a) Schaalvergroting? Start met ‘Waarom’! b) Creatie van waarde c) Efficiënt en effectief d) Duurzaam inzetbaar

C | Efficiënt en effectief!

Op welke terreinen kan toegevoegde waarde worden gecreëerd? Twee voor de hand liggende antwoorden zijn: efficiëntie en effectiviteit. Met andere woorden: de ‘dingen juist doen’ en de ‘juiste dingen doen’. Schaalvergroting wordt weleens gebruikt als synoniem van schaalvoordeel, dat de zoektocht naar efficiëntie en kostenbesparing uitdrukt. En op een aantal terreinen zal het verbinden van middelen en mensen inderdaad voordelen of besparingen opleveren. Dat is zeker zo op het vlak van ondersteunende diensten of – in de terminologie van innovatieve arbeidsorganisatie (IAO) – secundaire processen. Voorbeelden zijn facilities, kennisbeheer, IT, finance en HR. Toch nog deze kanttekening van de Amerikaanse hoogleraar Organisatieleer Peter Drucker: “There is nothing so useless as doing efficiently that what should not be done at all.” Oefeningen in schaalvergroting moeten vooral reflectie stimuleren om na te gaan hoe de samenwerking meerwaarde voor de klant kan betekenen. Niet alleen of er efficiëntiewinsten te boeken zijn. Drie vragen komen altijd terug. Waarmee beginnen we? Waarmee moeten we stoppen? Wat zullen we verder blijven doen om onze cliënten of patiënten optimaal te kunnen servicen? De leanfilosofie bijvoorbeeld kan ons op dat punt helpen om na te denken hoe we als organisatie zo weinig mogelijk verspillen. Vanuit IAO wordt een soortgelijke bril opgezet bij het kijken naar de primaire processen. Dat is de effectiviteitsvraag: welke diensten creëren waarde voor onze klanten en hoe organiseren we ons om de breedte en kwaliteit van onze dienstverlening te realiseren en te waarborgen?

D | Duurzaam inzetbaar

Naast efficiëntie en effectiviteit is er nog een derde domein waarbinnen waarde kan worden gecreëerd: duurzaamheid. We denken dan onder meer aan mogelijke bijdragen tot het creëren van duurzame loopbanen voor medewerkers in de zorg- en welzijnssector. De toenemende complexiteit – de belasting, maar evenzeer het perspectief – van langer werken noopt tot nadenken over hoe een job voor het leven in de sector misschien niet langer haalbaar is. Daarbij moet dan de focus meer op de loopbaanhorizon liggen. Veranderen van rol of functie worden belangrijke stappen in het uitbouwen van een carrière die een medewerker met energie en goesting kan volbrengen.

Daarmee is meteen ook het duurzaamheidsaspect voor de organisatie benoemd. Schaalvergroting biedt opportuniteiten om jobmobiliteit te stimuleren en zo te voorzien in de kennis en competenties die nodig zijn om een kwaliteitsvolle dienstverlening te garanderen. Mobiliteit in de loopbaan zorgt ook voor een toenemende inzetbaarheid of ‘employability’ van mensen. Ook in de zorgsector is het niet ondenkbaar dat bepaalde taken worden vervangen door de gestegen digitalisering en robotisering. Daarom is het essentieel om in te zetten op levenslang leren door talentmobiliteit.

Het engagement van medewerkers dat we zo creëren, draagt ongetwijfeld bij tot een kwaliteitsvolle dienstverlening voor elke cliënt of patiënt. In die zin biedt schaalvergroting opportuniteiten voor alle stakeholders, op voorwaarde dat er vooraf goed en systematisch wordt nagedacht over het waarom en het hoe. Want schaalvergroting is niet per se de beste strategische keuze …