspanne (12 maanden) waarin de RAI zich over de gehele breedte heeft aangepast en de meetbaarheid van zijn initiatieven.

HOLLAND IN CONGRES 009

Elicium Met de bouw van het Elicium kan Amsterdam RAI zijn ambities op termijn beter verwezenlijken. Het door Benthem Crouwel Architekten ontworpen gebouw bevat een aantal duurzame innovaties, waaronder een klimaatgevel die warmte en koude opvangt en afvoert naar de geothermische bronnen diep in de grond. Dit systeem levert 80 procent van de benodigde energie. Verder is het gebouw voorzien van ledlampen (als basisverlichting) en wordt er gebruikgemaakt van aanwezigheidsdetectie.

Ondanks al deze initiatieven geeft Babs Nijdam toe dat dit pas het begin van een lang traject is. ‘We staan voor grote uitdagingen, ook Het Elicium bevat een aantal duurzame innovaties.

ER LIGT GELD KLAAR VOOR

ORGANISATOREN Dat een internationaal congres geld kost, is niet nieuw. Minder bekend zijn de subsidies en financiële regelingen waar internationale congresorganisatoren (mogelijk) aanspraak op kunnen maken. Een financiële wegwijzer in congressenland.

010 HOLLAND IN CONGRES

TEKST MARLEEN BAKKER FOTOGRAFIE HOLLANDSE HOOGTE

N

og vóór er een cent binnenkomt, moeten de eerste rekeningen worden betaald: een aanbetaling voor de accommodatie, de website, presentaties en administratieve kosten. Om die kosten te kunnen dekken, biedt het VGF een voorfinancieringsregeling. Het voordeel van de regeling is dat er geen rente over de lening wordt berekend. Atty van der Schoot (secretaris): ‘Als met de organisatie van het congres wordt gestart, dat kan al drie jaar

voor de geplande congresdatum zijn, is er al geld nodig. In heel veel gevallen heeft de initiatiefnemer geen of te weinig eigen kapitaal. Dan kan een renteloze lening uitkomst bieden.’

Garantieregeling De meeste congressen in Nederland verlopen succesvol en de opbrengsten zijn vaak minimaal kostendekkend. Helaas kan het aantal deelnemers tegenvallen, waar-

door soms met een nadelig exploitatiesaldo wordt afgesloten. Voor die gevallen verstrekt het VGF een verzekering. Van der Schoot: ‘De garantieregeling heeft als doel het congres als het enigszins kan ook bij een tegenvallend aantal deelnemers door te laten gaan.’

Van der Schoot hoort vaak dat de garantieregeling moeilijk te begrijpen is en licht de regeling daarom nader toe. ‘Net als bij Voorfinanciering bepaal ik – aan de hand

WAT: De Stichting Voorfinancieringsen Garantiefonds (VGF) biedt een renteloze lening aan én een garantieregeling.

MAXIMALE SUBSIDIE: 90.000 euro

CRITERIA: • Het congres dient in Nederland plaats te vinden • Het congres duurt minimaal twee dagen • Ruim een derde van de deelnemers moet uit het buitenland komen • Buitenlandse initiatiefnemers van een congres in Nederland komen ook in aanmerking • Congressen met een begroting tot 170.000 euro kunnen een subsidie aanvragen

INTERNATIONALE CONGRESSUBSIDIES

VGF

MEER INFORMATIE:

van de omvang van het congres, aantal deelnemers, programma, begroting – tot welk bedrag het VGF risico wil lopen. Voor dat bedrag sluit het VGF een overeenkomst met de initiatiefnemer. Voorwaarde is dat de initiatiefnemer voor minstens een kwart van dat bedrag ook van een andere partij een garantstelling heeft gekregen. Dat is voor ons een waarborg dat de organisatie serieus met het congres bezig is en niet te lichtzinnig een beroep op ons zal doen.

Het daadwerkelijk vinden van die tweede partij is overigens vaak geen probleem.’

De premie bedraagt 2,5 procent van de verstrekte garantie. Voorwaarde is wel dat de organisatie het fonds op de hoogte stelt zodra ze een tegenvallend deelnemersaantal ziet aankomen.

‘We kunnen de vraag niet aan’ Bij de KNAW overstijgt de vraag naar subsidie het budget al jaren. Daarbovenop groeide het aantal subsidieaanvragen in 2009: naar verwachting in totaal 160 aanvragen, tegenover 120 in 2008. Het jaarlijkse budget is verhoogd met circa 10.000 euro, maar dat is niet afdoende om alle aanvragen te honoreren. De aanvragen worden beoordeeld door een beoordelingscommissie, bestaande uit wetenschappers van verschillende disciplines.

Groot belang wordt gehecht aan het wetenschappelijke niveau van het congres. De KNAW ziet graag dat de deelnemersgroep voor het merendeel uit gepromoveerde onderzoekers bestaat. Ook de staat van dienst van de organisator als wetenschapper weegt zwaar. •

www.holland.com/congressen

KNAW

WAT: Het Congressubsidiefonds van de KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen) verstrekt subsidies voor de organisatie van internationale wetenschappelijke congressen in Nederland.

MAXIMALE SUBSIDIE: 8500 euro

CRITERIA: • Essentieel: het congres is van hoog wetenschappelijk niveau • Naast Nederland dienen minstens twee andere landen betrokken zijn bij het congres • Zowel de sprekers- als de deelnemersgroep kent een internationale samenstelling • De organisatie moet actief beleid voeren om een internationaal publiek op de hoogte te brengen • Het congres mag geen gesloten karakter kennen door alleen uitnodigingen op naam te versturen

MEER INFORMATIE: www.knaw.nl

TIPS Om de kans op een toegekende KNAWsubsidie te vergroten, de volgende tips: 1) Zorg dat de aanvraag inhoudelijk stevig is onderbouwd en dat het doel en de focus van het congres duidelijk zijn omschreven; 2) Beantwoord de specifieke vraag: wat willen wij met dit congres bereiken?

3) Laat zien dat de juiste sprekers zijn uitgekozen; 4) Onderbouw waarom dit congres belangrijk is voor de Nederlandse wetenschap.

HOLLAND IN CONGRES 011

Tijd is letterlijk geld Wie een subsidie, voorfinanciering of garantie aanvraagt, moet rekening houden met een periode waarin de aanvraag wordt beoordeeld. Begin daarom op tijd. De aanvraag voor de voorfinanciering van het VGF dient uiterlijk een jaar voor aanvang van het congres te zijn ingediend. Voor de garantieregeling is een jaar van tevoren prettig, de papieren moeten namelijk uiterlijk een half jaar voor de eerste congresdag zijn getekend.

Voor de subsidieaanvraag van de KNAW geldt dat er drie afwegingsprocedures per jaar zijn. Het congres dient minimaal vier maanden na sluitingsdatum van de procedure te worden gehouden. Sluitingsdata voor het indienen van aanvragen zijn: 1 januari, 1 mei en 1 september. Congressen die plaatsvinden na 1 september (maar voor 1 januari) worden in de procedure van 1 mei afgewogen.

Waar blijven die aanvragen?

‘De grootste makke van het VGF is dat congresorganisatoren niet allemaal van ons bestaan weten’, meent Van der Schoot. ‘Het aantal congressen in Nederland neemt toe, terwijl het aantal aanvragen dat wij ontvangen constant is. Dat kan komen doordat de organisatie van een congres geen dagelijkse kost is, maar slechts een eenmalige onderneming, en dat organisatoren onwetend zijn wat betreft de subsidieregelingen.

We laten in ieder geval onderzoeken hoe we onze effectiviteit kunnen vergroten. We kunnen namelijk meer helpen dan we nu doen.’

Het VGF is volgens Van der Schoot aantrekkelijk voor congressen met tussen de 250 en 1000 deelnemers. Het gemiddelde bedrag dat Van der Schoot initiatiefnemers toezegt voor zowel de voorfinanciering- als garantieregeling ligt tussen de 24.000 en 40.000 euro.

REDACTORIAL

3 x nieuw

HOLIDAY INN AMSTERDAM Ondanks het zware weer waar de Amsterdamse hotelindustrie momenteel in verkeert, heeft Holiday Inn Amsterdam fors geïnvesteerd in een re-styling van haar product. Pascal Aartman, General Manager van het Holiday Inn Amsterdam, geeft uitleg.

012 HOLLAND IN CONGRES

Pascal Aartman, General Manager van het Holiday Inn Amsterdam

Waar bestaat de modernisering uit?

‘Een nieuw Holiday Inn-logo (de eerste grote verandering van het logo sinds het merk is gelanceerd), een nieuwe look en feel in het hotel – onder andere nieuwe bedding, nieuwe douchefaciliteiten en nieuwe badproducten – en een nieuwe servicebelofte voor de gast. Een voorbeeld hiervan is ‘The Guest Experience Champion’: een Guest Experience-medewerker die standaard tijdens piekuren in de lobby aanwezig is om de gasten persoonlijk van dienst te zijn.

Waar komt het initiatief vandaan?

‘De upgrade is onderdeel van een wereldwijd project van het Holiday Inn-merk (Holiday Inn en Holiday Inn Express hotels).

Alle 3200 Holiday Inn (Express) hotels over de hele wereld krijgen hiermee een eigentijdse uitstraling, waarbij de gastbeleving nog meer voorop staat. Met de vernieuwing in Amsterdam is Holiday Inn Amsterdam het eerste hotel binnen de Benelux dat de herlancering van het nieuwe

Holiday Inn-logo inclusief upgrade van het product heeft ondergaan.’

Hoeveel geld gaat er met de vernieuwing gepaard?

‘Holiday Inn investeert wereldwijd ruim een miljard dollar (circa 667 miljoen euro) in het merk dat al meer dan vijftig jaar staat voor hoge kwaliteit tegen een eerlijke prijs.’

Hoe weten jullie dat dit aansluit bij de wensen van de klant?

‘Uit een wereldwijd onderzoek onder meer dan 50.000 reizigers is gebleken dat gasten bepaalde elementen bij uitstek belangrijk vinden: extra grote bedden, grote douchekoppen, keuze uit specifieke kussens, persoonlijke aandacht en service in combinatie met een moderne en frisse uitstraling binnen het hotel. Samen met de compleet voltooide renovatie van de binnen- en buitenkant van ons hotel, kunnen we de komende jaren zeker optimaal aan de wensen van onze gasten blijven voldoen.’ •

PROFIEL I

KOSTENBRIL AF, KANSENBRIL OP Gielissen Interiors & Exhibitions wil optimale kansen creëren voor haar klanten bij een beurs- of congresdeelname.

Het succes van een stand wordt maar voor een klein deel bepaald door de hardware, aldus José Schaap, account director. ‘Wij verkopen communicatie.’

TEKST PAULA VOS FOTOGRAFIE LEX DRAIJER

een belangrijk onderdeel van onze corebusiness. Het veranderende karakter van de markt brengt met zich mee dat we daarin steeds creatiever kunnen en moeten zijn. Inhoudelijke informatie over producten en diensten kan men gemakkelijk van internet halen. De toegevoegde waarde van een beurs of congres schuilt juist in de functie van de ontmoetingsplaats. Het draait hier allemaal om face-to-face contact: relaties bouwen, beheren en onderhouden. Daar kan een ander soort vormgeving voor nodig zijn dan de “traditionele” stand met drie wandjes. Wij laten ons niet beperken door systemen. Een stand kan bij ons ook bestaan uit doeken, licht of andere elementen. Wat het ook wordt, het start altijd bij de doelstelling en de communicatiestrategie van de klant. Die vertalen wij in een visueel aantrekkelijk concept waarmee de klant zich optimaal onderscheidt en dat hem of haar helpt de gestelde doelstelling te bereiken.’ •

HOLLAND IN CONGRES 013

‘De investering in een stand is alleen gerechtvaardigd als deze meer oplevert dan hij kost. Duidelijke doelstellingen zijn dan ook het belangrijkste startpunt voor deelname aan een beurs of congres. Pas als je helder hebt wat je wilt communiceren en uitstralen kun je bepalen hoe de stand er moet komen uit te zien en wat de investering zal zijn. Accountability, daar draait het om. Onze dienstverlening begint daarom al ver voordat we het over vormgeving gaan hebben. We zitten graag zo vroeg mogelijk bij onze klanten aan tafel, liefst al wanneer marketingcommunicatieplannen gemaakt worden. Deelname aan beurzen en congressen is immers niets meer of minder dan een effectief marketinginstrument. Wij adviseren klanten bij het bepalen van de doelstellingen, helpen ze deze te realiseren en meten de resultaten. Ook de follow-up van leads kunnen we uitvoeren.

Uiteraard is het vormgeven en realiseren van stands nog steeds

DciYZ` lll#]VV\hZeVgZah#ca

lll#]VV\hZeVgZah#ca ^h ZZc hVbZclZg`^c\h^c^i^Vi^Z[ kVc/ 7VY]diZa HX]ZkZc^c\Zc 8Vgaidc 6bWVhhVYdg =diZa 8Vgaidc 7ZVX] =diZa 8Vgaidc 7ZVX] 8ajW 8gdlcZ EaVoV 9Zc =VV\ " EgdbZcVYZ :kZcbVc 8^in :kZcih :YZc 7VWnadc =diZa 9Zc =VV\ >ch Djih :mXajh^kZ 8ViZg^c\ BjhZdc EVcdgVbV BZhYV\ 9Z EdgXZaZncZ ;aZh G68 =VaaZc HiZ^\ZcWZg\Zg @jg]Vjh =diZa

HOLLAND IN CONGRES

DEN HAAG

SOMS EVEN HET CENTRUM VAN DE WERELD TEKST JANNEKE STAATS FOTOGRAFIE HOLLANDSE HOOGTE

‘You are a miracle worker, mister Verhagen’, zei Hillary Clinton toen de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken haar bij de start van de Afghanistan-conferentie op 31 maart verwelkomde. In slechts drie weken tijd was de grote internationale conferentie in het World Forum in Den Haag georganiseerd. Wat is het geheim van Den Haag? En wat zijn de ambities van de

016 HOLLAND IN CONGRES

‘internationale stad voor vrede en recht’?

HOLLAND OP Z'N BEST

'D

oor de succesvol verlopen top is ons profiel als ‘stad voor vrede en recht’ internationaal bevestigd. En we hebben laten zien dat we dit soort grote evenementen kunnen organiseren.’ Leonard Kok, algemeen directeur Stedelijke Ontwikkeling van de gemeente Den Haag, blikt tevreden terug op de internationale Afghanistan-conferentie van 31 maart. Hij was binnen de gemeente verantwoordelijk voor de algemene coördinatie. De eendaagse conferentie onder voorzitterschap van de secretaris-generaal van de VN Ban Ki-Moon werd bijgewoond door delegaties uit 73 landen en een groot aantal internationale organisaties.

In totaal kwamen er bijna zevenhonderd delegatieleden bijeen in het World Forum, het grote congrescentrum van de stad.

10 maart Op dinsdag 10 maart werd bekend dat Den Haag de internationale conferentie zou mogen organiseren. ‘We hadden precies drie weken om alles te organiseren’, zegt Michiel Middendorf, algemeen directeur World Forum. ‘Dat is uiteraard extreem kort, want meestal zijn dit soort congressen minimaal een jaar van tevoren bekend. Maar de korte voorbereidingstijd zorgde ervoor dat iedereen op scherp stond. Prettig was ook dat we een zeer professionele opdrachtgever hadden. Het ministerie van Buitenlandse Zaken had een buitengewoon ervaren team op dit project gezet.’ Ook vanuit het World Forum en de gemeente werkten ervaren mensen aan de organisatie. Middendorf: ‘Het mooie van Den Haag is dat het groot genoeg is om zo'n belangrijk evenement te organiseren en tegelijkertijd ook klein genoeg om het als een familie onder elkaar snel en praktisch te regelen. De communicatielijnen zijn hier kort. Iedereen heeft elkaars mobiele nummer en je weet precies wie je moet hebben voor bepaalde zaken.’

31 maart ‘Bij een internationale conferentie als de Afghanistan-top spelen bij de organisatie protocollaire zaken en de persoonlijke veiligheid van de deelnemers uiteraard een grote rol’, vertelt Leonard Kok. Al bij het maken van het bidbook waren ook de Haagse politie en het leger betrokken bij het overleg. ‘De stad Den Haag is als koninklijke residentie en politiek centrum van Nederland ervaren in dit soort zaken. Wat betreft de beveiliging wist de politie in Den Haag wat er moest gebeuren.

De top was een buitengewoon grote opdracht, maar zeker geen onbekend terrein.’ >

Verbouwing voor één dag Het World Forum onderging voor de Afghanistan-conferentie in korte tijd een metamorfose. In de theaterzaal - waar die dag eigenlijk de musical Ciske de Rat zou spelen - werd een vloer gelegd in het verlengde van het podium. Over de stoelen heen. Op dit grote podium werd één grote ronde conferentietafel gebouwd met 92 zitplaatsen.

Omdat er tijdens de top veel ruimte nodig was voor de pers werd het souterrain van 5000 m2 ingericht voor de schrijvende pers en voor persconferenties. In de parkeergarage werden vijftig cabines ingericht voor radio- en televisiejournalisten uit heel de wereld.

Afghanistan-top Tijdens de top werd gesproken over hoe de internationale gemeenschap de komende jaren betrokken blijft bij de opbouw van Afghanistan, waar na de aanslagen van 11 september 2001 het regime van de Taliban omver werd geworpen door de Verenigde Staten en sindsdien een internationale troepenmacht aanwezig is.

De vergadering vond plaats onder auspiciën van de VN. Nederland was gastheer van de conferentie en was samen met de VN en Afghanistan voorzitter van de top.

HOLLAND IN CONGRES 017

5 maart Het ministerie van Buitenlandse Zaken vroeg op 5 maart vier gemeenten een bod te doen voor de organisatie van de Afghanistan-top. Vijf dagen later waren de bidbooks beoordeeld. Leonard Kok: ‘Ons bod was aantrekkelijk. De locatie, het World Forum, leende zich buitengewoon goed voor deze gelegenheid, en ook de hotelfaciliteiten waren ruim voldoende.’ Door de krappe planning werd er veel creativiteit en flexibiliteit gevraagd van alle betrokkenen. Charlotte Kamermans, manager van het Convention Bureau van Den Haag Marketing was nauw betrokken bij het maken van het bidbook.

Het Convention Bureau Den Haag inventariseerde onder andere de hotelsituatie. 'Dat gebeurde op zondag, voor de meeste hoteliers een vrije dag, maar desondanks werkte iedereen meteen enthousiast en betrokken mee. Daardoor hadden we diezelfde dag al een duidelijk beeld van het maximale aantal kamers dat beschikbaar was voor de top.

De twee hotels in het beveiligde gebied, Hotel Bel Air en Novotel, moesten zelfs álle gemaakte reserveringen voor overnachtingen of bijeenkomsten omzetten of annuleren.’

Uiteindelijk waren er rond 31 maart minder kamers nodig dan de veertienhonderd die

het Convention Bureau had weten te organiseren. Kamermans: ‘Veel staatshoofden en ministers overnachtten op hun eigen ambassade. Ook dat heeft voor Den Haag als locatie van de conferentie gepleit: de stad telt maar liefst 104 ambassades en consulaten.’

‘Het merrendeel van de Hagenaarrss strraalde uit: dit iss mooi voorr

018 HOLLAND IN CONGRES

Het World Forum en het gebied eromheen waren op 31 maart beveiligd gebied. Dat betekende dat iedereen die die dag zou werken of op het gebied wilde komen, geaccrediteerd moest zijn. Michiel Middendorf: ‘In de voorbereidingen betekende dat ook dat we tot in detail de meest uiteenlopende scenario’s moesten voorbereiden. Een liftmonteur moest bijvoorbeeld de hele dag in huis zijn. De opzet van de organisatie ging uit van optimale flexibiliteit op de dag zelf.

Alle mogelijke diensten waren beschikbaar.’

Impact op stad De betrokkenen herinneren zich dat er rond de Afghanistan-conferentie een zeer positieve dynamiek in Den Haag hing. Michiel Middendorf: ‘Het merendeel van de Hagenaars straalde uit: dit is mooi voor Nederland en mooi voor Den Haag.’ En dat terwijl de impact van de conferentie groot was.

‘De overlast was kort, maar op onderdelen hevig’, vat Leonard Kok de internationale top samen. ‘Een klein deel van de stad was anderhalve dag lang zo goed als afgesloten.’ De gemeente heeft zich ingezet om

Hagenaars zo goed mogelijk te informeren over de conferentie en ook te betrekken bij het onderwerp.’ Kok: ‘Om burgers te betrekken bij de Afghanistan-top hebben we een aantal activiteiten georganiseerd. Onder meer een vliegerwedstrijd op het strand in het weekend voor de top. Vliegeren is dé nationale sport van Afghanistan. Het toeval wil dat de vlieger ook het symbool van Den Haag is.

Op het Plein in het centrum van Den Haag stond de dagen rond de conferentie een tent waarin kinderen informatie konden vinden over Afghanistan. Ook werden hier - net als in het World Forum - tekeningen, schilderijen en vredesspandoeken tentoongesteld die door leerlingen van een aantal Haagse basisscholen waren gemaakt. Langs de route naar het World Forum was een vlaggenparade waarin de vlaggen van alle deelnemende landen waren opgenomen.’

Internationale organisaties Den Haag heeft als congresstad een duidelijk profiel. ‘We willen een stad zijn voor congressen die er echt toe doen. Een stad

waar je allianties kunt smeden, een stad voor overleg’, Charlotte Kamermans van het Convention Bureau is er duidelijk over.

‘Den Haag heeft de ambitie om vaker grote internationale conferenties en congressen te organiseren. ‘Congressen als de Afghanistan-conferentie horen bij het DNA van de stad.’ Met onder andere die ambitie in gedachten zet de gemeente zich in om het internationale gebied rond het World Forum verder uit te breiden en te versterken.

Leonard Kok: ‘We hebben hier het Vredespaleis, waarin onder andere het Internationaal Gerechtshof is gevestigd. Plus het Joegoslavië-tribunaal, Eurojust en de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). Europol verhuist naar een nieuw gebouw pal achter het congrescentrum. Al deze organisaties die actief zijn rond het thema vrede en recht trekken uiteraard ook weer overleggen, conferenties en congressen aan.’

Uitbreiding accommodaties Den Haag ziet ondanks de huidige economische situatie ruimte voor uitbreiding van

HOLLAND OP Z'N BEST

Nederrland en mooi voorr Den Haag’ uitbreiden. Ook Madurodam is bezig met nieuwe zalen. Middendorf juicht de uitbreiding van de congresfaciliteiten in en rondom Den Haag toe. 'Wij zien dat niet als bedreiging. Bij grote congressen is behoefte aan extra capaciteit voor side events. Willen wij de zeer grote internationale congressen kunnen aantrekken, dan is die capaciteit buiten ons eigen bedrijf dus hard nodig.’ Ook het World Forum wil uitbreiden. ‘We hebben concrete plannen voor een uitbreiding met 2000 m2 voor een vlakkevloerzaal. Hier kan bijvoorbeeld een sit down dinner voor 1200 personen worden gehouden, maar ook voor tentoonstellingen is de ruimte geschikt.’

Er zijn rond de top veel complimenten uitgedeeld aan Den Haag. Leonard Kok: ‘Onze 'merknaam' als stad van vrede en recht is verstevigd.’ Hij vindt het te vroeg om nu al spin offs te gaan tellen. ‘Dit soort grote internationale congressen doen zich uiteraard ook niet heel vaak voor. En sommige van de congressen die we hier in Den Haag organiseren zijn vertrouwelijk en worden in stilte gehouden.

Niet elk congres dat we hier organiseren hoeft de voorpagina van de krant te halen.’ •

Nederlandse missie De Nederlandse missie in de Zuid-Afghaanse provincie Uruzgan, met zo’n 1.400 militairen, eindigt volgend jaar.

Het kabinet wil ‘misschien’ met minder militairen in Uruzgan blijven of elders in het land een leidende rol op zich nemen, maar sprak zich eerder sterk uit over een vertrek uit de regio.

World Forum Het World Forum huisvest congressen waarbij beslissingen worden genomen die van invloed zijn op de wereld, zoals bij de jaarlijkse conferenties van het International Criminal Court (ICC) en The Hague International Model United Nations (THIMUN). In mei 2010 vindt er een groot internationaal congres over kinderarbeid plaats.

Sinds oktober van dit jaar is de exploitatie van World Forum in handen van GL events, dat wereldwijd ruim dertig convention centers beheert. Met GL events wil World Forum zijn positie op de internationale markt verder verstevigen.

HOLLAND IN CONGRES 019

de huidige congrescapaciteit en aantal accommodaties. Als regeringsstad is Den Haag minder gevoelig voor de crisis, onder andere omdat er veel congressen van ministeries en ngo’s worden georganiseerd. Leonard Kok: ‘Uiteraard is ook in Den Haag de markt voor hotels minder goed dan anderhalf jaar terug.

Toch zie ik nog steeds ruimte voor nieuwe hotels. Bijvoorbeeld in Scheveningen of in het gebied rond het World Forum.’ Begin 2010 opent Hilton The Hague haar deuren. Met 195 zeer luxe en ruime kamers en een aantal multifunctionele zalen en boardrooms. Michiel Middendorf van World Forum is zeer verheugd over de komst van Hilton: ‘Den Haag is een internationale stad, maar zo’n grote internationale keten ontbrak nog. De komst van Hilton bevestigt onze status als congresstad van wereldwijd belang.’ Het aantal congreslocaties in en rond Den Haag groeit. Zo zijn er vier nieuwe industriële locaties met een 'stoere' uitstraling: de Fokker Terminal, de RAC-hallen, de Remise en de Caballero Fabriek. Het Eden Babylon Hotel komt met congresfaciliteiten, Hotel Bel Air heeft een nieuwe zaal en Crowne Plaza Promenade Hotel gaat

AHOY ROTTERDAM ONS AHOY IS UW AHOY! Wellicht heeft u er nog nooit aan gedacht, maar ook voor uw vergadering, workshop, training, congres of andere zakelijke bijeenkomst kunt u terecht in Ahoy. Behalve een podium voor wereldsterren, topsporters en grote beurzen, biedt Ahoy namelijk ook een Congres- & Vergadercentrum bestaande uit een congreszaal voor 500 gasten en zes in oppervlakte variërende zalen geschikt voor vergaderingen en presentaties. Alle ruimtes zijn met elkaar te combineren en voorzien van alle denkbare faciliteiten.

Ontvangst van uw gasten kan in een van de naastgelegen foyers.

Afhankelijk van uw wensen kunt u een of meerdere zalen huren en eventueel ook nog gebruik maken van het Sportpaleis en de Beurs- & Evenementenhallen die direct in verbinding staan met het Congres- & Vergadercentrum. Er zijn vele situaties denkbaar die vragen om een multifunctionele accommodatie. Eén die niet alleen fysieke ruimte biedt, maar ook alle ruimte om uw specifieke wensen en ideeën te realiseren. Die ruimte vindt u niet overal. Die vindt u alleen bij Ahoy.

AHOY-WEG 10 / 3084 BA ROTTERDAM T 010 - 293 32 43 / F 010 - 293 35 18 E SALES@AHOY.NL / I WWW.AHOY.NL/ZAKELIJK

CONCERT- EN CONGRESGEBOUW DE DOELEN EEN LOCATIE OP NIVEAU Een modern congresgebouw in het hart van Rotterdam, op slechts 2 min. loopafstand van het Centraal Station. Voor zakelijke en kennisgerichte bijeenkomsten van 100 – 3000 personen is de Doelen een ontmoetingsplaats met een buitengewone allure. De tweeledige functie als Concert- en congresgebouw in combinatie met de functionalistische architectuur geven de locatie een bijzonder karakter.

Het Willem Burger kwartier van de Doelen is speciaal gebouwd voor het faciliteren van deze bijeenkomsten. Dit kwartier kenmerkt zich door een transparante zakelijke architectuur en biedt een grote diversiteit aan zalen. De modernste audiovisuele voorzieningen zijn geïntegreerd in alle ruimten aanwezig.

Op het gebied van advisering, voorbereiding, vormgeving en uitvoering van evenementen is de Doelen een gekwalificeerde partner met een eigen team van deskundige medewerkers én een zorgvuldig opgebouwd netwerk van externe professionals. Gezamenlijk zorgen zij ervoor dat de doelstelling van elke bijeenkomst wordt gerealiseerd.

De Doelen is via een overdekte luchtbrug verbonden met het 5 sterren hotel The Westin Rotterdam.

KRUISSTRAAT 2 F POSTBUS 972 F 3000 AZ ROTTERDAM T 010 - 217 17 35 / F 010 - 433 22 37 E EVENEMENTENWERVING@DEDOELEN.NL / I WWW.DEDOELEN.NL

LUXOR EVENEMENTEN AAN DE MAAS Het nieuwe Luxor Theater, gelegen aan de voet van de Erasmusbrug in het hart van Rotterdam, is een uitstekende locatie voor vergaderingen, presentaties, personeelsfeesten en exclusieve bijeenkomsten. Voor zowel grote als kleinere gezelschappen biedt het nieuwe Luxor de juiste balans tussen een levendige zakelijke omgeving en een informele ambiance. U vindt in het theater diverse foyers, een VIP-lounge en de grote zaal met een capaciteit voor 1500 personen. Voor alle evenementen geldt: maatwerk en uitstekende hospitality.

Wij bieden u de volgende faciliteiten: Een avondvoorstelling in combinatie met uw bijeenkomst Persoonlijke begeleiding door hospitalitymedewerkers Hotelovernachtingen in de omgeving Aanlegsteiger voor watertaxi en partyschepen Diverse cateringmogelijkheden Entertainment Audiovisuele apparatuur

POSTHUMALAAN 1 / 3072 AG ROTTERDAM T 010 - 496 10 62 / F 010 - 496 01 19 E EVENEMENTEN@LUXORTHEATER.NL / I WWW.LUXORTHEATER.NL

BEURS-WTC CONGRESS & EVENT CENTER THE SETTING FOR SUCCESS Waar kunnen congressen, evenementen, beurzen en vergaderingen beter georganiseerd worden dan in het zakelijk centrum hart van Rotterdam?

Juist! In het Beurs-World Trade Center Rotterdam, ‘the setting for success’!

Voel u omgeven door het ‘Rotterdamse’, voel u omgeven door geschiedenis en toekomst, voel u omgeven door de markante en karakteristieke Beurs aan de Coolsingel!

Als Erkend Congresbedrijf biedt het Beurs-WTC Congress & Event Center een full-service concept; accommodatie (keuze uit 37 zalen), techniek en culinaire verzorging van uw gasten in een hand, begeleid door een ervaren Project Manager.

Deze ingrediënten vormen, samen met de kwaliteit, professionaliteit en ervaring die wij toevoegen, de perfectie combinatie voor een geslaagde bijeenkomst in het Beurs-World Trade Center!

BEURSPLEIN 37 / POSTBUS 30099 / 3001 DB ROTTERDAM T 010 - 405 44 62 / F 010 - 405 50 16 E CONGRESS@WTCRO.NL / I WWW.WTCROTTERDAM.NL

ROTTERDAM INSPIRES YOU WWW.ROTTERDAM.INFO CONGRESSTAD ROTTERDAM HEET U VAN HARTE WELKOM Bent u op zoek naar de perfecte locatie voor uw congres, bijeenkomst of evenement in Rotterdam? Rotterdam Marketing biedt associaties, bedrijven en intermediairs objectieve en kosteloze informatie en advies over de mogelijkheden die Rotterdam te bieden heeft. Wij organiseren regelmatig informatieve dagen waarbij we u in ĂŠĂŠn dag kennis laten maken met Rotterdam als congres- en evenementenstad. Daarnaast verstuurt Rotterdam Marketing vier keer per jaar een digitale nieuwsbrief met de meest actuele informatie voor de zakelijke markt.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Rotterdam Marketing via convention@rotterdam-marketing.nl of telefonisch via 010-2051500.

DRIJVENDE VILLA'S

FRESH DUTCH VIEWS

Nederland is congresland bij uitstek. Maar wat doen bezoekers rondom een congres?

Naast musea is er meer om de congresganger te verbazen.

Antwoorrd op klimaatcrrississ en ruimtegebrrek Nederlanders hebben een sterke band met het water. In de afgelopen eeuwen zorgde het water voor ongekende welvaart én rampspoed. Door de dreigende klimaatcrisis en het gebrek aan ruimte is er weer volop aandacht voor het wonen op het water.

De plannen voor drijvende villa’s en paalwoningen buitelen over elkaar heen!

TEKST JACO BOER FOTOGRAFIE HOLLANDSE HOOGTE

W

e kijken er niet meer van op.

Maar in de grachten en kanalen van ons land drijven zo’n tienduizend woonschepen en -arken. In de jaren zestig zagen jongeren er een betaalbaar alternatief in voor de doorzonwoning in een doorsnee nieuwbouwwijk. Eigenhandig bouwden ze oude binnenvaartschepen om tot woonpaleizen. In Amsterdamse grachten verschenen arken in alle kleuren van de regenboog. Wonen op het water groeide uit tot een ‘way of life’.

Op het Nationaal Congres Waterwonen bogen in oktober meer dan 25 sprekers uit binnen- en buitenland zich over de kansen

en projecten voor waterwoonwijken. Projectontwikkelaars informeerden bezoekers over hun nieuwste projecten. En bestuurders gingen met elkaar in debat over de regelgeving die de groei van drijvende woningen nog belemmert.

Hoewel allerlei plannen te maken hebben met de kredietcrisis, klonken er ook opgewekte geluiden. Zo zijn in het Westland de eerste stappen gezet naar een drijvende woonwijk met zeshonderd villa’s, rijtjeswo-

ningen en appartementen. De belangstelling voor het project bleek onder omwonenden veel groter dan de initiatiefnemers hadden durven dromen. Ook in de Amsterdamse nieuwbouwwijk IJburg lopen de zaken prima. In de waterwoonwijk waar plaats is voor honderdvijftig drijvende huizen, liggen inmiddels een stuk of tien villa’s afgemeerd.

Een woningcorporatie verhuurt er zelfs waterwoningen in de vrije sector. Nederland heeft zijn eeuwenoude band met het water opnieuw aangehaald. •

HOLLAND IN CONGRES 023

Inmiddels is er een nieuwe generatie van bootbewoners ontstaan, die het gevoel van vrijheid wil combineren met iets meer luxe en comfort. Bestaande schepen voldoen niet aan hun wensen. Het is ook niet meer zo gemakkelijk om aan een goede ligplaats te komen.

Nederland moet bovendien een antwoord vinden op de dreigende klimaatcrisis en het gebrek aan bouwgrond voor nieuwe woningen. Wat is er dan logischer om ruim baan te geven aan projecten voor drijvende villa’s en paalwoningen? Wie polders onder water zet of rivieren verbreedt, geeft het wassende water de broodnodige ruimte én creëert geweldige mogelijkheden voor waterwoonwijken. Op dit moment zijn er al meer dan vijftig plannen waar aan een kleine tweeduizend drijvende woningen wordt gewerkt.

B:88 BVVhig^X]i

Ffo!xfsfme!wbo!wfstdijm! bbo!ef!boefsf!lbou!wbo!Ofefsmboe KZgW^_odcYZg jl Xdc\gZh! ZkZci d[ WZjgh# 7Za kddg bZZg ^c[dgbVi^Z cVVg %% (& )( (- (- (-- d[ `^_` de lll#bZXX#ca

‘THE TOREN BESTE BUSINESSHOTEL VAN AMSTERDAM’ Waar de luxe vijfsterren zakenhotels momenteel hun 5de ster vrijwillig inleveren en hun prijzen naar beneden afstemmen om hun zakelijke gastenbestand te behouden, zwemt een relatief klein boutique hotel succesvol tegen deze stroom in. The Toren kwam bovendien op beoordelingssite tripadvisor.com het beste uit de bus als businesshotel van Amsterdam.

Het hotel wordt niet voor niets als nummer 1 genoemd op de grootste internationale hotelbeoordelingsite Tripadvisor. The Toren verwacht 2009 meer dan redelijk af te sluiten; het 38 kamers tellende hotel realiseert momenteel dezelfde bezetting (93%) als voorgaande jaren, en de gemiddelde kamerprijs is nagenoeg identiek aan die van vóór de crisis.

Een prestatie op zich. Zeker gezien

REDACTORIAL

Tripadvissorr.com stelt:

berichtgevingen uit verscheidene media waaruit blijkt dat bedrijven steeds minder de grote, vaak onpersoonlijke, luxe vijfsterren zakenhotels boeken voor hun relaties en medewerkers. Dat dit niet uitsluitend te maken heeft met lagere budgetten maar juist met de beleving en het gevoel dat zij hun zakelijke gasten willen laten ervaren blijkt uit het succes van het kleine luxe design/boutique hotel The Toren.

Het checken van de mening van andere reizigers en ook het online plaatsen van beoordelingen is een ware trend. Wie een hotel boekt doet er goed aan voor het boeken eerst te kijken wat de beoordelingen en ervaringen zijn op de genoemde beoordelingssite.

•

www.tripadvisor.com

Duurrzaam onderrnemen

GOUD VOOR RENAISSANCE HOTEL AMSTERDAM General Manager van het Renaissance Amsterdam Hotel, Yehia Rashed, en het Green Team poseren trots voor de camera na het in ontvangst nemen van het gouden Green Key-certificaat. De Amsterdamse hotelier behaalde deze herfst in een recordtijd de hoogste categorie van dit horeca-milieukeurmerk.

Groene acties Om het behalen van de Gouden Green Key te vieren heeft het Renaissance Amsterdam Hotel een aantal groene acties bedacht. Zo heeft chef-kok Michel Westerman van het restaurant Scossa onder meer een speciaal ‘biologisch’ 3-gangendiner samengesteld en krijgen de eerste tien boekers een gratis fles biologische wijn. Ten slotte zijn er speciale groene vergaderarrangementen te boeken in één van de vernieuwde meetingzalen in het hotel of aan de direct verbonden 17e eeuwse Koepelkerk.

•

www.renaissanceamsterdamhotel.com

www.tripadvisor.com

HOLLAND IN CONGRES 025

Dat het Renaissance Amsterdam Hotel in acht maanden tijd direct naar het goud grijpt binnen de kaders van het duurzaam ondernemen, komt niet geheel onverwachts.

Tijdens de ingrijpende renovatie heeft het hotel veel extra voorzieningen doorgevoerd op het gebied van duurzaamheid. Frans Swart, Director of Engineering en coördinator van het Green Team van het Renaissance Amsterdam Hotel: ‘Al jaren is het Renaissance actief bezig met het milieu en de omgeving.

Tijdens de verbouwing heeft het hotel nog efficiëntere maatregelen

doorgevoerd die het verbruik van gas, water, elektra sterk hebben verminderd en hebben geleid tot een betere scheiding van het afval.

Deze extra duurzame investeringen zijn nu bekroond met de gouden status en daar zijn wij erg blij mee.’

026 HOLLAND IN CONGRES

Voorraansstaande onderrzoekerrss kwamen eerrderr in Vancouverr, San Diego, Santa Fe en in 2009 duss in het centrrum van het Noorrden

IN THE SPOTLIGHT Meer dan tweehonderd internationale wetenschappers en bedrijven bogen zich eind september in Groningen over de nieuwste ontwikkelingen in enzymtoepassingen.

Gedurende een week werd er op de International Enzyme Engineering Conference uitgebreid gediscussieerd over mogelijkheden om producten als wasmiddelen en antibiotica te verbeteren. Ook was er veel aandacht voor de rol van enzymen in de duurzame productie van biobrandstof.

TEKST JACO BOER FOTOGRAFIE PETER SMITH

G

eiwitten worden in de industrie steeds vaker gebruikt om chemische reacties te versnellen. Door de efficiënte en milieuvriendelijke manier van functioneren, vormen ze een aantrekkelijk alternatief voor veel kunstmatige procesversnellers.

Bekende producten waarin enzymen worden gebruikt zijn biologische wasmiddelen.

Ook worden ze ingezet bij de productie van antibiotica en andere geneesmiddelen. Verder is er de laatste jaren ook steeds meer belangstelling gekomen voor de inzet van enzymen bij de ontwikkeling van tweedegeneratie biobrandstoffen. ‘Op de conferentie vertelden enkele Japanse onderzoekers uitgebreid over hun nieuwste inzichten op dit gebied. In Japan wordt namelijk veel onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om enzymen te verbeteren en in te zetten bij het afbreken van cellulose, het belangrijkste bestanddeel van deze milieuvriendelijke brandstof’, vertelt Janssen.

Het onderzoek naar enzymtoepassingen is een bedrijfstak die zich de laatste tien jaar zeer snel heeft ontwikkeld. Deze natuurlijke

Enzymen efficiënter leren inzetten De opening van het congres was in het historische Academiegebouw in de binnenstad >

Wat zijn enzymen?

Enzymen zijn een bepaald soort eiwitten die voorkomen in levende organismen.

Ze zijn voor mensen en dieren erg belangrijk, omdat ze onder meer de spijsvertering regelen. Het enzym klampt zich daarbij vast aan een molecuul van een bepaalde stof en weekt deze los van de andere cellen. Ze zijn daarbij wel kieskeurig. Enzymen binden zich meestal maar aan één bepaalde combinatie van moleculen. Het is daarom de kunst om het juiste enzym te vinden voor de juiste cel. Als dat is gebeurd, kunnen wetenschappers proberen het eiwit te produceren en in te zetten voor bepaalde toepassingen in andere producten.

Ze moeten ook goed op de hoogte zijn van de omstandigheden waaronder het enzym het beste functioneert. De snelheid van de chemische reactie die het eiwit uitlokt, is namelijk erg afhankelijk van de juiste temperatuur, zuurgraad en concentratie van het materiaal.

HOLLAND IN CONGRES 027

roningen is voor sommigen niet de meest voor de hand liggende keuze als internationale congresbestemming. Het tegendeel is waar! Want voor Dick Janssen, hoogleraar biotransformatie en biokatalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), vast dat hier de 20e editie van de International Enzyme Engineering Conference moest worden gehouden. ‘Toen de Amerikaanse congresorganisatie Engineering Conferences International mij vroeg om het ditmaal in Nederland te organiseren, was mijn keuze snel gemaakt’, zegt hij. ‘De goede faciliteiten van Martiniplaza maken van Groningen een aantrekkelijke congresbestemming. Alles wat je nodig hebt, ligt binnen handbereik waardoor je niet alle voorzieningen onder één dak hoeft te hebben. Dat aspect vonden wij erg belangrijk.’

Eerdere edities van de tweejaarlijkse conferentie vonden plaats in steden als Vancouver, San Diego en Santa Fe.

Martiniplaza Groningen

028 HOLLAND IN CONGRES

‘Een droomcongres. Zo zou ik er iedere week wel een in huis willen hebben.’

Directeur Hans van der Zee van Martiniplaza in Groningen is enorm opgetogen over de vlekkeloos verlopen International Enzyme Engineering Conference.

‘We hadden een week lang bijzonder toegewijde bètawetenschappers in huis, die zich op de inhoud van het programma concentreerden. We gaven hun lekker te eten en te drinken en werden overladen met complimenten. Ze waren bijzonder enthousiast.’

Martiniplaza oogst vaker complimenten. Het moderne theater telt 1600 zitplaatsen, inclusief foyer en theatercafé, een expositievleugel met zes beurshallen waarvan er een kan worden omgebouwd tot sporthal met uitschuifbare tribunes voor 4000 personen en natuurlijk de congresvleugel met vier plenaire zalen voor elk 1000 personen, twaalf schakelbare vergaderzalen voor twaalf tot 320 personen en verschillende stijlvolle foyers. ‘Dankzij die combinatie van de grote theaterzaal, de kleinere vergaderruimten en een ruime beursvloer kunnen we als een van de weinige in Nederland grote jaarvergaderingen van medische genootschappen aan. Alleen andere grotere congrescentra zitten ook in die markt.

Op dit moment vinden er in Martiniplaza elk jaar internationale congressen plaats [zie kader]. Meestal worden die in nauwe samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) georganiseerd. ‘Het Groningen Convention Bureau verzorgt de contacten en de acquisitie met geïnteresseerde partijen. Wij richten ons vooral op de interne organisatie van het evenement.’

Door de kredietcrisis zijn de uitbreidingsplannen van het congrescentrum even in de koelkast gezet. Volgens Van der Zee waren er vergevorderde ideeën voor een vijfsterrenhotel, maar heeft de crisis juist in dit hotelsegment hard toegeslagen. ‘Om Martiniplaza up-to-date te houden, investeren we wel ieder jaar grofweg een miljoen euro in nieuw meubilair en betere technische installaties.

Als je niet meegaat met technologische veranderingen en algemene smaaktrends, ben je na enkele jaren zo’n suf vergadercentrum met tapijttegels op de vloer.’

Dick Janssen, hoogleraar biotransformatie en biokatalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen.

De postersessies werden gehouden in de foyer van de conferentiezaal.

van Groningen. Daar kregen de deelnemers – van over heel de wereld – een welkomstreceptie aangeboden namens de universiteit, de provincie en de stad. Janssen: ‘Behalve wetenschappers en bedrijven uit Europa, Amerika en Azië, kwamen op de conferentie ook veel jonge promovendi af om collega’s beter te leren kennen en nieuwe contacten te leggen. Alles bij elkaar was er sprake van een goede mix.’

Het hoofdprogramma van de conferentie bestond uit een groot aantal lezingen van vooraanstaande onderzoekers. Zij vertelden over net ontdekte enzymen of nieuwe technieken om bekende katalysatoren efficiënter in te zetten. Ook werden eerder gepubliceerde artikelen uit gerenommeerde vakbladen nog eens toegelicht door onderzoekers. ‘Vorige week was bijvoorbeeld net een artikel gepubliceerd over de ontdekking van een nieuwe productiemethode voor enzymen bij een bepaald type bacterie, de ecolibacterie. Omdat ik mijzelf erg bezighoud met enzymtoepassingen in antibiotica, vond ik het erg leuk dat het bedrijf dat deze vondst had gedaan,

op de conferentie aanwezig was. Dat maakt zo’n bijeenkomst erg interessant.’

Postersessies Op wetenschappelijke congressen is het ook gebruikelijk dat onderzoekers hun nieuwste resultaten op grote borden publiceren en daarover met collega’s discussieren, de zogenaamde postersessies. Ook op de International Enzyme Engineering Conference was ruimte vrijgemaakt voor dit onderdeel. Janssen: ‘Voor junior onderzoekers is het een goede manier om zich aan vakgenoten te presenteren en met hen in contact te komen. Meestal gaat het om onderzoek dat te specialistisch is voor een plenaire lezing, maar die voor een kleine groep erg interessant kan zijn.’ De postersessies vonden plaats in de foyer van de conferentiezaal. ‘Een prima plek: er was genoeg plaats voor alle posters en je kon er uitstekend onder het genot van een drankje met elkaar van gedachten wisselen.’

Buiten de lezingen en postersessies om had Janssen weinig extra activiteiten of

De deelnemers van de International Enzym Engineering Conference kwamen uit alle hoeken van de wereld: een grote vertegenwoordiging kwam uit verschillende Europese landen. Meer dan dertig deelnemers kwamen uit NoordAmerika gereisd, een even groot aantal was afkomstig uit Aziatische landen als Korea, China en Japan. Traditiegetrouw had ongeveer een derde van de bezoekers een bedrijfsmatige achtergrond, de andere deelnemers werkten aan een universiteit of bij een publieke onderzoeksinstelling.

excursies georganiseerd. ‘Alles lag zo dicht bij het congrescentrum, dat de deelnemers een attractie als het Groninger Museum ook gemakkelijk zelf konden bezoeken.’ Janssen kijkt in ieder geval met een tevreden gevoel terug op een geslaagde conferentie.

‘Ik krijg nog steeds mailtjes binnen van col-

IN THE SPOTLIGHT

Internationale karakter

lega’s, die hoog opgeven over de kwaliteit van het programma. Velen waren ook vol lof over het eten en de prachtige accommodatie. Je moet weten dat veel van dit soort congressen ook wel in de aula van een universiteit worden georganiseerd.’ •

10 INTERNATIONALE CONGRESSEN Groningen is een bruisende congresstad. Van over de hele wereld bezoeken mensen de verschillende locaties tijdens een van de vele internationale congressen en conferenties die gehouden worden in de stad. Holland in Congres zet er 10 op een rijtje; sommige hebben al plaatsgehad, andere congressen moeten nog plaatsvinden.

– 31 oktober – 20 oktober – 18 november – 19 november – 27 maart (2010) – 17 april (2010) – 25 april (2010) - 20 juni (2010) aug – 3 september (2010) – 8 oktober (2010)

37ste European Cyclotron Progress Meeting Hansa reinvented Int. Conference Energy Delta Convention Communication and Dialogue Conference EANS Conference Course Dutch Neuroradiology Society Joint Neuromodulation 16th Annual SESAM Meeting 27th ECOSS Conference MicroTAS 2010

Hampshire Hotel Plaza De Oosterpoort Martiniplaza Martiniplaza Academiegebouw UMCG De Oosterpoort UMCG Martiniplaza Martiniplaza

HOLLAND IN CONGRES 029

28 29 16 17 25 14 22 15 30 03

REDACTORIAL

DE EFTELING

Dé locatie voorr 1001 zakelijke mogelijkheden!

Zaken doen in de Efteling? Natuurlijk!

Alleen al de sfeer in deze Wereld vol Wonderen is een ongekende inspiratiebron.

030 HOLLAND IN CONGRES

De Efteling, al ruim 55 jaar een Wereld vol Wonderen, is een bijzonder park waar sprookjesvertellingen en spectaculaire attracties elkaar afwisselen. Met bijna 3,3 miljoen bezoekers per jaar is de Efteling de populairste dagattractie van Nederland en één van de toonaangevende attractieparken in Europa.

Maar de Efteling biedt meer! Het is een wereld waar duizelingwekkend veel mogelijk is.

De Efteling biedt 26 sfeervolle evenementenlocaties die ingezet kunnen worden voor (thema)feesten, dinershows en zakelijke bijeenkomsten als trainingen, congressen en seminars. Deze locaties bevinden zich niet alleen in het attractiepark, maar ook in het Efteling Hotel, Efteling Golfpark, Theater de Efteling en vanaf 11 december 2009 in Efteling Bosrijk.

Afhankelijk van het aantal gasten kunt u delen van het park inzetten, het gehele park

benutten of kiezen voor een specifieke locatie. Denk hierbij aan het mystieke Fata Morgana Paleis, met twinkelende sterrenhemel of het Carrousel Paleis met authentieke Stoomcarrousel. En wat dacht u van het multifunctionele Theater de Efteling?

Het roodpluchen theaterrestaurant, de prachtige foyers en de grote hoofdzaal met inschuifbare tribunes bieden u vele mogelijkheden.

Golfen en zakendoen zijn ook een uitstekende combinatie. Bij het uniek gelegen Efteling Golfpark kunt u in het Clubhuis vergaderen of lunchen mét een prachtig panoramisch uitzicht over de greens. De 18-holes championship course biedt een sportieve afwisseling.

Het Efteling Hotel is voor uw zakelijke bijeenkomst eveneens uitermate geschikt. De ruime vergaderruimtes, het restaurant en de gezellige bar bieden alle faciliteiten voor

een (meerdaagse) meeting. Wilt u uw relaties laten overnachten, dan is dat mogelijk in één van de comfortkamers, torensuites of wonderbaarlijke themasuites.

Pal naast de Efteling ligt het nieuwe vakantiepark Efteling Bosrijk. Ervaar de rust en vrijheid van de prachtige natuur én geniet van alle belevenissen in het attractiepark.

In Efteling Bosrijk kunt u (meerdaagse) trainingen, vergaderingen en heisessies organiseren. Het imposante Landhuys is zeer geschikt voor groepen. Overnachten is mogelijk in de Bos- en Dorpshuysen en Landen Poorthuysappartementen.

Kortom, de Efteling biedt u 1001 zakelijke mogelijkheden! Kijkt u eens op de website voor een presentatie van alle locaties. •

Meer informatie: 0416-288111 (€ 0,25 p.m.) of www.efteling.com

PROFIEL II

INNOVATIEVE ORGANISATIE, VERFRISSENDE OMGEVING TEKST PAULA VOS FOTOGRAFIE LEX DRAIJER

Noordwijk heeft alles wat een internationale congresplaats nodig heeft: een centrale ligging, hoogwaardige accommodaties, uitstekende congresservices en een verfrissende omgeving. Noordwijk Marketing brengt deze pluspunten actief en innovatief onder de aandacht van de nationale en internationale congresmarkt, vertelt directeur Lars Flinkerbusch. trum van ruimtevaartorganisatie ESA/ESTEC) en de Kloosterkerk interessante extra mogelijkheden. De compactheid van Noordwijk is ook een pre: alles is voorhanden en men houdt gasten hier relatief gemakkelijk bij elkaar. Ten slotte zijn natuurlijk zee, strand en natuur grote pluspunten. Om al die voordelen goed onder de aandacht te brengen zetten we regelmatig innovatieve acties in. In juni nodigden we bijvoorbeeld samen met de KLM een groep Scandinavische meeting planners uit voor een “Holland’s finest beach visit”. We haalden ze van Schiphol op met de volledig gerestaureerde DC3 Dutch Dakota (bouwjaar 1944), vlogen laag over Noordwijk en lieten ze op spectaculaire wijze kennismaken met de mogelijkheden van onze congresplaats. Tijdens het European Sand Sculpture Festival, dat samenviel met de NBTC Showcase (waarvan Noordwijk hosting city was), boden we buitenlandse planners een “carving” clinic aan. Het zijn manieren om congresorganisatoren niet alleen te informeren, maar echt te laten ervaren wat Noordwijk te bieden heeft. Het blijkt te werken. Dergelijke acties leveren elke keer veel media-aandacht op en, waar het uiteindelijk om gaat, extra bezoekers.’ •

HOLLAND IN CONGRES 031

‘Noordwijk Marketing is in 2008 voortgekomen uit het toenmalige Noordwijk Regio Congresbureau, de VVV Noordwijk en de nieuw opgerichte stichting Noordwijk Marketing. Belangrijke aanjagers hiervan waren Koninklijke Horeca Nederland, de ondernemers van Noordwijk en de gemeente, vanuit een gezamenlijke doelstelling: Noordwijk nog beter op de kaart zetten, zowel bij toeristisch als zakelijk publiek. Een belangrijke doelgroep van Noordwijk Marketing is de internationale congresmarkt. Noordwijk voldoet uitstekend aan de eisen van het kritische congrespubliek. Allereerst door de zeer centrale ligging, midden tussen Amsterdam, Den Haag en Rotterdam, vlakbij zowel luchthaven Schiphol als Rotterdam Airport. Befaamde congreshotels (Grand Hotel Huis ter Duin, Hotels van Oranje, NH Conference Center Leeuwenhorst en Palace Hotel) bieden hoogwaardige accommodatie voor grote congressen. Daarnaast zijn er kleinere 3- en 4-sterrenhotels die zich goed lenen voor zakelijk publiek. Mooie restaurants, gespecialiseerde vervoerders en innovatieve evenementenbureaus leveren waardevolle aanvullende dienstverlening. Verder bieden speciale locaties zoals de Space Expo (officieel bezoekerscen-

Congres, meeting of teambuilding?

I KNOW A PLACE WHERE WE SHOULD

MEET

We zien elkaar in Noordwijk. Een inspirerende, stijlvolle, natuurlijke maar ook actieve congresbestemming. Noordwijk ligt midden in het economische hart van Nederland en is als het ware ingericht voor congressen, vergaderingen, evenementen en trainingen. Groot en klein. Het strand is de uitgelezen plek voor ontspanning en om sportieve activiteiten te organiseren. Ook zijn er diverse mogelijkheden om cultuur te koppelen aan uw meeting. De faciliteiten voor een zakelijk verblijf zijn meer dan uitstekend, en ervaring met zakelijke bijeenkomsten is in Noordwijk ruimschoots aanwezig. Niet voor niets staat de badplaats al jaren bekend als een van de meest toonaangevende congresplaatsen van Nederland.

Tot ziens in Noordwijk?

Kijk voor meeting inspiratie op onze website www.noordwijkcongres.nl.

SPORTCONGRESSEN

NEDERLAND DROOMT VAN

HOLLAND IN CONGRES

OLYMPISCHE SPELEN Nederland droomt van de Olympische Spelen van 2028.

Onder aanvoering van het NOC*NSF probeert een brede alliantie ons land voor te bereiden op de organisatie van het mega-evenement. Sportcongressen helpen daarbij.

TEKST IRMA DORENSTOUTER FOTOGRAFIE HOLLANDSE HOOGTE

HOLLAND IN CONGRES 033

Nationale olympisch stadion van Peking, ofwel Het Vogelnest.

'De Olympissche Spelen zullen een geweldige impact hebben op het imago

034 HOLLAND IN CONGRES

A

msterdam 1928. In het gloednieuwe Olympisch Stadion wordt voor het eerst in de geschiedenis de olympische vlam ontstoken. De Hollandse vinding is het startschot voor een sportfestijn zoals Nederland nooit eerder heeft meegemaakt. Drieduizend atleten uit 46 landen nemen het tegen elkaar op, terwijl meer dan 665.000 bezoekers toekijken hoe het ene record na het andere sneuvelt.

Van een olympisch dorp is nog geen sprake.

De sporters overnachten in scholen en kazernes, die zijn omgebouwd tot slaapzalen.

De Verenigde Staten gaan met de meeste gouden medailles naar huis. Zelf kunnen we trots zijn op de prestaties van de turnploeg en zwemster Marie Braun. Het worden de eerste vrouwelijke atleten in Nederland met een olympische titel op hun naam.

ACHTER OLYMPISCH PLAN Het olympisch succes van bijna honderd jaar geleden smaakt naar meer. Na een mislukte poging om de Spelen van 1992 binnen te halen, bekeek sportkoepel NOC*NSF drie jaar geleden opnieuw of er voldoende draagvlak was voor de Olympische Spelen in Nederland.

Meer dan de helft van de bevolking gaf aan graag als gastland te willen optreden. Voor de sportkoepel was dat het signaal om een Olympisch Plan te schrijven. Het plan beschrijft hoe Nederland zich kan voorbereiden op de mogelijke organisatie van de Spelen in 2028. In mei van dit jaar schaarden alle sportbonden binnen het NOC*NSF zich achter het Olympisch Plan, waarna in juli het kabinet en een groot aantal maatschappelijke en bestuurlijke organisaties –

zoals de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de vier grote steden en de grootste werkgevers- en werknemersorganisaties – zich eveneens positief uitspraken voor Hollandse Olympische Spelen in 2028.

‘De organisatie van de Olympische Spelen is voor mij altijd een droom geweest’, vertelt voorzitter Erica Terpstra van NOC*NSF. ‘Vroeger als olympisch sporter en nu als sportbestuurder. Niet alleen vanwege de geweldige impact die het op het imago van Nederland zal hebben of om de enorme stimulans die ervan uit zal gaan voor onze sporters. Maar vooral ook omdat onze hele samenleving ervan zal profiteren. Sport kan een belangrijke bijdrage leveren aan een kwalitatief beter Nederland.’

Erica Terpstra, voorzitter NOC*NSF.

SPORTCONGRESSEN

van Nederrland en iss een enorrme stimulanss voorr onze sporrterrss' waardering besteden aan het willen excelleren. Ook als de organisatie van de Spelen uiteindelijk bij een droom blijft, pakt niemand ons dat kwalitatief betere Nederland nog af.’

Het is op dit moment nog te vroeg om één stad of regio aan te wijzen die de Olympische Spelen zou kunnen organiseren. Nederland is zelfs te klein om één stad naar voren te schuiven. Wel hebben architecten en planologen al nagedacht over de noodzakelijke investeringen in sportaccommodaties, huisvesting en vervoersmogelijkheden voor de duizenden sporters en bezoekers.

Op een tentoonstelling in het Nederlands Architectuur Instituut waren vorig jaar al een paar prikkelende ontwerpen van nieuwe stadions te zien. >

Big, bigger, biggest De Olympische Spelen zijn sinds de eerste editie in 1886 uitgegroeid tot een mega-evenement dat de wereld elke vier jaar een paar weken lang in zijn greep houdt.

Enkele cijfers: de Olympische Spelen...

• staan open voor 52 sportdisciplines • bestaan uit zo’n 300 wedstrijden • trekken bijna 10.000 atleten uit 200 landen • worden verslagen door zeker 25.000 journalisten • leunen zwaar op de hulp van 45.000 vrijwilligers • worden bezocht door 4 tot 6 miljoen fans en toeristen • kunnen daardoor niet zonder 170.000 bedden

HOLLAND IN CONGRES 035

NAAR EEN OLYMPISCH NIVEAU Voordat Nederland zich in 2016 echt kandidaat kan stellen als organisator van de Olympische Spelen moet ons land eerst ‘op olympisch niveau worden getild’, zo staat in het Olympisch Plan beschreven.

Terpstra over het gewenste niveau: ‘Ik zie een land voor mij, waar fitte burgers uit alle lagen van de bevolking elkaar op het sportveld ontmoeten en talenten maximaal ontwikkeld worden. Een land met een hoge arbeidsmoraal en een laag ziekteverzuim, dat innovatief en competitief is ingesteld.

Nederland moet in 2016 ook leefbaarder zijn geworden door zuinig, slim en duurzaam om te gaan met omgeving en mobiliteitsvraagstukken.’

Ze denkt even na. ‘We moeten het steeds beter willen doen. Serieus aandacht en

Bijeenkomsten in de regio Arnhem Nijmegen

Een onvergetelijke belevenis

De regio Arnhem Nijmegen biedt volop mogelijkheden om congressen en zakelijke of feestelijke bijeenkomst tot een onvergetelijke ervaring te maken. De thema’s Food, Health, Mode en Design in combinatie met gastvrije accommodaties en twee steden met een rijke geschiedenis leveren alle zakelijke én sociale ingrediënten om een bijeenkomst succesvol maken.

Wat dacht je van een bedrijfsevenement op de Mookerheide, ontspannen genieten van wellness op prachtige locaties of een seminar in een dierenpark of in een oud verdedigingsfort?

In de regio Arnhem Nijmegen kan het allemaal!

Postbus 156, 6660 AD ELST (GLD) T 0481 366 260 F 0481 366 251 W www.conventionbureau.nl W www.foodandhealthgelderland.nl

Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen promoot de regio als bestemming voor zakelijke en feestelijke evenementen, congressen, symposia en andere bijeenkomsten van zakelijk aard. Wij bieden kosteloos en onafhankelijk advies en ondersteuning bij de voorbereidingen van alle soorten bijeenkomsten.

Graag tot ziens in de regio Arnhem Nijmegen!

‘Wij kiezen er als Nederlandse Museumvereniging bewust voor om ons jaarlijkse congres voor de Nederlandse museale sector buiten de Randstad te organiseren. De museale sector is ook buiten de Randstad heel actief en met een congres kunnen wij een positieve bijdrage leveren aan de betreffende regio. Voor de meeste deelnemers is een trip naar een plek buiten de Randstad bovendien een echt uitstapje. In 2008 hebben we ons congres in Groningen gehouden.

Dat is ons uitstekend bevallen.

Groningen heeft alle faciliteiten – en natuurlijk het Groninger Museum.

Als niet-commerciële vereniging die zichzelf moet bedruipen hebben wij, denk ik, een tamelijk mager budget. Maar Groningen bleek voor ons toch prima haalbaar. Je krijgt veel kwaliteit, de hotels zijn goed en alles is verrassend betaalbaar. Maar wat me toch het meest is bijgebleven is het enthousiasme en de gemoedelijkheid van de mensen met wie we hebben gewerkt. Je merkt dat men het echt waardeert dat je voor Groningen kiest. De reacties zijn niet blasé.

VAN RANDSTAD NAAR GRONINGEN GRONINGEN cONGREs BuREAu Ubbo Emmiussingel 37b 9711 BC Groningen T +31 (0)50 316 88 77 F +31 (0)50 312 60 47 info@groningencongresbureau.nl www.groningencongresbureau.nl

De samenwerking met Martiniplaza, Marketing Groningen en het Groningen Congres Bureau was ronduit hartverwarmend. Men denkt mee, wat heel prettig is. Alles rond het 2-daagse congres was heel secuur en efficiënt georganiseerd en de communicatie was open en goed, zowel voor als tijdens het congres. Als je bijvoorbeeld om een overzicht vroeg van de inschrijvingen, dan kon je dat op elk moment krijgen. Mede dankzij de doelgerichte professionele ondersteuning hadden we 775 registraties. En onze bezoekers waren ook erg tevreden.’

JEssIcA vAN dER PluIJm

Projectcoördinator Nederlandse Museumvereniging

'HOLLAND BRANDING' Voordat ons land sowieso een serieuze kans maakt op het sportfestijn, moeten we eerst bewijzen dat we in staat zijn om zo’n groot (sport)evenement te organiseren. Het vraagt immers nogal wat om meer dan 10.000 atleten, 5500 begeleiders, 3000 officials, 25.000 journalisten, 45.000 vrijwilligers en 4 tot 6 miljoen toeschouwers een geweldige tijd te bieden. Een belangrijk element in de voorbereiding naar de Olympische Spelen van 2028 is daarom het opzetten van een proactief evenementenbeleid. ‘We moeten niet alleen de mondiale evenementen die we hebben binnengehaald, EK’s en WK’s, fantastisch organiseren, maar we moeten ook meer aansprekende sport- en culturele evenementen naar Nederland halen’, schetst Terpstra.

Holland ‘branding’ is een belangrijk instrument bij deze opgave. ‘Elk jaar komen bestuurders van internationale sportfederaties bijeen op het Sportaccord congres.

Het aantrekkelijke van die bijeenkomst is dat er ook een beurs omheen wordt georganiseerd, waar landen, regio’s en steden, maar ook het bedrijfsleven, de gelegenheid krijgen om zichzelf te presenteren. Rotterdam profileert zich als stad al een aantal jaren op de beurs met een stand. Vanaf 2010 zal de oranje exposure groter worden met NOC*NSF en het NBTC die een gezamenlijke stand met als thema Holland Sportland bemannen. De spotlight komt daar te staan op een aantal participerende steden, maar we promoten ook gezamenlijk Nederland

als prachtbestemming voor internationale sportevenementen en -congressen.’

Terpstra is blij dat het NOC*NSF daarbij gebruik kan maken van de expertise die het NBTC in huis heeft op het gebied van Holland branding. Ook het Holland-logo, een oranje tulp, is haar uit het hart gegrepen. ‘We willen er alleen nog wel graag een sportieve knipoog aan geven.’

SAMEN DE SCHOUDERS ERONDER Voorlopig is er volop werk aan de winkel. Nederland zal zich maximaal moeten inspannen om de Olympische Spelen als mega-evene-

ment binnen te halen. Erica Terpstra laat zich voorlopig nog niet uit over de kans die ons land maakt om in 2028 het stralende middelpunt te worden van het grootste sportfeest ter wereld. ‘Ik ben er wel van overtuigd dat we het kunnen. Nederland is een sterk land met grote mogelijkheden. Als wij samen ergens onze schouders onder zetten, zijn we in staat om geweldige prestaties te leveren.

Met een gemeenschappelijk doel zullen tegenstellingen verdwijnen. En als onze samenleving ergens behoefte aan heeft, dan is het wel een gemeenschappelijk doel, samen ergens voor gaan. Samen trots zijn als die olympische droom werkelijkheid wordt.’ •

SPORTCONGRESSEN In Nederland worden meer en meer congressen georganiseerd rondom het thema sport. Sport en politiek, sport en economie, sport en het bedrijfsleven, sport en opvoeding, sport en gezondheid. ‘Op weg naar een droom (de Olympische Spelen), maar belangrijker nog: het creëren van een sportklimaat voor een beter Nederland’, aldus Erica Terpstra. Een reeks congressen.

Congres

Locatie

Thema

1) 10 november

Goud op de werkvloer

Papendal (Arnhem)

Sport en het bedrijfsleven

2) 11 november

Winst door sport

Haagse Hogeschool

Sport en onderwijs

3) 25 november

Professionalisering in de breedtesport

Regardz (Amsterdam)

Sport en begeleiding

4) 2 december

Jaarcongres Sport en ouderen

Eureko (Zeist)

Sport en ouderen

5) 7 december

Moeilijk bereikbare doelgroepen

Antropia (Driebergen)

Sport en cultuur

6) 20 januari (2010)

Topsportevenementen, breedtesport, bedrijfsleven: een succesvolle combinatie!

De Tamboer (Hoogeveen)

Sport en bedrijfsleven

HOLLAND IN CONGRES 037

Datum

9Zc =VV\ ^che^gZZgi! Xdbbjc^XZZgi! XgZ Zgi

9Zc =VV\! hiVY kVc dkZgaZ\! Y^eadbVi^Z! VgW^igV\Z Zc WZhaj^ikdgb^c\# BZchZc Zc bZc^c\Zc k^cYZc Za`VVg ^c 9Zc =VV\# 9Z bZYZlZg`Zgh kVc 9Zc =VV\ BVg`Zi^c\ " 8dckZci^dc 7jgZVj ]ZWWZc ZZc WgZYZ ZgkVg^c\ de ]Zi \ZW^ZY kVc Xdc\gZhhZc# Kddg jl W^_ZZc`dbhi hiZaaZc l^_ \gVV\ dch cZilZg`! `Zcc^h Zc ZmeZgi^hZ `dhiZaddh Zc kg^_Wa^_kZcY iZg WZhX]^``^c\# Kddg bZZg ^c[dgbVi^Z cZZbi j XdciVXi de bZi/

9Zc =VV\ BVg`Zi^c\ " 8dckZci^dc 7jgZVj I %,% (+&--%' : XdckZci^dcWjgZVj5YZc]VV\#Xdb > lll#]VV\hZeVgZah#ca

Om ons land enerzijds naar olympisch niveau te tillen en anderzijds internationaal stevig op de kaart te zetten, bundelen sportkoepel NOC*NSF, het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) en de steden Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag en Eindhoven de krachten. Samen presenteren zij Nederland voor de eerste keer in 2010 tijdens SportAccord.

Het sportcongres voor internationale sportfederaties dat in 2010 in Dubai zal plaatsvinden.

Dit alles gebeurt in het kader van het Olympisch Plan 2028 en draagt bij aan de missie om met sport heel Nederland voorwaarts te duwen. Met het creëren van een zogenaamd ‘sportklimaat’, moet Nederland op zowel sociaal-maatschappelijk, economisch, ruimtelijk- en welzijnsgebeid in de toekomst daar de vruchten van plukken.

Het einddoel voor Nederland in 2028 is en blijft de organisatie van de Olympische- en Paralympische Spelen, maar de route naar die droom toe is voor de samenleving nog veel waardevoller dan het uiteindelijke evenement, zo prediken sportbestuurders en bestuurders in Nederland.

Voor zowel de uitverkiezing van de Spelen in 2028 als een breedgedragen dynamisch sportklimaat in Nederland, zet het NBTC zich de aankomende jaren samen met haar partners in. De kersverse samenwerking werd in november ondertekend in een officiële intentieverklaring en vond symbolisch plaats op Papendal, het ‘hart van de sport’ in Nederland. Met de samenwerking is een belangrijke stap gezet binnen de ambitie van Nederland, zo sprak sportkoepel NOC*NSF. LEES OOK HET VERHAAL VAN NOC*NSF-VOORZITTER ERICA TERPSTRA OP PAGINA 033.

2UIME FUNCTIONELE ZALEN VOOR AL UW MEETINGS OF EVENTS 'RATIS WIRELESS INTERNET 'RATIS RUIME PARKEERGELEGENHEID $AGLICHT EN AIRCONDITIONING IN ALLE VERGADERRUIMTES

NBTC CONVENTION PARTNERS 2009

HOLLAND IN CONGRES 039

Regionale congresbureaus Amsterdam Toerisme & Congres Bureau Food & Health Gelderland Groningen Congres Bureau Maastricht Congres Bureau Noordwijk Marketing Regio Zuidoost-Brabant Congres Bureau Rotterdam Marketing Den Haag Marketing - Convention Bureau Utrecht Congres Bureau Hotels met vergader- en congresmogelijkheden Amrâth Grand Hotel Frans Hals Amrâth Grand Hotel l’Empereur Amsterdam Marriott Hotel Duin & Kruidberg Country Estate Golden Tulip Apollo Amsterdam Grand Hotel Amrâth Amsterdam Grand Hotel Huis ter Duin Grand Hotel Karel V Utrecht Holiday Inn Amsterdam Hotel Château Sint-Gerlach Hotel Okura Amsterdam Hotels van Oranje InterContinental Amstel Amsterdam Mövenpick Amsterdam City Centre Palace Hotel Noordwijk Parkhotel Amsterdam Radisson SAS Amsterdam centre Renaissance Hotel Amsterdam Steigenberger Kurhaus Hotel Theater Hotel Figi Hotelketens Accor Hotels NH-hotels Amrâth Hotels & Restaurants Congrescentra Amsterdam RAI MECC Maastricht World Forum Den Haag Destination management companies Beuk Incoming Delta Amsterdam Holland International Destination Management Incentive Europe ITB Amsterdam Kuoni Destination Management Benelux KeyDM Partners & SAM! Special venues Beurs van Berlage De Efteling Professional congress organizers Congrex Eurocongress International MCI Amsterdam Congress Care Special Supplier Gielissen Interiors & Exhibitions

NIEUWS & PARTNERS

OLYMPISCHE AMBITIE IN DUBAI

Amsterdam is compact dus heb je meer tijd voor jezelf.

Amsterdam is misschien wel de kleinste wereldstad, maar heeft op dat kleine oppervlak veel bijzonders te bieden. De stad is zo compact dat u als zakelijke bezoeker gerust uit kunt slapen, maar wel op tijd op uw afspraak kunt zijn.

Amsterdam heeft een uniek centrum, waar bijna alle locaties op loopafstand liggen. Plus een efficient openbaar vervoersnetwerk, deels over water, waarmee u comfortabel en snel van de ene plek naar de andere komt. Onderweg vindt u honderden bars, cafés, clubs en (inter-)nationale restaurants, temidden van acht eeuwen geschiedenis. Bekend zijn natuurlijk de honderden monumenten langs de grachten, maar Amsterdam heeft na de Gouden Eeuw niet stilgezeten, getuige de vele moderne architectuur. Vergeet daarnaast niet de wereldberoemde musea, (concert)podia en de financiële bolwerken. Inderdaad, u houdt veel tijd over door de compactheid van Amsterdam, maar er is zoveel te beleven, te zien en te doen, dat u die tijd hard nodig heeft!

www.amsterdamcongress.nl