CURIOSA UIT HET ARCHIEF

In 2006 is in opdracht van de regering voor het geschiedenisonderwijs de Canon van Nederland samengesteld. Op chronologische wijze wordt aan de hand van een lijst van vijftig thema’s of vensters een samenvatting gegeven van de geschiedenis van Nederland. In 2020 is deze herzien, waarbij een aantal vensters is gewijzigd. Een van de nieuwe venster is Maria van Bourgondië.

Maria van Bourgondië ziet op 13 februari 1457 in Brussel het levenslicht als

dochter van Karel de Stoute en

Isabella van Bourbon. Haar vader is

voortdurend op oorlogspad om zijn gebieden verder uit te breiden. Op 5 januari 1477 sneuvelt hij op het slagveld. Maria wordt daarmee op bijna 20-jarige leeftijd hertogin van Bourgondië. Zij kan worden gezien als de eerste vorstin van de Lage Landen.

GROOT PRIVILEGE

Haar vader heeft zich niet

bepaald geliefd gemaakt door zijn oorlogszuchtige houding en expansiedrift. Daarnaast heeft hij de macht sterk gecentraliseerd, dit tot ongenoegen van veel gewesten die deel uitmaken van het Bourgondische rijk. De Franse koning Lodewijk XI ziet zijn kans schoon om een deel van de Bourgondische landen weer in te lijven. De jonge Maria begrijpt dat zij zo snel mogelijk moet handelen om Franse overheersing te voorkomen. Zij heeft daarbij steun nodig van de Bourgondische gewesten, maar daar leeft nogal wat onvrede.

Zij luistert goed naar hun wensen en behoeften. In het zogenaamde Groot Privilege uit 11 februari 1477 geeft zij veel van de rechten die door haar vader zijn afgenomen, weer terug. In ruil daarvoor beloven de Staten-

Generaal haar trouw en stemmen

in met nieuwe belastingen voor de oorlog. Bovendien verleent ze door middel van keuren en privileges aan verscheidene gewesten en steden nadere vrijheden. Een van die steden is Goedereede.

PRIVILEGE GOEDEREEDE

Archiefstukken zijn er in allerlei vormen. Een van de oudste en meest aansprekende is de oorkonde of het charter, uitgevoerd in perkament en voorzien van een of meer zegels. Een bijzonder zegel hangt aan een oorkonde van 23 maart 1477, waarin Maria van Bourgondië diverse privileges verleent aan Goedereede.

Zowel de oorkonde als

het zegel heeft de tijd niet ongeschonden doorstaan. Toch is de beeltenis van het

zegel – uitgevoerd in groene was en met een diameter

van 12,5 cm – nog duidelijk zichtbaar. We zien een dame

op een paard. In 1649 heeft L. de Zutter als secretaris

van Goedereede een register aangelegd met daarin alle belangrijke documenten van de stad. Ook deze oorkonde

heeft hij overgeschreven. Daarnaast heeft De Zutter

een tekening gemaakt van het zegel. In het midden van de zeventiende eeuw verkeert

het zegel nog in goede staat. Op de tekening zien we dat zij in haar ene hand een valk heeft en dat er een hond met

haar meeloopt. Het zegel is verder voorzien van drie

wapens en een randschrift met de naam van Maria en in

het Latijn haar titels.

VAL VAN HAAR PAARD

Maria van Bourgondië is een ervaren ruiter. In de tijd dat de zij het privilege aan Goedereede voorziet van haar zegel is ze nog maar twee maanden vorstin. Het leven van Maria is kort, want op 25-jarige leeftijd overlijdt zij aan de gevolgen van de val van haar paard… Bij een jachtpartij op 6 maart 1482 struikelt haar paard over een boomstronk bij het springen over een gracht, waarbij de buikriem breekt en Maria onder het

paard terechtkomt. Zij raakt daarbij zwaargewond en drie weken later blaast zij haar laatste adem uit.

In 1979 is haar stoffelijk overschot onderzocht. Daarbij wordt duidelijk dat zij onder andere gebroken polsen en ribben heeft. Het vermoeden bestaat

dat zij moet zijn overleden ten gevolge van interne bloedingen en aan haar vele verwondingen. Sinds kort heeft Maria van Bourgondië een plaats verdiend in de Canon van Nederland. In het archief van

Goedereede leeft haar naam en beeltenis

al meer dan 500 jaar voort.