II
VJECT' E I ae II 1909
MOT'I PARE
I T DR I J A
D I
E PBRKOHBGME GUlP LlTERARE
BE DITURAKE
a
D ..~J. II e II I~ n B X E JI U
Dreqto1)BS:
~UMO
"
J
pKENDO
~
-;::=====t======--
MBAN: Duhet te punojme: L u It10 . S ken d o. - Lelre ~;' ime mbese. - Pse £GI£ m: ngrohle kur hje Gi? - He teqe e harmine: C. P aft a 1i - E vuteta: R r a s' e Bar a £.-00 e tmeruar:
l' e I1IbesofJe: L u 10M
M a h t11U d P t r met
i. -
a 1t s 0 r i. -Mos
DiGiri s' maron,
Bleta
pyet.-'
e pAumbi
ae Dora e loti!: L. L uk a j. - Nal' e kCljeAtEpse£Gt' e ftohtE? AvuAi, ujet, akuAi.-Andej-ktt£j - Bibliogn.fi. ...
II
Ender
DITURIJ A Duhet
.
t8 p11Il0.1 ill8.
]!h~ i maCl i ditur ingliz, Clemelot}Es i ikonomisE politike, Adam Smith-i ka ClenE: Puna 8GtE begati (zenginAEk). N£ duamE q£ t£ b£hemi tE pasurE oe t£ rojm£ si t}er£s, duhetE q£ tE punojm8. Puna nxjer tE hOAat£ nga guri: ara, vreGta, mali, Gh~pija, duke punuarE marrin vleft£ oe uGqejn£ tE zonE. S' ka vent mi k£t~ oet, sa-do i lik qE t£ jete, qE duke punuar£ t£ mos begatohetE. Mos qahemi pra nga vendi ynE, po t8 qahemi nga p£rtimi, se ka vende oe mt t£ liq se nga yni, q£ sot janE si kopGte ae t}er8zija atje Gkon 118 jet' t£ mire: eoe GkEmbi, eoe rEra, eoe gur£t japin t}E fare prondimi kur tE heoit} pakE djersE t}eriu. N£. GikofGim mire do tE Gohim se OqipErija jon8 s' 80tE oe aq' e varferE sa na duketE, a mt mirE s'duh£G t8 iG aq' e gorE si e Gohim sot. Jemi sigur se kur tE ZEm£ q£ t£ mejtohemi per t£ punuarE, kur tE mEsojm£ menyrat e fitimit, mE I1Ezet vjet vendi ynE munt tE bEhetE si tE tjerE vendet e lumtufl:.
* Le tE numurojm£ kEtti ca gErra qE duhenE bErE t}' orE mt parE ae qE jan8 mt tE lehta oe mt tE nevojGime. Do mi,'ssnars f'ar' e kaf@svet. Lop£t, owt£, kuajtE qE kemi sot s' na japin aq£ fitim. QetE oe lop£t duanE perzjerE me faren e SvicrESE qE tE na japin quIn£Gt oe miG mt tep£re oe t£ na b£henE qetE mt t£ forte. LOpEt sot na japin tE Gumen ger mE pes okE qum£Gt ae m' i ngaAur i qevet s' peGon mt teper se 150 ok£. Po kur l' u Clemi se ka lopE qE jep ger mE 15 OkE qumEGt oe disa qE rendojn£ mt tepEr se 1]B 1J'tij ok£, ahere <;'do t£ Cloni? r: per1",heen1G "'lip DITU1UJA,
mot i pare. :\1' ~, a,. 10,
Faqe 130
DITURIJA --'~
~~-----
Sot veh::m per aente munt te Gemi se jane te mira: k8v£qciku e ka miGt8 fort t8 GijGim ae n8 Tyrqi Gitets Gume bukure. Vetem I18 te mete ka q' 8G1' i VOgE1e. Pra eae awe! e aivet munt l' u p8rzjehet8 fara me t8 tjera q8 t8 na japin miG, leG e qum8Gt ms GUm8, sa-do-qe mbase miGt8 s'do jet8 kaq' i mirs sa sot. Po fitimi do jet8 m' i maG. S' ka fare dYGim se kUAotat e malevd tane jans fort t8 bukura ae pres in kopet8: kur t8 Z8nS ts d8gohens hmbor8t e awet ae t8 lop6vet n8 hta, ahere do na vij8 ae I18 begati q8 do t6 na 8mb8lsoj' jet8n8. E sot ata male jan8 t8 Gkret8. Kuajt8 q8 dalin n8 Myzeqe kan8 I18 vleft8 ts maae, ae jans fort t8 bukur8, sa-do-q8 te veg8l8. Po kuajt' e tjer8 ve<; S8 largu ngajn8 mE. kale, aqe u 8Gt8 priGUr8 fara. Eae kuajt8 jans psr I18 VEnt veg8la fort ts nevojGime p8r<;do mjeGt8ri. Pra s' ka dYGim se duke ndrequrs far8l1 e kuajvet tan8, duke i p8fzjer8' me raC8 arapi ae ma~ari s' ka dYGim se do t8 kemi kuaj t8 fort8, t8 bukur8 ae me vi eft' te maae. BUJ'qesija do psrpCtruars. S' 8Gt8 mjaft pse h:: guviGtiI1 I1edu aen8 me I18 parmwd8 t8 druI1t8 q8 ka mbetur8 nga koh' e Nuhut ae ts bea8 I1E farE brwda n8 balt8. Dubet8 q8 ts punojm'me Gum' m8nt 118da<;im qs t8 na jap8 filim aeu. Jo vet8m aeu do luuar8 mirE, ae fara do zgeaur8 si duhet8, po 8Gts nevoj8 q8 t8 zgeaim pu <;do ae af8 far8 ae at8 bim8 q8 arrin ms mirE. <;do ae l1a jep I18 farE prondim: mos pandehni se ve<; misErit ae grurit ~'ka g8 tjatn::; atje tek s' b8hel1 as t8 laGta, as miser, pa dYGim vreGta, duhani, mani arrijl18, ae tregsti e mwdafGit a' e ver8S8 mUl1t ta uGqejl1s fort mir8 I1erins. Sa pEf maqinat8 q8 na dubet t8 pudorim' n£ bujqesf, kemi bus fjals pEf t6 118 faqe 114 tE S8 pukoh8GmeS s' £11£ ae kwdoTj8Si dubets qs t8 kEndoj8 ae I18 her' at' artikuA. ])0 hapnrs va,2tots. Kemf sot mOqipui I18 tok vaAto q8 presin t8 hapenc; tani kEt6 ba1tuiGta tt mb8aa l1a priGil1 er£l1 e VEndit ae l1a lens t8 pa punuars 118 tok V£l1t. Duke i <;elur8 pra do pastrojm£ cae erw eae I1S Gumic ara do na dalin ns GeG. Nit vaAtot8 q8 kemi ae t8 cilat8 pa dYGim do ber8 mE t8 maG se sa t8 priGurat q8 do bshen8:
japin
I1s fitim
ajets
Vat-tot e Myzeqes8. KEt6 kan'mbuluars I18 COp8 ae t8 maG ae Gums PtAOr. Ay ae do mUl1diI1 l' u0qej8 ae I1s qint mijs l1erss 3kol11a, pa Ie q8 kUG ra c;:ejil1 do fitoj8 me qint mijE lira.
DITURIJA
Faqe 131
Va/do a kwet' i MaIiqit, afre Kor<;ese: duke pastruare kjo vaAto do Gtohete pese here prondim i fUGes'se Kor<;ese, pa Ie qe ae er' e gia' at! vwdi do pastrobete. VaAto e Auresit, T}e pune me rwdesf te maae se atje munt te krijohene ae T}etok pGatra OqipetareG. VaAto ne fUGe t' Ysqypit (KapAan). VaAto ne fUGe te Manastirit. VaAto e Zadrimese ne juge te Okodrese. VaAto e Drinit, afre Struges8. riG8 k8tO vaAto p8r t8 <;eIur8, nuk8 do t8 kUGtojn8 GUm8 ae ca GOqeri t8 vog8Ia t8 b8ra ne V8nt, jemi sigur se do ken8 fitime te mbeaeT}. Jl!ljef5t8ri t8 vogfla. E dim8 se sot s'b8jm8 dot fabrika te mb8aa ae t8 mbaruara. Po jan8 ca mjeGt8ri q8 munt t' i bEjm8 pa no T}emundim t8 maG. Kemi n8 Oqipui T}8tok IumeT} te vegtle qe rjeain me fort ae ku munt q8 t8 behem: fabrika te vogzla: Vjosa, Langarica, lum' i Auresit ae GUm8 t8 tjer8 munt t8 na japin 118 fuqi te mjaftt8; getke kemi ae GÂŁl1giA: n8 Kor<;8, ne FA8rin8. Atje fort bukun; munt te behene fabrika. pu pell, pu cohe, gajtan ae pu kesuIa t8 IeGta: k8t6 t8 katre mjeGteri jemi sigur q8 janÂŁ praktike ae t8 fitimGime p8r ne.
.
Faqe
132
DITURIJA
~ 9 ae 10
~
LETRB S' IME MBESE Kam kohE qE S'tE kam GkruarE, po pleqp.rija
ime Gpreh tE gej6 I1E ndjesE
ndaj teje. Letnen tlonde e mora me 116gaz fort t6 maa: jo vet6m pEr G6I1detin t6l1t, po ae pEr lajmet e mila ae gazmore qe m' ep.
TE kam
a6l1E
gia611e,dua qE te je<; e lumture, dua q6 te je<; e ktnaqurE nga
jeta ae nga bota, eae dua q6 tE GkoG bukur'
e mire me gia6 l1erezit qE ke pranE.
Librat qE me kHkon po t' i dergoj sot me postE. Opreh GUm6 se do tE tE zbavitin ae do ge<; n6 t6 ca or6 ae ca mwde t' embele. PEr mua, eae munt t6 m6 besOG se kam 116 provim Gum'mE te gate se t' Endin, kendimi ka q6ne TJe zbavitje nga mE t' Embelat. At!': kohE pa punE, si mbarol1a punEt e Gt6pis6 ae si mbet6Ga vet6I1l, kam geturE nE ksndim Gum' or6 t' Emb6la. Kam pature vetem kujdes qe ky k6l1dim tE jet' i dobiGm6: ne l1e fletore, m 116 gazetE a nE 116 libr6, at!': qe kam kerkuar6, s' 6Gte vetem t6 Gkoj kohEnE, po te m6soj 116 g6 t6 re, I1E g6 q6 tE m6 hyje nE pune. YIeriut, <;upa ime, i duhetE qe te m6soje kaq' gErra, ka nevoje qe te dij6 kaq6 GUm6 sende tE ra! Gem pra, ki kujdes q6 jo vet6m n6 <;do hndim, po ae ne <;do fjal6, ne <;do kUVEnt me Goqet e tua te ge<; qe mEsim, t6 mESO<;11£ g6 te duhur£: ahere do ktndimi, do kUVEmJi bEhete fort m' i zbavitGim ae m'i embel. Jan6 ca qE aone se gruase nuk' i duhet£ qE tE k6l1doj6 ae te m6soje. Keta q6 aone kEGtu jal1E Gume t6 gE1]yerE, jam; Gum£ 116 laaim t6 maa. DEgO-lIJ6 mua, Ka<;e, gruaja ka aqE ncvoj£ qe t6 m6soje sa ae burri, mbase ae ms tep6r. Ne qOftE se burrit i duhet diturija q£ te punoje ae t6 fitOj6, eae gruas'i duhete qE tE jetojE ms mirE, qe tE Gikoje mE mire Gtepine ae femij6l1. ME dukete se puna ae detyr' e gruase nuk' EGtE m' e pake ae m' e vogde se ajo e bunit, mbase ae grl1aja ka detyra ms tE Guma ae ms te ndrYGme, ae <;do pune behete mE. mirE ae tIJE. lehte kur ay q' e ben ka qe dituri. n. di<; mire se qe grua e ditur6 fGt£ m' e mire zoqe Gtepije de i nit ms mire djemb. Pastaj mos haro se ne da<; q£ te GkoG mire me t' et Goq duhete qe t6
l1e Goqe l1e mike per t!':. Tani s' fGt' ajo kohe qe gruaja te flase vetem pEr fasule e per kusi de
beheG me 1£ nrtet
levere. Ta di<; mir£ se yt Goq kur vjen ms Gtepi do qe t6 gej£ 1]8 Goqe me t6 cil6n t£ kuvwdoj£ ae t£ munt t6 ktmbeje fjal6 ae mendime.
DITURIJA
Faqe 133
Ns qofts se ti munl ae kuvsndon me l' sl Goq ae kupslon C;do -gs qs Is aols ahere ay ms s' do kets nevojs qs ts vejs ae ts -gejs !Jerss jaGls GIspiss; la die; mirs se, sa Is jec; m' e zguars Cie m' e ksnduars, aqs ms leper gaz do kel yl Goq brenda ns Gispi ae prans leje. Mos Giko plakal e Ijera, KaC;t;; beso-ms mua, se Cie unlO plake jam, mbase ae ms plake se Is Ijerals. YI Goq do Is Is dojs aqs me leper, sa Is mundil1 qs It. gejs I1s gszim I1S Gispi, sa Is l11ul1dil1ts gejs I1s Goqe qs ts kupslohels. Pra bsh-u e mssuars, kando, Cie I11sso. Mos rri !TISpas se yl Goq. Ah, e di, karn dsguars ca plaka q8 aOn8: gruaja po qe mesoj Z8 e pelqen velhel18, ~sC; e pandeh velhen' e saj Cie s' pelqen !JerL Po Ii, Kac;e,s' je nga a16, une ts di fort bukure, Ullf di q8 Ii sa-do-q8 Ie meSOG ae IE bsheG e dilur6 gia811s do mbeleG ajo Kac;e qs je: do Is duaG gia8 mikel e lua ae kurr8 no 118 her8 s' do IlxiG Cie 18 priGe; vetijEn me I1E maawti q' e ben t8 qeGe;im !JeriIl8. <;:upa ime, dua 18 18 Gkroj akoma, IE 18 kuv81ldoj ger' e -gaI8, po tani q8 po Gtobells vjec;ts, po mE palu:,sohels fl1qija: syls Cie duarle ms loaells. Lem8 pra Is mbaroj lelren htli Cie tE t' ap l1e Ie pl1aur mi syt.
Teta T~Lle
Trup i nBand8s S8 .Liris8" 118 J{ore;e.
Faqe
N2 9 ae
DITURIJA
134
10
Pse ~Gh~ mg ngroht~ kur bje 6i '? fmEqE, po mE tepu
tani nE dimer, EGtE venE re se kur bje Gi koha EGtE
m' e ngrohtE se sa ditEt e tjera. Ptr tE kupEtuarE Gkakun e ktsaj gEje duhet tE dimE qYG avuAohet njEt ae <;E ngan ahere. E dimE fort bukurE se Giu na vjen nga retE, ae retE janE avuA uji; UjEt htu lIJi aet b£het aVl1t., ae ay aVl1A ngitet lartE n' erE ku gen V6I1t tE ftOhtE ae dEndet e <;faqet qE reo f(ur b6l1 mE ftOhtE kEto re dwden eae mE tepu ae ahere bEhen UjE si iGitlE ae bjenE pika pika; ky eGtE Giu qE na qUA ae qE na uGqen bi mEtE. Tani, UjEt ptr tE bEr' avuA duhet qE tE nxehetE, d-m-a. qE duhetE qE tE ngrohtE qE t' aVl1Aoq' UjEt. Po kur ky avuA bEhet prap' UjE, a e dini <;' bEhet tE ngrohtit qE kiG marE? UjEt e kusisE e mori t£ nxehttt ae avuAi atE tE nxeht' e ka me vethe. f(y avuA duke bErE prap' UjE, tE ngrohtEt qE mori e IEGOn prapE. f(jo gE ngan die me dEborEt, se ae dEbora .nga retE, d-m-a. nga avuAi na vjen: f(ur EGtE mE ftOhtE, avuAi nE vwt qE tE bEhet UjE, ngrin ae bEhet akUA i lehtE; po duke ngrirE IEGon atE tE ngrohtE qE kiG marrE pu tE bu' avuA.
J;Ii teqe e harrume. M' at kodu l' nalt, ku era e dlirimit S' pUGon l' pufry me flad tE kaAtrit qiA; M' at suk l' jeGilE, ku drita e agimit, Sa len, pErpara ate e Gindrit fiA; Be kur perEndojn rrezet e dEfrirnit, Pu SE rnrami ate errEsinEs ja IEGojn; Si. t' zaj t' bjem vesa pOGt prej rruzuAirnit, Me pika ergEnti para ate e rnbulojnE. M' at suk, ku hajni i loaun nga do q' herE, Zen vend t' pUGoj ndu nata tE pahan E nurnuron ae sa fiGek ka t' GtjerE, Be sa ka bOG nd' at rnortjernbajtEs
gozdan.
NQ 9 ae 10
Faqe 135
DITURIJA
Be kur i qeh kti syu i Gkon n' hapEsinEt, NdE qiA me hyt qi kti pErpara i tfaqet, Nd' at <;ast ZemErEn ja pUGtojn tmerrimet, I rr£zohet dora, kur i bin n' mend kti gaqet. M' at kodEr l' nalt qi teqe e harrume, Lufton me koh'n, qi don me e rrwdu; rer sa pUAari me mun~t e rrEzume, Do t'a qaj fundin, qi s' mundet me i GpEtU. AGt dit a nat, bi breGr a vdor a Gi, fimon, bumbuAon, fryn er a GkrepEtin, Ajo pErher ndE t' kot me hijesi, Pret ndo q' faltor te lusi Perwdin. Nd' da<; t' falme m' za t' ndo q' dintari, Nw kuben t' saj se ndin t' UGtoj; Nd'da<; t' falme l' qet ndo q' pendimtari, As kurr s'e ndEgOI1 gynah'n l' pendoj. S' ka pa ma Geh tE ligEroj <;'aGt Zoti; <;' aGt qerEzi ae <;'far aGt qijesi. S' aGt ndEgu ma za prej kUG e di sa moti; S' aGt ma permend ndo q' fjal per VEAazwi. Nuk aGt ndi ma ndo fl' fjalE plot me zjarr, Prej buzve l' Gejnte l' fal me daGuni; Qi te ImAzon se <;'do me Clan Oqyptar, E <;'do me Gan atae e Arbwi.
Nw VEAimte saj ban <;eraen mirimaga, Ty Gku terGur te rrjetes, qi ujdis, Be ty rreGtue peflet raCia, raaa, Yen veG, ty prit, a po furmon ndo q' miz.
I1i rreke e kCljeAti rrufuAon per an,
.
Ty rrjeCl nde fUG, peAorEsi me i sjeA, Be m' duket mu me rrufuAimn plot zan, Don m' e nguGulu pEr qetesin e feA. Be sa selvija l' gata e rreClojn; Perher n' gelbrim, po plot me maA£I1gim; I1i ajo pem, qi kurr n' gazmend s' te <;on, Po l' humb n' mendime, qi s' kan kurr dEfrim.
Faqe 136
DITURIJA Per Goq ajo ka vet guret e verrezvet; Te vjetersu, qi Gkrimin s' ja kendon. Se di, kUG aGt aty varrtu prej 11erzevet, Hi, "ret rahmet" me i aan, si aGt zakon. Ajo s' aGt larg prej rruges, qi perGkon, Rrugtari i loa, i cili ban uaetim; S' aGt larg prej pYAit, nde t' cilin i kendon, E zeza qyq~ vetimin nde mjerim. Se <;qetson ~a, ve<; zylija nga Ndo 11' karavani, qi n' largim rer sa largohEt, rrugen ~at e Per me elan teqen prap nde
ndo 11' here, hingeAin; mere, t' feA pUGim.
Be nde qiAOft, qi mrapa qera~iu, Ty i Gkue kuajvet, kanges ja aerret I Ty Gkel i zbaa mbi ae, qi e ka 110m Giu; Eae me e pa, si ban as kurre zjaret. Po ty e pa, pa daGt kangen pUGon; N' mretnina t' tjera mendja i fluturon. Mendimi ati l1i Gpres tE ~aA i sqon, . Fytyra i nderohet, besimi e letEson. SaA 11i kandil, qi diget dit e nat; Hi kandil voji, qi i ep drit te paket; Si aaurim per Perendin e nalt, I ep drit e Gpirt, i ep besim IE flakEI, E sa ben drita diAit ndE mEnges, Dritoren te nguGt ty e <;a,i hyne mrCIJ, Eae perzihet me t' kandilit rrez, DritEn ja Gton, me maaeni i vjen. Ke ngel braktis, 0 teqe; ae e harrue; Ke ngel n' pUGim ae e vorfenue; Por si l1i PYA, qi ngeli pa by1byl, Nuk ka kangtor, t'i kwdojE bukurin; Por si 11i fUG, ku kurrE s' degohet fYA, Se s' Gkon bari, t'i qaje qetEsin ; Por si l1i lule ty lulEzu gia n' boja,
.M? 9
ae 10
Faqe 137
DITURIJA
Nuk i Gkon flutur, per me marr uGqim; Por si ajo zember, qi i aGt meh goja, S' mundet me aan, ~' far don ajo' ~' far ndin ; Par si ajo nana, qi e vetEm mbeti, Pa pas lOa fEmi, 1'i mprojE ndE gi tE saj; Me l' kot mendon, si l' pasmenin e treti ; Me sy tE Gter Gikon, se s' mundet ma tE qaj. Po nguGulohu 0 teqe I ti nuk je e msorgume: Se n' drit l' kandilit, l' diAit pEr mest tE hisE, Pa e pa l1eri, lEvis l1i hije e lume, Hij' e pa vdirE, hija e PerEndisE.
C. Paftuli.
118 rrugE
nE Kor~E ae Bmbdloreja
"MallUGaqe".
Faqe 138
D I T U R I JA
.
RVBRTETA! EngtA dtfte-mt ~' aGt e nrteta, E pse s' mbretnon n' ~do zemrt qi tt jett? LiGo-mt 'i za se i habitun mbeta, Kur ca Oqiptart nuk po dunlO tt vutett. Kjo fjalt qi Gom GPttim' i I]ertzise, Buron nga feAsin' e zemrtS St barat; Kurrt nuk i qaset peral1t djaAszist, Qi zotwon nt I]t zemrt tt marat. Kjo fjale e cila ~do hert
na mundon,
Hems pa faj, e burra tt vutett; Kjo fjalt mferiGt n' Gilte nuk zotwon, Vete ze vend atje ku rron e qett. Fjal' e nrtett kur del n' GeG e ngonet, Anmiqt i <;ahen burimin t' i gejns; Me ~do menyrt me t' zotin dwohet, Gojtn ktGtu, me go~dt pUAe j'a mbtrGejnt. Kombit Oqiptar qi t' mos rrojt si bagtija, Duhet le~itun e nrteta n' ht bott; KtGtu tt bjert pOGtt dinahrija, Te dali n' GeG e nrteta fuqi-plottt. EngsA. m' dtfte pra ~' aGt e verteta, E pse s' mbretnon n' <;do zemre qi te jete? LiGoj-u 'i ze l' i nguAet si Gigeta, Pastroj-u zemrat l' zaj vent kjo e vertett!
Bras' e Barris.
Faqe
DITUIRJA
N2 9 ae 10
139
Mos pyet Pas , Asa.i t8 z, Lumo Sk8ndo lmjt lie i iiul'ohet,
Do t' e Inbesoll e. 88 da6U1'88 time 88 Vl1ta1'e (Here pa vIuar)
Nd8qur n8 kanape
M8 pyete samunt t8,jet8 E CleA8 daGuria irne,
iGe
5e n8' do mbet~t8. p8~ jet8 E kCljeA8, rnbuGur', me g8zime. ;
Ns dom q8 libr8 kiGe, E' e kwdoqe me VW8 re Flet8t 118-nga-q8 i kCle11e
5e n' ats ~as sy~kat e tua
Buz8qeGI1e kur ~e~ ge11e A, mvrojeGe si n0118 reo
Ah sy~kat8
Mejtirnn' atje kiGe GtW8 Zembrw atje kiGe nIl8 Gpirti ter8 atje t8 qe
Po Cluajpse,; 6 daGUror8! , T8keG ts hiaur8 rnejti~e? Pse turbuAon jetw e gO~8 5e bukuris' i jep G8mtime?
N8 q8 VEG,trim t8 r.i ~hlqyen,
Ah! t8 m8 qe zembr' e nxir8 Ajo libmz8 fatmir8
VaA8 s' e dkqs, ns' k'tsbot8 <;do g8qS lindet8 do vdesB?,. S' e di q8 S'do gs SGt' e kots Per jets q8 s' ka gs t8 jes8? ,
N8r duart e bukur q8 ke,
DeGa me giGtkat' e tua "
K818 mejtimj 6,'prapse:!
,
<;' m8 pyete 6 Gpirt,'haroe, ,N8 zembrsn twde gaz8 verso
Do G£ko11e ~'8Gts Gkruar Per ty ~uP8Z8 l18 tf,
Uns me giGs Gpirt tf, dua, 5' e kam ts CleAs daGuril1s, Je jet' e tHS sot psr mua Mas i hiClGpirtit. em;sinE.
5' e di? n8 t8 zembr8s flet8 5' Gkruan per ve~ Zoti vet8 Atje g811eGtra nuku ka
Mal8sori
ndroe I
5e me mos pyet tjater hers,
Me qeti dyke hnduar,
5' e ~do fjal8 t8 kwdo11e Vet-ntiu do t' e mbeso11e Dyke ClW8: zembra e Cla1
.
..
T8 rn' i kCle11ezembr8s mua Fletf,t ter8 118-nga-I]8, .
Lulo
kaqe dua'
q£
N' at8 VEGtrim' sa m8 p81qyen!
"
;.
Mas pyet me ne daGurin8 Do t' e mba11 k8Si-soj psr jet8, Kur zembrw, Gpirtin sot ke tins <;' t8 duhet Ilessr, kUG do ket8? L~tlo lIfal8sM'i.
Faqe 140
End~r'
e tmeTtlar.
DiGiri s'maron.
Re te zeza reauAonin DjeAin qe po bente drite Qiejte bum bum gemonin BreGeri mbytte Gtepite!
Zembra diGron E mendja s' kujton, Gka ajo don KUGs' mun t'i aon. Kaeat ne fund te fundit Rin mGeht si krymi i drunit, Kapak trupin tuj e gran e Gkri E smeramit e <;on ne miGt te zi, DiGiri rin kaeat aty, E tuj u ndru dit per dit ktGtu Vjen t]i koh qi del perjaGt Por ather maron Se-aGt tuj draGt.
Me sy mbYAur ne per gnme Vent te pGiheGe kerkoTje, Mbytur jeta bere lume Ze Tjeriu nuk degoTjel Qiut i maaohej pika, [emimi fare s' pUGonte; KUGnga gumi, kUG nga frika, DriaeG ne vent e renkonte.
- E zemra Gka diGro!l, Kur aGt veGk, e kjan e 5' duron ? E e maAkon at dit te mjer Qi e ka ba e e ka nzjer? Beu, ka me aan, aGt diGmori, Se do me pUGU te vori! Pa nl si GUrAa, e si fmija Nt djep Hen vjet e vjet.
Vetetima me rufenlO S' linin vent pa pervduar Malet fUGat gialOaene Me zjar reauar mbuluar Tundej vendi na gemimi .AGtu sikur bin termeti U~pGeh ne vrime ky trimi Gkrot]tsi ]}[ a 111nUt P8nneti Izmir,
.M 9 ae 10
D I T U RI J A
VjenB, IItS 1 VI 19Q.9
Vjellt' e 2 te 1909. \
L. L~tkaj
N2 9 ae 10
Bleta (E marun
Faqe 141
OITURIJA
e plum bit
Dora e Zotit.
prej Germanve)
Hi blet ra!1i her n'!1i vi K£t e pa !1i pAumb i zi, Ky aeu Gpejt !1i gea prej gembit, E e !Goj n' uj afu vendit. Me nim t' geait tuj mnotu Ou! blet n' breg tuj u gzu. Pak ma Yon, pAumbi i jon Nej 116 !1i dru tuj I1gurru; Hi gujtar vrep e mati E sa deGt n£ te me Gkrep, Bleta e jon nuk met VOI1, lip! e aeri n'dor me vrep. Bum I krisi arma pa ba vGtir, E pAumbi iku GnOG emir. PAumb' i bukur e i dlir Kuj ju fal ners pu k£t t' ndr?
Nata
po afrohet, me !1i terrin t' maae
QiAa vrancohet
e ret vin baae,
baae,
Vetima fiAon, bumAon ka da Ran UGton pUAa, Giu s' pran tuj ra.
-
Vjens,
IItS 4 II 1909
L
Nesu del diAi, Per6l1di1 e pagame
te
Qk£lxen <;iAibukuri, ikm Gi e re; logt
<;ohen e knojn lavdin lotH,
N£ fUG 0 n'mal
aGt aan er motH.
Stetten,:mE 12 X 1909
L. Lukaj.
Lukaj.
Nat' e kfijeltB pse B6t' e ftolltB? Tani n£ dimu kemi vtn£ re Gum£ her6 se nata eGt£ Gum' m' e Hoht£ kur £Gt6 qieA' i kaieAt£. Qum£ !1er£s kujtojn£ se hma a yjt£ e Hohin nat£n; se me t£ nrtet kur qieAi EGt' i mbuluarE me re ahere bEn mE pakt HohtE.
e sumojnE se do jetE 270 GkaAE 11611t nUA£: kjo EGtE !1£ e HohtE q£ mmdja s' na e kupEton dot, se ne mi htt aet ae nE vEndet tanE s' kemi parE kurr£ mE tepu se 30 GkaAE nEnt nUA£. Bell t£ ngrohtEt e merr nga djeAi; kur aemi se EGtE ngroht£, giat ngroht6sira na ka araur nga djeA' i baraE. Nattn, kur dje!..£ mE s'e Gohim ae kur EGt£ pGehur pOGtEqarkut, ahere na pritet burim' i ngrohtEsisE: ngrohtEsira qE mori aeu hum bet nE qjeA, a, me fjalE tE tjera, nga qieAi na vjen tE HohtEt.
<:='EGt6 vaA£ Gkaku qE kur EGtEqieA' i pastrE ae kur hma ae yjtE ndrijn' aq bukurE, koha EGt' e ftohtE? Pugigj' e ktsaj pyetjeje l1uk' u-gent ve<; se kur tE diturEt mEsuanE se hapEsira d. m. a. nnt i zbrazEtE qE kemi Po kur qie!..i EGt£ mbuluar£ me re, mi kokt tEnE mE tej ktsaj enos' SE Ret£ qtnJehtE, kjo hapEsirE EGtE GUmE, fort ahere puna nprYGon pah. Gum' e flohtt. HapEsira, tani tE ditur£t I drojnE br£nda n' ere si q£ mbulesE (jor-
DITURIJA
N'Q9 ae --~
'--'._'.'--~--~'._~-~-~-~--....----
10
~'--~--~-
tjera, e, din8 fort bukur8 q8 nata yi do sjE't..ebryme ae te ngrite, ae ndaj natw i mbulojn8 bim8t8 me goze. ME. GUm8 nnde pErdorin ae ll1enyr8 tjater: djegin bariGtEra dru<;ka te f]oma; tymi q8 del rri n' si f]8 mjergut.. ae kEGtU bje mi aet
gan) mi aet, ae n8 ht8 tI18nyr8 e mbajn8 aen8,t8 ngroht8, d. m. a. nuk' e lene q8 t' ihllmbas8 t8 ngrohtet q8 ka mare nga diE't..idit8n, Po, e Gihni se ketu as hena as yjtfs: kape <;' te bejne, se nga keta trupa ti nates nuke na vjel1 as te ftohte as te ngrohte. Nga Gkaku i t8 ftohtit 8Gt8 q8 kur bm nal' 'e kaiet..t£ vesa bje GUIIJ£ m' e tepEr£ m bErae. ,l(opGtaret qe rriUn' lule Cie bimE te
mbuIes' e hole.
,
I
me parof]e ae er8 f]8
'
T8 ftohtet e nates' S8 kaiet..te duket8 ae 118 vere, ae mE. tepEr ne nnde t8 nxehte qe s'ka lag8sir8 era: ne Sahan; te Afrikes8 Imb6l1 aq8 nxehte, netet jane t8 ftohta si akut...
- 1(8t8 Gembft.. e Gohim fort bukur8 tek Uj8t: te nxehtet uj8t e b6l1 avut.. , \ ..'" d. m. a. f]8 trup te gazt8, ae t8 ftOht8t Perrrii aet <;do R8 E'Gohim me tri 'gerie ngur d. m. a. e b8n akut...' dje: te tyrntE, t' l1jGim, te ngurEt. Eng8raija neve l1adtiket8 giaEf]e e Trupat e tymt8 (a te gazt8) jan ata qe jane si aVl1i\i, si tymi a si era. I(e- l1jGime, po kur ta ngrohim e Gohim se zjen ae avut..ohete, Cie kur ftohet8 fort ta nuke zihene dot me, dore ae nuke mbUGen8 dot brenda n8 qelqe, po Gll~ Gume Z'8 e nguret e b8het8 si plump. Ujet Z8 e ngrin kur ftohete m8 f]e me ,here i "Go,him me sy a i ndjejme. GkaAE ku uermometra Genohete nUA8 (0) T' lljGimit jal1e trupa qe rjeCiiil Ci~ ae zjen e avut..ohet8 me 100 Gkat..8. l1}-1k'kan£ forll1w' e tyre: ll1ariil lorPo ve<; kesaj uj8t avuAohet8 pake ~ga !nen t',enes~ bn.'nda ne 18 dId jane. pake ae m8 <;'do Gkat..8. I(eta trupa jalle si Uj8!, vaji, eng£raija. Per te <;krire plumbin duhete 335 T8 nguretEt i Gohill1 ae i prekim, GkaA8G, hekuri <;krin m81600, erg6l1di kan£ lorrmn e tyre: druri, guri, hekuri. me 954, floriri m8 1045, ae platini m8 ,,'Po keto t8 tri gendje s', kanE per Gkak . 1775 Gkat..8. pErve<; se te ngrohtet ae ,t8 ftohtet: f]e P8r t8 ngrir' eng8rain8 duhet8 40 trup i tymte b8het iuj\3im kur t8 ftoGkaA8 n8112 nUAe d. m. a. f]8 t8 ftohte hete, ae i ujGimi kur ftohetll1E. tepEr qE vet8m n8 v6l1det 'afEr polevetsi 118 b8het, i ngur8te. , , Sibiri ae getke munt ta gejm8. Po f]e VIe cope plump duke ngrohure <;krin i ujGim mE.' rwd8 p8r t8 ngrir8 8Gt8 tet ge llj8sohet8; I1grohtesira w,"e,maGpirtoja e cila do 130 Gkat..8 n8l18 nUt..8 ae ate plump te tretur8 e avut..on a' e qe t8 nguret8. '
.b811gaz.
-------
eamE se eae gazetE (d. m. G. trupatE qE janE si tym) bEhens si lljS kur ftohens: eae era jons kllr ftohelE me ca maqina tE ve~anla ger ms 192 GbAE nEn' nllAE, ujssohetE eh: bEhets 118 lwk si ujst. Po e Gobim pra ~,e IE tri gwdjet e
143
Faqe
DI T U R I J A -~---_._-----------------
---
trupavet janE nxehtil ae tE aet: sikur t' tE kiGilJl ujE,
Gkakttuars velEm pej tE ftobtit q8 kemi kEtU mi iG mE. ngrohtE nukE do po velEm avuA, ae sikur
t' iG
mE ftObtE do tE kiGim ae as fare njE.
vel£m
.
akuA
.
An dej kgtej. Ca dijEtarE na rrfCfejnE se Ijeriu kur bje n8 det ae ndoaet n8 rezik tE mbyttjesE, ats ~ast qs ndjen vdekjenE, Geb nE mmdje tEtij giGE jelEn e Gkuars qE nga djalErija ae ger n' ats~ast tE zi. I(jo gE e ~lldi~me EGtS VEnE re GUms herE pej atyreve qE kanE GpEtuart nga I1E rezik i tmeruarE. Po l1a se 1m IjE GEtitar aE lJIentar i dEguarf, Louis Jacolliot, ka provuan; vels Ijs gE tE tiAE, ms <;ast fare ts ndrYGlJIs: ICy Gstitar tregon se, I1E ditE qE guante n'. AfrikE u-ndoo pEr I1Ehere pEr-para I1Ekrokodili; kjo kafG' SGtE fort e rezikGime se ka ciPWE tE mbuluarE me sumbuAa tE forta qE nuk' i ~pon dol plumbi, po gahtori yns sa kaqera, ngriti pUGksn ae tek qEAonte ksts krokodil tE ImErUarE, tEr duke paltHs mElldjenE ae pamjenE IE kUAUarE, I1E mEndje ts lij pa djalsrinE ae giGE llgarjet e mbEda tE jelssE qs kilO GkUarE. 'n
" l1eri te tja sri. Tani kdo Ii; 'I!leta 'p:o gsrra jaQUbenE ms tepwo, de GU[il~ nE GkrUarE kundrE pUGjesE. Pir ne OqipstarEI kemims lepnE nevojs qE t' i dimE kElo, se IE,puourit zakonEt bUZE pEr bUZE EGtE rJs nga
tanE.
Bndsmt.
.
.
*
!/IE dijEtar
tani
afEr bEri
ca provime mi EndHal ae Iregoj se giGE ngarjel e mejtimil qE VErejms kur jemi zguars i Gobim ae kur EndErojmE. PEr GSmbEAE, kur ndjejlllE rJE' erE qs kemi rJobur mE rJE VEnt, ajo erE na atje, SjPA nE mEnI giGE ~' ka ngars aGtu si ae rJerEzit a pla~katE. KEGtu ngan ae n' EndErE: NE provimel qE oemi I1E l1eri kilO zakon tE pErlypsirJ rJE gE me erE duke punuarE pEr ts dEGWuarc (Is bEjE resm). !/IE nalE tek flinte rJE mik vale i hoai ca pika I1g' ajo erE mi jastsk, ae rJeriu zuri ae pa n' EndErS rJE tok gsna qs i kujtonin kobEn kur dEGEnonle. !/IE tjatrE rJeri genie I1S gaz IE maG duke bariturE nE mes tE trEndafiIsvel, mE rJE kopGI tE bukurs. !/Is natE kur Ts pzdlurst, MjekEI (beqimEI) gii hOaE ca pika ujs trsndafili mi jastEk, 0211s GonE se ts pUGUrEt EGIE I1s gE zuri ae pa n' EndEr alE kopGI me giaE kUlldrs regllA2s' SE Gwdelil: me iE puqerEzil e ts tjera gErra <]E ki0 qohur atje. Gurs mund IE GkOjllS SE111Ul1dje nga I1s
Faqe 144
Ng 9 Cie 10
DITURIJA
po me mijE Cie me qindEra mijE, eCie mikrobE tE rezikGim nga tE giGa farEt.
*
DijdarEt giGE1}Ena kanE GWE qE tE ndruhemi tE hamE pemE Cie zarzavate pa larE: kEt6 ngrwje munt tE kenE
GUmEpluhur mi t6, Cie baGkE me plu-
* I
hur eae Gum' mikrobE qE jaLE farat' e smumljevet: kEGtU EGtE frik' e 1}E tok smundjeve si tifoja, ftisija (veremi) etj,etj. Ata dijEtarE na GOnE se pem£! eae zarzavatet qE haenE tE gelbEra (si saAata) duane larE mir' e mirE. Po mE mirE do iG sikur l' i zjenim. Dy dijEtarE nE Pari:, tani afrE bEnE 1}E tok provime duke GikuarE ca Aoj pemE si HUG, lylYGtrYde, etj. qE Gilen nE dyqanet de kanE geturE qE <;do koqe nga keto pemE ka, jo 1}Ee dy mikrobE,
BGtE provuare se rEzat X (ato q' u GOnE Cie n;zat e Rontgen-it) duke rEnE mi qimet e kOkESEa tE trupit i zbarCiinE Cie i GtienE fare. ECie kEGtu mUllt kdo rEza tE pErdorenE pEr tE GtEnE qimetE; ve<; kEsaj rEzat X kanE a.e kamjenE qE t£ dobEtojn£ gwdrat djersEtore d. m. a. qE t£ ndalojll£ dErsimin. N£ mbaj<;im pra keto rEza ns sqstuAat, jo vetsm qimetE bjens, po Cie mE s' dsrsijnE sqetUAat£. Po kjo mWYrE s' fGt£ ae aq£ pEr tE pErdorure se rEzat munt t£ priGin lEkurw e 1}eriut, ae pastaj lIuk' £Gts CiemirE qE t£ ndalohet t£ d£rsiturit.
,",r."",.r..,,,,/".~~~ ,~~~-~
Bibliog-rafi. VAR'I PAGBZIMIT, roman dramatik, pej Mihal Grameno, Kor<;E, 1909. H£ volym m£ 8°, 61 faq e. Kjo librE q' EGtE numur idyl' i BiblEtekEs£ popu'Aore, EGt,; 1}E pEraA'e VOgElE qE na rrden 1}s ngarje ns ViGkuq, 150 vjet mE par£, ku pErGkruhet daGuri e ];!UhES£ae ndalimet ae maAkimet ng' an' e klerit grek. E PUeURA, roman dramatik, prej Mihal Grameno, Kor<;£ 1909, 1}Evolym mE 8, 32 faqe. Numur 3 i Bib 1s t ek ESE pop u A 0 r e. ECie kjo libr£zE na rrden 1}Engarje liE Kor<;£, 1}Engarje n£ tE cil£t pasqyrohet£ zakoni ae fanatizma e CqipEtarEvet n£ <;EGtjetE nderit. I\BNGA TB CQIPE, pumbleaurE prej Sakol, vAim' i parE, Kor<;£ 1909, q£ volym m£ 8, 64 faqe.
Z )ti Sakol - q' EGtECievetE qE vjerGEtor ae kEng£tor - nE kEt~ librEz£ lIa ep q£ mbleaje tE vlefGime kEngEG Gqip. Libra EGtEndarE m£ dy pjes£: KEn g E I{0 m bEt are qE mban 31 kEngE plot ndje1}a mEtmCietare, Cie KEn g E d aGu r i j e, 21 cop£. ME tE Gumat e kEngsvet t£ pam jan£ VEn' nE notE ae kan£ q' erE m£ vethe, sikundrE qE ae kwgEt e dyta mE ts Gumat jans mi erEn e kEng£vet tE qohura l' EvropESE.
G 8 n i m. Ngn 6lcalm se e }J8rkoh86mejn jont vonoj t8 da18, k8£8 numur u-6trsnguarn8 q8 t'a Z811Wp8r dy nwmwe tie lJBr dy mWlj. Ctypur8
118 6typ.
,I\lbrollfsija
"-DcJallik.
.. PAJTIMI: 40
Mot-m'ot, ne Tyrqi 6 muaj " Mot-mot" JaGte 6 m uaj " Pajtimi nis nga krej i motit. II
a
.
s' Gitet8 me nUJnur
"Ditm'ijlt"
jaGt8
groG
20 " 10 franga 5 "
III
Selanihd.
N8
Selani1c
Letra,
Gkrime,
kEng8,
vjerGa,
n' adrese
fytyra
etj.
lutemi
te na
'11
2 grol9.
I
</ulnm'
dergohen
te se PERKOHECMES.
II
Do t8 bejme fjale ne te pukohsGmet rit nga e cila te na dergohete
1110
tene nga <;do libre
mi CqipeII
cope.
I
J., ~i
a
CTYPEGI{ROViA
CQIPE
.M B ROe
E S I J A" KRISTO LUARASI.