Ahoy Inventarisatierapport

Inventarisatierapport

Van afval naar grondstof

Inhoudsopgave Introductie / 5 Inventarisatie / 5 1.1 Inventarisatie evenementen en interne organisatie / 5 1.1.1 Doel van de inventarisatie / 5 1.1.2 Voorbereiding / 5 1.1.3 Situatie tijdens inventarisatie / 5 1.2 Bezoekers, exploitanten en medewerkers / 6 1.3 Werkwijze Hago / 6 1.4 Werkwijze Gemeente Rotterdam / 6 1.5 Kantooromgeving / 7 1.6 Samenvatting inventarisatie / 7 2 Transitie van afval naar grondstof / 11 2.1 Een evenwichtige balans / 11 2.2 Grondstoffen / 11 2.3 Bezoekers, exploitanten en medewerkers / 19 2.4 Structuur inzamelmiddelen / 19 2.5 Schoonmaakdienst (Hago) / 20 2.6 Inzameldienst (Gemeente Rotterdam) / 21 3 FinanciĂŤn / 22 4 Compliance / 23 5 Tot slot / 24 1

Bijlage 1: Foto’s / 25 Bijlage 2: Afvalstromen 2013 - 2017 / 29 Bijlage 3: Pilot Gastvrij Rotterdam / 31

Interventarisatierapport

“

De 3G’s staan voor Grondstof, Geld en Gemak

4

Van afval naar grondstof

Introductie De eerste stap die Ahoy hierbij wil zetten is “bewustwording”, zowel van de eigen organisatie als van leveranciers, exposanten en bezoekers. Met de bouw van het nieuwe Ahoy Convention Centre welke eind 2020 haar deuren zal openen moet deze stap zijn afgerond. In het nieuwe Ahoy Convention Centre moet alles vanaf dag één goed geregeld zijn. Daarnaast ziet Rotterdam Ahoy in een andere omgang met vrijkomende afvalstoffen een middel om tot beheersing van kosten te komen.

Dit inventarisatierapport beschrijft de wijze waarop Rotterdam Ahoy de gewenste transitie kan maken van afval naar grondstof. Om tot deze transitie te komen is allereerst de huidige situatie in beeld gebracht. Hiervoor heeft er een fysieke inventarisatie plaatsgevonden.

Tijdens meerdere evenementen heeft er een inventarisatie plaatsgevonden gericht op in gebruik zijnde inzamelmiddelen, scheiding van afvalstoffen en is de beleving van bezoekers en medewerkers in beeld gebracht. Er is een globale inschatting van mogelijke besparingen gemaakt op basis van de door Ahoy aangeleverde gegevens van afgevoerde tonnages per jaar.

Hiervoor is de periode van 2013 tot 2017 gebruikt (bijlage 2).

Met als vertrekpunt de uitkomsten van de fysieke inventarisaties wordt met dit rapport een brug gelegd naar de best passende wijze van afvalinzameling voor Rotterdam Ahoy. De pijlers onder deze brug zijn een evenwichtige balans in de triade grondstof, geld en gemak. De interne organisatie van Rotterdam Ahoy is in eerste instantie niet geïnventariseerd. Naar aanleiding van het bespreken van de eerste concept versie van dit rapport is besloten dit alsnog in dit rapport op te nemen. De werkwijze van zowel de schoonmaakdienst (Hago) als inzameldienst van afvalstoffen (Gemeente Rotterdam) is wel onderdeel geweest van de gehouden inventarisaties.

(Note: na het bespreken van de conceptversie van dit rapport is besloten, als vervolg op de bewustwording, direct de praktijk te toetsen.

Hiervoor is gekozen om dit tijdens Gastvrij Rotterdam 2018 te doen, mede omdat er nog geen quick scan was uitgevoerd bij een vakbeurs. De uitkomst hiervan zijn als bijlage (3) toegevoegd).

Op basis van de inventarisatie wordt met dit rapport inzichtelijk gemaakt waar de mogelijk- en onmogelijkheden liggen om op een andere wijze met afval om te gaan. Bij de aanbevelingen die hierin worden gedaan zijn het de 3G’s die steeds leidend zijn. De 3G’s staan voor Grondstof (hoe kan restafval worden omgebogen naar een recyclebare afvalstroom), Geld (wat zijn de financiële gevolgen) en Gemak (wat is de impact voor de betrokkenen en in het bijzonder voor bezoeker, exploitant en medewerker).

Afval is al lang geen afval meer. Afval is niet meer het einde van een cyclus maar de start van een nieuw begin door afval te zien als een waardevolle grondstof. Grondstoffen die veelal gekenmerkt worden door schaarste en aan de basis staan van een nieuw product.

Rotterdam Ahoy onderkent de noodzaak om op een andere wijze naar afvalstoffen te kijken. Rotterdam Ahoy heeft de ambitie om haar duurzaamheidsprestaties te verbeteren en hiermee gelijktijdig het imago van de organisatie. Rotterdam Ahoy verwacht haar duurzaamheidprestaties en imago te verbeteren o.a. door afval de waarde van grondstof toe te kennen.

Met het toepassen van de 3G’s wordt de samenstelling van het restafval een weloverwogen keuze. Deze keuze is volledig transparant te maken voor zowel bezoekers, exploitanten als medewerkers van Rotterdam Ahoy. In hoofdstuk 3 van dit rapport is deze keuze uitgewerkt. Tevens is hierbij opgenomen wat de consequenties van deze keuzes zijn voor de facilitaire dienstverleners Hago en de Gemeente Rotterdam.

5

1

Van afval naar grondstof

Inventarisatie Om tot de best mogelijke wijze van inzameling te komen moet met de inventarisatie antwoord gegeven worden op de volgende deelvragen: - Welke afvalstoffen komen vrij; - Welke afvalstoffen kunnen op basis van de 3G’s (Grondstof, Geld en Gemak) gescheiden ingezameld worden; - Hoe moet er gefaciliteerd worden om gescheiden afvalinzameling te realiseren; - Wat is het draagvlak onder bezoekers, exploitanten en medewerkers; - Wat is de haalbaarheid van gescheiden afvalinzameling op evenementterreinen; - Welke rol moeten de facilitaire dienstverleners (schoonmaak en afvalinzamelaar) vervullen om de gescheiden inzameling succesvol te laten zijn; - Hoe vervullen de facilitaire dienstverleners deze rol; - Wat zijn de consequenties voor de afvalinzameling aan de achterzijde; - Wat is de financiële impact om de transitie van afval naar grondstof te maken.

Bij de inventarisatie naar welke afvalstoffen vrijkomen binnen de Rotterdam Ahoy zijn meerdere evenementen bezocht. Tijdens de bezoeken zijn alle plaatsen binnen de gebouwen en terreinen bezocht waar afval vrijkomt. Hierbij is een inventarisatie gemaakt van middelen die worden gebruikt voor inzameling, welke afvalstoffen komen vrij en worden gescheiden ingezameld, wat is de samenstelling van het restafval en welke werkwijze kennen Hago en de Gemeente Rotterdam.

1.1. Inventarisatie evenementen en interne organisatie Het Rotterdam Ahoy gebouw kent een diversiteit aan functies. De inventarisaties hebben plaatsgevonden bij zowel evenementen als bij de interne organisatie van Rotterdam Ahoy. De inventarisatie van evenementen heeft plaatsgevonden tijdens het ABN AMRO World Tennis Tournement (12 t/m 18 februari 2018), Kingdom of Cobra (16 maart 2018), het North Sea Jazz Festival (13 t/m 15 juli 2018) en vakbeurs Gastvrij Rotterdam (17 t/m 19 september, inclusief praktijk toetsing, zie bijlage 3).

1.1.2 Voorbereiding Met Hago is datum en tijdstip afgesproken voor meerdere bezoeken aan de verschillende evenementen. Tijdens de inventarisaties is steeds een medewerker van Hago aanspreekbaar geweest over de toegepaste werkwijze.

1.1.1 Doel van de inventarisatie Rotterdam Ahoy heeft de ambitie om tot commitment te komen met hogere duurzaamheidsprestaties tot gevolg. Het maken van de transitie van afval naar grondstof is hiervoor een middel. Verbetering van imago wordt hierbij als een belangrijke bijvangst gezien. Daarnaast is er de verwachting dat het op een duurzame wijze omgaan met afvalstoffen zal zorgen voor kostenbeheersing.

Met de inventarisatie moet antwoord gegeven worden op de vraag: “Wat is de best mogelijke wijze van afvalinzameling voor Rotterdam Ahoy?”.

1.1.3 Situatie tijdens inventarisatie Inzamelstructuur Voor de inzameling van restafval, papier/ karton, glas, hout en grof huishoudelijk afval beschikt het Rotterdam Ahoy over een ruim containerpark dat beschikbaar is gesteld door de gemeente Rotterdam. Het containerpark kent zowel rol- als perscontainers. Opvallend is dat er geen structuur is voor het plaatsen van containers, containers veelal, ongeacht voor welke afvalstof deze bestemd zijn, dezelfde kleur hebben, kapot en/of vuil zijn en in veel gevallen niet zijn toegesneden op het type afval waarvoor de container is bestemd (bijvoorbeeld

7

Interventarisatierapport

beter kan en zelfs beter moet.

Het is voor de toekomst van belang dat afvalscheiding zowel backstage als frontstage op dezelfde wijze gehanteerd/benaderd wordt.

een 1.100 liter container voor glas die na gebruik niet meer verrijdbaar is). De in de afvalbranche, maar ook landelijk gehanteerde kleurcodering wordt niet toegepast. Deze kleurcodering is: Restafval ■ Grijs Papier/karton ■ Blauw Glas ■ Geel Swill ■ Groen Kunststoffen ■ Oranje Hout ■ n.v.t.

Grof huishoudelijk afval ■ n.v.t.

1.3 Werkwijze Hago De afvalinzameling en reiniging gebeurt onder verantwoordelijkheid van Hago.

Bij evenementen wordt de volledige Hago organisatie betrokken bij de uitvoering en kan niet anders gesteld worden dat hierbij het enthousiasme groot is. Gelijktijdig moet gesteld worden dat de uitvoering weinig structuur kent, er goedwillende medewerkers actief zijn die onvoldoende aansturing kennen in de omgang met afval en ook geen enkele vorm van innovatie kent. Vrijwel de volledige afvalstroom wordt door Hago, ook daar waar afvalstoffen gescheiden zijn gehouden, als restafval aangeboden aan de inzameldienst.

Het ledigen van de containers gebeurt voor het overgrote deel op wisselde tijdstippen en veelal meerdere keren per dag/week en/of evenement.

Het is opmerkelijk dat ondanks het hebben van verschillende containers voor verschillende afvalstromen dat vrijwel de gehele afvalstroom als restafval wordt afgevoerd. Meest sprekend voorbeeld hierin is de perscontainer voor papier/karton die in het aangeleverde overzicht een aantal jaren geen enkele opbrengst kent en veelal ingezet wordt voor de inzameling van restafval, dit terwijl daar al twee perscontainers voor zijn, dus de noodzaak is er niet.

Evenementen kennen geen draaiboek voor het aspect afval. Daarnaast is het onderwerp m.b.t. schoonmaak zeer beperkt. Hierdoor is het voor medewerkers onduidelijk wat van hen verwacht wordt, onduidelijkheid wat er verwacht mag worden van facilitaire dienstverleners en is er geen afstemming in werkzaamheden. Tevens ontbreekt het aan prestatie afspraken en zijn er geen doelstellingen geformuleerd.

1.4 Werkwijze Gemeente Rotterdam De Gemeente Rotterdam plaatst de gevraagde containers (veel zijn er vuil) en leegt op het gevraagde moment. De werkwijze van de Gemeente Rotterdam kent in hoge mate de kenmerken van een uitvoeringsorganisatie.

Als de klant het zo wil dan doen we dat is de werkwijze zonder hierbij de vraag te stellen of dit ook het beste voor de klant is. De Gemeente Rotterdam stelt zich niet innovatief en vernieuwend op in de uitvoering van de werkzaamheden voor Rotterdam Ahoy. Dit is op zich opmerkelijk te noemen omdat de tekst op de website van de Gemeente Rotterdam anders doet vermoeden:

1.2 Bezoekers, exploitanten en medewerkers Tijdens de inventarisaties is met meerdere bezoekers, exploitanten en medewerkers gesproken. Centrale vraag tijdens deze gesprekken is geweest hoe zij de inzameling van afvalstoffen ervaren. Unaniem zijn de gesproken personen van mening dat de huidige wijze van inzameling geen structuur kent, niet aangeeft wat de verwachting is en het niet aansluit op de gewenste wijze van omgang met afvalstoffen.

Veelal is daarbij de verbazing uitgesproken dat het gaat zoals het gaat. Backstage wordt er soms gelegenheid geboden om afval te scheiden en aan de bezoekerskant is tijdens de inventarisatie gebleken dat die mogelijkheid niet geboden wordt. Bijna iedereen is van mening dat het

Rotterdam Circulair Afval bestaat eigenlijk maar voor een klein deel uit echt afval. Van het meeste afval kunnen weer nieuwe grondstoffen gemaakt worden. Zo besparen we schaarse grondstoffen en energie.

In Rotterdam willen we dat afval op den duur niet meer bestaat. Dat doen we onder andere door afval goed te scheiden. Maar er is nog zoveel meer. Samen moeten we minder afval produceren, spullen hergebruiken en recyclen. (bron website gemeente Rotterdam)

8

Van afval naar grondstof

1.6 Samenvatting inventarisatie

De afvalstroom Swill wordt ingezameld door de firma Meertens. Ook hierbij is het ontbreken van iedere vorm van structuur het meest opmerkelijke.

Binnen het Rotterdam Ahoy komen rondom evenementen (zeer) grote hoeveelheden afval vrij. Organisch afval, plastics en karton zijn hierbij veruit de meest voorkomende stromen.

Zonder dat er een duidelijke structuur voor inzameling aanwezig is wordt het afval veelal gescheiden aangeboden. De ingezamelde afvalstromen worden vrijwel volledig als restafval afgevoerd. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn het ontbreken van structuur, ongeschikte inzamelmiddelen, geen aansturing van medewerkers en exploitanten en geen eigenaarschap. Het ontbreken van een draaiboek voor het aspect afval en schoonmaak is opmerkelijk zo ook het ontbreken van eigenaarschap. Gesproken bezoekers, exploitanten en medewerkers zien een andere omgang met afvalstoffen als wenselijk en zien het ontbreken van relevante informatie (communicatie) en structuur als grootste knelpunt.

De werkwijze van zowel Hago als van Gemeente Rotterdam sluit onvoldoende aan op de wijze waarop momenteel het afval binnen Rotterdam Ahoy wordt ingezameld. Hierdoor ontstaat er verspilling van grondstoffen en geld en is er richting exploitant een gebrekkige dienstverlening. (Bovenstaande exclusief Gastvrij Rotterdam).

1.5 Kantoor omgeving De kantooromgeving van Rotterdam Ahoy heeft 3 verdiepingen. Op de 2e verdieping bevindt zich het restaurant.

In de kantoren wordt papier/karton van het restafval gescheiden. Ieder bureau heeft een aparte prullenbak voor restafval en een aparte bak voor papier. Er bestaat geen uniformiteit in inzamelmiddelen. In de pantry staat 1 prullenbak voor restafval en in het restaurant wordt ook geen afval gescheiden. Op de 3e verdieping, in de kopieerruimte, is een papier versnipperaar aanwezig en op de gang staan 240 liter containers voor vertrouwelijk papier. Wat hierbij opvalt is dat deze niet aanwezig zijn op de 1e en 2e verdieping.

Wat opvalt is dat er verschillende bekertjes gebruikt worden. Kartonnen bekertjes (2 maten) voor koffie en thee en plastic bekers voor water.

Om een stap te maken in de richting van een afvalvrij kantoor is het raadzaam om de huidige afval en papier bakjes te vervangen voor een unit, waarin meerdere grondstoffen gescheiden kunnen worden. Denk hierbij aan restafval, plastic, papier en bekers.

GFT zou een optie kunnen zijn, maar dat is afhankelijk van de hoeveelheid die vrijkomt in de kantooromgeving. De units kunnen op een centraal punt, in de kantooromgeving, geplaatst worden. Voor de afvalinzameling in de pantry is het advies om gebruik te maken van een unit met de mogelijkheid tot het scheiden van restafval, plastic, bekers en eventueel GFT. Papier komt hier nauwelijks vrij. Het voordeel van het gebruik van units is dat de schoonmaak minder tijd kwijt is aan het ledigen van alle prullenbakjes. Daarnaast kunnen er kosten bespaard worden door het verbruik van afvalzakjes te verminderen.

“

Gemeente Rotterdam

In Rotterdam willen we dat afval op den duur niet meer bestaat

Returnity biedt voor de inzameling van koffiebekers een uniek concept. Hiervoor zal een apart voorstel gemaakt worden.

9

2

Transitie van afval naar grondstof 2.2 Grondstoffen

Voor de realisatie van de transitie van afval naar grondstof moeten hele concrete keuzes gemaakt worden. Keuzes die een evenwicht moeten geven in de verspilling van Grondstof, besteding van Geld en Gemak voor de gebruiker (zowel bezoeker, exploitant als medewerkers).

De afvalstromen die vanaf dit hoofdstuk worden aangeduid als grondstoffen binnen Rotterdam Ahoy zijn op basis van de inventarisatie onder te verdelen in een 8-tal hoofdstromen: -

2.1 Een evenwichtige balans De mogelijk toekomstige wijze van afvalinzameling binnen Rotterdam Ahoy moet een evenwichtige balans kennen in de aspecten Grondstof, Geld en Gemak (de 3G’s). Voor Grondstof gaat het hierbij om het tegengaan van verlies aan grondstoffen. Dit door een maximale inzet op het voorkomen van afval, waar afval ontstaat moeten dit zoveel als mogelijk recyclebare afvalstromen zijn en gelijktijdig moet het aandeel restafval tot een minimum beperkt worden. Het aspect Geld maakt inzichtelijk wat de keuzes die gemaakt worden in financiële zin betekenen. Gemak stelt de bezoeker, exploitant en medewerker centraal.

Een heldere, eenduidige en gebruiksvriendelijke manier van afvalinzameling moet bezoekers, exploitanten en medewerkers aanzetten (verleiden) tot de gewenste wijze van omgang met afvalstoffen. Met het toepassen van de 3G’s zal het aandeel en de samenstelling van het restafval een bewuste keuze worden. Deze keuze kan ook aan bezoekers, exploitanten en medewerkers transparant gemaakt worden.

Papier/karton Kunststoffen Drankenbekers Organisch Glas Hout Grof huishoudelijk/Bouw & Sloop Restafval

In de verdere uitwerking van deze paragraaf wordt de wenselijkheid van een gescheiden inzameling van deze hoofdstromen door toepassing van de 3G’s toegelicht.

Inzameling papier/karton Het apart inzamelen van papier/karton is van alle jaren. De economische waarden in zowel recycling als kosten werd al vroeg ingezien. Inzameling van papier/karton zorgt voor behoud van grondstoffen, bespaart geld en is op een redelijk eenvoudige wijze te faciliteren.

Ook binnen Rotterdam Ahoy wordt het papier/ karton (deels) apart gehouden door bezoekers, exploitanten en medewerkers.

Voor het resultaat van inzameling is een goede verbetering realiseerbaar op alle gebieden van de 3G’s. Vanuit het gedrag van bezoekers, exploitanten, medewerkers en schoonmaakdienst is duidelijk waarneembaar dat het gescheiden houden van papier/karton volledig is ingeburgerd. Door het ontbreken van instructie, juiste inzamelmiddelen inclusief structuur en eigenaarschap gaat vrijwel de volledige stroom van gescheiden gehouden

Geld

Grondstof

Gemak

11

Interventarisatierapport

papier karton als restafval de deur uit. Het verlies aan papier en karton is de uitkomst van een structuur die niet aansluit op werkprocessen en gebruik door bezoekers. Het is de gebrekkige en/of onduidelijke structuur in combinatie met een ‘afwezige’ inzameldienst van de Gemeente Rotterdam die tot gevolg heeft dat vrijwel de volledige stroom aan papier en karton in het restafval verdwijnt (zie jaarlijkse opbrengst papier/karton perscontainer!).

Op basis van waarneming tijdens de inventarisaties wordt geschat (laag) dat in gewicht circa 15% van het restafval uit papier/ karton bestaat. In volume is dit vele malen meer.

Aanbevelingen / praktische oplossingen inzameling papier/ karton: 1. Zorg voor een uniforme, duidelijke en gebruiksvriendelijke structuur.

- Gebruik altijd blauwe afvalbakken en containers voor de inzameling van papier/karton. Als dit afwijkt van bv front- en backstage zal het scheidingspercentage uiteindelijk lager zijn omdat er geen duidelijkheid is.

- Gebruik altijd de juiste signing op de inzamelmiddelen en overige communicatie.

- De huidige pers voor papier/karton is eigenlijk niet geschikt voor deze grondstof (heeft geen vertanding).

Hierdoor kan niet de maximale capaciteit van verdichting bereikt worden.

Eventueel in de toekomst bij de juiste perscontainer kleur aanpassen (blauw).

2. Maak de gekozen structuur onderdeel van de afspraak (ongeacht met wie).

- Zorg voor een juiste briefing over hoe om te gaan met afval in Ahoy (intern en extern).

- Leg afspraken vast in een overeenkomt/afvalplan, ongeacht met wie, maar benoem daarbij wel de verantwoordelijkheid en de doelstellingen in de keten.

3. Maak voor de inzameling van oud papier/ karton gebruik van specialisten in de markt.

- De inzameling van papier/karton behoort niet tot de corebusiness van Roteb. De Roteb treedt slechts op als tussenpersoon. In de praktijk brengt dit soms ongewenste situaties met zich mee (bij weekend ledigingen mengt Roteb papier/karton op met restafval).

Rotterdam Ahoy zou rechtstreeks gebruik moeten maken van een marktpartij die in staat is 7 dagen per week papier/ karton in te zamelen/verwerken. Dit zou mogelijk ook nog kunnen bijdragen aan hogere opbrengsten voor papier/karton.

Door het bieden van een goede structuur in combinatie met een gerichte voorlichting zal de inzameling van papier/karton een impuls krijgen met een gelijktijdige evenredige afname van de hoeveelheid restafval. Bij de stimulering van een betere scheiding van papier worden de aspecten Grondstof, Geld en Gemak volledig benut en is er sprake van een positief effect op het imago van de organisatie.

12

Van afval naar grondstof

Inzameling kunststoffen (plastic) Met de huidige structuur worden kunststoffen niet gescheiden ingezameld. Vanuit het aspect Grondstof is een aparte inzameling van kunststoffen wenselijk.

Hiermee wordt een fossiele Grondstof (olie) behouden. De inzameling kan laagdrempelig (Gemak) worden ingericht.

Ook hier is het door het ontbreken van instructie, juiste inzamelmiddelen inclusief structuur en eigenaarschap in combinatie met een ‘afwezige’ inzameldienst dat de volledige stroom van kunststoffen als restafval de deur uit gaat. Op basis van waarneming tijdens de inventarisatie wordt geschat dat in gewicht circa 15% van het restafval uit kunststoffen bestaat.

Evenals bij papier/karton is dit in volume vele malen meer.

Met het gescheiden inzamelen van kunststoffen laat Rotterdam Ahoy echter heel nadrukkelijk aan haar omgeving zien dat er belang wordt gehecht aan een duurzame wijze van afvalinzameling. Met het gescheiden houden van kunststoffen wordt ook aangesloten op een wijze van afval aanbieden die de meeste bezoekers van evenementen al gewend zijn vanuit de thuissituatie.

Aanbevelingen / praktische oplossingen inzameling kunststoffen: 1. Bij de inzameling van kunststoffen is het van belang dat er per evenement bekeken wordt welke soorten kunststoffen er vrijkomen. Denk hierbij aan folie en/of harde kunststoffen tijdens de op- en afbouw of disposables (bekers, flesjes, bakjes enz.) tijdens het evenement. Op basis van deze uitkomsten dient een gedetailleerd inzamel plan gemaakt te worden.

2. Gebruik voor de inzameling van kunststoffen wel altijd passende inzamelmiddelen zoals; foliezak + houder voor folie en oranje afvalbakken en containers voor disposables en kunststof verpakkingen.

3. De signing voor kunststoffen dient per soort kunststof bepaald te worden.

4. Zorg dat kunststof zowel backstage als frontstage ingezameld worden en dat deze grondstof ook aan de achterkant gescheiden afgevoerd wordt.

5. Maak de gekozen structuur onderdeel van de afspraak (ongeacht met wie).

- Zorg voor een juiste briefing over hoe om te gaan met afval in Ahoy (intern en extern).

- Leg afspraken vast in een overeenkomt/afvalplan, ongeacht met wie, maar benoem daarbij wel de verantwoordelijkheid en de doelstellingen in de keten.

13

Interventarisatierapport

Inzameling drankenbekers

invloed op de gezondheid van zeedieren en daarmee op het hele ecosysteem.

Volgens de Plastic Soup Foundation wordt op dit moment jaarlijks 311 miljoen ton nieuw plastic gemaakt. Ongeveer de helft is voor eenmalig gebruik en wordt direct weggegooid.

De meeste plastics zijn niet afbreekbaar. De hoeveelheid plastic afval in de wereld groeit dus in ontstellend tempo. Verwacht wordt dat de plasticproductie de komende jaren nog enorm zal toenemen, doordat de wereldbevolking en economie steeds verder groeien.

Per jaar komt meer dan 5 miljoen ton plastic afval in zee terecht . Dit kost elk jaar miljoenen dieren het leven: vissen, vogels, schildpadden, zeehonden, walvissen en dolfijnen.

Het plastic dat in de zeeĂŤn terechtkomt, verteert niet. Het valt alleen uit elkaar in steeds kleinere stukjes, die ook nog eens steeds giftiger worden.

Door al die kleine deeltjes plastic in het water, veranderen de oceanen in een plastic soep.

Doordat de stukjes plastic in vervuild water liggen, worden ze steeds giftiger. Zeedieren zien ze aan voor voedsel, wat ze vaak met de dood moeten bekopen. Ze raken vergiftigd of stikken in een plastic voorwerp. De dieren bovenaan de voedselketen, zoals haaien, orka’s en ijsberen, krijgen erg veel gif binnen doordat hun prooidieren giftig plastic eten. De gigantische hoeveelheden plastic in zee hebben een enorme

Vanuit de Pastic Soup problematiek vindt er een wereldwijde lobby plaats om de hoeveelheid verpakkingsplastics terug te dringen en meer grip te krijgen, door toepassing van bijvoorbeeld statiegeld, op vrijkomende afval plastics. De wereld van evenementen onderkend de noodzaak van het terugdringen van de hoeveelheid plastics en neemt hiertoe initiatieven.

Rotterdam Ahoy kan met het gebruik van vele honderdduizenden plastic wegwerpbekers en overige plastic disposables het verschil maken.

Naast het terugdringen van een grote risicovolle afvalstroom kan Rotterdam Ahoy als sterk aan de gemeente Rotterdam gelieerde organisatie een overduidelijk signaal afgeven in hoe er omgegaan moet worden met afvalstromen en in het voorkomen van afval. Opties die Rotterdam Ahoy kan overwegen en verplicht kan stellen aan exploitanten zijn bijvoorbeeld: - Single use cups vervangen door hardcups met statiegeld systeem; - Keuze in soort plastic beker en de recyclebaarheid daarvan; - Geen plastic deksel op warme dranken bekers; - Alternatief voor bijvoorbeeld plastic rietjes en wegwerp bestek en borden; - enz.

Grolsch pakt plastic rotzooi op festivals aan: einde wegwerpbeker Grolsch wil af van de plastic wegwerpbekers op haar festivals. De bierbrouwer start daarom dit jaar een proef op acht tot tien festivals met herbruikbare (statiegeld)bekers.

In 2020 moeten alle plastic wegwerpbekers van de Grolsch-feesten verdwenen zijn.

De Twentse bierbrouwer zegt een bijdrage te willen leveren aan het reduceren van de hoeveelheid plastic afval, een schoner festivalterrein en het verbeteren van de festival-ervaring van de bezoeker. 99 procent van de plastic festivalbekers wordt momenteel niet gerecycled.

Grolsch loopt met de proef vooruit op politieke maatregelen. Zo heeft de Europese Unie een verbod voorgesteld om het gebruik van singleuse plastics verder te reduceren en is ook het kabinet ermee bezig.

Meer festivals proberen een plastic rotzooi op hun terrein te voorkomen. Zo maakte Amsterdam Open Air dit jaar ook al gebruik van herbruikbare statiegeldbekers.

Bron: Algemeen Dagblad d.d. 24 juli 2018

Ongeacht de keuze die Rotterdam Ahoy maakt in het gebruik van disposables is het sluiten van de keten van ontdoener tot en met verwerker een voorwaarde om de milieubelasting die de huidige structuur kent terug te dringen.

Note: Bovenstaande begeeft zich wel in een snel veranderende markt. Het volgen van de marktontwikkelingen is daarbij van belang. Er is al veel onderzoek gedaan naar passende beker systemen en hoe deze bij een evenement of locatie te implementeren. Returnity beschikt over de kennis over dit onderwerp en kan Ahoy hierbij optimaal ondersteunen in het maken van de juiste afweging en keuzes.

14

Van afval naar grondstof

Inzameling organisch afval (Swill)

Het gescheiden inzamelen van Swill vraagt aan de achterzijde van het proces om specifieke Swill containers. Ter voorkoming van overlast moeten deze containers met een hoge frequentie worden opgehaald. Swill containers worden niet geleegd maar gewisseld. Door het wisselsysteem is een maximale vullinggraad in het kader van kostenbeheersing wenselijk.

Bij het beschikbaar stellen van Swill containers aan exploitanten moet hiermee in capaciteit rekening gehouden worden. In de gehouden inventarisaties is vastgesteld dat door exploitanten op dit moment reeds Swill wordt ingezameld. Geconstateerd is echter dat de inzameling van Swill een vrijblijvend karakter kent, er geen structuur is, er in een aantal gevallen niet Swill containers worden gebruikt en hierdoor het Swill als restafval wordt afgevoerd en er geen communicatie is over de inzameling.

Organisch afval dat vrijkomt binnen een bedrijfsomgeving wordt Swill genoemd. Binnen Rotterdam Ahoy komt swill vrij bij de bereiding van etenswaren door verschillende exploitanten. De samenstelling van Swill, binnen een bedrijfsomgeving, bestaat o.a. uit groente, fruit, brood, koffiedrab, theezakjes, etenswaren, bloemen etc.

Organisch afval kent een uitstekende toepassing waardoor er sprake is van behoud van Grondstof. Afhankelijk van de toegepaste technologie ontstaat uit de verwerking van organisch afval biogas, compost of wordt het ingezet in de voedselketen van dieren.

Samengevat kan gesteld worden dat het apart inzamelen van organisch afval zorgt voor behoud van Grondstof, maar binnen de werkomgeving van medewerkers en afkomstig van bezoekers een disbalans kent in Geld en Gemak. Inzameling bij en door exploitanten is relatief eenvoudig door te voeren en zorgt voor een juist evenwicht in de 3G’s.

De hoeveelheid Swill die vrijkomt binnen de werkomgeving van medewerkers en afkomstig van bezoekers is beperkt. Voor een eventuele inzameling moeten een goede structuur van inzamelmiddelen zijn. Dit vraagt om een relatief hoge investering en ruimtebeslag in relatie tot de hoeveelheid organisch afval die wordt ingezameld. De G van Geld kent hierdoor een hoge belasting.

Door het hygiëne aspect is het risico op overlast door stank en/of ongedierte groot. Hier ontstaat een disbalans in de G van Gemak. Het in een hoge frequentie legen en schoonmaken van de afvalbakken kan de overlast verminderen maar niet uitsluiten. Bij deze maatregel wordt een beroep gedaan op de G van Geld. Op basis van Gemak en Geld wordt daarom geadviseerd om geen organisch afval in te zamelen in de werkomgeving van medewerkers en/of afkomstig van bezoekers.

Geheel anders is de situatie van vrijkomend Swill van exploitanten en de eigen catering van Rotterdam Ahoy. Het zijn veelal grote en al aan de bron gescheiden hoeveelheden die aan Swill vrijkomen. Door de grote hoeveelheden die vrijkomen wordt geadviseerd om Swill van exploitanten en de eigen catering gescheiden te houden. Kosten voor aanschaf of huur van inzamelmiddelen worden gecompenseerd door lagere verwerkingskosten voor Swill in vergelijk met restafval. In de tripartite van 3G’s bestaat hierbij een volledige balans.

15

Interventarisatierapport

Inzameling glas Aanbevelingen / praktische oplossingen inzameling organisch afval (Swill):

Een grote grondstofstroom binnen Rotterdam Ahoy is glas. Het glas komt volledig vrij bij eigen horeca en exploitanten.

Glas kan oneindig vaak opnieuw worden gebruikt zonder dat er kwaliteitsverlies optreedt tijdens het recyclen. Met het apart inzamelen van glas komen dan ook de G’s voor Grondstof en Geld volledig tot uiting. Een succesvolle inzameling wordt bepaald door de ontdoeners van glas op een goede manier te faciliteren, kortom de mate van Gemak. Binnen Rotterdam Ahoy worden de exploitanten onvoldoende gefaciliteerd.

Het ontbreekt aan structuur, zijn meerdere niet altijd herkenbare, als tussenopslag dienende containers, in gebruik. Zowel voor de exploitant als voor de schoonmaakdienst is het onvoldoende duidelijk wat de verwachting is.

De uitkomst hiervan is dat een gedeelte van het glas uiteindelijk in het restafval terecht komt.

Bij de gebruikers bestaat onvrede over de kwaliteit en type van de containers die normaal gesproken door Gemeente Rotterdam beschikbaar worden gesteld (containers zijn niet schoon en hygienisch). Zij ondervinden overlast door stank en fruitvliegjes. Daarnaast zijn er containers in gebruik die een dusdanige afmeting kennen (660 en 1100 liter) dat zij na vulling niet meer verrijdbaar zijn en hierdoor als restafval worden afgevoerd. Ook de juiste kleurcodering (geel) en bestickering ontbreken.

1. Zorg voor een uniforme, duidelijke en gebruiksvriendelijke structuur. Structuur beslaat de hele keten van ontstaan tot en met inzameling. Maak het verleiden van exploitanten tot uitgangspunt om op de gewenste manier met de grondstof Swill om te gaan; - zorg voor schone en frisse containers of inzamelmiddelen (kleur groen) - biedt voldoende capaciteit aan, zodat al het Swill afval apart gehouden kan worden.

- zorg bij meerdaagse evenementen dat de Swill containers dagelijks gewisseld worden.

- zorg voor duidelijke signing per container 2. Maak de gekozen structuur onderdeel van de afspraak (ongeacht met wie).

- Zorg voor een juiste briefing over hoe om te gaan met afval in Ahoy (intern en extern).

- Leg afspraken vast in een overeenkomt/afvalplan, ongeacht met wie, maar benoem daarbij wel de verantwoordelijkheid en de doelstellingen in de keten.

3. Bij Rotterdam Ahoy wordt Swill ingezameld, echter door het ontbreken van een structurele werkwijze is de inzameling van Swill nog niet optimaal. Per evenement kan er door middel van een juiste werkwijze en structuur zeker meer Swill ingezameld worden dan op het moment het geval is. Het is de moeite waard om te onderzoeken of de huidige manier van Swill inzameling nog wel passend is voor Ahoy. Er zijn inmiddels diverse methoden die het mogelijk maken om Swill op locatie te composteren. Bij deze methode is het ook nog eens interessant om het gebruik van disposables (soort) onder de loep te nemen, aangezien deze eventueel samen verwerkt kunnen worden met het Swill. Dit vraagt om investeringen, waarbij er nader onderzoek dient plaats te vinden naar de haalbaarheid en het terugverdien model.

Aanbevelingen / praktische oplossingen inzameling glas: 1. Om de inzameling van glas te optimaliseren is het noodzakelijk om gebruik te maken van 240 liter containers (kleur geel met juiste signing). Dit formaat is handzamer en kan makkelijker gewisseld worden indien een container vol is. Met het gebruik van een mobiele kantelaar kunnen de containers geleegd worden in een verzamelcontainer, die pas gewisseld wordt als deze vol is.

16

Van afval naar grondstof

Inzameling hout Aanbevelingen / praktische oplossingen inzameling hout:

Tijdens de opbouw van een evenement of beurs wordt veel hout gebruikt.

Hout wordt gebruikt voor decor, stands en eventuele overige afwerking. Tijdens de afbouw wordt dit soms goed herbruikbare hout achtergelaten door standbouwers. Hout is een waardevolle grondstof die zich voor vele doeleinden leent tot hergebruik.

1. Tijdens de op- en afbouw ook inzamelmiddelen speciaal voor hout neerzetten (in de recycle stations of op de vloer, locatie afhankelijk van evenement of beurs).

2. Het verslepen van hout van een locatie naar de 40m3 container kost Hago veel tijd en moeite (het zijn vaak grote stukken).

Als vooraf goed geïnventariseerd wordt op welke locaties er veel hout vrij kan komen, is het gebruik van een kleinere afzetcontainer (6, 10 of 20m3) dichter bij die locatie veel efficiënter en effectiever.

Daarnaast is er bij het gebruik van kleinere/ lagere containers meer controle op vervuiling.

3. Vooraf inventariseren of er A en/of B Hout vrijkomt en in welke hoeveelheden.

Afhankelijk van de hoeveelheden kan de keuze gemaakt worden om A en B Hout als separate stroom af te voeren of de keuze te maken om ze samen te voegen en als B Hout af te laten voeren. De uiteindelijke keuzes bepalen de verwerkingskosten.

Hout is op te splitsen in 2 categorieën, namelijk A en B Hout.

- A Hout: betreft de hoogste kwaliteit houtafval: onbehandeld, ongelakt en niet geïmpregneerd (zuiver hout). Deze categorie kan onder andere ingezet worden als grondstof voor de productie van bijvoorbeeld spaanplaat en pallets.

- B Hout: deze categorie betreft hoofdzakelijk gelijmde houtsoorten, al dan niet geverfd.

In tegenstelling tot A Hout is B Hout slechts te gebruiken voor het opwekken van groene energie.

De verwerkingskosten voor het afvoeren van A Hout zijn lager dan die van B Hout (soms meer dan 50%). Beide houtsoorten, ook al zouden deze vermengd worden, altijd goedkoper dan de verwerkingskosten voor grof huishoudelijk afval. Het gescheiden houden van hout (A en B apart of samen) loont dus.

Hout wordt door Hago op dit moment zo goed als mogelijk gescheiden ingezameld in een 40m3 container. Hierbij wordt tot nu toe geen onderscheid gemaakt tussen A en B hout. In de praktijk komt het voor dat er ook andere zaken, zoals grof huishoudelijk afval of Bouw & Sloop afval in de container gaat. Hierdoor kan de container niet meer als separate hout container afgevoerd worden en zal deze altijd voor een duurder tarief verwerkt worden (grof huishoudelijk of Bouw & Sloop afval).

17

Interventarisatierapport

Inzameling restafval Restafval wordt verbrand met terugwinning van energie. Restafval wordt om deze reden gezien als verspilling van Grondstof en Geld. Verbranding van afval staat daarom ook laag in de afvalhiĂŤrarchie. Vanuit de balans in Grondstof, Geld en Gemak ontdoen organisaties zich toch van restafval. Voor Grondstof gaat het hierbij veelal om kwaliteitseisen die gesteld worden aan recyclebare stromen (bijvoorbeeld eenmalig papier, zoals zakdoekjes). Het aspect Geld is veelal de uitkomst van enerzijds de hoeveelheid van een recyclebare afvalstroom die vrijkomt en anderzijds de hoogte van logistieke inzamelkosten. Bij Gemak is het de impact die een gescheiden inzameling van een recyclebare stroom heeft op gebruikers (bijvoorbeeld organisch afval binnen een kantooromgeving) die ervoor zorgt dat de keuze wordt gemaakt voor restafval.

Bij de keuzes die gemaakt worden is het van belang dat er allereerst een goede analyse is gemaakt van alle vrijkomende afvalstoffen. Een analyse op basis van de 3G’s. Door het maken van deze analyse wordt restafval een bewuste en gefundeerde keuze van de organisatie.

Als de eerder genoemde afstromen worden omgezet naar Grondstoffen staat een ding op zeker vast, de hoeveelheid restafval zal beduidend afnemen.

Inzameling grof huishoudelijk en/of Bouw & Sloop Grof huishoudelijk afval is de verzamelnaam voor bijvoorbeeld meubilair wat achtergelaten is bij beurzen, denk hierbij aan stoelen, tafels en kasten.

De Roteb gebruikt deze naam omdat het huishoudelijk gelijkend is, maar voor overige inzamelaars in de markt betreft het hier grof bedrijfsafval of Bouw & Sloop afval.

Onder Bouw & Sloop verstaat men een gemengde stroom die vrijkomt bij bouw, renovatie- en sloopwerkzaamheden, denk hierbij aan metaal, kleine stukjes B Hout, harde plastics en puin.

Dit zijn stromen die niet structureel bij ieder evenement of beurs vrijkomen en hoeven daardoor niet altijd direct afgevoerd te worden.

Het zijn goed recyclebare stromen waardoor het verwerkingstarief lager ligt dan restafval.

Aanbevelingen / praktische oplossingen inzameling Grof huishoudelijk/Bouw & Sloop: 1. Er wordt nu gebruik gemaakt van een 40m3 container (die eigenlijk bedoeld is voor hout) waar ook grof huishoudelijke en/of Bouw & Sloop gerelateerde dingen ingaan.

De grote van deze container nodigt snel uit om er ook grof materiaal in te doen waardoor er bij transport veel lucht in de container zit. Het plaatsen van een 20m3 container (alleen voor Hout) is daarom aan te bevelen, omdat deze beter te laden is en eventuele afwijking eerder gesignaleerd kunnen worden.

2. Plaats voor Bouw & Sloop afval een 6 of 10m3 afzetcontainer.

3. Zorg voor duidelijke signing op de containers aangezien deze stromen geen kleurcodering hebben.

18

Van afval naar grondstof

2.3 Bezoekers, exploitanten en medewerkers

Aanbevelingen / praktische oplossingen inzameling restafval

Tijdens de inventarisaties is met meerdere bezoekers, exploitanten en medewerkers gesproken. Unaniem is hierbij naar voren gekomen dat de huidige inzameling van afvalstoffen als onduidelijk en te beperkt wordt ervaren. Het op een andere wijze omgaan met afvalstoffen wordt als noodzakelijk gezien.

Tijdens de inventarisaties is positief gereageerd op het onderwerp afval en een mogelijke andere wijze van inzameling.

De bereidheid en wens van alle betrokkenen om op een ander wijze met afvalstoffen om te gaan kan/moet worden geconcretiseerd door het bieden van een passende inzamelstructuur binnen de totale keten van ontdoener tot en met verwerker van afvalstoffen.

1. Laat restafval een keuze zijn op basis van de 3G’s; 2. Restafval wordt nu ingezameld in 1100 liter containers welke in 2 perscontainers geleegd worden (de perscontainer voor papier wordt overigens ook gebruikt voor restafval). Uit de cijfers van afgelopen jaren blijkt dat er onvoldoende gebruik gemaakt wordt van de volmelding. Dat wil zeggen; de perscontainers worden regelmatig eerder geleegd. De maximale capaciteit wordt niet gebruikt waardoor dit veel extra transporten met zich mee brengt en hierbij ook extra kosten.

3. Het is raadzaam om te onderzoeken of het gebruik van 3 perscontainers nog wel de beste oplossing is voor de inzameling van restafval. Bij bepaalde evenementen zouden de 1100 liter containers prima geleegd kunnen worden door een kraakperswagen (vuilniswagen). Hiermee is er een betere scheiding aan de bron (de plek waar het afval vrijkomt, papier/karton kan ook op deze manier ingezameld worden) en daarnaast scheelt dit erg veel handling voor de schoonmaak (containers iedere keer naar pers brengen).

Aanbevelingen / praktische oplossingen bezoekers, exploitanten en medewerkers: 1. Stel een draaiboek/afvalplan op per evenement voor het aspect afval en zorg voor een goede briefing; 2. Communiceer richting bezoekers, exploitanten en medewerkers over hoe om te gaan met afval.

3. Besteed extra aandacht aan het informeren van exploitanten 4. Biedt goede mogelijkheden en faciliteer voldoende.

2.4 Structuur inzamelmiddelen De inzamelcontainers die gebruikt worden zijn een middel in het realiseren van doelstellingen die Rotterdam Ahoy kent in de omgang met grondstoffen. Voor Rotterdam Ahoy betekent dit dat het aandeel restafval tot een geaccepteerd minimum wordt beperkt. Het restafval is hierbij gewogen op basis van de 3G’s. Een weging die incidenteel tot gevolg heeft dat een grondstof toch als restafval wordt ingezameld en verwerkt.

In de structuur die wordt aangereikt is het van belang dat alle betrokkenen worden verleid om

19

op de gewenste wijze met grondstoffen om te gaan. Concreet betekent dit maximaal faciliteren voor grondstoffen en beperkt faciliteren voor restafval.

Voor alle betrokkenen moet er herkenbaarheid zijn in hoe er met afval wordt omgegaan.

Rotterdam Ahoy vindt het ‘normaal’ dat je plezier kunt hebben op een schone en opgeruimde evenementen omgeving. Hiervoor moeten alle betrokkenen op een passende wijze gefaciliteerd worden. De wijze waarop gefaciliteerd wordt moet een prikkelende werking hebben om op de gewenste wijze met afvalstoffen om te gaan.

2.5 Schoonmaakdienst (Hago) De schoonmaakdienst vervult een cruciale rol in het gehele proces van grondstofinzameling.

Zij zijn de verbinding tussen ontdoener en inzameldienst. Vanuit hun positie zijn zij de ogen en oren van de organisatie. Het is de schoonmaakdienst die als eerste ziet of de betrokkenen op de gewenste manier met grondstoffen omgaat. Zij zorgen voor een juiste wijze van aanbieden aan de afvalinzamelaar en zien of de afvalinzamelaar op de gewenste manier de grondstoffen inzamelt. Daarnaast is het de schoonmaakdienst die een continue communicatielijn heeft met alle actoren in het proces.

Maar: Grondstofeilanden communiceren niet zelf!

Een inzamelstructuur vraagt om een intensieve begeleiding. Communicatie, bepaling van locaties voor inzamelmiddelen, monitoren van gebruik, instructies aan exploitanten en facilitaire dienstverleners etc. zijn onderwerpen die om veel aandacht vragen. Het opstellen van richtlijnen waaraan een draaiboek voor afval tenminste aan moet voldoen wordt daarom geadviseerd.

Het is een lijnverantwoordelijkheid in de wijze waarop de betrokkenen van Rotterdam Ahoy omgaan met afvalstoffen. Het is de schoonmaakdienst die hierin een signalerende functie moet krijgen. Het aanleggen van een logboek per evenement wordt hiervoor aangeraden.

Aanbevelingen / praktische oplossingen structuur inzamelmiddelen

De inzamelaar stelt eisen aan de kwaliteit van aangeboden grondstoffen. Hierbij gaat het in het bijzonder om vervuiling door vermenging met andere grondstoffen. Bijvoorbeeld drankenbekers bij papier/karton. De aangeboden grondstof kan hierdoor worden afgekeurd en worden afgevoerd als restafval met verhoging van kosten tot gevolg. Geadviseerd wordt om de schoonmaakdienst verantwoordelijk te maken voor de kwaliteit van de aangeboden grondstoffen. Bij het legen van inzamelmiddelen moeten zij hiervoor een visuele inspectie uitvoeren op de kwaliteit van de grondstof. Bij een geconstateerde afwijking (vastleggen in logboek) moeten zij, de vervuiling verwijderen of de grondstof als restafval aanbieden aan de inzamelaar.

1. Stel richtlijnen en doelstellingen op voor een draaiboek aangaande afval en schoonmaak; 2. Laat de wijze van communicatie onderdeel zijn van het draaiboek.

20

Van afval naar grondstof

Rotterdam Ahoy ziet haar inzamelaar van grondstoffen als partner. Vanuit dit partnerschap mag een (meer) proactieve houding van de Gemeente Rotterdam geĂŤist worden. Deze houding moet zich o.a. uiten in het leveren van geschikte containers, up to date houden van het containerpark, inspelen op ontwikkelingen, verbetervoorstellen etc.

Aanbevelingen / praktische oplossingen schoonmaakdienst 1. Laat de schoonmaakdienst een logboek aanleggen waarin zij rapporteren over de inzameling van grondstoffen; 2. Maak de schoonmaakdienst (mede) verantwoordelijk voor de acceptatie van aangeboden grondstoffen aan de inzamelaar.

3. Geef de schoonmaakdienst een meer coĂśrdinerende en sturende rol in het proces rondom de inzameling van afvalstromen.

Aanbevelingen / praktische oplossingen inzameldienst 1. Zorg voor ruimte binnen de (contractuele) afspraken om waar dit wenselijk is, in te spelen op een snel veranderende omgeving; 2. Stel eisen aan het containerpark (kleur, type, inhoud) en leg dit vast; 3. Maak gebruik van specialisten voor de inzameling van grondstoffen; 4. Stel concrete eisen en doelstellingen aan partnerschap.

2.6 Inzameldienst (Gemeente Rotterdam) Voor het inzamelen van grondstoffen heeft Rotterdam Ahoy in de Gemeente Rotterdam haar partner. De wijze waarop grondstoffen worden ingezameld en verwerkt kent een hoge mate van dynamiek. Dit als gevolg van ontwikkelingen in verwerkingstechnieken en veranderende wet- en regelgeving. Het is voor Rotterdam Ahoy van belang dat zij naar wens en/of noodzaak kan inspelen op deze dynamiek.

Hiervoor is het van belang dat er binnen de (contractuele) afspraken voldoende ruimte wordt gecreĂŤerd voor aanpassingen in structuur.

Om op de juiste wijze met grondstoffen om te gaan moeten betrokkenen verleid worden. Onderdeel van deze verleiding zijn de inzamelmiddelen die geplaatst worden door de inzamelaar. Om te borgen dat er sprake is van verleiding moeten er eisen gesteld worden aan de beschikbare containers. Hierbij moet gedacht worden aan het periodiek reinigen van rolcontainers, gebruikmaking van voetpedalen voor het openen van de containers, containers zijn intact en waar mogelijk gebruik maken van kunststof containers.

De Gemeente Rotterdam kent geen specialisme in het inzamelen van grondstoffen. Zij maken hiervoor gebruik van derden partijen die wel gespecialiseerd zijn in een specifieke grondstof.

Geadviseerd wordt om vanuit economische overweging gebruik te maken van specialisten.

21

3

Financiën

Er is getracht op basis van de aangeleverde afgevoerde tonnages van de afgelopen 5 jaar (2013-2017) een eerste globale inschatting te maken waar mogelijke besparingen te realiseren zijn (zie bijlage 2).

In relatie tot financiën wordt wel reeds opgemerkt dat er vanuit de Rijksoverheid een ontmoedigingsbeleid wordt gevoerd in het laten ontstaan van restafval. Dit in de vorm van het toepassen van een afvalstoffenbelasting. In 2018 bedraagt de afvalstoffenbelasting € 13,21 per 1.000 kilogram afval. Op basis van het Regeerakkoord is de verwachting dat voor 2019 de afvalstoffenbelasting met ruim € 18,per ton zal stijgen waardoor het te verwachten totaal voor 2019 uit zal komen op € 31,39 per ton. (publicatie rijksoverheid september 2018) Het gaat bij de afvoer van afvalstromen/ grondstoffen niet alleen om de afgevoerde tonnages, maar ook om de handling (mensenhanden) die daarvoor nodig zijn. Om tot een goed financieel overzicht te komen zijn deze twee aspecten onlosmakelijk verbonden om tot de juiste keuzes te komen.

22

4

Compliance

Vanuit het Activiteitenbesluit Milieubeheer zijn bedrijven verplicht om vrijkomende afvalstoffen gescheiden te houden en op een zodanige wijze ter verwerking aan te bieden. Met de huidige werkwijze o.a. van papier/karton wordt binnen Rotterdam Ahoy niet voldaan aan de geldende regelgeving (Wet Milieubeheer).

23

5

Tot slot

In een sterk veranderende omgeving is afval al lang geen afval meer. Afval is niet meer het einde van een cyclus maar de start van een nieuw begin. Rotterdam Ahoy wil hierin haar verantwoordelijkheid nemen. Dit door de inrichting van een inzamelstructuur die is geënt op een verantwoorde keuze in restafval en grondstoffen. Dit op basis van de 3G’s die staan voor Grondstof, Geld en Gemak.

Rotterdam Ahoy heeft op de weg naar duurzaam grondstoffenbeheer voor een weloverwogen route gekozen. Er wordt door meerdere inventarisaties kennis en inzicht opgebouwd in beleving en behoefte van betrokkenen, in de wijze van omgang met afvalstromen, de mogelijkheden binnen de verschillende functies en de werkwijze van schoonmaak en afvalinzamelaar. Om invulling te geven aan bovenstaande heeft er een pilot plaats gevonden tijdens Gastvrij Rotterdam. Deze pilot is separaat aan dit rapport toegevoegd (zie bijlage 3).

Aanbevelingen en praktische oplossingen voor vervolgstappen 1. Om de inschattingen die gemaakt zijn te bekrachtigen zijn sorteeranalyses van perscontainer, grof huishoudelijk container en hout container gewenst; 2. Opstellen van (intern) communicatieplan om tot 1e stap van bewustwording te komen; 3. Stel partners van schoonmaak en inzameling in kennis van voorgenomen aanpak; 4. Stel voor nieuwe aanpak grondstoffencoördinator aan die zorgdraagt voor grondstoffenplan en toekenning van eigenaarschap; 5. Invoering nieuw containerpark of andere werkwijze op basis van beschikbare ruimte (toekomst) juiste kleurcodering en op basis van gemaakte keuzes.

Op basis van het verkregen inzicht kan de transitie van afval naar grondstof voor wat betreft de inzameling vanuit de evenementen omgeving worden gestart. Om succesvol te zijn in deze transitie moeten alle betrokkenen verleid worden. De pijlers van een succesvolle transitie begint met gerichte communicatie, de inzet van juiste middelen, het toepassen van een goede structuur, en binnen de inzameling naadloos op elkaar aansluitende factoren.

Returnity biedt hiervoor graag haar expertise aan om Rotterdam Ahoy te ondersteunen in het maken van keuzes die nodig zijn om tot duurzaam grondstoffenbeheer te komen. In de keuzes die hiervoor worden gemaakt zal er altijd een evenwichtige balans zijn in de 3G’s.

24

Van afval naar grondstof

Bijlage 1 Foto’s Onderstaande foto’s zijn een greep uit de ruim 600 foto’s die tijdens de inventarisaties gemaakt zijn.

Restafval of Swill?

Restafval, restafval, restafval en Swill?

Rood voor papier of restafval?

25

Groen voor papier of restafval?

Maar uiteindelijk gaat alles bij elkaar

26

Diverse methoden voor glas inzameling, waarbij niet zeker is dat het glas altijd apart wordt ingezameld.

27

De bereidheid om grondstoffen te scheiden en/of apart te houden is er!

Swill + frituurvet = niet toegestaan

Swill container gebruikt als restafval container

28

Swill container vol met maden

Bijlage 2 Financiën

Afvalstromen Ahoy Rotterdam - periode 2013 t/m 2017 (bijlage 2) 2013

2014

2015

2016

2017

469 ton

403 ton

452 ton

379 ton

487 ton

Aantal ledigingen

107

95

117

89

133

Gemiddeld tonnage

4,38 ton

4,24 ton

3,86 ton

4,2 ton

3,66 ton

Ledigingen < 2500 kg

18

19

34

17

48

Papier/Karton

0

6 ton

0

2,5 ton

0

Glas

24 ton

26 ton

24 ton

20,5 ton

69 ton *

* 1x 10m3 met 42 ton ??

Grof Huishoudelijk

153 ton

90 ton

136 ton

93 ton

126 ton

gemiddeld 120 ton per jaar

Hout

18 ton

24 ton

26 ton

21 ton

18 ton

gemiddeld 21,5 ton per jaar

Veegvuil

9,5 ton

12 ton

0

1,5 ton

9 ton

gemiddeld 6,5 ton per jaar

Restafval

Swill

40 ton

Restafval

Opmerkingen gemiddeld 438 ton per jaar gemiddeld 108 ledigingen per jaar gemiddeld 4,07 ton per lediging gem 27 ledigingen per jaar = 25% van het totaal wettelijke overtreding

598 ledigingen in 2017

doorgaat betaald Ahoy op basis van het tonnage van 2017 alleen al € 15.286,93 afvalstoffenbelasting per jaar over het tonnage restafval. Iedere kilo minder levert dus ook in geld direct een besparing op.

Op basis van de evenementen die bezocht zijn is de inschatting dat er gemiddeld 50 tot 60 ton papier/karton in het restafval zit.

In een perscontainer voor restafval kan gemiddeld tussen de 6 en 8 ton aan afval. Het gemiddelde van de afgelopen 5 jaar is 4,07 ton, minimaal 50% lager dus.

Het aantal ledigen onder de 2,5 ton is hier zeker van invloed op. Uitgaande van het gemiddelde tonnage per jaar van 438 ton: door minimaal 6 ton per lediging = 73 ledigingen per jaar.

Nu staat het gemiddeld aantal ledigingen op 108 per jaar - 73 ledigingen wat het had kunnen zijn = 35 ledigingen per jaar te veel.

Over de afgelopen 5 jaar dus 175 ledigingen x € 254,80 (€ 127,40 voor enkele rit) = € 44.590,00 teveel betaald.

Als de aangekondigde verhoging van de afvalstoffenbelasting per 1 januari 2019

Papier/Karton In plaats van gemiddeld € 60,- opbrengst per ton (gemiddelde opbrengst van de afgelopen 5 jaar) is 50 tot 60 ton papier/karton afgevoerd als restafval tegen een verbrandingstarief van € 118,72 per ton.

Het verschil tussen opbrengst en verbranden bedraagt dus bijna € 180,- per ton gemiddeld. (€ 60,- krijgen of € 118,72 betalen) € 180,- x minimaal 50 ton per jaar = € 9.000,per jaar = € 45.000,00 over de afgelopen 5 jaar.

Bovenstaande staat nog los van de wettelijke

29

Interventarisatierapport

Samenvatting

verplichting tot het gescheiden aanleveren van papier/karton. Van de afgelopen 5 jaar staat er 3 jaar 0,00 kilogram.

Op jaarbasis hadden de verwerkings- en transportkosten € 20.000,- per jaar lager kunnen liggen. Dit bedrag is exclusief alle manuren die mogelijk nog bespaard hadden kunnen worden door efficiënter en effectiever te werken.

Glas Glas laat over de afgelopen 5 jaar een redelijk constant beeld zien. Inschatting is dat deze afvalstroom redelijk onder controle is.

Grof Huishoudelijk Na restafval de grootste stroom die afgevoerd wordt. Gezien het grote verschil in tonnage tussen grof huishoudelijk en hout als separate stroom is de inschatting dat minimaal 20 tot 30% van het grof huishoudelijk uit hout bestaat.

Op basis van het gemiddelde van 120 ton per jaar is dit dus tussen de 24 en 30 ton per jaar.

Het prijsverschil tussen grof huishoudelijk en hout had bespaard kunnen worden, nog los van de milieubesparing. Op jaarbasis is dit ongeveer € 1.500,-.

Hout Zie bovenstaande

Veegvuil Hier kunnen geen conclusies aan verbonden worden. Als een veegmachine klaar is maar de machine is nog niet vol wordt deze waarschijnlijk op locatie van de Roteb geledigd.

Er is mogelijk meer tonnage in rekening gebracht dan daadwerkelijk van het terrein van Ahoy is afgevoerd.

Swill Swill wordt door een andere partij dan de Roteb afgevoerd. De verwachting is dat er veel meer Swill is, maar dat dit bij het restafval afgevoerd wordt.

30

Bijlage 3 Pilot Gastvrij Rotterdam Naar aanleiding van de bevindingen tijdens de inventarisaties en de eerste conceptversie van dit rapport (augustus 2018) is besloten om een pilot te doen tijdens Gastvrij Rotterdam. De pilot was vooral bedoeld om zaken die tijdens de inventarisatie naar voren zijn gekomen in de praktijk te toetsen en de quick wins toe te passen, zodat de resultaten hieruit gemeten konden worden.

WASTE MANAGEMENT WELKOM OP GASTVRIJ ROTTERDAM 2018, WELKOM IN ROTTERDAM AHOY! Graag vragen we u, als exposant of toeleverancier van de exposant, even om uw aandacht.

Afval is al lang geen afval meer. Afval is niet meer het einde van een cyclus, maar de start van een nieuw begin.

Afval is namelijk een waardevolle grondstof. Grondstoffen die veelal gekenmerkt worden door schaarste en aan de basis kunnen staan van een nieuw product.

Tijdens Gastvrij Rotterdam willen wij zoveel mogelijk grondstoffen creëren en hiermee afval voorkomen.

Dit doen wij door tijdens de op- en afbouw en tijdens de beurs te faciliteren in containers en middelen die het scheiden van afval mogelijk maken. Wij willen u vragen om extra aandacht te geven aan afvalinzameling tijdens Gastvrij Rotterdam zodat we er met elkaar voor kunnen zorgen dat én onze gezamenlijke bezoekers een fijn bezoek ervaren én er zoveel mogelijk grondstoffen een tweede leven krijgen.

TIJDENS OP- EN AFBOUWDAGEN Hoe kan je tijdens de op- en afbouw een bijdrage leveren? De volgende afvalstromen dienen gescheiden te worden via de volgende faciliteiten in de recycle stations of faciliteiten in de hallen: PAPIER/KARTON

Om tot een gedegen grondstoffenplan te komen is onderstaande aanpak gehanteerd.

FOLIE (KRIMPFOLIE)

HOUT

RESTAFVAL

TIJDENS DE BEURS Hoe kan je tijdens de beurs (gedurende openingstijden en ervoor en erna) een bijdrage leveren? Tijdens de beursdagen dienen onderstaande afvalstromen gescheiden te worden in de volgende aanwezige faciliteiten in de recycle stations:

Plan van Aanpak

PAPIER/KARTON

1. Vooraf zijn alle betrokken partijen binnen Ahoy (projectmanager, horeca, schoonmaak, facilitair) onder leiding van Returnity bij elkaar gekomen, zodat iedereen onderdeel werd van het proces.

GLAS

SWILL/KEUKENAFVAL

VET

Alle afvalfaciliteiten zijn uiteraard voorzien van de juiste signing per afvalstroom.

2. Voor Gastvrij Rotterdam is er met elkaar geïnventariseerd welke afvalstromen er tijdens de op- en afbouw en tijdens het evenement vrij zouden komen.

3. Op basis van deze gegevens is geïnventariseerd welke inzamelmiddelen er nodig waren en waar deze geplaatst moesten worden om zo een optimaal mogelijke afval scheiding te realiseren. (containerplan).

4. Op basis van bovenstaande inventarisaties is de schoonmaakplanning hierop aangepast.

5. Door Returnity is er een grondstoffenplan/ briefing opgesteld, die zowel voor in- en extern gebruikt kon worden.

6. Returnity heeft tijdens de op- en afbouw en tijdens het evenement het proces nauwkeurig bewaakt en gecontroleerd.

7. Na het evenement heeft er een gedetailleerde evaluatie plaats gevonden.

Briefing Gastvrij Rotterdam

31

RESTAFVAL

Interventarisatierapport

Concrete aanpak Gastvrij Rotterdam • Bij het wine paviljoen is extra ingezet op het scheiden van glas door middel van 240 liter glascontainers (geel).

• Voor het ledigen van de 240 liter glascontainers is gebruik gemaakt van een kantelaar om de containers te kiepen in een afzetcontainer.

• De perscontainer voor papier/karton is daadwerkelijk gebruikt voor de inzameling van papier/karton.

• Tijdens het evenement zijn er extra schoonmaak medewerkers ingezet om de containers voor de grondstoffen tijdig te legen indien deze vol waren.

• Er is een logboek bijgehouden door Hago.

• Er is actief samen gewerkt tussen de verschillende afdelingen binnen Ahoy.

• Voor het publiek is er een proef geweest met het scheiden van afval door middel van speciale afval units.

• Er zijn veel positieve reacties geweest (vanuit organisatie, exposanten, medewerkers) over de pilot m.b.t. grondstoffen management.

• De pilot heeft ervoor gezorgd dat er 5 ton minder restafval afgevoerd is. (In totaal is er 11 ton restafval afgevoerd en 5 ton aan grondstoffen)

De nieuwe aanpak heeft ervoor gezorgd dat er ten opzichte van de huidige werkwijze positieve veranderingen hebben plaatsgevonden.

• Tijdens Gastvrij Rotterdam is er gewerkt met containers in de juiste kleurcodering en met de juiste signing (alle huidige containers zijn gestickerd).

• Voor Gastvrij Rotterdam is het containerpark netjes gemaakt om zo het scheidingspercentage te verhogen en om aan de bezoekers en exposanten te laten zien dat Ahoy actief bezig is met grondstoffen management.

• Tijdens de op- en afbouw is er ingezet op grondstoffen scheiding, denk hierbij aan het scheiden van folie, papier/karton en hout.

• Per hal is er een Recycle Station (6 stuks) ingericht waar de exposanten zelf hun grondstoffen naartoe konden brengen. In deze Recycle Stations was het mogelijk om papier/karton, glas, Swill, vet, hout, folie en restafval te scheiden.

• Er is een duidelijke briefing gemaakt voor de organisatie, exposanten, medewerkers en Ahoy over hoe om te gaan met afval. Deze briefing is actief bij de stands uitgedeeld met een desgewenste uitleg.

• Een aantal exposanten die veel etensresten hadden, hebben Swill bij hun stand ingezameld.

Signing en gekleurde containers

32

Van afval naar grondstof

Verbeterpunten Gastvrij Rotterdam Er is redelijk kort van te voren een besluit genomen om tijdens Gastvrij Rotterdam een pilot te houden m.b.t. grondstoffen management. Ondanks dat deze werkwijze zoals beschreven in het plan van aanpak volkomen nieuw was voor Rotterdam Ahoy zijn er voor een eerste keer mooie resultaten behaald. Uiteraard zijn er altijd verbeteringen mogelijk, zoals: • Duidelijkere afspraken in voortraject, wie regelt wat.

• Betere aansturing en uitleg schoonmaak medewerkers.

• Communicatie richting standbouwers was te kortdag. Om dit op te lijnen is meer tijd nodig.

• Tijdens de op- en afbouw en showdagen rooster schoonmaak medewerkers aan laten sluiten op evenement tijden. Actief medewerkers rond laten lopen om controleren en adviseren op scheiding (containerboys en girls).

• Niet alle Recycle Stations werden even goed gebruikt.

• Inzamelmiddel voor hout was niet handig.

• Tijdens de afbouw valt nog veel te verbeteren.

Nieuwe grondstofunit t.o.v. oude afvalbakken

33

Interventarisatierapport

Aandacht/Actiepunten

Vervolg

• Bij Roteb vraag uitzetten om alle containers een keer te laten wassen. Sommige containers stinken enorm.

• Bij gescheiden afvalinzameling standaard werken met de juiste kleurcodering per afvalstroom (rest = grijs, karton = blauw, plastic = oranje, glas = geel, swill = groen).

Rode containers niet meer gebruiken.

• Rooster aanpassen aan op- en afbouw en beurstijden. Zoveel mogelijk een vast team rond laten lopen.

• De containers in de Recycle stations altijd leeg houden om vervuiling van afvalstromen te voorkomen. Eventueel grotere Recycle stations maken en meer faciliteren voor karton.

• Voor inzameling van Swill andere middelen gebruiken, zoals kleinere bakjes/emmers inclusief deksel en biologisch afbreekbare zak.

• Duidelijkere signing op karton pers, of zelfs blauw laten spuiten.

• In een volgend project meer uitleg aan medewerkers, zodat iedereen goed op de hoogte is over het waarom en hoe.

• De test met het grondstoffen eiland ging goed.

• Het grondstoffenplan moet zowel voor de opbouw, show en afbouw gehanteerd worden.

• Vooraf betere afspraken wie waarvoor verantwoordelijk is.

• Het milieupark moet altijd schoon en netjes zijn. Je vraagt aan stand bouwers, exposanten en bezoekers om afval te scheiden, maar dan moet op de locatie ook alles in orde zijn.

• Bij een volgend project ook communicatie en signing in het organisatie kantoor mee nemen.

• Signing voor alle afvalstromen, dus ook op de vet ton.

Voor Gastvrij Rotterdam is een begin gemaakt aan een passend en sluitend grondstoffenplan.

De inzet is bepaald aan de hand van de afvalstromen die vrijkwamen en de hoeveelheid hiervan.

Bij een vervolg zou het 3R (Reduce, Reuse, Recycle) principe toegepast kunnen worden: • bepaal welke materialen er bij Rotterdam Ahoy binnen gebracht worden.

• bepaal hoe deze materialen weer naar buiten gaan (als afval of wordt het hergebruikt) • bepaal of het nodig is of kan het ook zonder dit materiaal.

• bepaal of hergebruik mogelijk is.

• zo niet, kan het gerecycled worden?

• bepaal welke materialen er gebruikt mogen worden en creëer waar mogelijk een monostroom om recycling te kunnen bewerkstelligen.

Op basis van deze methode wordt er een grondstoffenplan gecreëerd, wat niet alleen toepasbaar is bij evenementen in Rotterdam Ahoy, maar wat ook doorgevoerd kan worden in de structurele bedrijfsvoering van Rotterdam Ahoy.

34

Dit inventarisatierapport is opgemaakt door GlobalWaste: Leonie Boon Joop Adelmund Ben Adelmund

In opdracht van: Returnity Proostwetering 30 3543 AG Utrecht Tel: 06 - 20 602 495 info@returnity.nu www.returnity.nu