nb.
6 voordelen van het partnership tussen nuon en vattenfall
Voor inkopers van energie Informatie, inspiratie en concrete tips
theo Pet nuon
Hans van Hierden SCa Packaging de Hoop
zesde jaargang nยบ 1 maart 2012
Het samenspel van SCa Packaging en nuon
teamwork op de energiemarkt
voorwoorD introductie nuon HerPrijs gas
een sterke europese speler met lokale focus
Marc Heijnis, directeur Nuon Sales operations B2B
nuon.nl/grootzakelijk kijk voor Meer inForMatie oP: m nuon evenementen: nuon.nl/grootzakelijk/nuon-informeert m marktrapport: nuon.nl/marktrapport m twitter: twitter.com/nuonmarktinfo
2
nb. | Nº 1 • maart 2012
Bij Nuon kunt u nu al kiezen voor HerPrijs Elektriciteit. Een product dat u de zekerheid van een vaste elektriciteitsprijs biedt, maar waarmee u tegelijkertijd uw prijs opnieuw kunt vastzetten als de marktprijzen dalen. Bovendien heeft u geen omkijken naar de prijzen. Nuon informeert u proactief wanneer het vooraf afgesproken prijsniveau is behaald. omdat zowel de elektriciteits- als de gasprijzen fluctueren, introduceert Nuon binnenkort ook HerPrijs Gas. ook met dit product heeft u voor uw aansluitingen zekerheid én flexibiliteit, zodat u ook optimaal kunt profiteren van gunstige gasprijzen. Wilt u meer weten over Nuon HerPrijs Gas? Neem dan contact op met uw accountmanager.
nuon nieuwjaarsconcert Energy is everywhere was het thema van het Nuon Nieuwjaarsconcert dat plaatsvond op 9 januari 2012 in het Amsterdamse Concertgebouw. ongeveer 1100 klanten en relaties van Nuon konden genieten van een bijzonder concert. Arthur Japin had speciaal voor Nuon een verhaal geschreven dat muzikaal omlijst werd door verschillende artiesten.
LEANDER LAMMERTINK
KATo TAN
Misschien heeft u al gezien dat ons logo is veranderd? Vanaf nu is aan het vertrouwde Nuon logo dat u van ons gewend bent ‘Part of Vattenfall’ toegevoegd. In 2012 zult u steeds meer lezen over onze samenwerking met Vattenfall, maar ook ondervinden wat voor u de toegevoegde waarde van deze samenwerking is. U zult zich nu wellicht afvragen wat dit precies voor u betekent. In de dagelijkse gang van zaken verandert er weinig voor u. Nog steeds staan betrouwbaarheid, kwaliteit en een persoonlijke aanpak voorop. Dat houdt in dat uw accountmanager of accountteam hetzelfde blijft. ook uw contract en factuur veranderen niet. Wat merkt u er dan wel van? We streven ernaar om een nog betere partner voor u te worden. Zo hebben we nu op het gebied van innovatie meer investeringskracht. Met Vattenfall bundelen en delen we kennis, expertise en ervaring. Samen kunnen we meer producten en diensten ontwikkelen die uw bedrijfsvoering optimaliseren. Een voorbeeld hiervan is e-mobility; elektrisch vervoer. In nauwe samenwerking met Volvo heeft Vattenfall bijvoorbeeld een innovatieve Plug-in Hybrid ontwikkeld. Een ander voorbeeld van onze innovatiekracht is de vooruitgang die we boeken op het gebied van windenergie. Zo heeft Vattenfall de afgelopen twee jaar de hoeveelheid windenergie verdubbeld. En wind zal in ons energieportfolio blijven groeien; er worden in Europa momenteel maar liefst negen grote windenergieparken gerealiseerd door Vattenfall. Dit zijn stappen in de goede richting. En samen kunnen we zo onze – en uw – ambitie om de Co²-uitstoot terug te dringen beter realiseren en blijvend innoveren op het gebied van duurzaamheid. Er zijn nog veel meer voordelen op te noemen, nu Nuon samen met Vattenfall een sterke Europese speler is. Maar een van de belangrijkste zaken die u moet weten, is dat wij onze lokale focus houden. Want bij alles wat we doen, hebben wij het doel om u verder te helpen bij al uw energievraagstukken. En dat kunnen we nu dankzij ons partnership met Vattenfall weer net iets beter.
Er waren onder andere optredens van het Amsterdam Sinfonietta, Ellen ten Damme en ZAPP 4. Na het dankwoord van Huib Morelisse, CEo bij Nuon, kon men onder het genot van een hapje en een drankje nog even napraten. Wilt u ook een Nuon evenement bijwonen? Kijk dan voor meer informatie en beschikbaarheid op nuon.nl/grootzakelijk/nuon-informeert
nuon sluit partnership met veMw Nuon is een partnership aangegaan met de Vereniging voor Energie, Milieu en Water. De VEMW is het kenniscentrum en de belangenbehartiger van de zakelijke grootverbruikers van energie en water, onder andere uit de chemische en industriële sector. Doel van de samenwerking is om onder de leden de kennis over energie te vergroten. Zo zal Nuon haar expertise op het gebied van inkoopstrategie, energiebesparing en duurzaamheid inzetten om voor deze leden zowel kostenbesparing als verwezenlijking van duurzaamheiddoelstellingen te realiseren. VEMW en Nuon organiseren hiertoe gezamenlijk kennissessies, bieden hulp bij energie-inkoop, verstrekken marktanalyses en adviseren over duurzame oplossingen. Wilt u meer weten, neem dan contact op met marktmanager Yvonne Koopman via yvonne.koopman@nuon.com
m de vraag Marktontwikkelingen
J Meer flexibiliteit voor gas
nieuws BREEAM-expertise bij Ebatech Het duurzaamheidskeurmerk BREEAM is wereldwijd het belangrijkste én meest gebruikte duurzaamheidskeurmerk voor gebouwen. ‘Het geeft een indicatie van de duurzaamheidsaspecten van een nieuw of bestaand gebouw en wordt in Nederland steeds vaker toegepast door bijvoorbeeld de Rijksoverheid, woningbouwverenigingen en vastgoedbeleggers’, vertelt Ramon de Graaff, die samen met Carel van Lange het BREEAM-expertiseteam vormt binnen Ebatech (dochteronderneming van Nuon). ‘Het gaat daarbij over energiegebruik, herkomst van bouwmaterialen, bereikbaarheid en afvalstromen. Met de specifieke kennis waarover we nu bij Ebatech beschikken, kunnen we klanten helpen te voldoen aan de diverse duurzaamheidskenmerken. Op deze manier kunnen klanten de door hen gewenste BREEAM-waardering krijgen en daar hun voordeel mee doen in de markt.’
De schommelingen in de gasprijs zijn voor een belangrijk deel te verklaren door vraag en aanbod. In het laatste kwartaal van 2011 daalden de gasprijzen door de lagere vraag als gevolg van het uitblijven van winterse temperaturen en door de sombere economische vooruitzichten voor de eurozone. Halverwege januari 2012 steeg de vraag naar gas fors door de winterse temperaturen. Echter, kijkend naar de economische aspecten verwachten wij tot aan de zomer 2012 geen groei in de vraag naar gas. Verder is Europa al geruime tijd bezig de leveringszekerheid van gas te vergroten. Daarvoor zal in oktober 2012 de tweede Nord Stream-pijpleiding in productie gaan die per dag, via de Baltische Zee naar Duitsland, een extra 150 miljoen m³ Russisch gas zal aanvoeren. Dit is gelijk aan het gemiddelde jaarverbruik van ongeveer 90.000 Nederlandse huishoudens. Deze toename van de transportcapaciteit zorgt ervoor dat het aanbod nog beter op de vraag kan worden aangepast, waardoor een prijsdaling mogelijk is. Wilt u meer informatie? Bekijk dan de film De werking van de energiemarkt op nuon.nl/grootzakelijk of raadpleeg uw accountmanager bij vragen over de marktprijsontwikkelingen. Maurits Timmermans, Nuon PortfolioDesk salesportfolio@nuon.com
Colofon l nb. is een uitgave van Nuon en verschijnt vier keer per jaar. Zesde jaargang, nummer 1, maart 2012 l Redactieadres: Nuon, PAC 1AA6410, Redactie nb., Postbus 41920, 1009DC Amsterdam, redactienb@nuon.com, nuon.nl/grootzakelijk l Concept en realisatie: Scripta Media; Djoeke Barkey, Jacqueline Konermann, Peter van Vuuren, FransJozef Willems, Nieuwe Herengracht 47, 1011 RN Amsterdam l Artdirection en vormgeving: Marc van Meurs l Fotografie: iStockphoto.com, Kato Tan, Ton Zonneveld l Drukwerk: drukkerij Tesink l Lithografie: Grafimedia Amsterdam l © Nuon, 2012 l nb. wordt op FSC-papier gedrukt. l Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schriftelijk toestemming. Alle genoemde gegevens zijn onder voorbehoud. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. l Wilt u nb. niet meer ontvangen of is het magazine onjuist geadresseerd? Surf dan naarnuon.nl/grootzakelijk. Ga vervolgens naar Klantenservice en klik op ‘wijziging doorgeven’.
Nuon en Vattenfall dragen jong olympisch sporttalent een warm hart toe. Dat bleek al uit de nauwe samenwerking tussen Vattenvall en het Zweeds Olympisch Comité, maar Team Nuon / Vattenfall sinds kort hebben we ook met het Nederlands en Duits Olympisch Comité een sponsorovereenkomst afgesloten die loopt tot en met 2016. Sporttalent, actief in zowel de zomer- als de wintersporten, krijgt via deze nieuwe sponsorovereenkomst de kans zich nog meer op hun sport te richten met als doel in de toekomst beter te presteren en de medaillekansen te vergroten. In het ‘Olympic Talent Support Nuon/Vattenfall’ krijgt een selectie van 30 Nederlandse jonge talenten de kans zich nog meer op hun sport te richten. Zo kunnen ze zich richten op hun kandidatuur voor de toekomstige Olympische Spelen (2014 – 2016). Daarnaast is er het Team Nuon/Vattenfall waarin 8 meer ervaren Nederlandse sporters plaatsnemen. Dit zijn de medaillekandidaten voor de komende Olympische Spelen in 2012.
m visitekaartje
Even voorstellen
Alwin Nagel
Het verlagen van de CO²-uitstoot staat hoog op de agenda. Alwin Nagel, projectmanager city partnerships bij Nuon, legt uit welke rol het programma Sustainable cities daarin speelt. ‘Door de enorme verstedelijking en bevolkingsgroei zal het energiegebruik en de CO²-uitstoot zich nog meer gaan concentreren in de steden. Dat vraagt om oplossingen waarbij het energiesysteem van de stad en de lokale klimaatdoelstellingen de basis vormen’, legt Alwin Nagel uit, projectmanager city partnerships. ‘Met het programma Sustainable cities helpen we om die klimaatdoelstellingen te realiseren. We bieden daarbij niet alleen oplossingen, maar ook begeleiding in visieontwikkeling. Hoe ziet de energievraag van de stad er nu en in de toekomst uit en wat zijn de doelen op het gebied van verduurzaming? Daarbij maken we gebruik van onze
Kato Tan
Kato Tan
Sponsoring olympisch sporttalent
internationale kennis vanuit Vattenfall, zoals best practise voorbeelden uit steden in Duitsland en Zweden. In Amsterdam bijvoorbeeld ondersteunen we woningcorporaties, gemeenten en vastgoedeigenaren in de transitie van gasgestookte warmte naar duurzamere stadswarmte. De warmte komt voort uit afvalverbranding en restwarmte uit de industrie. En dat is nog maar één van de oplossingen die we bieden!’ nb. | Nº 1 • maart 2012
3
‘We zijn continu op zoek naar kansen voor de klant’ Theo Pet, Nuon
SCA Packaging SCA Packaging De Hoop is onderdeel van het Zweedse SCA dat vestigingen heeft over de hele wereld. Bij De Hoop werken circa 180 mensen, bij het totale SCA-concern meer dan 45.000. SCA Packaging De Hoop produceert 360.000 ton hoogwaardig papier per jaar in volcontinudienst, voornamelijk bestemd voor gebruik in verpakkingsmateriaal. De fabriek in Eerbeek beschikt over twee productielijnen die tot 900 meter papierproductie per minuut halen. Van stoom naar stroom SCA Packaging De Hoop heeft de beschikking over een grote warmtekrachtcentrale op het fabrieksterrein. Deze draait 24 uur per dag en produceert 90 à 95 ton stoom per uur. Deze stoom wordt opgewekt in een ketel en zet de schoepen van een turbine in beweging. Deze turbine staat in verbinding met een generator, waar de stroom wordt opgewekt. In totaal levert deze generator tot 66 megawatt elektriciteit per uur. Dit is ruim voldoende om de Luchthaven Schiphol van elektriciteit te voorzien.
TON ZONNEVELD
Nuon PortfolioDesk Wilt u weten hoe Nuon u kan ondersteunen bij het in- en verkopen van energie, of welke kansen er voor uw onderneming zijn in het zelf opwekken van warmte of elektriciteit? Neem dan contact op met de Nuon PortfolioDesk via salesportfolio@nuon.com U kunt natuurlijk ook contact opnemen met uw accountmanager.
4
nb. | Nº 1 • maart 2012
case
Teamwork
de kracht van SCA en de kennis van Nuon Doordat zowel warmte (in de vorm van stoom) als elektriciteit nodig zijn, heeft SCA Packaging De Hoop al heel lang een warmtekrachtcentrale (WKC) op het fabrieksterrein in gebruik. Het mooie is: het overschot aan elektriciteit die de WKC produceert kan het bedrijf weer verkopen op de elektriciteitsmarkt.
SCA Packaging
De Hoop produceert 360.000 ton hoogwaardig papier per jaar, voornamelijk bestemd voor de golfkartonindustrie. Twee productielijnen draaien daarom volcontinu. Manager Energy & Utility Andy Spaninks: ‘We gebruiken uitsluitend oud papier als grondstof. Dat lossen we op in water en we halen de metalen en het plastic eruit. Vervolgens gaat de pulp – 1 procent papiervezel en 99 procent water – de papiermachine in. Daar vindt met snelheden tot 900 meter per minuut de zogeheten bladvorming plaats op de zeefpartij. Door middel van persen en daarna verwarmen wordt vervolgens het water uit het papier verwijderd. Het verwarmen wordt met stoom gedaan. Het eindproduct is kant-en-klaar papier.’ Bij de papierproductie is veel warmte nodig: voor elke 1000 ton papier die per dag wordt geproduceerd moet ook 1000 ton water verdampen. Al in 1962 is het bedrijf daarom gestart met warmtekrachttechnologie, die in 1995 is vervangen door een grotere WKC. Op deze manier warmte produceren levert een overschot op aan elektriciteit; SCA Packaging zelf heeft 18 megawatt nodig, terwijl de WKC meer dan het drievoudige kan produceren. Dat ‘overschot’ levert het bedrijf weer terug aan het elektriciteitsnet, waarmee het extra inkomsten uit de productie genereert.
Vinger aan de pols Hans van Hierden, Hoofd WKC bij SCA en collega van Andy Spaninks, leidt Theo Pet (links) rond bij SCA Packaging De Hoop.
SCA heeft in 1995 een joint venture gesloten met Nuon om de WKC die in 1995 in bedrijf is genomen te bouwen en te beheren. De elektriciteit die werd
geproduceerd, werd door Nuon afgenomen. Als gevolg van de liberalisering van de energiemarkt is de joint venture in 2003 ontbonden. Sindsdien verkoopt SCA Packaging De Hoop de elektriciteit zelf. ‘Maar niet zonder goed advies’, zegt Spaninks. ‘We hebben een tender uitgeschreven in de markt, want kennis van de energiemarkt en dus van de inkoop van gas en de verkoop van elektriciteit is vandaag de dag onontbeerlijk. Zo zijn we toch weer bij Nuon uitgekomen.’ Spaninks geeft aan dat er twee belangrijke redenen zijn voor de keuze voor Nuon: ‘Aan de ene kant de marktkennis en de daaraan gekoppelde adviesrol die Nuon op zich neemt, aan de andere kant het doe-werk: administratie en contractbeheer. We hebben sindsdien nog twee keer getenderd, en beide keren kwamen we weer bij Nuon uit.’ Volgens Theo Pet, accountmanager bij Nuon, positioneert Nuon zich onder andere via de Nuon PortfolioDesk nadrukkelijk als totaaldienstverlener. In periodieke meetings worden de energiemarkt en trends besproken. ‘Wij kijken niet alleen naar de prijzen van onze producten en diensten, hoe belangrijk die natuurlijk ook zijn. Maar belangrijker is misschien nog wel de exploitatie van het contract en de mate waarin we opportunities voor de klant signaleren en communiceren. Dáár zit de winst voor de klant.’ Spaninks: ‘De energiemarkt is een nogal dynamische markt. Daarin moet je de vinger aan de pols houden. Je moet alleen wel weten welke pols.’
Zweedse moeders SCA Packaging De Hoop heeft een Zweeds moederbedrijf. Dat schept een band met Nuon. Spaninks: ‘Wij zijn een Europese speler. Als divisie streven we naar het zo efficiënt mogelijk combineren van contracten en volumes. Hoewel onze speelruimte gebonden is aan ons lokale productieproces – dat is leidend bij energiebeslissingen – zie ik wel kansen om voordeel te halen uit de combinatie van Nuon en Vattenfall.’
nb. | Nº 1 • maart 2012
5
6 SamenWerken voordelen van
in 2009 is nuon samengegaan met het Zweedse vattenfall. daarmee geven we invulling aan de behoefte om een sterk europees energiebedrijf te vormen. maar wat merkt u als klant daarvan?
Meer kennis en slagkracht
1
m De handel in energie en grondstoffen is een internationale activiteit. Daarom heeft Nuon gekozen voor samenwerking met Vattenfall (Zweeds voor waterval), een sterke Europese partner. Energiestromen gaan verder dan landsgrenzen, meer dan de helft van de energie die in de Europese Unie wordt verbruikt is afkomstig van leveranciers van buiten de EU. En ook het terugdringen van de Co²-uitstoot en het verduurzamen van de energievoorziening zijn opgaven die alleen bij een internationale aanpak succes kunnen hebben. Nuon en Vattenfall vullen elkaar goed aan. De samenwerking verschaft ons een sterke positie op de energiemarkten. Daardoor hebben we meer flexibiliteit op het gebied van energie-inkoop en kunnen we op lange termijn de leveringszekerheid blijven garanderen. Bovendien stelt de bundeling van kennis en ervaring ons in staat om nieuwe en schonere bronnen van energieopwekking – water, wind, biomassa - te onderzoeken, daarin te investeren en die als kant-en-klare dienstverlening aan onze klanten aan te bieden.
dit verandert WeL - meer slagkracht in de europese markt - extra kennis en innovatiekracht - meer inkoopmogelijkheden - meer toegang tot nieuwe technologie - meer en grotere investeringen in nieuwe duurzame energieoplossingen
dit verandert niet - uw contract - het facturatieproces - uw accountmanager - de lokale focus
6
nb. | Nº 1 • maart 2012
nuon blijft nuon
Meer innovaties, betere dienstverlening
2
m Een betrouwbare energievoorziening en een daaraan gekoppelde goede service zijn cruciaal voor uw bedrijfsvoering. In uw relatie met Nuon verandert er dan ook niets. De overeenkomst die u met Nuon heeft gesloten blijft van kracht. De leveringszekerheid is gegarandeerd en het facturatieproces wijzigt niet. U wordt ondersteund door dezelfde accountmanager en hetzelfde accountteam als tot nu toe. Dat Nuon nu onderdeel van Vattenfall is, biedt in internationaal perspectief enorm veel voordeel, maar we blijven onze lokale focus behouden.
3
m De energiesector bevindt zich in een periode vol uitdagingen waarin het blijven aanbieden van energie tegen een eerlijke prijs het uitgangspunt is. Samen met Vattenfall kan Nuon betere oplossingen bieden. onze investeringskracht in nieuwe vormen van energie is sterk toegenomen. En dankzij de samenwerking kunnen we nog meer inzetten op duurzame oplossingen, zoals e-mobility, smart grids en geïntegreerde toepassingen. Samen hebben we een uitgebalanceerd energieportfolio van nieuwe en traditionele energiebronnen. ons doel is om de ondernemer in de context van de razendsnel veranderende energiemarkt optimaal te ondersteunen bij zijn energievoorziening. De samenwerking tussen Nuon en Vattenfall creëert daarvoor veel extra mogelijkheden.
verDiePing
met vattenfaLL grote stappen in e-mobility
4
m E-mobility is een innovatie waar de wereld met grote belangstelling naar kijkt: auto’s die rijden op elektriciteit en in prijs kunnen concurreren met auto’s die aangedreven worden door fossiele brandstoffen. Nuon heeft veel profijt van het samengaan met Vattenfall. In Zweden werken Vattenfall en Volvo namelijk aan een innovatieve hybride auto; de Volvo V60 Plug-in Hybrid. Eind dit jaar komen de eerste duizend auto’s op de markt, waarvan een percentage in Nederland op de markt komt. ondertussen creëert Nuon in Nederland steeds meer mogelijkheden om elektrische auto’s op te laden, thuis of op het werk, in de vorm van wall boxes of oplaadpalen.
smart grid: een slim en flexibel netwerk
5
m Een smart grid netwerk helpt de klant bij het regelen van de gewenste energiemix en de verbruikintensiteit. De afnemer kan de energielevering vanuit verschillende bronnen snel op- en afschakelen bij een wijziging in de behoefte. Waar vroeger de energielevering alleen eenrichtingsverkeer was – van leverancier naar klant – is dat steeds vaker verkeer van en naar meerdere richtingen. Energie is afkomstig van verschillende bronnen (centrales, wind, zon, water, biomassa) en verschillende leveranciers; bedrijven kunnen bijvoorbeeld zelf energie opwekken, of warmte of elektriciteit produceren als bijproduct. Dat overschot of bijproduct kan worden teruggeleverd aan het net. Met behulp van een smart grid is dat proces eenvoudig te managen. Vattenfall is voorloper in het ontwikkelen van deze techniek en heeft die onder meer op het Zweedse eiland Gotland toegepast, waar bijna een derde van de energie lokaal wordt opgewekt.
eén europese aanpak
6
m Europees opererende bedrijven kunnen dankzij het samengaan van Vattenfall en Nuon hun energie-inkoop centraal organiseren. Dat kan efficiëntievoordeel en kostenbesparing opleveren. De besparing zit in het verminderen van de interne kosten: klanten van Nuon en Vattenfall met vestigingen in Nederland, Zweden en/of Duitsland kunnen volstaan met één contract. Een ander voordeel is dat de energie-inkoop voor meer landen gebundeld kan worden, zodat de focus op de meest liquide markt en de beste inkoopmomenten mogelijk is. Nuon en Vattenfall ondersteunen klanten proactief in het internationale inkoopproces. Daarnaast verschaft een Europese aanpak inzicht in het verbruik per land: dat creëert een benchmark waarmee multinationale ondernemingen het totale energieverbruik, en dus ook de Co2-uitstoot, kunnen terugdringen.
nb. | Nº1 • maart 2012
7
Besparingstip nuon.nl/energiemanagement door het energieverbruik van alle C&afilialen nauwgezet in kaart te brengen, kunnen er continu slimme besparingen worden doorgevoerd. rob ober, facility Project management C&a nederland, en energieadviseur Bas van kouwen van ebatech vertellen wat meer inzicht in het energieverbruik betekent.
Beoogde besparing in 2012: 3 procent
ebatech monitort al een aantal jaren voor C&a het energieverbruik van zowel gas als elektriciteit. van kouwen: ‘aan de hand daarvan hebben we meer inzicht en kunnen er ook besparingsmaatregelen worden doorgevoerd. de meetgegevens stellen we online aan C&a beschikbaar via een monitoringswebsite, zodat ze zien waar bijvoorbeeld pieken zitten.’
van meten naar maatregelen elk C&a-filiaal heeft een vrij regelmatig dagelijks verbruikspatroon, tijdens openingstijden, maar ook na sluitingstijd. via monitoring kunnen afwijkingen daarin worden gesignaleerd. van kouwen: ‘inzicht in het verbruik is de sleutel tot succesvolle besparingsmaatregelen.’ C&a zelf is door het inzicht in verbruiksgegevens continu op zoek naar slimme oplossingen om energie te besparen.
eff iciëntieslag
ton ZonneveLd
‘via een benchmark kunnen we bijvoorbeeld zien hoe het ene filiaal het doet ten opzichte van het andere’, vertelt ober. ‘eens in de zoveel tijd nemen we een “laag scorend” filiaal onder de loep. via een uitgebreid energieonderzoek kijken we naar het totaalplaatje van verbruikende installaties en wat er aan besparingen en maatregelen mogelijk is. Je kunt daarbij denken aan het nog beter inregelen van het klimaatbeheerssysteem, het toepassen van efficiëntere lichtbronnen of het in een lager toerental laten draaien van roltrappen als ze niet gebruikt worden. Belangrijk daarbij is: wat zijn de kosten en wat is de terugverdientijd?’ meten is weten, is dus de boodschap. ober: ‘dat blijkt wel uit het feit dat de energiekosten constant blijven en niet evenredig stijgen, ondanks dat er steeds meer filialen bij komen.’
8
nb. | Nº 1 • maart 2012
Bas van kouwen ebatech
rob ober facility Project management C&a nederland