~~
MOT'
I PARB
1 MARS 1909.
oNQ3.
DITURIJA E PBRKOHBGME GQIP LITERARE DEI~
,<l)<> :> 'CO;:
'-0.. ~
HB
HERB
Dreqt01J.8S:
~
NB
J--UMO
BE DITURAKE
l't.lUA.T
pKENDO
-~---
:::
co;:
.D ~ ~
,
;:: .... ~
.t:; ;::J ~
MBAN:
~
Oqipetartt ger ms ta~i a.e paskstaj: u.mo. S k s n d 0.- Fjalstore e vogsls. - TingAlm: Z. G. - Tnml Oqlpstar: Tom. - Qetssi e zsmrss: F. - Kongres'i Manastirit. - QieAi a.e yjts: L. S. Helen Keller. - Ua.stim i copessvet. - AndejKstej. Pjesa cotspiake. - Bibliografi.
SELA:NIK
DITURIJA CQIPBT ARBT rEH ME TAN I BE PASIo~rrAJ
N
ga kaqe kombe qe jan' ne Tyrqi Oqipetaret jan' ata qe kane lojture I11Ste maain ro!. Pas t}ezet e pes vjet lufte neue flam ur te ndri~im te Sksnderbeut, ae pas t}e kundreqsndrimi te nder~im. Oqiperija hyri nene sunim te Tyrqise, jo si t}e vent i mundure, po si t}e komp Gok ae baras. Ca kombe te tjere si Serberit, i treguane Tyrqise t}e kundreqeudrim ms te maa, po passi u-muntne hyue fare nene qeveri te Tyrqise, pa ruajtur as t}e fare venomi. Oqiperija munt te aemi se ka qeu' i vetemi vent qe ka mbajture lirine ae zakonet e saj: Tyrqija ve~ emrin kiG mi vendin tene, se qeveri e vendit ka mbeture kurdohere ne duar te Oqipetarevet, te femijevet te vendit, qe kane mbajture ger fort afre mevethesin' e tyre, aqe sa qeveri e Tyrqise s' kiG as t}e fuqi ne Oqiperi. Ca nnde te tjere, si Qyrdistani ae mez' i Arabise, kane mbeture ae ata gyssm me vethe; po kur ata kan ndet}turs si te Guare, Cqipstarst i Gohim qg kurdohere kane mbajture t}e vent te ndri~im ae te nder~im. 11e nGtrim i ~pejtte n' istori te Tyrqise na tregon fort bukure raaen e c;kelqyere qe kane mbajture Oqipetaret. Oqiperija jo vetsm ka qen' e zot}a ts mbat}s vethen' e saj t8 lire ae te pa pOGteruare, po ae ka diture qe ts jet' i par' i kombevet ns ts tsn: mbreterit, duke <>ikuare gias Tyrqins si t}s vent ts hapurs per ts, ku jo vet8m ka punuars, ka fituars, po ka urasruare ae mbretsruars. Sa t}erss ts mbsaet} kan' nxjers giae baGke kombet e tjere te Tyrqiss, Cqiperija vetsm ka nxjers ms tepsrs burra qe kane Gpene lark emrin' e Cqipsriss ae ts mbreterise. Kur Tyrqija kiG araurs ms 11SGkaASfare te dobst, kur e ters mbretsrija iG afsruars priGjess ae gremines, t}e dore ~qipstare, Mehmet paG QypriIiu, nga pGatrat e Beratit, e ngre ae i jep t}e jets, t}s fuqi ts re! I bir' i Mehmet paGes, Fazil paGa, Gpie uGterit e Tyrqiss aeAs ne Austri e ne Rusi ae tregon sa t}s t}eri i maa e i men~im eGt'i zoti qs ts ngaAt}s t}s mbretsri gysem ts vdekurs! Ca ms pare t}e Cqipstar tjatre, Sinan paGa, kiG Gpsn' armet mundese te Tyrqiss ns Jemen e n!? Gkretira l' Arabistanit. E pukolleeme
e'Iip DITURIJ4
mot i pare N-r 3,
.
Faqc 34
DITURIJA ~--~
~
~
~.-
-
Tekdo ne Tyrqi, me te katr' anet te hsaj mbreterije se gere, emr'i Cqipstarit ka qw'i dsguare ae i nderuars, se nga gias kombet e tjers, ne e kiGim rrsfyers vethens t'ws. rer ms sot Cqipstaret i kan2 Ciws 23 sadrazams, pa numeruare 11erszet e mbsael1 te tjers I Me te hyre nsns sunim ts Tyrqiss, Cqipstaret mE ts GUl11d muarrs fen' e mundeset, jo nga Gtrwgimi e me pahir, po vetsm me ats qSAim qs ts bshens ae ata baras Cie Goks me Tyrqit, ae psr ts mundurs ts bsjl1s hts mjeGtui t' armevet qs ka qws giasrpo I1ga mE h,; mbsael1t gazet' e e nndit twe. AGtu sikundrs qe mbretsrise Cqipstari i ka aene sadrazamet ae l1erszit mE ts mbsael1 Cie mE te mw<;im, aGtu ae n' UGtsri Cqipstarst iGine qe mbanin raaet e para, ata iGins qs sulsGin mi armik ae ala iGins qe ruanin kufit e mbretuiss. Eae ger gyssm GehAe ms pare UGtars baGibozuks, ata zoterit] me luur;p, praps Cqipstars qene, ae keGtu jo vetsm l1ekombasit tane s'iGine pOGtuare ae mundurs, po Cqipc:tari kiG marrz nw urau ts tij kombet e tjere te kssaj mbretuije. Cqipstan:t ts dehure me punst, ae maaSGtore. nga lid ae nga trimsr! e tyre, te zotsr brwda ae jaGts Cqiporise, mt s' kans mejtuars kurnj gs tjatre: nder, begati, fuqi, ts tsra i kiGins, as I1s goo s' u mungonts! KeGtu Gkoj jet' e tyre ger I1ga mez' i GSkeAit qs doh Po kohst zuns ts nduohens. Ats fUGS ts gsrs psr lufts, p.;r begati ae psr pla<;ks zuns mt ts mos e gejl1s, eae ajo liri e brsndssme ca-ngaca zuri ts Gtrwgohets Cie ts sdukets. ~do gs I1S kds bots nderohet ae ndrYGoheb;: aeu, qieAi, <;do gfj me Gpirt a.e pa Gpirt, EGtS ms I1s ndrYGim ts pa pren. l1eriu qs ts muntl1t; ts rojs mirs, duhets qs ts ndsrojs ae ay msnyrSll e rojtjess Cie m8nynm c mejtimit: duke ndrYGuars koha duhets qs <1e l1eriu ts vcjs pas ncvojat c motit. Koha SGts sil]s lurn' i harbuars, I1Sn:kc e rebts q' ecsn e I1xitol1. l1eriu s'duhet qs te rrijs kundrs ksti lumi si I1s Gktmp, se ahere rrszohet Cie kspuhots, po duhcts qs l' ecsl1 baGh me kds rjeCljc: ata kombc qs kans kupstuars nevojat e kohsss ata kOl11be qs jan' ndrYGuanj pas GCkSAit, ata jans mbajturs ts gaAs a.c kans psrparuars; ts tjen;t, ata jails Guam nga raaoj i ts gaAsvet. Duhet te dims se tani qs ms s' gejm' ato kohe ts para, tani <;' uas do ts zsms ne Cqipstard? Po e Gohim se tani fuqi e l1eriut 1118s' eGb; vetem te fuqi c gru0lit si I1S kohs ts Gkuara; qytetsrija ka Gtuars ncvojat e 11eriut ae l1u!I1ur i l1erszet SGts l11a<1uars; tani l1erezitVo e ndjejl1e aens ts nguGte a.e jails Gtrwguan; qe ts gejl1e mwyra ae hOAesi ts tjua pH ts rojturs. Jeta eGts I1s lufts: l1eriu eae pzr mE ts vogslw e gerravet SGt' i Gtrsnguart; qe ts luftojs; ky 110m SGts psr ts gias get .s gaAa: Gikoni kafGsL:
.M3
DITURIJA
Faqe 35
q£ nga krimb' i aeut ger te luani ae tigri, t£ gia£ luftojn£, t£ gia£ mundohen£; ata q£ jan£ t£ forts, ata q£ jan£ t£ zotnit, ata vet£m dalin mundES. I lumtur HY q' SGt' i zoti, po ae mjer ay q£ mundets! Q£moti TJer£zit mundsGin me gruGt e me a£mb£, si kafG£t e eg£ra. Tani po luftojn£ me veg£la mE t£ hOAa, mE t£ pGehta, po mE ts vdekGime. Qsmoti ay q£ mundsG vrit£G ae vdiste p£rTJ£here; tani vdes me gadale, ca-nga-ca, ae me TJ£ vdekje Gum' mE t£ hiCiur£. Arm£t e sotme s' jan£ sspata Be kopa<;eja, po qytetnija, mjeGt£rit£, diturija, begatija. Q£moti t£ robsronte me fuqi, tani ts b£jn£ skAaf me vegelat e dituris£ ae h; marr£11 kafGit£11 e goj£s£. Lum' ata q£ jans ts gatuam ae ts armatos lU£ psr ktts 1uft' t£ jet£ss I N£ mes disa t£ meta q£ ka kombi 0qip£tar, ka ae TJ£ virtut ts maa qs s'mohohet dor kurrs, ae kjo £Gts energi e llemzet t£ 0qiperis£. Ky g£Aim, ky Gpirt, kjo fuqi e 0qip£tarit na ep Gums Gpres£ q£ kombi yns do te jet' i zoti te mbaje lIS raae ae lle nnt t£ nder<;im ns truezet ts jetsss. As m£11dja, as forca, as ponollssija s' i l1lungon 0qipetarit; po gias ktta virtute vetsm TJs drejtim ts mirs, 11s rugs t£ dreqts presin. ME part nga ts giaa duhet ts kupstojms fare bukurs ae ts na mbuGets m£l1dja se ato kohs ts para mE s' kaehens kurrs, ae ne, 11S da<;im qs ts mbajm£ akoma maw e pars, duhets qs ts zsm£ t£ tjera rruga. rer ms sot kemi rojturs mE tepers me rage ae si nspun£s. TyrqiGt aon£ I1s fjals: i (tans aqipstarit C~vete ns sksters, ay JJyeti sa SGts raga. Pask£taj duhet t£ n3 mbuGet£ mirs Imndja se Gpdimi ae psrparimi SGt£ 11SpU11e, 11Sfitim me duar e me djerss, 11Sllllszim me dituri e me mjeGtsri. Duhet mirs ta kupstojm£ sc fuqija tani s' SGls 11egruGti, po SGts 11e karnja ae nc ditja. Kur t£. kaejs 0qipstari ats gSAim ae fuqin' e tij mi keto gsrra. jerni sigur se ae ns ktto do ts rrdejs vethen' e tij q' SGt' i zoti ae i punts. Sikundr£ qs jcmi ts g£zuars kur Gohim se 0qip£tar£ si Mehmed Ali 11gaI1s GkaA' e pOGlsrs kan' arrirs ns GkaAS t£ lart£, aGtu ae m' ant tjatre burra si Arsaq.i, Sina, ~ apa ae Zografua qs kans diturs t£ rrsfehens ts zoter ns puns t£ tregstiss, 11a japin nder. ernnit q' e mbajrn'me kaqs daGuri. K£to G£mbsAa na japin Gpress ts forts se ae ns keto rruga ts ra TJskombasi yns do ts jet' i zoti t' arrijs ae ts' psrparojs. Ahere, kur ts mbleas gias fuqin' e tij, ae kur ts psrdorl1s k£ts fuqi pas msnyrsss ae nevojss'ss nrtels, ahere praps 0qipstari do ts jet' i nderuarc ae i pari ns ts pard I Ahere praps nnd' i tij do h; jets ns krys ts kOI11 bevet ts tjers. paGa ae Ali paGs Tepelena,
Faqe 36
DITURIJA
N!? 3 ~---
Tani Tyrqija e ter' EGt'e hapurE per OqipEtarE: qE nga mal' i Oarit e ger nE mwgE tE BasrEs, qE nga det' i Zi e ger ne det i Kuq, i tErE ky GeG EGt' i e;elurE: Ie tE jet'i zoti ae tE rEfehet i parE tE mbretErojE ae tE uraErojE.
Atje tek prinderit binE kanE vajturc me kora' e . me Bika, ne sot Ie
tE vemi me tregEti e me dituri, pEr tE punuarE ae pEr tE fituarE; prindErit venin ae derBnin gak, ne sot Ie tE deraim djersE. VEndi EGt' i paturE EGt' i gerE, vetEm krahE ae mwdje kerkon, ae do t' u apE e;do IumtEri. Kjo mEndje, kEta krahE Ie tE jenE tanEt. Tyrqit BonE se i e;ali Oqipztar vate ger nz Bagdad. <;' presim, tz vemi, po tz vemi me dEGirc qE tE punojmE, me vUAnet qE tE psrparojmH. Kur ts kaejms giBs mEndjen tsns per tregsti ae per mjeGtEri, kur l' arrijmE h: mbleaim fuqins ae tE kemi Goqeri tE forta, ae te psrdorim gias virtutet ae fuqins qs na ka aws Zoti pEr fitim ae per puns, ahere ta dim'mirs se me ts nrtet nndi yns do tE jetE m'i lumturi ae em sri ynE m' i nderuari se nga tE tsrE. Lu'lno Sksndo.
Fjal~tore
e voy~l~.
DS6mimlar tyro Oehid; fro martyre; gr. ltag'tVtJwv Dijstar tyro Alim; fro savant. Depyte tyro Meb-us; fro depute;
Jets19krim tyro tere;yme-i-hal; fro biographie ; gr. owyga~ia. Kuri tyro hudud; fr. frontiere, limite. 1(s19i.2s tyro Nasihat, mee;lis; fr. conseil; gr. cf'Vvcogwv J{s6i.201JSS tyro Aza; fro membre, conseiller; gr. 1100)-0<; ](undsrqslldl"hn tyr. mukavemet; fro resistance; gr. av'ticf'to.cft<;. I(~tn"/mllt tyr. Hie;bir jerde; fro nul part. I kaltsrt tyr. Mavi; fr. bleu; gr.
gr.
yo.Aa.vo<;
Arssye tyro Hak, fro raison. Baras tyro mysavi; fro egal; gr. o~1OtO<;.
(Jmim tyro Fiat, kijmet; fro prix; gr. 't'V~1\. DS191n01JfS tyr. Oahid; fr. temoin; gr.
v.ag't'V<;
@0'VAC'V't1i.<;
E d!Jts tyro sanije; fro seconde. Gabim tyro janEAEG, fro erreur; gr.
a:11a't1'1..
Ts gabuars tyro aAdatmak; tromper; gr. 0.:110.'t(;).
r iarsi tyr. Qainat; fr univers; gr.
1<6cfbtO<;.
ryrs
tyro renq (boja) fr<:-ouleur;
gr. x~'(;)v.a.
Hapssirs
tyro Feza; fr. espace.
Librs
tyro Qitab;
fro livre;
gr.
@t6ACiov
Librstore tyro Qytybhane; fro bibliotheque; gr. @tOACt001tKH Librari tyro Qitabe;i dyqani: fr. librairie; gr. @toACW:J10Aciov Lsvizje tyr. hareqet, fro mouvement, gr.
1dvncft<;;.
I lsviz~i1n tyr. myteharriq ; fro momobile;
gr. 1<W'Il.'to.;.
M 3
DITURIJA
I mos l8Vizr;im tyro gajri myteharriq; fr. immobil gr. d.1<ivn-to<;. ...:'Uareti81~jetr. mynasebet; fr. relation; gr. oxeo~<;. M8veth8si tyro istiklal; fro indepen-
Rogs tyr. MeaG, ylefe; fro paye, appointement Sksten's tyr. <::ehennem; fr. erfer; gr.
tt 0.011. 'tli.<;.
H 8kombas tyr. vatandaG; fr. compatriote. H o.:ls tyro Leqe; fr. tache. Punot}ssi tyr. F ealijet ; fr. activite ; gr. ogaontV~6'tn<;.
Parajs8 tyr. <::ennet; fr. paradis; gr.
:nag6.0e~oo<;.
I Posar;8m tyro Hususi, special;
gr. ciO~1<o<;.
mahsus;
x<1on<;.
Sunim tyr. Idare ; fr. regime, gouvernement. I'u sdulmr8 tyr. Nabedid oAmak; fro disparaitre; gr. 6.l!!aV"to<;. 1'8 st8rvitur8 tyr. terbije, etmeq; aAeGtumak; fr. elever, instriur. Opag8 tyro Intikam; fr. vengeance;
dance gr. d.vc~a&>'tno[a. .J.1f8S0t}8Str, m yallim; fr. professeur, instructeur; gr. o~oMl:a:Ao<;. M8kat8 tyro rynah; fr. peche; gr. u~a&'tia. Mi,!ut8 tyro dakika; fr. minute; gr. AC:n'tO\' . lJIidis (ne mes) tyr. Bejn, ani; fr. parmi: gr. d.va~eoa 1'8 nterguar8 tyr. UZakAaGdermak fro eloigner; gr. ttaKgn01lI.\\'o<;
1'8 moll.uar8 tyr. Inqar etmeq; fr. . mer; gr. av\'no~<; lJIjek tyr. Heqim; fr. medecin; gr. ia'tgo<; N8rmiet, (ne mes) tyr. Bejn, ani; fr. enlre, parmi NX8nes tyro talebe; fro eleve; gr.
Faqe 37
gr.
tKOn1<no~<;
Ot8rgate tyr. Furtuna; fr. tempete, orage j gr. 1<a'tmyi<;. Opef5 (dendu;e) tyr. Eqserija, fr. souvent. 081nb8.:l tyr. Misal; fro exemple I
gr. :nagMc~Ytta
Oikot}8tore tyro Resadhane; fro observatoire. 1'ejqyr8 tyro Durbin; fr. Lunette; gr. 'tnAco1<6mov
Truez8 tyr. Sofra, maide; fro table; gr. 'tga:nc~a Geror tyro Kurban; fr. sacrifice; gr. Ovoia. Germ.tar tyr. Fedaqar. Vegds tyro Alet; fr. instrument; gr. tgyaAciov Vu.:lnet tyr. Meram, arzu; fro volonte;
gr.
01.\).11.01<;
VlrIt8 tyr. kijmet; fr. valeur; gr. d~[a. 1 vlejf5im tyr. Kijmetli; fro aprecie. Vi1'tUt tyro Fazilet; fro vertu; gr.
1'8 prekur (te zwe me dore) tyro Temas etmeq; toucher; gr. tyy[~(,). 1'8 plotuars tyro Itmam etmeq; d.&>C'tli.. fr. completer; gr. tKnAng(;),ov~:nAng(;). Vetij8 tyr. Ahlak; fr. moral; gr. 1'e p8rmir8suars tyr. Islah etmeq; X<lga1<'tli.g. fro ameliorer. . ZyrtariGt tyro Resmi; fr. officiel; 1'8 psrg8t]ef5t8ruar8 tyro Teqzib gr. btitontlO<; etmeq; fr. dementir; ~chw. I zbet8 tyro SOAgun; fr. pale; gr. Qie.:ltregot}8 tyro ilm-i-hejet; fro xA(,)1l0<; astronomie. (Ka ae mQ).
Faqe 38
DI-TURIJk
HI? 3-
Till ITg :\ i lll. G. P. F. Nner Diadri Oreidi e nner pUAa l' brera Hana e stolisme me drit£ l' vet tuej nnrit£, E ne lamparisme l' saj Niobe i mjera Mennon se n'det ka dialin qi ka rrit£. E i daGuni bylbyl permi 'i gem l' ri Mu~)£ fAadin e en;s me nota t' amla e l' maA£Gme. E nniin Dafni, e mennon se n£ djelmri DeGt gocen flok are, e nniek ua.w e kan£Gme. E Venere qi n' baA£ vizAon daGtnija Mennon per daGunin e vet e p£r vAa Qi teG tri vjet a n' <;et£ e s' ginet ke Gpija. Lul£zon Flora, qeGin prol1et e kjarta E trimnija Arbnorve UGton pa da. K£Gtu, 0 FiGta, jan£ vjerGat tua t£ larta. z. O.
Faqe 39
oM 3
Trimi
Cqipgtar.
Qeh:~si e Z8UU8S.
(Pa bErE Konstitucioni)
Atje mi bar te prere Ku era nuk pUGon, Ku f1utura nga here Me ma:\. vete q£l1dron.
o ju zoq q£ fluturoni Lart 11£qie:\. me nxitim U lutell1 paktz q£l1droni Do l' u jap 11£Iajmuim.
Ku I£I1din' e pasosur Zgatet ger e gat£, Ea' er e ba:\.samosur Fryn dit' eae nate.
N£ Amerik£ t£ vini T' u oojni djemet atje, Se si e Gkon jet£l1 trimi Kur pupiqet pu atae. Dit£ tri i ur£tuar 13£ z£mr£l1 etja ja djek Po pUGk£n e mban nu duar Se punon pu m£m£aet. Cqip£tar£ kur t£ Gihni U-kujtoni Cqipuin£, 13e 11£ fjaI£ t£ 111£si:\.ni U betoq m£ Penmdin£.
Ku puoj uG£tin Me z£ te pe1qyer, 13e ujet si erg£l1t ndrin Duk' u-reke:\.yer.
H£ fjal£ prej GqipBtari N £ t£ Gtreqt£l1 guh£l1 Gqip Prej no q£ m£m£aetari Prej no 11£ djali besnik. No 11£ fj:'\1£ q£ mbuG z£mr£n Plot me ~urajo ae Gpres£, Sa e bukur aq' Cie e £mb£I Q£ lion£ q£ besa bes£. Lion£ giG£ besa bes£l1 Lion£ gio£ q£ baGkim, Pu ataen£ ja t£ vdes£n Ja t£ sje:\.in l1e ndrYGim.
Ah! atje z£mra me do Nde prehje t£ jete, Se ve<; atje munt ajo Qetesi te kete! Per atje nd£ natyr£ Kurajo po <;faqet, Bnda Gum' m£ ka hyre Z£mra me k£naqet. Se harol1 <;do mentime Sa ka kjo bote, Brenga ae hiCi£rime Q' askuG s' munt l' i oote.
N£ mos m£ ge<;i te ga:\.£ Kur te koehi ng' Amerika, Ju te qani Gqipetare 'Mi kta gur£ me tri pika. 13e l1e k£l1ge t£ k£ndoni Me vajtim pu trimeri, 13e k£to fjale te ooni: -U be oeror pu Liri.
Ah I atje nde qetesi Dua r jem mE mire, Se atje eGt Iumtesi Ku munt te geq hire! Atje an£ atij py:\.it Ku bari gelberon, Ku dri1' e £mb£I e YAit Me Gije fifi:\.on.
Perandaj kurre s' e Ie Per <;do ge nde jete, Se ate sa her' e Geh Zemra l' EGt'e qete! Tom.
F.
Faqe 40
D ITURIJA
./~ /'1'/'.1'.. r~v
)1'- .a:; ?,YlL.e ~ _:1."..v. V~~
G E n i m. -
'S-.~
~.
.M3 /Jt?cr.
-If) #. ~..o;; -d.. <:-?-~.e. dlHY.;e.:I~
NE kEtE rae-simil
.
mungojl1E disa I1fJ1E6k1"ime.
~ o Z ::d ~ U2
-
~ o .~ ~ ~ UJ o 'Z >~ po.
eo ~ ~
oM 3.
DITURIJA
Kongres' i Manastirit. I
Faqe 41 15. Ahil Efaim Kor<;a, delegat i Ko;tances. 16. Aaam Gkaba Statobuaa delegat i Sofjes. 17. Dimitri Buda Elbasani, delegat' i ksti qyteti. 18. Matea Logored Gkodra, delegat' i Goq£ris A 9 i m i ksti qyteti. 19. Aziz, delegat i Starons. 20. Gevqet FraGeri, delegat' i !{or<;es. <12T"'Simeon Gutiriqi Elbasani, delegat i ksti qyteti ae Gkrol1es i klubit t' Elbasanit. 22. Leoniaa Na<;i Kor<;a, delega1' i Vlores. 23. Zejnel Glina, delegat' i Leskoviqit. 24. Sami Pojani, delega1' i !{or<;£s,
Kongres' i Abeces u-mbajt ne Manastir me 1 e ger me 1Q. te VjeGtes' se trete 1908. KiGine marre pjese 32 delegate l' ara.um nga 22 Goqui ae qytete. Fytyrat qe po botojme ne hte numu rrefejne, i pari kongresin, i dyti komision' e abecese: Ne fytyre te pare Gohim hta veta: 1. Midhat FraGui (Lumo Skwdo) delegat i Klubit te Selanikut ae i Klubit te Janinese; kryetar'i xgeaur i Kongresit; dreqtol1es i se pukoheGmes s' ene ae i gazet!;s L i r i j a. 2. fug FiGta, delega1' i Goquise BaGkim ne Ckodre; auktor i Lah'ut' e l}[a/ leisE', AlIzat e Parnasit ae te tjera dreqtol1es i gazetes K 0 r <;a. libra e vjerGa; dreqtol1es i l1e GkOAe . 25. Refik Toptani, delega1' i Tiran'es. 26. Mihal Gramenua, deleg'at'i KorGqipe ne Gkodre. 3. Emzot Ka<;ori, delegat i Durresit <;£s, luft£tar'i liris£, auktori ae vjerG£'eae ndihmes i arqipeGkut te hti qyteti. tor'i V dek.J'e Pi1'os ae lJfa:lkim i 4. Dom Nre Mjeda, delegat i Goqe- yuhsss eqipe. rise Agim ne Gkodm, kryetar i kesaj Burriq' eGtE n£ mes t£ zotit R TopGoqerije ae auktor' i libravet GkOAare ptani ae zotit M. Grameno £Gt£ ~ec;o te kssaj Goqerije; vjerGetor. TOPUAi,luft£tar' i liris£. M£ tl:: mmger 5. G. D. Qiriaz Manastiri, delegat i t£ Gramenos eGte Muhtari nga GO~£t Manastirit, nwekryetar i Kongresit ae e ~e<;os, ae me t£ menger t£ Muhtaauktor i I1ristomaai. rit eGt£ kavas'i klubit te Manastirit. Me 6. Fehim be Zavalani, delegat' i Ma- t£ mmger te zotit Ahil Eftim £Gte felal be Poda, ae ay q' eGte ne mes te nastirit, kryetar i Klubit te Manastirit. 7. Dimitri Mole, delegat' i Filibese. zot£ril1et Simeon Gutiriqi ae Zeinel Glina £Gt£ zoti Selman nga Elbasani. 8. Nyzhet Vrioni, delegat' i Beratit. Ne kste fytyre te delegatevet mun9. Rok BeriGafakova, delegat' i Gkupit 10. Bajo TOPUAirirokastra, delegat' gojne: Zoteril1te Hi! Mosi, delega1'i i rirokastres, luftetar i lirise. Gkodres. G. Cilka delegat' i Kor<;£s; 11. 80ma Abrami, delegat' i Kon;ese, Hafez Ibrahimi ae Emin beu delegadreqtol1ts i se perkoheGmes Be sa qe tet e Gkupit; Rauf beu delegat' i rinokastrf,s, ae Selaheddin beu nga Prizreni, ka dale ne Kairo. 12. Sotir Ped Daraa, delegat i Gqi- delegat i Manastirit. p£tar£vet n' Amerik£ ae t£ BukureGtit, Ne fytyre te dyte qe rrden Komidreqtol1£s i gazetes Kombi n£ Boston. sion' e abeces£ Gohim k£ta zoteril1: 1 13. Lui.~i Gurakuqi Gkodra, delegat ferg FiGta; 2 Midhat FraGeri; 3 Luifi i k£ti qyteti; auktor ae vjerGetor nwe Gurakuqi; 4 f. Qiriazi; 5 Nre Mieda; pseudonim Lek Gruda. 6 G. Cilka; 7 Taqi Buda; 8 Gahin Ko14. Gahin Kolol1a, delegat i Kolo- 1011a;9 Sotir Ped; 10 Bajo TOPUAi; l1£s; dreqtol1£s i gazet£s D ri t a q£ dilte 11 Nyzhet Vrioni. n£ Sofj£; depyte i' Kor<;£s. -~I
Paqe 42
DITURIJA
Pcrpara kesaj hapesire mendja trubuAohete ae ka mundim qe t3. kupetoj!? fyr' e kaltcrt qe ka qieAi vjen nga era qe pGtjeA aene. Era vehom rreG
QIEAI BE YJTB Te TIohurit e qieAit, te Gikuard e yjet eGte m' e zbavitGim' e guravet. Diturija qe na meson <;'eGte qieAi quhete qie.ltreg01jB*. Kjo dituri .oGtem' e maa' e giGe didurivet ts tjera ae m' e bukura, se na rrefen giaesine me ter maaerine ae <;udit e saj. Perparimet e diturise na tregojne giae maauin' e qieAit. IG TIe kohe ku TIeriu besonte se qieAi eGte TIe nap' e 1I1endafGte a TIe mbules' e qelqte! Ahere yjte pandeh%in'se iGine tip, tita qe stolisnin kete tavan! Sa jemi lark ng' ato kohe! Tani qieAi na tfaqete me TIe maacri te maae, i gere: pa funt, pa ane. Yjte na rrdehene, jo si Gk8l1dija,po sicilido TIebot' e tcre. J3eu yn' ne kete qieA te maG mbetete si TIe dlUae, si 1110koqe mel ne TIe Ierne! Heriu mi kete koqe mel ka humbun: si TIe koqe pluhur; po eGt' i kenaqure qe kupeton giae keto te vcrteta, viae kEto te GeAa: nga trupi vutet TIeriumbetet i vogel pcrpara kaqe maaesivet, po te kupetuarct e giae ketyre gerravet a nuke na gezon ae na larteson Gpirtin?
,N'Q 3
aeut twe £Gte. TraGesi e eres eae s' dihete fare mire; ca dijetare kane G8I1£ se £Gt8 110150 qilometm, po te tjere Gone se vete ae ger me disa qint qilometra, sa-do-qe fort e lehte a' e raAe. JaGte kesaj ere qieAi £Gt' i zbraz£t a m£ mire £Gt8 plot me TIe tmp t8 Jehte q' i Gon dlir. EGiri £Gte me mije here m'i lehte se nga era jone. Yjtr. Hapesira eGte rnbuGure me yj ; yjte dit8l1 s' i Gohim nga Gkaku i drih,s' se dieAit, po me tejgyre munt t' i G()him kurd )here. <;' jane keto Gkendija te vogc;la qe ndrijne tere nailon ae na xbukurojne q ieAin t8l1e? Dijetaret na Gone -- ae ate qe Gon' e provojne: si dy e py b£jlle katreqe dic;Ai, ge na duket::: sa 1110GOG, eGte I
mije: here m'i maG se aeu yne:. Prap' ata dijEtare na GOlllose <;doYA,si cilado nga keto Ghndija eGtc;TI£die;" sa yni ae m' i maG. DieAi yne £Gt~ 1 miliun 283 mij£ here m' i maG se aeu! Vini me 1]' an£ TIe koqe miscr, vini rn' an£ tjatr£ ae 1,283 ,000 koqe miseri . Be ahere do te kup£toni sa i maG eGte djeAi ae sa i vogel q8l1ka aeu yne.
Qie.li. Ats q' e quajme qieA eGte TIe haptsire pa ane pa funt. QieAi s' munt te kete TIe kufi, se prapa asaj kufije prape duhet te kete vent. Kdi vendi keGtu pa ane ae pa funt i Gone l~IBrgim' i yjet. Po pse ahere kda hapBsirB. Munt t' ecim me mije, me yj na duken£ t8 veck81sa. syt' e mizes? miliun e me triIiun vjet ne kete hape- Gkaku i keti gabimi eGte mngim i sire, po do te jemi giGel1esikur 5' kemi maG i yjet. Dihete fort mire se 11£g£ sa te jete ecure fare; tekdo qe te jemi atje £Gte mez'i hapesires, po fundi kurrkunt. lark age m' e vogtle duket£; kUG s' i Per fjal!:t qc s' kl1pdohcllc Gikoni fja18- ka vene: re se nga maj' e TIe Ghmbi * 1}erezit dukene si miza pnaesi. toren' e vog818 faqc 36 1ic 37.
.N~ 3 -
~~.g e_~~_-o
Tani mejtoni TJ£m£rgim t£ ma3, TJ£ Disa yj t£ tjers jan aq£ lark sa drita mugim t£ tmeruar£ ae vini atje TJetrup do TJs qint, pes qint ae TJ£mij£ vjet q£ te ma3 sa djei\.i yni: ahere nuk£ do tt t£ vij£ ger tek ne! <;uditeni fare pse djei\.i na dukete sa Nwmw i yjet. Kur Gikojm' me sy TJ£ GOGI n£ qiei\. t£ ters, ae n£ ndell<;imtu naPo n£ v£nt t£ q£ mugimi sa k£tu ten, s' Gohim dot m8 teper se 7,000 yj 1 e ns djei\., mejtoni TJs mergim qind£ra Yjt£ q£ .Gohim na duken£ ca m£ t£ ae mijs hers m£ ts ma3, ae vini atje mb£aeTJ ca m£ ts veg£l, pas drites£ qs trupa m£ t£ mb£aeTJ se djei\.i vets, ae na dergojne : ky ndrYGimpa dYGimvjen - k£Gtu do t£ kupstoni Gkakun per ts dnga ndri<;esi ae nga maasri e yjet, se len na duken£ yjte kaqs ts vegsl. mergimi vete s' ngan ts kete no TJ£veMergim' i djei\.it nga aeu eGts 150 perim. Pas maatris£ qe na dukens, yjt£ miliun qilometra 1 11s TJeri q£ ec£n kajan' ndar£ me Gkai\.£: me t£ ndri<;urit, trIO qilometra n' ors n' ec£nte <;do dits ata q£ na duken me t£ mbeaell, jan' nga 10 ors, duhet£ q£ t' eceTJ m£ tenga Gkai\.' e par£; ata me pak£ t£ ndripers se 10 mij£ vjet pu t£ vajtuf£ ger <;ure nga Gkai\.'e dyt£ eae keGtu me ne diei\. 1 Telegrafi qe vete kaqs <;pejt raae. 11eriu me sy vetem ger ne Gkai\.e nga TJ.sv£nt e n£ TJetjatr£ do 8 mits gaGtts munt ts Goh£. Nga Gkai\.'e nuta e 13 ts dyta per t£ vajtur£ ns pam ka 20 yj, nga e dyta 59, nga e diei\. I eae mos harohete se elektriku treta 182, nga e katreta 530, nga e nxiton 270,000 qilometra ms TJ£t£ dyts. pesta 1600 ae nga e gaGtta 4,800. Tani per t£ kupetuar£ pse yjte na Po yjts s' jans vet£m kaqe! me TJe duken£ kaq£ t£ veg£l, duhet ts dini se tejqym tt vogel£ Gohim ae yj t£ tjer£. m' i aferm' i yjevet eGt£ 275,000 her£ Sa m' e maae ae m' e forte t£ jet tejm£ lark se djei\.i yns! qyra aqe m8 Gum' yj zbulojm£. N£ GiDrita sa do q£ nxiton me TJ£ vrap t£ ma3, prap£ do ca koh£ per ts vaj- kOTJeiorel' Evropit ae l' Ameriksse ka ture nga TJ£ v£nt m£ TJ£tjatr£: vrap i ca tejqyra ae teleskop£ t£ mbeaeTJ me ane te te dlavet Gohim yj ger nga e kadrit£s £Gr aq i ma3 sa a' e elektrikut tre-mbe-aetta Gkai\.£: keta yj t£ giae d-m-3 270 mij£ qilometra n£ TJets dyt£. Kjo drit£ kaq' e <;pejtts do 4 vjet e tok b8jne 44 mil i un I 4 muaj q£ t£ na vij£ nga m' i aferm' Po ka eae me tej: sot sa-do-qe me i yjet! veg81at e 'sotme s' vemi dot me tej, me Ky yi\. m' i af8rm £Gt£ ay q' em£fotografit na <;faqen£ ca yj me' te verohet£ a i Kantorit. Po ae Gum' yjve g£!; pi\.ak' e fotografise na nxjer ae yj t8 tjer£ u-eGt£ matur£ msrgimi. Yi\.it t£ nga e pese-mbe-aetta ae nga e gaGt£bukur£ Sirio, i Qenit t£ ma3, drita i mbe-aetta Gkai\.8. Eae numer i ter i y. vjen m£ 9 vjet e 10 muaj; yi\.it Vega (n£ jet ahere vete ger me 400 miliun! Lim) drita i vjen m£ 21 vjet e 8 muaj; Nuk' kemi fare dYGim se duke <;piyi\.it ts Polit (Arri i Vog£!) m£ 36 vjet kur£ tejqyra ae teleskop£ m8 te mbae 7 muaj. ruar£, aqe me teper yj do t8 Gohim ae I
I
Faqe 44
DITURIJA
ahere do te kupetojme se numur i yjet l1uke mbarohete! Ne vere ne qieA <whim TIe vent te gere si rrip qe zgatet nga TI' an' e n' ane tjatro te qieAit ae zbaraeAon si TIe re e ndri<;ur: kjo eGte kaet e kumts1'it. KaGt' e kumterit eGte TI10pirk yjG qe na dukene afu Tlui jatrit ae nuk'i <;quajme dot me sy; me tejqyre i GOhim fort mire TIenga TIeketa yj, l1umur i te dIet eGt' afuo 18 milhm!
Gohene ae dukene here me Gume here me pake te <;ktlqyere. Ky ndrYGim me ca yj behet i gada1<;im,me disa jave ae me disa muaj, po ae nga TIe here behete me Tl3 dy dite: YAi Algol nderohete me TIe dit e 10 ore. Okaku i hti ndrYGimi <;'eGte? Diturija akoma s' e ka geture fare mire, po pu ata yj qe nduojne <;pejt pandehete siguriGt se TIe trup i eret Gkon perpara tyre ae na ze ca nga drit' e tyre: kjo ngan si ahere qe b8het ekIips djeAi a ekIips hene, ae erren kcta trupa.
Yjts a ecin ~ Sot dihete fort mire se aeu keehete ae runguAizete 1110 qieA rree djeAit; nga kjo levijz' e aeut behete nata ae dita ae ne na dukete se qieAi i tue keehete ne 24 ore 1110 here;
kjo ngan me 1110 TIed qe rri me kembe ae rrotuAohete: ati i dukete sikur keehen' ato pla<;ka qe ka prane. AGtu eae ne na dukete sikur levizin djeAi ae yjte, kur me te vertet keta trupa jane te mos leviz<;im. Po a eGte dreqt te Berni se yjte s' levizin? E vuteta eGte se ae yjte levizin ae edn, po levizj' e tyre nukt vuehet dot
me
1110
dite ae me TIemot.
I
TJ' me gyrs tie yj birjaks. Me sy gia yjte na dukene me gyre Gktndije, po me tejqyre do te Gohim se Gum' yj kane gyra te bukura ae te <;hlqyera: disa syreG jane te vera8, t~ kaltert, te gelbu, te kuq, si cope gurri te pa<;muar8. Disa yj i Gohim me tejqyre se jane dy a tri baGh, afr' e afre: hta yj giBeTle kBehene rreB Tlui jaterit, i vogeIi rrotuA te maait. Kjo levizj' e biTlakevet eGte si te kByerit e aeut rree dieAit. Kur si-ciIi-do nga yjte ka Tl8 gyre tjatre, ahere Bone se pamja 8Gt8 me te vertet fort e bukure.
Yjte si jane Gume lark neG, levizj' e tyre mezi <;quhete. KeGtu se largu TIe L. S. zok qe fluturon a 1110TIed q' ecen dukete sikur rri me TIe vent. E eVUEBU E' E V}~RBI~UB Duke Gikuare me tejqym ae duke vene re disa vjet me raae, tGte kupeHELEN KELLER tuare se <;do YA ecen me TI' ane, ae Sa te lumture duhet te jemi qe kemi keGtu pas disa qint vjet figurat qe bejne veGe ae sy I Sikur te mos i kiGim keto yjte ne qieA do te jen' nderuare ae te dy vegela, qYG do te kupetonim jendry(ouare fare. tene, qYG do te ndjenim rojtjene: do Y j qs ndryeohens. Te Gikuaret e l' iGime si te mbYAure me TIe arke l' qieAit na ka nxjere ne GeG ae Gume ern;te, pa kurr nOl1e fare mareaÂŁl1je gerra te <;udi<;mete tjera; disa yj ndryme bohm e jaGtme.
DITURIJA E per fat t£ keq ka l1er£s q£ jan£ t£ Guraer ka ae t£ tjer£ q£ jan£ t£ verbu. Po sa m!% keq £Gt£ kur l1eriu as Geh as d£gon I Tani ka GkOAa t£ posa<;me ku t£ verbuit ae te Gurauit m£sojn£ q£ t£ kendojne. Te Gurauit kwdojne libra te Gtypura si tonat, po me q£n£ qe nuke nxjerin dot zene mesohene ae kendojn£ duke lojtur giGteril1te: <;do G811£me giGt eGte si l1e letr' e abecese eae i Guraui kwdon aq£ <;pejt me dor£ sa ae ne me goj£. Te Guraerit jan£ gia811£ memece, eae kjo nga Gkaku qe ayi gore s'ka d£guare ze l1eriu q£ te muntl1e te fIase ae vete; pa ndrYGe guha munt l' i punOl1£ sa ae jona. Stuvitj' e te verbuet behet£ me an£ tegiGtuil1et: i verbui nuke Geh, po degon ae prek me dore, ae keGtu pu te kup£tuar£ 11£g£ duhete qe hi zu£ ae tei prekl1e. N e GkOAatete verberet ketyre u japin t£ prekin modelet e <;do geje; eae librat' e tyre jane t£ .posa<;me, ae kendohene me dart. N£ Vtnt l' abecese q£ kemi ne, pu t£ verbErit pudorete l1e abece e bu£ pej pikaG: keto jan£ te GumEn gaGt£ pika t£ raaitura ndrYGe ndrYGe ae t£ Gtypura mi kart' t£ traG£ me l1e mEnyrt qe karta te kete <;ongla te kucyera: i verberi Gkon giGtin mi keto Gel1a ae kendon librEne. Po i Guraui ae i verbui kane prape nga l1e ane per te hyre ne mareawje me boten e jaGtme: i Guraeri Geh ae i verbui degon. Pra mejtoni se <;'sketerre do te jete pu ata qe as Gohin as degojne I Stervitj' e ketyre duket te jete fare ge e pa mundure, se s' kemi as t]e
Faqe 45 ane qe t8 kupetohemi me ta. Keta te varfere duhet pra te jene denug.rt te rrine fare te huaj ae te ve<;te, si l1e trup i gaAe po pa Gpirt e pa ndjel1a. Me giae kete jan' ndoCiure disa nga keta te mjert qe kane mundure te kupetojne ae te ndjejne botw' e jaGtme, poaua aqe mire sa fie l1e l1eri i GWdOGe. OembeAa m' e <;udi<;me ne kete pune na eGt8 aene pej l1e <;upe amerikane, Helen Keller. Helen Kelleri ka lindure me 1880 ne qytet Tuscumbia (Alabama). Kur iG jo dot dy vje<; e zu 118smundj' e rende ae pandehne guit e tij se do te vdiste;
I Gerim
i saj qe si l1e mrekuAi, pa duke mos humbure jetw, Helen e gore kiG humbure te paret ae te deguartt: qe ate dite as Geh as degon. Helena iG Gum' e men<;ime ae Gum' e zguare; i ati a' e ema deGne qe te mas e lene fare n' erresi <;upw' e tyre ae kur iG Gtate vje<; i zune l1e mesol1ese, Miss Sullivan. Pake mesol1es munt te jene kaqe maaeGtOrt sa zOl1a Sullivan per I1xenesen e saj: pa Gkuare Gume kohe l1e daGuri e maae u-tfaq ne mes te mesOl1esesae te nxeneses, se l1ua kiG durim ae tjatra kiG deGirt per mesim. Helen Keller-i jo vetem ka mesuart te kwdoj' e te Gkroj ingliGt, guhEn' e saj, po ka nxwe ae frEngiGt, e AatitiniGt, baGke me diturite si istori, matematike, etj. I Tani Helena Gkron ae kendon keto guhe, di <;do ge ae i kupeton si l1e l1eri i GendoGe. Kjo grua e ~udi<;ime ka Gkruare o'e
___Fage 46 _.~ ~
,
,
~~---_.__._._._-
D I T U R I JA - - --
jcleGkrimh' e sar ku na rr2fen qYG I nisi mesimi ae me C;'fare menyre ca nga ca zuri Ie kupslojs Cie Ie ndjejs. Miss Sul1ivani sa po vale Ie Helena i aa 11e DUsks Is bukurs Cie me msnyre Is Is Gura,uel i spellof'-"- me giGt brenda ns dors 1\: c;upsss ts katrs Ielrat e fjalss1: nuskt: (ingliGt doll). Helena q' als dite zuri Is biojs ae ajo si mssollsse e saj, a ~ pas asaj dite C;do gs q£ kukonle, Sullivani ja spelIonle ns dors: Helena hovizjen e giGIsrillet e ndjente ns peAsmbs Is saj, ac bsnte si I1lssollsseja. Po 1o::ls Is spelluar Helena ebwle pJkupsluars ~s ac sikl1r no 11s ladn;.
-
-
---
Ms C;'ans vins ksla Gpess? Lejleku ae deAwdYGeja jane zoq qs duans ts ngrohlst. Ns prinvers na vin' nga Afrika, ku kaehens praps
ns dimsT.
-
Ksts uCistim zoqts e bsjns lufs tufs, Cie C;do lufs ka nndin e saj. 11s Iejlek qs beri simvjet folens maj 11s oc;aku, ay praps do ts vijs Cie mons qs vjen, alje do ts vim; ae fsm ij' e tij. N' uaetirn te tyre psr n' Afriks lejlekel ae deAsndYGet kans 11S det ts gers pzr Ie kapstuars. Kur vins bun detil para se ts marin hovin psr ksts uJ.£lim, zoqte rnbliacns, bsjns lufs E para fjals qs kupeloj S611;fjala ujs ts reguAtD, as p3sdaj dalsn n'. uCisI (w a I e r): 118 dits Sl1llivani tek Iante Oums hem d~I no I1s Glerg1ts Cie . Syl8 ns m8ilges Helena i spelloj fjalm ZOqt8 mbetene disa .dite p.1 mundur ujs disa hers me raa8; ca mE pasdaj t' arrijn' n8 stere: ahere zoql' e var. dua:\s ne kopGt Cie i vuri dorm ns 11s fers kur Gohin no 118anije bjens m! rrske Ie flohts duke spel1uar8 prapr:: watE si ts vdekurs! Ie r; ahere Helena pirll shere kupsloj Lejlekst si CiedeAwdYGeja ns vsnse C;do g8 qe prekim me dors ka 11£ det tane jane si dy Gpess t' uruars emn:. .Kjo qe e para drits qs ra ns a' e kans per mekats qs I'i vrasin. 1118ndje 1'ime" Gkron vels. S' ka fare dYGim se ky besim vjen -----se ksta bo dy Gpess i bsjns Gsrbime * Tho story of my life (Istori e jetEs s' ime) by Hdl'1l Keller, 1~04 te mbsCiel1 bujqssise: deAsndYGeja I spelloj d. Hi. n. e bEri qu tE knHlojE ha mizat, krimbat ae ts Ijera Gtsza . ** ~do IdrE lIE Ilga 'IE. ts dsmGime, de Iejleku guan mil1ls, gerperi11ls etj. I
ANDEJ KBTE.J.
Lejlelnl (ie de12ud~'Gejn.
-
Unaz' e Polikralrit.-'Ne Samos mbreleronle Polikrati, 11s l1eri qs kiG hipurs us aron me udihms Is fatit. Polikrati iG i Iumturs m!; c;do gs Cie per ts mos
Vera po erCii; baGks me kohet e mira do ts Gohim ts vins Cie lejlekst e deAwdYGel, ksla Is dy zoq ts -prinverss ae Is versss. .
ni11$ ms sy u-mejtua qs h~ beqs 116
D ITURIJA
.N!!3 --.
~
~._--
-- ~-------_.._-
-
det I1s unazs tepu h~ vjejturs q' e kiG me Gums kujdes. l1a dy dits si hoai unazw ns det, I1s peGkatar i Gpie mbretit qs peGk t£ bukum, eae Poliluati u<;udit fort Gum£ kur geti Uflaz£n e tij ns bark t£ peGkut! Periandri mbret i Korinait, para KriGtit, si b£ri Gums t£ muzit Gpirti ae deG ts vras£ po pu ts mos 1811£11£kujtim vent qs ts press me dore ts jetsss mejtoj kds ua.e: euet res besnike ae u aote qs ts tsn ms 11'UdS te Gkrets ae I1crini> qs kans per te talmam
l'
Faqe 47. . . -
-
uGqehem; me ato q" tepefojn' nga Rahu
se sa ts ven e ts gllajn vet8. KSGtu, pak' e nga paks ujqst u-m8suans me Ijerins sa mE S8 fundi u-ben8 fare Goq te pandar8, se aGtu ja u donte interesi. Ujku duke zbutur8 8Gt8 bU8 qeni kaq8 besnik q8 110him ne.
ms 585 ksqija juvethens; t£ lik, ns tij fiA' e dy qeyen' nats vrasin mb' uas
N8 veri l' Amerikes, n8 vsnde t8 mbuluar8 me akuA, ron q8 komp q8 quhet Esqim6 ; k8ta s' munt t8 mbjeAin ae 18 korin se aeu i tyre wt£ Gterp8, po rojn8 me gah peGku. Esqimo-t8 han8 ajam ae pin8 vajn' e peGkut si ne q8 pim8 l1e ge l' embe1. l1e g£ tjater e <;udi<;ime te ky komp eGte se, djemet m8ma ae ta mbulojn' ns ae. M' ane tjatrs aeret u ep qnmeGt eae si ritene ae nuk' i katrs qems te tjers ae U aots q£ te vra- xvjera kurm para se i8 ven8 kaire vje<;. sin t£ dy qerezit e pare qs do ts gejns Po m' ane tjatrs q£ kur jane tei a Dent n' aks<; vent. Gtats qems te tjer£ iGins muajG' i mesojne djemte t£ p8rtypsin porositurs qs ts vrasin£ ts katu l1em- duhan ae t.~ pin8 lengun. i
zit e pars. - Kup.otohets vetiu se qeriu i pare q' u-vra iG Periandri ae k£Gtu n£ gak mbaroj 11£mbret gaksor!
Nga gia£ kombet e aeut kombi Akka qs ron' n.o mes l' Afriksse <'Gtsm' i vogeli nga Gtati, ae me t8 mb.oae11t8jane Patagonet (jug' e Amerikes'se J,lges8). Akka s' jat1e me te gate se 1 metro 40 santimetra d-m-a sa Gtat i qs dja!i 118mbs-aets a dy-mbs-aet vje<;. PatagonEt jane I1s metro e 85 santimetr£ ae me t£ gat akoma, do-me-asns ae afro I1s peA8mb£ me ts gats se nga l1erszit l' ans. 118 dijetar ing!iz, Dr Woods Hutchinson, kur Gkron qYGqeni £Gte b8rs Gok' i qeriut aot8 se jo qerin, p:) qeni SGts b2n~ Gok me Ijerin£; ky dijtiar aut£ se n8 krye ea ujq do t8 kene kup£tuare
se 8Gte mE mir8 ts vent pas l1eriutae
~+i'-+--
Pjesa
Gtgpiake.
Psr ts mas Geqerosw' t'sJnbBlatl' £mbelat (re<;elet) q8 b8jm8 me pem8 i Gohim se pa Gkuam GUm8 dit8 zen' e priGen8 duke bue lengu i tyre si Geqer i nguret. Cume gura jan8 k8GiAuam kundre kesaj smundje t8 l' £mblavet, po m' e mira a£ m' e Gprovua ra £Gt£ kjo: Kur zjeni l' 8mblit mos e traGni pul1e-here Itllgun8 : si te zjej8 ea, hiq-e-ni ae !ir-e-ni 24 or8; t8 nesermet zje-je-ni prape, kEGtu eae t8 pasnesermet; dit8n e katert e vini ie zjejs sa t8 liaete mir8 Geqeri. Re<;eli q' 8Gt8 zjer8 k8Gtu ea dite me raa8, duron fort GUm8 kohe pa u-priGure.
Faqe 48
DITURIJA
~_..._---
J(ltndn" t8 djp[Jltrit.-l1s bar'i mirs kundrs djegjess me zjar a me I1s gs ts nxehts, SGts ky: mirni vaj uAiri ae hiOni mi Ie ujs kslqereje, 11£ lugs vaj ae I1s lug' ujs kslqereje, ae rih-e-ni me I1s lugs: ts dyja traGens ae bshens sf 11£ qUA. I(sts qUA vir-e-ni l11i vsnt ts djegure ae mbulo-je-ni me 11£ cops kart£ a me 11£flet ts gelbsrs. I(sts bar b£j-e-ni dsndurs se aqs me mir u mer ts djegmst. Psr Ie b£r ujs kslqereje arrrin te Iretim l1e cop£ kslqere Ie paGuars n' uje, ae te marrim ujst e kl1Auare q' £Gts p£rmi Ie. Ky uje do mbajtl1re ne 11£ qelq~ te mbYAure.
PBr t8 ruajt~br vajBt.-Vajst priGet duke ndel1ur£ hapms ae dl1lie mar' em. p£r te ndaluare kete priGje duhet£ qe to vsme vaj£t ne qelqe ae ts heaim mi te 118.dy giGt raki ts mire ae te forte: rakija qsndron persipsr ae nuk' e Ie eron t£ hyje ne vajt. Gryk' e qelqess do zsn£ mire. Kundre t8 11g8rhiturit.-8Gte vsne re se l1eriu ngerhit kur fie mi kurris. Pu Ie mas rsns mi kurris munt qs te lioni I1s bres ns mes, me qe <;ongle ts maae parpa, qe s'u Ie te fiini me fytyr perpjete ae u ndalon te ngerhitni.
Biblio(Jl'afi. I-III3ERIMET E ZEMERES prej N. S. Delvina, l1e"librez e vogels 32 faqe, Selanik 1909 (GlypeGkrOI1S MbroGesija). Libra mban katm vjerGa: Vajtim permi Oqipsrine, Memeaeu, Liria, [uha jane, katre vjerGa kombiare, me ndjel1a memc:aetariete.
I
.N!? 3
VALET E DETIT pej Spiro K. Dine. Sofje 1908 (OtypeGkroq£ MbroQssija), 11£volym i maG me 8°, 856 faqe, zbukuruar£ me fytymn e b£r£sit. 11£ mbleaj' e begatt£ vjerGaG, k8l1g£G, fjaleG, gsza ae ca psraAa. B£msi, sikundrs q' e Got£ ae vete, ka punuar£ me 11£durim te maG ae Gums vjet p£r t£ sjeAst ns dritt£ kelt libre, e ci1a pa dYGimsot, nga I£nda, £Gt£ m'e maa' e libravet Gqip. Zoti Spiro Dine ns vjen;;at e tij msm£aetarit;;te a satirike, ka Gtuars ae Gums vjerGa te tjera, vjen:;a te pa Gtypura ger ms tani, ts ca Oqipstarevet. Te dy pjesat: k811r;8clasm(', ae oli[Jorika (faqe 620-686) jan£ l1e mbleaje mbaruar£ ksngs dasmaG ae kengs fOGl1erije popuAore. AGtu ae fjalst e urta - jo me pake se 90 faqe - ae keGtu na japin me ts ploltsn e mbleajevet psr keto fjals te mo<;me. Libra qe kemi p£rpara eGh,l1e lend' e bega<;me p£r studim te (ollclor-it, 11£ libm Gum' m' e bega<;me se AA6Lt\'~K1\ l\l~h;Olt e EVGim Mitkos, me t£ cil£t e G£mbSAen ae vet£ ber£si. Pa dYGim vep£ra £Gte ter vlefte ae t£r dobi p£r studimet e literaturese popuAore. l1e ts mets qs munt 1'i G£t1ojms SGts harimi ne te rrdyeret burimet e asaj Isnde, vsndet ku Guhene kengete, ae te mos <;quarEt e ca gerave popuAore ng' ato qe Gkro118sii ka bers vets, si fjah,t e pleqel, nga ts cilat fort Gume dukens qs s' jane nga goj' e popuAit. Otypure ne GtYPsGkrol1et .MbroGesija" I{risto ~u,Ha~i - Sr;~ANI!{,
PAJTIMI: Mot-mot, n8 Tyrqi 6 muaj " Mot-mot, JaGt8 6 muaj "
numur
40 groG 20 " 10 franga 5 "
"Dit~LriJ'a" s' Gitet8 me num~w jaGt8 SelanikzLt. N8 Selanik 'i]8 2 groG.
Letra, Gkrime, k811g8, vjerGa, fytyra etj. luterili t8 na dergohen n' adres8 te S8 PBRKOHBOMES.
Do tE b8jm8 fja18 ne te p8rkoh8Gmet t80e nga ~do libre mi Oqip8rit nga e cila t8 na dergohet8 1}8 COp8.
a
OTYPBOKROI1A
OQIPE
"M B ROe
B S I J A" KRISTO LUARASI.