nb. nr. 2 2012

nb.

De uitgebalanceerde energiemix van nuon en vattenfall

Voor inkopers van energie Informatie, inspiratie en concrete tips

zesde jaargang nÂş 2 Juli 2012

Wouter Speelman Nuon

Orcem gebruikt Nuon NatuurStroom

duurzaam met Nederlandse wind

renĂŠ albers Orcem

voorwoorD

duurzaamheid heeft de wind mee

Marc Heijnis, Director Sales B2B Netherlands

nuon.nl/grootzakelijk kijk voor Meer inForMatie oP: m Nuon evenementen: nuon.nl/nieuwsenkennis m marktrapport: nuon.nl/marktrapport m Twitter: twitter.com/nuonmarktinfo

2

nb. | Nº 2 • juli 2012

Nuon wil graag haar visie op en expertise over energie delen. Niet door over onze eigen producten en diensten te praten. Maar door relevante informatie met de klant te delen over wat belangrijk is voor zijn situatie en de branche waarin hij werkzaam is. Dat is de reden voor ons nieuwe initiatief: nuon.nl/nieuwsenkennis. Een online informatiebron met informatie over energie-inkoop, energiebesparing en duurzaamheid. U vindt hier video’s over producten, diensten en klantcases, maar ook informatie over events, nieuwsberichten, besparingstips, interviews met experts, klantcases en artikelen uit onder andere uitgaven van nb.magazine, Management Scope en andere publicaties. Ook kunt u op deze website whitepapers en e-Books downloaden.

Bezoek daarom regelmatig nuon.nl//nieuwsenkennis

sport voor ouder & kind

KATO TAN

Steeds vaker zult u merken dat wij door ons partnership met Vattenfall nog beter kunnen inspelen op uw wensen.

De extra slagkracht en kennis zorgen er voor dat we veel makkelijker uw en onze ambities kunnen waarmaken.

Een mooi voorbeeld daarvan is de vooruitgang die we boeken op het gebied van duurzaamheid. Vattenfall behoort tot de koplopers in het ontwikkelen van duurzame energieproductie. En dat biedt Nuon – en daardoor ook u – groene kansen. Zo hebben we veel meer mogelijkheden tot investeren in duurzame opwekking van energie, bijvoorbeeld in een groene bron als windenergie. Zo heeft Vattenfall de afgelopen twee jaar de hoeveelheid windenergie binnen haar portfolio verdubbeld. En dat aandeel zal blijven groeien.

Bedrijven, particulieren en overheid vragen steeds vaker om duurzame energie. Met goede reden, want we moeten zorgvuldig omgaan met onze energiebronnen.

Dat gegeven vraagt om een realistische energiemix. Dus niet alleen wind, water en biomassa, maar ook bronnen als gas, kolen en nucleair. Al deze energiebronnen zijn nodig om de betrouwbaarheid en zekerheid van levering tegen concurrerende prijzen te kunnen blijven garanderen. Op de lange termijn gaan wij verder met de ontwikkeling van nieuwe manieren van duurzame energiewinning. Hier toont zich de meerwaarde van de samenwerking met Vattenfall. Want samen zorgen wij er voor dat de verduurzaming van uw energie een ontwikkeling is die de wind mee heeft.

nuon deelt kennis

Als official supplier van NOC NSF hield Nuon/Vattenfall op 12 mei de Nuon Ouder & Kind Sport Experience voor haar grootzakelijke klanten. Samen met de kinderen legden zij een olympisch parcours af in het Olympisch Stadion te Amsterdam. Startsein van de Ouder & Kind Sport Experience was de ontsteking van het Olympisch vuur. Dit gebeurde door Maarten van der Weijden, winnaar van Olympisch goud op de 10 kilometer openwaterzwemmen in Peking. Maarten sportte vervolgens met jong en oud mee bij onder andere hockey, roeien, verspringen en de estafetteloop. Na afloop was de prijsuitreiking en werd onder de deelnemers een tweedaagse reis naar de Olympische Spelen in Londen verloot.

m de vraag Marktontwikkelingen

J Het neveneffect van zonne en windenergie

nieuws Duurzaam vastgoed rendeert

In de afgelopen maanden zagen we een grote stijging in de elektriciteitsopwekking met behulp van zonne- en windenergie. Dit komt enerzijds door het weer en anderzijds door het groeiend aantal zonnepanelen en windmolens. Duurzame elektriciteitsopwekking brengt ons dichter bij de doelstelling om CO²-uitstoot te reduceren. De keerzijde is echter dat de productie van elektriciteit hierdoor moeilijker te beïnvloeden is. Dit is belangrijk, omdat bij de elektriciteitsmarkt de productie (elk kwartier) exact in lijn moet zijn met de vraag.

Elektriciteit opslaan is immers lastig.

Om vraag en aanbod zo efficiënt mogelijk op elkaar af te stemmen, moet de productie beïnvloedbaar zijn. Dit is een stuk makkelijker bij een gasgestookte centrale dan bij een windmolen. Het feit dat het aandeel van zonne- en windenergie is gegroeid - en de windkracht en het aantal zonneuren niet beïnvloed kunnen worden - heeft grote gevolgen voor de elektriciteitsmarkt. Namelijk: minder controle leidt tot meer risico. Meer risico leidt tot meer volatiliteit. Prijzen zullen sneller dalen en stijgen en dit betekent uiteindelijk dat het voor bedrijven steeds belangrijker wordt om op het juiste moment hun prijzen vast te zetten.

Voor meer informatie over de werking van de energiemarkt zie: nuon.nl/nieuwsenkennis Maurits Timmermans, Nuon PortfolioDesk salesportfolio@nuon.com Colofon l nb. is een uitgave van Nuon en verschijnt vier keer per jaar. Zesde jaargang, nummer 2, juli 2012 l Redactieadres: Nuon, PAC 1AA6410, Redactie nb., Postbus 41920, 1009DC Amsterdam, redactienb@nuon.com, nuon.nl/grootzakelijk l Concept en realisatie: Scripta Media; Inge van Schaik, Jacqueline Konermann, Peter van Vuuren, FransJozef Willems, Nieuwe Herengracht 47, 1011 RN Amsterdam l Artdirection en vorm­geving: Marc van Meurs l Fotografie: iStockphoto.com, Kato Tan, Ton Zonneveld l Drukwerk: drukkerij Tesink l Lithografie: Grafimedia Amsterdam l © Nuon, 2012 l nb. wordt op FSC-papier gedrukt. l Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schrift­elijk toestemming. Alle genoemde gegevens zijn onder voorbehoud.

Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. l Wilt u nb. niet meer ontvangen of is het magazine onjuist geadresseerd?

Surf dan naar nuon.nl/grootzakelijk. Ga vervolgens naar Klan­ten­service en klik op ‘wijziging doorgeven’.

m visitekaartje

Even voorstellen

Ruben Lindenburg Het grootste onshore windmolenpark van Vattenfall komt te staan in Zeewolde, Flevoland. Ruben Lindenburg is als projectmanager nauw betrokken bij de realisatie.

Voorjaar 2013 is het zover: dan levert windmolenpark de Zuidlob genoeg energie voor 88.000 huishoudens.

‘Momenteel ben ik onderdeel van het constructieteam dat het windmolenpark de Zuidlob bouwt.

Vanuit het team Generation zit ik aan tafel bij onder andere bouw- en stakeholdersvergaderingen, om vanuit beheersoogpunt de diverse belangen te behartigen. Kort gezegd is het de verantwoordelijkheid van ons team dat de windturbines zoveel mogelijk draaien en groene stroom produceren. Het is dynamisch en tastbaar werk. Vanaf 2013, wanneer het windpark draait, ben

Kato Tan

Kato Tan

De toekomst van vastgoed ligt in duurzaamheid. Nuon is hierin graag uw energiepartner. Maar hoe verduurzaam je een pand? Om de vastgoedbranche nog beter van dienst te kunnen zijn, heeft Nuon een uitgebreid onderzoek gedaan onder vastgoedbeheerders, vastgoedbeleggers, projectontwikkelaars en eigenaren. Zo werden de verschillende dilemma’s en wensen in kaart gebracht. Is verduurzaming bijvoorbeeld een oplossing voor leegstand? Hoe koop je voordelig energie in zonder dat het ten koste gaat van duurzaamheid? Wat levert het verduurzamen van panden op? Deze en andere vragen vormden vervolgens de basis voor verschillende activiteiten zoals ontbijtsessies, ronde tafelinterviews en webinars met experts en vastgoedspecialisten.

In navolging van het succesvolle webinar van 3 juli organiseert Nuon wederom op dinsdag 24 juli een webinar met het thema: “Wat betekent verduurzamen voor huurders en welke stappen zijn nodig om een pand te verduurzamen?” Sprekers zijn Flip Verwaaijen (ondernemer), Nils Kok (Associate Professor Finance and Real Estate verbonden aan de Universiteit van Maastricht) en Hans Schelvis (Senior Projectmanager Ingenieursbureau Ebatech). Tijdstip is van 10.00 - 10.45 uur.

Aanmelden kan via nuon.nl/duurzaamvastgoed

ik verantwoordelijk voor het gehele windpark, dat 88.000 huishoudens voorziet van windenergie. Dat is vergelijkbaar met een stad ter grootte van Almere. Zuidlob is het grootste onshore windpark van Vattenfall. Windenergie is booming. Hoewel we pas sinds een jaar een eigen divisie hebben, gaan de ontwikkelingen hard.

De windturbine is nog lang niet uitontwikkeld. Begonnen we tien jaar geleden met 1,5 megawatt per turbine, nu is dat vijf keer zoveel.’

nb. | Nº 2 • juli 2012

3

Duurzaam met

Nederlandse wind

Orcem

is ontwikkelaar en producent van ECO2cem (gemalen gegranuleerde hoogovenslak), een milieuvriendelijke vervanger van cement. Duurzaamheid is voor Orcem meer dan alleen een tool.

Het bedrijf wil de CO²-uitstoot terugbrengen en gebruikt daarvoor de CO²-Prestatieladder. Dit is een instrument bij aanbestedingen. Het stimuleert bedrijven die deelnemen aan aanbestedingen tot CO²-bewust handelen in de eigen bedrijfsvoering en bij de uitvoering van projecten. Hierbij gaat het vooral om energiebesparing, efficiënt gebruikmaken van materialen en het gebruik van duurzame energie. ‘Voor ons biedt de CO²-Prestatieladder de mogelijkheid om in gesprek te komen met duurzame toeleveranciers en aannemers’, zegt René Albers van Orcem, business development manager bij Orcem en voorzitter van de werkgroep CO²-Prestatieladder.

Albers: ‘Duurzaamheid zit in onze genen.

Daarom willen wij al vroeg in de keten samenwerken met toeleveranciers, klanten en aannemers die duurzaam bezig zijn. Een van die toeleveranciers is Nuon.’

Nederlandse wind ‘Bij het oriënterend gesprek in 2011 bleek al snel dat Orcem duidelijke wensen had op het gebied van duurzaamheid’, vertelt accountmanager Wouter Speelman van Nuon. ‘Daarom zijn wij een energiepartnership aangegaan, dat verder gaat dan alleen de energielevering. We delen kennis over strategische energie-inkoop en

4

nb. | Nº 2 • juli 2012

voorzien Orcem van relevante informatie op het gebied van duurzaamheid. Ook geven we besparingstips. Immers: wat je niet verbruikt, hoef je ook niet te verduurzamen.’ Vanaf dag één hebben Nuon en Orcem intensief contact gehad om tot een goede duurzaamheidsoplossing te komen. De energiestromen van Orcem waren inmiddels inzichtelijk gemaakt. De toegevoegde waarde van Nuon lag vooral in de verduurzaming van de energie die Orcem al afnam. De oplossing die Nuon voorstelde was het gebruik van Nederlandse wind. Ofwel: Nuon NatuurStroom.

CO² = geld

De duurzame houding van Orcem heeft ook een zakelijke waarde. Albers daarover: ‘Al pratend verander ik de C van CO²-in een euroteken. In feite staat CO²-reductie gelijk aan geld. Wanneer je het energieverbruik van je organisatie verlaagt, verlaag je daarmee ook de CO²uitstoot. De duurzaamheidsgedachte gaat daarom uitstekend samen met het efficiënt inrichten van onze productieprocessen, waardoor we geld besparen. De tweede stap is NatuurStroom inkopen, waardoor je snel je CO²-verbruik terugbrengt. Ook zoeken we met betonproducenten naar CO²-arme oplossingen voor beton. Het mes snijdt eigenlijk aan drie kanten. Onze focus op duurzaamheid betekent een CO²-focus op onze interne processen, op onze klanten, maar ook op onze toeleveranciers zoals Nuon.’

Speelman voerde diverse gesprekken met Orcem. ‘Veel ondernemingen zijn tegenwoordig bewust bezig met duurzaamheid.

Wat Orcem uniek maakt, is dat zij zich met duurzaamheid wil onderscheiden. Nuon denkt dan ook graag met Orcem mee om voorop te lopen in CO²-reductie.’

TON ZONNEVELD

Orcem is in al haar geledingen groen. Daarom was duurzaamheid een harde eis bij het kiezen van een nieuwe energieleverancier.

Het werd Nuon, met het product Nuon NatuurStroom. Eind 2011 is het energiepartnership gesloten.

case

‘In feite staat CO²-reductie gelijk aan geld besparen’ René Albers, Orcem Orcem Orcem, ontwikkelaar en producent van de milieuvriendelijke cementvervanger ECO2cem, heeft 22 werknemers in Nederland. Het bedrijf heeft vestigingen in Ierland, Frankrijk en Nederland. Orcem wil haar CO -uitstoot in 2014 verminde² ren met minimaal dertig procent ten opzichte van 2009. Om dit te bereiken neemt het bedrijf maatregelen, waaronder aanpassing van verlichting, verwarming en ICT-systemen.

Nieuwe apparaten en materieel worden groen ingekocht en het wagenpark wordt kritisch bekeken.

Daarnaast neemt Orcem een aantal maatregelen in het productieproces, zoals verbetering van het maalproces, het gebruik van een zuinige shovel en uiteraard windkracht van Nederlandse oorsprong.

NatuurStroom Orcem heeft bij Nuon een NatuurStroom-contract afgesloten voor 23.000 megawattuur per jaar.

Hoewel Nuon al langere tijd garanties van oorsprong levert bij haar groenproducten, is honderd procent gecertificeerde Nederlandse wind een nieuw product voor zakelijke klanten. Nuon NatuurStroom bestaat uit elektriciteit, die voor honderd procent is opgewekt met Nederlandse wind. NatuurStroom is gecertificeerd voor de CO²Prestatieladder. Het doel van Nuon is om bedrijven en organisaties zo goed mogelijk te faciliteren bij het beklimmen van deze ladder.

Kijk voor meer informatie over Nuon NatuurStroom op: nuon.nl/grootzakelijk/natuurstroom

nb. | Nº 2 • juli 2012

5

6

energiebronnen

de JuISTe mIX vOOr eeN duurZame TOeKOmST Nu Nuon onderdeel is geworden van vattenfall, zijn er meer mogelijkheden om te investeren in groene energie. duurzame bronnen alleen kunnen nog niet voorzien in de totale energievraag. een realistische mix tussen duurzaam en traditioneel is dus nog steeds nodig. de zes energiebronnen van vattenfall op een rij en hoe deze worden ingezet.

groei in wind

1

m Nuon beheert 24 windparken, waarvan één offshore, bestaande uit 234 windturbines. Gezamenlijk zijn deze goed voor de productie van groene stroom voor ongeveer 250.000 huishoudens. Met Vattenfall als partner is de nadruk steeds meer komen te liggen op groene energie. Inmiddels wordt er veel geïnvesteerd in windenergie. Wind biedt nog veel groeipotentie. Het is schoon en wat betreft windsterkte en de hoeveelheid wind is Nederland een ideaal land voor de productie van windenergie. Het nadeel is dat wind niet altijd voorhanden is en het wat lastig te voorspellen is.

Naast het bouwen van nieuwe parken, zet Nuon ook in op verbetering van de capaciteit van de huidige parken. Bij oudere parken zoals in Noord-Holland zijn er bijvoorbeeld plannen om de turbines te saneren en te vervangen door grotere turbines.

Nuon heeft in heel Nederland windparken, maar vooral daar waar het veel waait: Flevoland, Noord-Holland en Friesland. Op dit moment wordt windpark de Zuidlob gebouwd in Zeewolde, bestaande uit 36 windturbines met een tiphoogte van 152 meter.

De geplande oplevering voor het Zuidlobproject is voorjaar 2013.

Daarmee kunnen straks 88.000 huishoudens voorzien worden van groene stroom. Binnen Vattenfall gebeurt er offshore ook genoeg: veertien kilometer uit de kust van Norfolk en Suffolk (Groot-Brittannië) verrijst een enorm windenergiepark. Naar schatting zal de East Anglia Offshore Windfarm energie gaan leveren aan ruim vijf miljoen huishoudens.

6

nb. | Nº 2 • juli 2012

kracht van water

2

m Waterkracht is een belangrijke bron van duurzame energie.

Maar liefst 21 procent van de totale productie van Vattenfall bestaat uit waterkracht. Voor waterkracht is een zeker hoogteverschil nodig. Ondanks dat we een waterrijk land zijn, maakt waterkracht in Nederland daarom maar beperkt deel uit van de energiemix. Een deel van de elektriciteit dat opgewekt wordt met behulp van waterkracht importeert Nederland uit Noorwegen. Getijdenenergie is ook een vorm van waterkracht.

Hierbij wordt gebruik gemaakt van het verschil tussen eb en vloed. Dit gebeurt onder andere in Saint Malo, Frankrijk.

verDiePing nederland gasland

Biomassa: nuttige bron

3

m Biomassa is een verzamelnaam voor biologisch materiaal dat via diverse processen omgezet kan worden in nuttige energie. Het bestaat meestal uit resten van plantenmateriaal (snoeihout, GFT of speciaal gekweekte gewassen) en soms uit afvalmateriaal zoals mest en rioolslib. De laatste jaren wordt biomassa niet langer gezien als (overbodig) restproduct, maar als een op zichzelf staande energiebron. Een veelbesproken bron in een tijd waarin duurzaamheid een belangrijke rol speelt en het bijbehorende besef dat fossiele energiebronnen eindig zijn. De eerste specifieke biomassacentrale van Nuon staat in Lelystad.

Deze thermische installatie genereert warmte dankzij de verbranding van organisch materiaal.

4

m In 1959 werd een aardgasbel ontdekt bij het Groningse Slochteren. Een voorraad van ongeveer 3000 miljard kubieke meter die miljoenen mensen tientallen jaren lang van gas kon voorzien. De gasbel maakte Nederland tot een gasland en vormde de aanleiding voor het sluiten van de Limburgse kolenmijnen. Nuon is inmiddels begonnen met gasopslag. Hierdoor kan Nuon flexibel inspelen op schommelingen in vraag en aanbod van gas. Wanneer de levering vanuit het buitenland bijvoorbeeld onzeker is, zal dit een minder grote invloed hebben op de gasprijzen, omdat er genoeg gas op voorraad is.

Van de fossiele brandstoffen is gas het minst schadelijk voor het milieu. Bovendien vormt het een mooie aanvulling op windenergie. Als er te weinig wind is, is een gascentrale snel op te schakelen om dit tekort te compenseren.

Betrouwbare kolen

kernenergie

5

m In Noordwest-Europa is kernenergie nog steeds een belangrijke energiebron, vooral in Frankrijk. In reactie op de ramp bij de Japanse kerncentrale Fukushima in maart 2011 besloot Duitsland zijn zeventien kerncentrales voor 2022 te sluiten.

Bij Vattenfall wordt – zij het op kleine schaal – gebruik gemaakt van kernenergie als energiebron.

Kernenergie wordt namelijk ingezet om de leveringszekerheid, oftewel de betaalbaarheid van energie te garanderen. Bovendien levert de opwekking ervan geen CO²-uitstoot.

6

m Kolen zijn wereldwijd de meest gebruikte energiebron. China bezit de grootste voorraad en is ook de grootste verbruiker. Vattenfall wil steeds minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en steeds meer werken met duurzame energiebronnen. Door de CO²-uitstoot passen kolen daar minder goed bij. Mede hierom is de kolencentrale die Nuon bij de Waddenzee wilde bouwen voorlopig van de baan.

Tegelijkertijd zijn kolen goedkoop en benodigd voor de basisenergielast. De lage kolenprijs draagt namelijk bij aan betaalbare energie. Daarom zijn ze voorlopig nog nodig in de energiemix.

eNergIeBrONNeN vaN NuON: Kolen: 31,4 % aardgas-WKC’s: 29,6% Hoogovengas: 21,0% Wind: 9,9% aardgascentrales: 7,0% Biomassa: 0,8% Water: 0,3% Zon: 0,0% Bron: N.V. Nuon Energy Annual Report 2011 (nuon.com)

nb. | Nº2 • juli 2012

7

BesparingsTip nuon.nl/energiemanagement Datacenter Colt heeft zich gecommitteerd aan de door overheid en bedrijfsleven opgestelde Meerjarenafspaak energieefficiëntie (Mja). Daarmee dient Colt jaarlijks minimaal 2 procent te besparen, aan de hand van de maatregelen opgesteld in een energie efficiency Plan (eeP). ingenieursbureau ebatech heeft een eeP-rapportage opgesteld waardoor de doelstelling ruimschoots behaald werd. Hans schelvis van ebatech en Patrick loth van Colt lichten de belangrijkste besparingsmaatregelen toe.

Beoogde besparing: tenminste twee procent op jaarbasis

vrije koeling  ‘Computers geven veel warmte af, dus is er veel koeling nodig. dat vreet energie’, vertelt Schelvis. ‘daarom levert energiebesparing direct een grote kostenbesparing op. al voor de eerste datacenters van Colt heeft ebatech de toepassing van vrije koeling geadviseerd. In de buitenlucht is gedurende een groot deel van het jaar voldoende koeling beschikbaar om de apparatuur te koelen. Inblazen van koude buitenlucht gaat echter niet zomaar, want dan blaas je van alles mee, zoals stof en bladeren. daarom plaatsten we een speciale installatie die zowel vrije koeling als compressiekoeling kan leveren aan het datacenter. dit systeem is met behulp van het eeP verder geoptimaliseerd. vrije koeling is mogelijk tot een buitentemperatuur van zo’n zestien, zeventien graden. daarna schakelt het systeem over op mechanische koeling. In de toekomst kunnen datacenters steeds meer gebruik maken van vrije koeling. een mooie verbetering van de energie-efficiency.’

Hans Schelvis ebatech

groene datacenters

TON ZONNeveLd

 In 2011 realiseerde Colt een energiebesparing van maar liefst veertien procent over haar negentien datacenters. ‘Wij zijn ambitieuzer dan het mJa,’ stelt Loth. ‘de markt vraagt ook steeds vaker om groene datacenters. We weten een enorme besparingsslag te maken door te koelen waar en wanneer het nodig is. Zo draaien we alleen die airco-units die we echt nodig hebben, zodat we niet onnodig koelen. dat klinkt eenvoudig, maar dat is het niet. Hier liggen namelijk nauwkeurige berekeningen aan ten grondslag. de hulp van ebatech bleek hierbij onontbeerlijk.’

8

nb. | Nº 2 • juli 2012

Patrick Loth Colt