nb. Voor inkopers van energie Informatie, inspiratie en concrete tips
vierde jaargang nº 1 maart 2010
Carel van Lange Nuon
14 tips voor energiebesparing en CO²-reductie
Ted van de Akker Centocor
‘Meer productie met minder energie’
KRIJN VAN NOORDWIJK
Nuon Handelsplatform online
VOORWOORD
Ambitieuze voornemens
Flexibel en tegen gunstige prijzen elektriciteit kopen en verkopen, bijvoorbeeld energie die is opgewekt met een warmtekrachtkoppeling. Dit is nu mogelijk met het Nuon HandelsPlatform. Met deze internetapplicatie kunt u als klant zelf online energie op de bekende elektriciteitsmarkten verhandelen. Dit vergt vanzelfsprekend de nodige kennis van applicatie en handelsstrategieën. Erik Suichies van Nuon: ’Een groot voordeel is dat klanten op elk moment de meest actuele prijzen zien. Ook kunnen zij zelf biedingen doen én afhandelen. Vanzelfsprekend zullen wij onze relaties hierin actief begeleiden.’ Een abonnement op het Nuon HandelsPlatform is vooral geschikt voor de grotere zakelijke gebruikers in de tuinbouw en de industrie die hun eigen energie opwekken of kunnen sturen in hun afname van elektriciteit.Kijk voor meer informatie op: www.nuon.nl/handelsplatform
Goede voornemens. Wie heeft ze niet zo aan het begin van een nieuw jaar? Het ‘Akkoord van Kopenhagen’ is een voorbeeld van zo’n goed voornemen. Men hoopt dit jaar tot bindende en gedetailleerde afspraken te kunnen komen om de klimaatverandering en de gevreesde gevolgen daarvan met elkaar aan te pakken. Nuon en moederbedrijf Vattenfall hebben in dat kader hun eigen ambitieuze goede voornemen gevormd: klimaatneutraal opereren in 2050. En we zijn op de goede weg. Wij zijn continu op zoek naar nieuwe mogelijkheden om onze energie duurzaam te maken, fossiele brandstoffen schoner te gebruiken en energie te besparen. Dat is goed voor het milieu, maar ook voor uw portemonnee. Naast adviezen om geld te besparen, kunnen we u ook helpen met het behalen van duurzaamheiddoelstellingen. In het geval van farmaceutisch bedrijf Centocor bijvoorbeeld. Zij hebben het klaargespeeld groei te realiseren terwijl de energiekosten dalen. Dit is tot stand gekomen mede dankzij de samenwerking met Nuon-dochter Ebatech. Op dit moment wordt gekeken of het naast verduurzaming van het productieproces ook interessant is voor Centocor om de kantoorgebouwen energiezuiniger te maken. Net als Centocor is Nuon ambitieus. Het kan altijd nóg beter. Kijk voor praktische tips op pagina zes en zeven: wat zijn de meest effectieve maatregelen om een groot effect te bereiken? Cliché of niet, een groot effect begint klein. Bij jezelf. Met vriendelijke groet, Hans Mart Groen Directeur N.V. Nuon Energy/Sales Nederland
www.nuon.nl/zakelijk KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP: Handelsplatform: www.nuon.nl/handelsplatform Informatie en inzicht: www.twitter.com/nuonmarktinfo Herprijs: www.nuon.nl/herprijs Marktrapport: www.nuon.nl/marktrapport 2
nb. | Nº 1 • maart 2010
Informatie en inzicht op internet Naast het leveren van energie, wil Nuon u als klant ook informeren en adviseren. Behalve in onze brochures, Nuon Marktrapport en door de adviezen van onze accountmanagers, kunt u ook online veel informatie vinden. Op onze website is bijvoorbeeld een film te bekijken die op een duidelijke manier laat zien van welke factoren de energieprijzen afhankelijk zijn en hoe de prijzen op de energiemarkt tot stand komen. Maar daarnaast kunt u sinds kort ook via Twitter op de hoogte blijven van actuele gebeurtenissen en ontwikkelingen op de energiemarkt via www.twitter.com/nuonmarktinfo. Deze informatie kan u helpen bij het maken van de juiste inkoopbeslissingen als het gaat om energie. Ga voor meer online informatie en voor de film naar www.nuon.nl/zakelijk
Marktontwikkelingen
NIEUWS
DE VRAAG
‘Gaat StijgenNuon of dalen?
DE VRAAG
De zeer lage temperaturen in Europa, de VS en Azië in het begin van 2010 elektronisch zorgden voor een opwaartse druk van de energieprijzen. De markt keerde ‘Wanneer krijg ik factureren?’ echter zeer snel weer om, aangezien men zich realiseerde dat er in Europa
Ten aanzien vanfacturatie) de olieprijs en de TTF-markt is onze verwachting dat die (proces manager zich komend jaar geeft antwoord: onafhankelijk van elkaar zullen gaan bewegen. In het eerste kwartaal van 2010 is de oliemarkt gedomineerd door zorgen over de schuldenproblematiek in Zuid-Europa en het herstel van de economie. De olieprijs zal zich naar waarschijnlijkheid in het tweede kwartaal tussen de $65 en $75 per vat bewegen. De olieraffinaderijen, die een grote speler zijn in de vraag naar ruwe olie, maken negatieve marges. Waar mogelijk zullen ze hun raffinaderijen van onderhoud voorzien, wat een negatief effect heeft op de vraag naar olie.
mijn te veel betaalde voorschot terug en hoe?’ Vraagt Eelco de Rooy, hoofd financiële administratie van ingenieursbureau Kraaijeveld. Greetje Dijkhuis, medewerker Klantenservice Nuon, geeft antwoord:
KATO TAN
‘Elke klant betaalt een voorschotbedrag per maand. Na twaalf maanden volgt een eindafrekening waarin definitief wordt vastgesteld of er te veel of te weinig is betaald. Een teveel aan voorschot boeken wij zo snel mogelijk terug. Daarvoor is het belangrijk dat Nuon een rekeningnummer heeft waarop uitgaande betalingen mogen worden gestort. Dit hoeft niet de rekening te zijn waarmee het voorschot is betaald. Wij raden klanten aan om na te gaan
Jochem Wiersma
Gezien de grote hoeveelheid gas die in Europa aanwezig is, verwachten wij dat de TTF-markt gelijk blijft of licht zal dalen in het tweede kwartaal van 2010. De kans is groot dat de invloed van de Verenigde Staten op de TTF-prijzen zal toenemen in 2010. De prijs voor CO²-rechten is gedaald naar aanleiding van de klimaattop in Kopenhagen in december 2009, waar de wereldleiders geen overeenstemming bereikten over het reduceren van CO²-uitstoot. Wij voorzien een zijwaartse beweging voor het tweede kwartaal. De elektriciteitsprijs, die voornamelijk bepaald wordt door de onderliggende waarden, zal naar verwachting in het tweede kwartaal licht dalen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de verder dalende TTF-prijzen.
KATO TAN
en de VS genoeg gas en olie is om in de relatief hoge vraag te voorzien. Carolien Jansen
of een rekening voor uitgaande betalingen bij Nuon bekend is, anders kunnen terugbetalingen vertraging oplopen. U kunt hiervoor contact opnemen via businessdesk@nuon.com of telefoonnummer (026) 844 99 55. Overigens, wanneer klanten denken dat hun voorschotbedrag te hoog is, kunnen zij dit gedurende het jaar aanpassen.’
Herprijs e-mailservice Wilt u wel de zekerheid van een vaste elektriciteitsprijs, maar tegelijkertijd profiteren van prijsdalingen? Dan is Nuon Herprijs wellicht een uitkomst. Wanneer de elektriciteitprijs daalt, biedt Nuon Herprijs namelijk de mogelijkheid om uw contract te verlengen tegen een lager elektriciteitstarief. Met de Herprijs e-mailservice adviseert Nuon haar klanten over gunstige ‘herprijsmomenten’, zodat u niet zelf continu de markt in de gaten hoeft te houden. ‘Er zijn verschillende opties, afhankelijk van de wensen van de klant’, zegt productmanager Wouter Speelman. ‘Wij sturen een mail wanneer het gunstig is om te herprijzen, maar klanten kunnen ook zelf bij hun accountmanager aangeven bij welk voordeel zij geïnformeerd willen worden.’
U kunt mij ook volgen op Twitter en zo op de hoogte blijven van de laatste marktontwikkelingen: www.twitter.com/nuonmarktinfo Jochem Wiersma, Nuon PortfolioDesk salesportfolio@nuon.com
Colofon l nb. is een uitgave van Nuon en verschijnt vier keer per jaar. Vierde jaargang, nummer 1, maart 2010 l Redactieadres: Nuon, PAC 1AA6210, Redactie nb., Postbus 41920, 1009 DC Amsterdam, redactienb@nuon.com www.nuon.nl/zakelijk l Concept en realisatie: Scripta Media; Djoeke Barkey, Jacqueline Konermann, Peter Hofland, Peter van Vuuren, Nieuwe Herengracht 47, 1011 RN Amsterdam l Artdirection en vormgeving: Carla Goossens en Marc van Meurs l Fotografie: Krijn van Noordwijk, Kato Tan, Ton Zonneveld l Drukwerk: drukkerij Teesink l Lithografie: Grafimedia Amsterdam l © Nuon, 2010 l nb. wordt op FSC-papier gedrukt. l Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schriftelijk toestemming. Alle genoemde gegevens zijn onder voorbehoud. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. l Wilt u nb. niet meer ontvangen of is het magazine onjuist geadresseerd? Surf dan naar www.nuon.nl/zakelijk. Ga vervolgens naar Klantenservice en klik op ‘wijziging doorgeven’.
nb. | Nº 1 • maart 2010
3
Samen focussen op efficiënter gebruik van water en energie Ted van de Akker, Centocor (l) en Carel van Lange, Nuon (r)
Groene energie Centocor is afnemer van GroenGarant, het groene energieproduct van Nuon. De afnemer kan hierbij zelf bepalen welk deel van het energieverbruik duurzaam opgewekt moet zijn, hij geeft Nuon opdracht Garanties van Oorsprong (groencertificaten) in te kopen. Een deel van de groene energie die Centocor afneemt is stadswarmte. Dat is een milieuvriendelijke manier om gebouwen en kraanwater te verwarmen, zonder eigen ketelinstallatie. Ook overstappen op groene energie? Uw accountmanager kan u er alles over vertellen.
Profiel Centocor ORGANISATIE Centocor is producent van medicijnen tegen ziektes als reuma en psoriasis Opgericht: in 1984 Vestigingsplaats: Leiden Aantal medewerkers: 950
VERBRUIK Waterverbruik 2009: 178.000 m³ (2006: 219.000 m³) * Gasverbruik 2009: 69.000 GJ (2006: 82.000 gigajoule) Elektriciteitsverbruik 2009: 73.000 GJ (2006: 90.000 gigajoule)
TON ZONNEVELD
* Besparing is gerealiseerd in samenwerking met Nuon-dochter Emmtec Engineering
4
nb. | Nº 1 • maart 2010
CASE
‘Betere milieuprestaties dalende energiekosten’ Farmaceutisch bedrijf Centocor heeft de afgelopen jaren gewerkt aan optimalisatie van het productieproces. Ook de energiestromen moesten eraan geloven. Met als uitkomst dat Centocor groei kan realiseren terwijl de energiekosten dalen.
Voor
de productie van medicijnen zijn onder meer veel water van goede kwaliteit en gezuiverde lucht nodig. Het kost veel energie om de noodzakelijke mate van zuiverheid te realiseren. Op het energiegebruik stuurde Centocor tot voor kort niet altijd scherp. Centocor is een jong bedrijf dat een sterke groei heeft doorgemaakt. ‘In die groeiperiode zijn we drukker geweest met de productie-uitbreiding zelf dan met het zo efficiënt mogelijk produceren’, aldus asset engineer Albert van der Lans. ‘Pas de afgelopen jaren zijn we ons ook gaan focussen op een efficiënter gebruik van water en energie.’
Energiebesparingsplan Die focus heeft een paar redenen, zegt energiecoördinator Ted van de Akker: ‘We zijn een biotechbedrijf in de gezondheidszorg, we willen het milieu zo min mogelijk belasten. Ons energieverbruik proberen we dus te verminderen en te vergroenen. Daarnaast is Centocor een commerciële onderneming; waar we kosten kunnen besparen, zullen we dat niet nalaten. En energiebesparing betekent nu eenmaal kostenbesparing. Bovendien is Centocor de afspraak met de overheid aangegaan om tot en met 2012 jaarlijks targets in energiereductie te realiseren, in het kader van de MJA, de meerjarenafspraak.’ Tien jaar geleden is Centocor gestart met het in kaart brengen van de energiestromen, in samenwerking met ingenieursbureau en Nuon-dochter Ebatech. Dat heeft onder meer geleid tot plaatsing van zonnepanelen, de installatie van energiezuinige elektromotoren, de ingebruikneming van bewegingssensoren voor het licht en de installatie van dag/nachtregelingen voor de verwarming. Ebatech heeft ook een energiebesparingsplan voor de lange termijn opgesteld. Klantmanager Carel van Lange: ‘Aan de hand van metingen en analyses kregen we het besparingspotentieel en de haalbaarheid daarvan helder. We zagen mogelijkheden voor het realiseren van warmteopwekking en het uitwisselen van warmte tussen de processtromen, dus het hergebruik van restwarmte op de eigen locatie.’
Grenzen opzoeken Het mooie was dat in deze fase ook de productielocatie moest worden uitgebreid. Van der Lans: ‘Dat verschaft je de kans om het gelijk goed aan te pakken, dus je niet alleen te beperken tot maatregelen aan de oppervlakte, maar ook in je processtromen het energiegebruik zo effi-
ciënt mogelijk te organiseren. Dat is een complex en duur traject, want voor farmaceutische bedrijven gelden er speciale regels: elke maatregel in je processen moet gevalideerd worden. In een nieuwe productie-unit kun je dat gelijk goed regelen. Er vindt nu veelvuldig hergebruik van warmte plaats.’ Bij medicijnproductie is gezuiverde lucht nodig. Menig farmaceutisch bedrijf circuleert daar veel meer van dan noodzakelijk is, om altijd aan de veilige kant te zitten. Centocor is de grenzen gaan opzoeken en doet dit nu met veel minder – maar genoeg – schone lucht. Volgens Van de Akker is Centocor daarmee voorloper in de branche. ‘Nog belangrijker: we gebruiken nu veel minder energie in de productie.’
Maatwerk Zo laat Centocor zien dat energiebesparing zich niet hoeft te beperken tot gedragsverandering, maar ook simpel te realiseren is met maatregelen zoals het plaatsen van zonnepanelen of sensoren. Juist ook in de kernprocessen is winst te behalen. Hoeveel? Van de Akker: ‘De wens van de bedrijfsleiding is om ons te conformeren aan de afspraken van Kyoto. Sinds 2000 zouden we dus 7 procent minder CO²-uitstoot moeten realiseren. We hebben 25 procent gehaald! Ons watergebruik zou met 10 procent moeten dalen; we hebben de 40 procent overschreden.’ Van der Lans: ‘En bedenk: dit hebben we allemaal gerealiseerd terwijl onze productie groeit. Dat is echt dubbele winst: een betere energieprestatie en dalende energiekosten.’ Stilzitten komt echter niet voor in het vocabulaire van beide heren, er is altijd wel ergens nog wat winst te behalen. Energiebesparing is een ongoing process, zegt ook Van Lange: ‘Je hebt altijd aanknopingspunten voor verbeteringen. Hoe je die oppakt is een kwestie van maatwerk, zeker bij bedrijven als Centocor met heel specifieke productieprocessen.’
Katalysator Energiebesparing kan ook ‘tegen je werken’, illustreert Van der Lans lachend: ‘We hebben bijvoorbeeld gekeken naar de mogelijkheden voor een warmtekrachtkoppeling, het gelijktijdig opwekken van warmte en elektriciteit. Maar omdat we zo efficiënt met warmte omgaan, is zo’n installatie waarschijnlijk niet rendabel.’ Dat neemt niet weg dat onder het motto don’t take no for an answer Centocor momenteel wel kijkt naar mogelijkheden om het relatief warme afvalwater uit de productie aan te wenden voor warmteterugwinning. Van de Akker: ‘Er zijn voortdurend nieuwe ontwikkelingen die extra kansen op vergroening bieden. Ebatech is daarin voor ons richtingbepalend, de katalysator. Binnenkort gaan we weer om de tafel om het algehele energiemanagement onder de loep te nemen, kijken waar we verdere stappen kunnen zetten.’
nb. | Nº 1 • maart 2010
5
14
TIPS VOOR
Energiebesparing en CO²-reductie Een duurzaamheiddoelstelling formuleren is één, er daadwerkelijk invulling aan geven is een stuk lastiger. Nuon Energie Consultancy, een nieuwe dienst van Nuon in samenwerking met dochteronderneming en ingenieursbureau Ebatech, kan ondernemingen en gemeenten hierbij helpen.
Veel
ondernemingen stellen vanuit de gedachte maatschappelijk verantwoord te willen ondernemen duurzaamheiddoelstellingen vast. ‘Binnen Nuon merkten wij echter dat diezelfde ondernemers het vervolgens moeilijk vinden om deze doelstellingen om te zetten in concrete maatregelen’, zegt Perry Verberne, directeur van ingenieursbureau Ebatech. Vaak hebben zij geen inzicht in hun energieverbruik en dat is volgens Verberne wel een eerste vereiste om tot energiebesparing te komen. ‘Met Nuon EnergieConsultancy geven wij dit inzicht en adviseren wij tegelijkertijd over de mogelijkheden die er in uw situatie zijn om tot een structureel lager energieverbruik en CO²-reductie te komen.’
CO²-footprint
Binnen enkele weken kunnen medewerkers van Ebatech de CO²-footprint van een bedrijf vaststellen. Zij kijken dan niet alleen naar het gebouw, maar bijvoorbeeld ook naar het leaseautopark en de uitstoot van het woon-werkverkeer. Wanneer de CO²-footprint is vastgesteld, is het mogelijk om een globale berekening van het besparingspotentieel te maken en doelstellingen te concretiseren. Ondernemers die hun inspanningen willen vastleggen in een duurzaamheidverslag, hebben met het in kaart brengen van de CO²-footprint duidelijk cijfermateriaal in handen. 6
nb. | Nº 1 • maart 2010
Investeringen in het gebouw ‘Een investering in het gebouw, die vaak binnen vijf jaar terugverdiend kan worden, is het goed inregelen van de klimaatinstallatie’, zegt Verberne. ‘Onze ervaring is dat de verwarming en airco bijna nooit optimaal zijn afgesteld.’ Vaak zijn met wat eenvoudige ingrepen forse besparingen mogelijk. Wanneer het kantoor verlicht is met gloeilampen of conventionele tl-buizen verdient het vervangen van deze verlichting door led of hoogfrequente tl-buizen zich eveneens snel terug.
Indicatief voorbeeld van de mogelijkheden voor energiebesparing en CO²-reductie voor een kantoorgebouw van 10.000 m² met 1000 medewerkers.
Good housekeeping
Op langere termijn
Behalve aanpassingen aan het gebouw is het ook goed wanneer medewerkers zich bewust worden van het energieverbruik. Het gaat dan eigenlijk om good housekeeping. Verberne: ‘Zet ’s avonds de computer uit. Denk aan het licht wanneer je als laatste weggaat. Met deze eenvoudige wijzigingen in hun gedrag besparen medewerkers meer energie dan zij vaak denken. Een scherm waarop het energieverbruik wordt aangegeven, maakt dit inzichtelijk en motiveert daarom enorm.’
Onder de duurzame oplossingen zijn ook maatregelen die langere terugverdientijden kennen zoals overgaan op zonne-energie of warmte-koudeopslag. Bijvoorbeeld bij de start van een uitgebreide renovatie is het zeer de moeite waard om hier serieus naar te kijken. Voor meer informatie kunt u terecht op www.nuon.nl/ energieconsultancy. Ook voor gemeenten hebben wij inzichtelijk gemaakt waar bespaard kan worden. Ga hiervoor naar www.nuon.nl/ecg
ILLUSTRATIE: SCHWANDT INFOGRAPHICS
VERDIEPING
nb. | Nº 1 • maart 2010
7
n
BesparingsTip www.nuon.nl/energiemanagement Ingenieursbureau en Nuon-dochter Ebatech heeft bij Rijkswaterstaat de werking van twee warmtepompen in beeld gebracht. Geert Brandse, adviseur Regionale Huisvestingsprojecten bij de Corporate Dienst van Rijkswaterstaat en Marcel Steenvoorde van Ebatech vertellen hoe zij door inzicht in het energiegebruik en het stellen van de juiste vragen tot energiebesparing zijn gekomen.
Totaal elektriciteitsverbruik gebouw Rijkswaterstaat Utrecht in 2009: circa 5 miljoen kWh Elektriciteitsverbruik warmtepompen: circa 1,5 miljoen kWh per jaar Doelstelling: jaarlijks 2 procent minder energie gebruiken
‘Energie besparen is altijd mogelijk’ Het kantoor van Rijkswaterstaat in Utrecht biedt met 50.000 m² ruimte aan 2000 werkplekken en is twee jaar geleden volledig gerenoveerd. Ebatech heeft eerder het energieverbruik van zeventien locaties van Rijkswaterstaat gemonitord. Geert Brandse van Rijkswaterstaat: ‘Daarvan heb ik geleerd dat energie besparen eigenlijk altijd mogelijk is. De samenwerking met Ebatech past goed in het streven van RWS om jaarlijks 2 procent minder energie te gebruiken.’
Optimaal afstellen ‘Een warmtepomp is vergelijkbaar met een koelmachine. Maar waar bij de koelmachine het doel is om te koelen, is bij de warmtepomp verwarmen het hoofddoel’, legt Marcel Steenvoorde van Ingenieursbureau Ebatech uit. Bij Rijkswaterstaat heeft Ebatech de werking van twee warmtepompen gemonitord. Tijdens het onderzoekstraject bleek dat de pompen in rendement van elkaar verschilden. Steenvoorde: ‘Door de warmtepompen goed af te stellen is 10 procent energiebesparing waarschijnlijk haalbaar.’
TON ZONNEVELD
Doordringen tot de kern van de zaak Geert Brandse: ‘We zijn nu zover dat we opdracht geven aan de onderneming die verantwoordelijk is voor de warmtepompen, om deze optimaal in te regelen. Dankzij de kennis van Ebatech kan ik deze mensen de juiste vragen stellen en tot de kern van praktische problemen doordringen.’ De beslissing van Marcel Steenvoorde om eerst inzicht te willen krijgen in het energiegebruik van de warmtepompen vindt Brandse verstandig. ‘Deze pompen staan garant voor een derde van ons elektriciteitsverbruik. Door die kritisch te volgen, maken we direct een flinke slag.’
8
nb. | Nº 4 • december 2009
Geert Brandse
Marcel Steenvoorde