Visie* magazine 2016
een commerciële uitgave van multiplus i.o.v. nDc meDiagroep
januari 2016
Waar wil je naar toe en waarom doe je wat je doet, vroegen wij aan de geïnterviewden in deze bijzondere special. Zij openden met plezier de deuren van hun bedrijf en gingen het gesprek aan. Wij laten u met hen kennismaken.
pezy group
SCHN
water alliaNCe
Innovatieve productontwikkeling
“Een bedrijfstak om te koesteren”
“Bring in the Dutch”
Pagina 2
Pagina 3
Pagina 7
Groei begint bij jezelf; als het goed is voor jezelf, is het ook goed voor het bedrijf. Even afstand nemen om te kijken wat er speelt, kan louterend werken. De markt is aan alle kanten in beweging en vraagt ogenschijnlijk vooral om inzetten op flexibiliteit. Hylke van der Veen, aB VaKwerK
visie magazine
2
“Innovatieve productontwikkeling biedt kansen maakindustrie” jan Hoekstra van pezy group in groningen ziet kansen. 2016 kan het jaar worden van de doorbraak om weer meer productiewerk naar het noorden te halen. twintig jaar werken met multinationals leert je niet alleen dromen en doen, maar vooral denken over het managen van je grootste risico’s.
waarom het daar wel of niet goed gaat.
hebben gekregen. Leren denken, ontwik-
Wij willen onze ervaring gebruiken om
kelen en produceren aan de hand van
met start- ups en maakbedrijven in het
minimal features is waar het om gaat.”
noorden te kijken of we het vele werk dat er in productontwikkeling plaatsvindt,
Naast aansprekend werk voor multinatio-
weer naar het Noorden te halen.”
nals als de Heineken thuistap, zijn verschillende productontwerpen van Pezy
“Focus op efficiency en heb de meeste
zeer geschikt om als Noordelijk project
aandacht voor je grootste risico, maak je
aan te pakken licht Hoekstra toe, omdat
idee zo snel mogelijk tastbaar voor je klant
ze daar zelf de testproductie voor moesten
en maak gebruik van co- creatie.
regelen. “Zoals de geïntegreerde TomTom
Communicatie is een van de grootste
met business applicaties die we voor Iveco
deugden om ergens te komen en daarom
maakten; de Cervisafe, een apparaatje
hanteer ik de uitspraak dat ‘ingenieurs
waarmee vrouwen zonder tussenkomst
creatief en welbespraakt moeten zijn en
van een arts een uitstrijkje kunnen
ezy Group is een bedrijf van 100
voor we iets doen. We ontwikkelen bij-
om moeten kunnen gaan met professione-
maken; de biologisch afbreekbare Ground
mensen dat nieuwe producten
voorbeeld veel kunststof producten waar-
le onzekerheid’. Wat je zelf niet in huis
Consolidators (van het Drentse bedrijf
ontwerpt voor met name multi-
voor je kostbare matrijzen nodig hebt. Je
hebt, heeft een ander misschien wel en
Anome) die gebruikt worden voor lan-
nationals. Het heeft meerdere
kunt je in dat proces geen fouten veroor-
daarom geloof ik dat we in het noorden
daanwinning; de pocket irrigator van de
vestigingen in Nederland en eentje in
loven, want dat is financieel zeer risicovol.
stappen kunnen zetten. De essentie in het
Groningse paradontholoog Van Dijk en tot
Singapore, in Groningen werken 35 men-
Daarom hebben wij onze aandacht bij
mogelijk maken van nieuwe productie-
slot de kleinste diepvries ter wereld die we
sen. De focus ligt op het ontwerpen van
onze grootste zorg; eerst datgene oplossen
kansen voor het Noorden, ligt in het leren
voor Unilever hebben ontwikkeld.”
nieuwe, nog niet bestaande producten en
wat nog niet goed is en dan pas verder.”
inschatten van de vraag of de markt op
P
jouw product zit te wachten. ”
het ontwerpen van opvolgers van
“Voor het Noorden liggen er kansen binnen het domein van de gezondheid in
bestaande producten. Jan Hoekstra kijkt
“Wij zijn gewend te werken op basis van
graag verder en ontwikkelde een nieuwe
vertrouwen, onderling en met klanten. Wij
Minimal features
mindset met behulp van een verrassende
hebben geleerd om uit te spreken wat we
“Na het toetsen van je eerste idee aan je
Healthy Ageing is een geweldig thema, er
startup-look-a-like website.
denken en voelen, want als je dat niet
klant met een model of demo, komt de
komt veel kennis uit Life Lines en het
doet, kom je niet tot het ultieme ontwerp.
fase van het marketfit maken, het bekij-
Healthy Ageing Network, we hebben
De basis van dat vertrouwen zit er in dat
ken of er voldoende markt is. In die fase
Philips om de hoek en Emmen heeft ken-
Wat drijft hem om buiten z’n bedrijfsmu-
we ‘jij’ tegen elkaar kunnen zeggen. Zelfs
worden er van het product enkele honder-
nis van bioplastics en wordt er binnen een
ren te kijken? “Wij hebben twintig jaar
in Nederland is dat niet overal even mak-
den of duizenden gemaakt die in de markt
consortium met Philips, Fokker en CIG al
ervaring opgedaan met het werken voor
kelijk en in Azië is het al helemaal ondenk-
worden getest; daarna volgt de massapro-
een zogeheten Smart Factory gebouwd.
talloze vooral grote bedrijven, hebben
baar. Wij hebben in het Noorden een cul-
ductie. Juist die testfase waarin je kijkt
We hebben een unieke positie, laten we er
innovatieve producten bedacht en zetten
turele voorsprong als het om creatieve
hoe veel je minimaal nodig hebt om ver-
meer mee doen!”
steeds meer stappen in het ontwerpen
ontwerpen gaat die we kunnen omzetten
der te gaan, kan interessant zijn voor de
van duurzaam geproduceerde producten.
naar massaproductie.”
noordelijke maakindustrie. De testproduc-
Eerst denken, dan doen
Ik geloof steeds meer in radicale product-
combinatie met duurzame productie.
Mind to matter
ten worden nu grotendeels elders
Om te kijken hoe er tegen start- ups werd
gemaakt. Het zou helemaal geweldig zijn
aangekeken en de huidige markt zich
ontwikkeling, echt een andere aanpak. Op
Focus op efficiency
verschillende productieniveaus hebben
“Wij hebben veel geleerd van multinatio-
als we ook de massaproductie naar het
manifesteert, ontwikkelde Pezy z’n eigen
we geleerd vooral heel goed na te denken
nals en zijn tegelijk goed in staat om te kij-
Noorden kunnen halen, zoals we met de
online start- up, www.pilotfactory.com,
Quinny kinderwagen al voor elkaar
een online toegankelijk maar niet-
ken wat er bij start- ups gebeurt en
Jan Hoekstra pezy group
bestaand bedrijf. Het leerde Hoekstra z’n mindset te ontwikkelen, te testen en te verbeteren aan de hand van het ‘mind to matter’ model dat pilotfactory uitdraagt. De online kijkende lezer ontdekt in de site wat Hoekstra hierboven vertelt; het is een uitnodiging van de innovation accelerators van Pezy aan de noordelijke maakindustrie en kennisbedrijven. Zijn visie sluit aan bij de ‘Toekomstvisie Groningen 2025’, die gisteren door Rabotopman Wiebe Draijer aan CdK Max van den Berg overhandigd is. “Ik droom wel eens van een pop-up store in de Heerestraat, waar je iedere week een nieuw innovatief product kunt kopen, met daarachter een fabriek waar het gemaakt wordt en ruimten waar we met z’n allen aan de slag zijn. Voor multinationals en voor jezelf. Gewoon in zo’n winkel verkopen wat je zelf bedacht en geproduceerd hebt. Sterke innovatie en voortdurend wisselend….Lijkt me geweldig inspirerend!”
visie magazine
3
“Een bedrijfstak om te koesteren” Het Winschoterdiep is de verbeelding van groningse scheepsbouw. innovatie en ambacht verenigen zich bij scHn, dat een lng- wereldprimeur bouwt voor de haven van Bremen. “We blijven graag zelf een beetje nadenken.” De impact op de regio in nuchtere woorden.
“Voor ons is LNG een mooie markt, we
moeten wij volledig voorfinancieren en
geloven er in en hebben inmiddels de
dan praat je over een miljoen of vier, vijf.
nodige ervaring opgedaan. We zijn relatief
Uiteindelijk blijkt dat je ook nog een
klein en kunnen makkelijk inspringen op
garantie nodig hebt en dan wordt het
verandering en we hebben een lage over-
moeilijk. We zijn een jaar bezig geweest
head. Dat is bij elkaar ook het mooie aan
om die garantie te krijgen, het is uiteinde-
scheepsbouw als je zo georganiseerd bent;
lijk een staatsgarantie geworden.” Nee,
je raakt nooit uitontwikkeld, er is altijd
schudt hij z’n hoofd, op geen enkele ande-
wel iets nieuws. Ik vind het mooi dat we
re manier kregen ze het voor elkaar. “Dat
zelf de nodige dingen kunnen bedenken,
maakt het lastig voor bedrijven als het
we hoeven niet alleen maar te doen wat
onze, want je hebt een goeie klant, een
een ander bedacht heeft.”
mooie opdracht die voor je voortbestaan van je werf essentieel is. Je hebt het over
B
ij Shipyard Construction
nele scheepsbouw met een voorkeur voor
Hoe zit het met de zogeheten splijtbak
directe en indirecte werkgelegenheid van
Hoogezand Nieuwbouw wordt
innovatie.
voor Bremen? “De eerste in de wereld die
enkele honderden mensen in de regio en
LNG- aangedreven wordt, dus dat is wel
aan de andere kant een risico als je het
aan twee schepen gewerkt op Inmiddels zijn vier LNG- aangedreven tan-
bijzonder. Deze 70 meter lange splijtbak
goed beschouwt, dat relatief klein is. Daar
LNG- aangedreven LPG- tanker en een
kers van de helling gerold. ”Een schip bou-
wordt gebouwd in opdracht van
zouden overheden wel eens naar mogen
LNG- aangedreven splijtbak. De eerste ligt
wen is een schip bouwen,” vertelt Kregel
Bremenports, de gezamenlijke havenorga-
gaan kijken.”
in het water en zit in z’n afbouwfase, de
nuchter als ik hem vraag naar specifieke
nisatie van Bremen en Bremerhaven. Zij
tweede ligt in helften op de kant. Slijpen,
kennis. Dat schip bouwen vereist het
zetten in op een groene haven en willen
Met de koffie in de hand, praten we door.
lassen, takelen, het gaat gewoon door
gebruikelijke vakmanschap en verder
dat hun baggerschepen niet langer op die-
Over de scheepsbouw die je breder in de
ondanks ijzige kou en opgevroren wegen.
moet je kennis hebben van materiaaleisen,
sel varen. Dit schip brengt de bagger van-
Groninger genen verwacht en liefst con-
18 Maart komt een grote delegatie vanuit
de diversiteit in materialen, koude-en
uit de havens naar buiten en stort het
creter zou herkennen. Over het baggeren
Bremen naar Foxhol om de wereldpri-
warmte bruggen omdat LNG nu eenmaal
daar; de helften gaan hydraulisch uit
van het Diep, de kosten en de impact van
meur in het water te zien glijden.
minus 162 graden is en vele technische
elkaar en blijven door middel van een
de scheepsbouwcultuur. “Je moet dit koes-
Compagnons Roelof Kregel, Bouko Meijer
specificaties. “Het is nog vrij nieuw in
soort lang scharnier verbonden. Dit is de
teren, het is handwerk, een bedrijfstak die
en Fred Ufkes over scheepsbouw, beteke-
Nederland, niet alleen het bouwen, vooral
eerste die LNG- aangedreven is en we
wel eens de laatste zou kunnen zijn waar
nis voor de regio, de slag om garanties en
alle al dan niet noodzakelijke regels. In
hopen dat er meer komen.”
veel mensen met de handen aan de slag
gebrek aan visie.
Noorwegen hebben ze al vijftien jaar erva-
deze ijskoude natte vrijdag. Een
Oud spul
ring met LNG aandrijving, met het tanken
Koesteren
kunnen. Het is een cultuur van duidelijkheid, dat is de scheepsbouw. De scheeps-
en noem maar op. Het valt me op dat er
“Een mooi project, alleen de financiering
bouw is een sector waar we ruimte heb-
“Er moet een boel gebeuren,” vertelt
behoorlijk wat verschil is in de manier
was lastig. We zijn een jaar bezig geweest.”
ben voor veel verschillende mensen. Het
Roelof Kregel, scheepsbouwer in hart en
waarop de Noren en wij aankijken tegen
Fred Ufkes vertelt hoe dat in z’n werk gaat
wordt tijd dat de overheid daar eens een
nieren over de markt voor LNG- aangedre-
alle aspecten voor omgeving en veiligheid
en waar het probleem schuilt. “Zo’n schip
duidelijke visie op loslaat.”
ven schepen. “Het aantal gebieden waar
bij LNG.”
beperkte marges gelden van uitstoot neemt toe, milieu is z’n algemeenheid
Sturen op vernieuwing
wordt belangrijker en havens gaan het
Fred Ufkes: “Het krijgt echt toekomst als
gebruik van LNG- aangedreven schepen
de overheid gaat sturen op schonere tech-
stimuleren. Door de lage olieprijs is de
nieken zoals LNG; als je het aan bedrijven
noodzaak om te investeren in deze schone
overlaat, wachten ze liefst zo lang moge-
schepen weer wat minder aantrekkelijk
lijk voor ze de overstap maken. Wat het
geworden, dus het zou helpen als de over-
belangrijkste is, is de duidelijkheid naar de
heden nieuwbouw zouden stimuleren; en
markt. De overheid zou, zeker ook op
het zou helpen als er meer locaties kwa-
Europees niveau moeten zeggen, op die
men waar LNG getankt kan worden. Er
datum willen we de uitstoot op een
vaart veel oud spul, dus als het gestimu-
bepaald niveau hebben of over tien jaar
leerd wordt, komt er een hele golf nieuw-
einde diesel; dan weten reders waar ze aan
bouw.”
toe zijn en kunnen ze er op sturen, nu is er te veel onduidelijkheid en dat is voor niemand goed.”
Shipyard Construction Hoogezand Nieuwbouw SCHN bestaat vier jaar en is als relatief kleine werf specialist in het bouwen van enkele stuks of kleine series. De werf heeft zich vanaf de start toegelegd op LNG voortstuwingstechnieken, een nichemarkt met specials die de werf dankzij ervaring en deskundigheid van de scheepsbouwers Meijer en Kregel goed aan kan. Het zijn mannen van de traditio-
roeloF kregel Fred UFkes scHn
visie magazine
4
“Dit jaar wordt het beter!”
rust brengen, focus houden en zorgen voor rendement. Dat is wat edwin Wierda doet voor z’n klanten. Wat bracht 2015 en wat betekent 2016 voor uw vermogen? vermogensbeheerder edwin Wierda over turbulente tijden van extreem lage spaarrente, wankelende obligaties en verrassend japan.
schuivingen die er plaatsvinden past een
dan zie je helemaal niets meer van je geïn-
flexibele houding. Mensen hebben daar
vesteerde geld terug, dus dat blijft echt
behoefte van, ze willen zich niet meer
oppassen."
langdurig vastleggen, ze willen beschikken over hun geld wanneer hen dat past.”
Cijfers en feiten, de werkelijke prestaties
Hoe kijkt Edwin Wierda naar alle “ellende”
dit jaar een sterkere rol gaan spelen. “We
op de wereld, de vluchtelingenstromen, de
zijn met z’n allen wel een beetje klaar met
oorlogen en aanslagen? “Populair gezegd
dat rentegedoe zoals we in 2015 hebben
van bedrijven, zo verwacht Wierda, zullen
is het een bende, alles is in de war. Het
gezien. Die politieke beïnvloeding, dat stu-
hoort bij deze tijd, we leven in een tijd van
ren, heeft niets te maken met de econo-
grote veranderingen. Alles lijkt te schui-
mie. De Europese Centrale Bank ECB
ven. Nee, het gaat zeker niet langs me
heeft z’n hand overspeeld, de markten
heen, want we zijn elke dag bezig met wat
hebben daar eerst sterk afwijzend op
er wereldwijd gebeurt en wat dat betekent
gereageerd en vervolgens heeft het bijna
even jaar geleden begon Edwin
Bepaal je koers, hou er aan vast en wees
voor het beheer van het vermogen van
geen effect meer. Het is net als met de
Wierda met een eigen kantoor
scherp en flexibel; als je je koers moet wij-
onze klanten. Al die zaken leiden tot veel
koersen in China.“
als vermogensbeheerder met vijf
zigen, moet dat wel kunnen. Alert blijven
onrust, tot onverschilligheid, tot angst. En
klanten. Die vijf van toen zijn er
en je rug recht houden.”
ik kan je nu al zeggen dat het niet anders
Z
ruim 500 geworden die ze met zeven man
wordt, het wordt zeker geen rustig jaar.”
‘t Wordt beter!
bedienen. Wierda en Partners
Flexibel inspelen
Vermogensbeheer in Assen en Laren
Terugkijkend op 2015, zegt hij: “In de eerste
groeit gestaag en de resultaten zijn goed.
helft van het jaar ging het goed op de
Klaar met rentegedoe
Z’n collega’s zijn net zulke vakidioten als
beurzen (de tweede helft was het klaar).
Kun je mensen nog vertrouwen geven?
vraag en aanbod. Voor komend jaar gaat
hijzelf, zegt hij met ’n glimlach. “We hou-
We zijn daar goed doorheen gerold.” Hoe
“Het is vooral een kwestie van eerlijk zijn,
de inhoud een sterke rol spelen; hoe staan
den van onze zelfstandigheid, van onaf-
dat kan? “Het is een beetje van alles, je
wij kunnen het niet anders maken dan
bedrijven er voor, wat is het aanbod, wat
hankelijkheid. We komen bijna allemaal
moet ook geluk hebben, alert reageren. We
het is en hebben ook niet altijd een ant-
is de werkelijke vraag. Dat heeft ook effect
van grote banken waar we vonden dat we
hebben gelijk gehad met een aantal keu-
woord. Het is aan ons om rust te brengen
op de prijzen van olie en grondstoffenprij-
te veel te weinig tijd konden besteden aan
zes, bijvoorbeeld met ons advies over de
in al die emotie waar het mee gepaard
zen die weer zullen gaan stijgen en dat
het adequaat beheren van het vermogen
BAM en onze verwachting van bedrijven
gaat, om het te duiden met de kennis die
heeft weer effect op alle bedrijven die
van onze klanten. Wij willen fulltime bezig
die werden overgenomen zoals USG en
je hebt en je koers te bepalen op basis van
mede afhankelijk zijn van grondstoffen,
zijn voor onze klanten. Het gaat bij vermo-
Grontmij.”
feiten zodat een zeker evenwicht ontstaat.
zoals bijvoorbeeld Unilever of bouwbedrij-
Sturen op wat er is, de feiten, de cijfers.”
ven. Kijk je voor komend jaar naar de Nederlandse bouwwereld dan heb je het
“Als je iedere dag hoort dat de koersen
gensbeheer om feiten, cijfers en de juiste
zeven procent dalen, dan heeft word je er immuun voor. Het gaat uiteindelijk om
kennis. Focus hebben en focus houden. Er
Flexibel zijn en alert kunnen reageren op
Die wijzen ook uit dat spaarrente voorlo-
is dankzij internet ongelooflijk veel infor-
verschuivingen, zegt Wierda, is een van de
pig laag blijft, dus dat is geen aantrekkelij-
bijvoorbeeld over de BAM die wij positief
matie beschikbaar, maar de vraag is wat je
belangrijkste voorwaarden in deze tijd. “Bij
ke optie. En obligaties? “Dat is een tikken-
blijven volgen en kijk je Europees dan zie
er mee kunt. Focus op wat je werkelijk
de grote veranderingen in de wereld, de
de tijdbom, dat gaat vroeg of laat mis en
je dat het Franse Vinci- concern sterk posi-
nodig hebt om beslissingen te nemen.
vele fundamentele ver-
tief profiteert van de opleving in de bouw-
edwin wierda WierDa en partners
sector.” “Multinationals hebben de wind meer mee dan het MKB. De grote bedrijven hebben zich veel meer gereorganiseerd en kunnen zaken gefinancierd krijgen; het MKB heeft daar veel meer moeite mee, dat is deels blijven hangen. De crisis duurt al acht jaar en is nog steeds niet helemaal over; dat geeft aan dat er veel meer schuift dan we gewend waren, maar ik zeg je dat het in 2016 beter wordt!” En buiten Europa? “Japan. Het land is wereldwijd afgeserveerd door beleggers, ik weet het, maar dat verandert. Het is een heel traditioneel land dat onder zijn nieuwe premier de laatste tijd grote veranderingen doorvoert in het efficiënter maken z’n economie en belastingsysteem. Wij denken dat we daar op mee kunnen liften op die trend in het kielzog van wereldwijde voorhoedespelers als Goldman Sachs. We zijn eind vorig jaar in Japan gestapt en houden die koers voorlopig ook vast.”
visie magazine
5
Leefbaarheid gediend bij economische vitaliteit nog even en de nieuwe n381 is helemaal gereed. ecomunity park verrijst aan de nieuwe weg, visitekaartje voor oosterwolde dat bijdraagt aan de leefbaarheid van het noorden. anne jan zwart kijkt na twaalf jaar uit over zijn ecologische werklandschap. prettige reuring in oosterwolde.
kun je organiseren. Met de ECOmunity
moeten omgaan met de bodem en hoe we
Box en straks ECOmunity Center bieden
die benutten.”
D
we een plek aan studenten, een kennisinstellingen en mkb’ers om elkaar te ont-
“Daarom starten we een Centrum voor de
moeten en kennis te delen. En dat begint
Bodem, waarin we samenwerken met
te werken. We halen kennis binnen van
onder Universiteit Wageningen, Van Hall
opleidingen op MBO, HBO niveau en zelfs
Larenstein en HAS Dronten; het is belang-
de RUG, TCNN heeft een servicedesk
rijk het is belangrijk voor deze omgeving
geopend en ja, als je toch moet werken
dat we kennis bundelen en ontwikkelen
kun je dat beter op de prachtigste woon-
op het gebied van bodem en bodem-
en werkplek van het land doen!”
vruchtbaarheid, want naast de klimaat-
Het is Anne Jan Zwart ten voeten uit, een
natuurlijke bodemvruchtbaarheid een
verandering is het teruglopen van de kwinkslag omdat de verkoop van de grond
wereldwijd probleem. Dankzij de betrok-
it is genieten, denk ik bij
“Een aantal jaren gelden waren we met
op het natuurlijk vormgegeven park net is
kenheid van de Hospitality opleidingen
mezelf als ik vanuit het nieu-
een groepje ondernemers en bestuurders
gestart. Vijftig procent van het park wordt
van Friesland College en Stenden bij het
we kantoor van ECOstyle over
in Boston, stad van Harvard en MIT, waar
bebouwd om als duurzame locatie voor
restaurant in het Ecomunitycenter
het park uitkijk. Hoeveel het
ik ontdekte wat het faciliteren van toeval
ondernemers en kennisinstellingen, de
stroomt kennis naar Zuidoost Friesland.
oude bedrijfsgebouw in Appelscha het
betekende. Dingen organiseren op plek-
andere helft blijft natuurlijke omgeving.
bedrijf ook heeft gebracht, het werd voor
ken die er toe doen trekt mensen die dan
de fabrikant van biologische producten
bij ‘toeval’ anderen tegenkomen. Ik leerde
Over de kracht en toevoegende waarde
voor tuin en huisdier om uit de krapte te
wat het betekende om in een grote hal
van die omgeving zegt Zwart. “Ik heb de
Twaalf jaar enthousiasme en doorzet-
verhuizen ”want seizoen van tuinieren
statafels neer te zetten en een student te
afgelopen jaren ontdekt dat ik het belang-
tingsvermogen om ECOmunity Park tot
staat voor de deur.” Het bedrijf moet door,
laten vertellen aan welk idee, project of
rijk vind om iets te willen bijdragen aan de
stand te brengen; hoe voelt het? “In de
en al moeten de laatste puntje op de i wor-
nieuw product hij op dat moment werkt.
wereld. We hebben ons afgevraagd op
loop der tijd heb ik geleerd dat het tijd
den gezet, afgelopen week verhuisden vijf-
Ondernemers op zoek naar nieuwe pro-
welke wijze wij onze verantwoordelijkheid
vergt om iets goeds neer te zetten. We
tig man naar ECOmunity Park. Anne Jan
ducten en diensten vinden er een wereld
kunnen nemen. Een van die dingen is het
hebben aanpassingen gedaan, onderweg
Zwart nam ECOstyle van z’n vader over
aan inspiratie en innovatie. In no-time
toevoegen van de kwaliteit van je omge-
geleerd hoe het beter kon worden. Het
die het in 1967 oprichtte en nu hebben zijn
kwamen uit alle hoeken van de VS men-
ving aan je businessmodel, een bijzondere
begint te bruisen, er gaat wat gebeuren.
kinderen het weer overgenomen. Naast de
sen naar Boston om op die plekken met
kans voor het mooie Noord- Nederland. Er
En dat is wat we wilden, een economische
dynamiek van hun familiebedrijf, besloot
elkaar van gedachten te wisselen, de slim-
zijn op dit moment volop ontwikkelingen
vitaliteit te weeg brengen, een hotspot
Zwart 12 jaar geleden te gaan werken aan
me mensen er uit te pikken of zelf een
voor een biobased economy; we hebben de
met voorzieningen creëren waar mensen
de totstandkoming van een duurzaam
idee aan de man te brengen.”
ruimte kwaliteit om daar op in te zetten
graag willen zijn. We hebben de menselij-
Daarvan kunnen ondernemers in de recreatiesector van profiteren.
en dat past bij het verhaal van ECOstyle
ke maat als uitgangspunt genomen. Dit is
ECOstyle en andere bedrijven een besten-
“Dat heb ik meegenomen. Oosterwolde is
waarin de bodem en bodemgesteldheid
het begin, nu kan het los en kunnen we
dige toekomst te kunnen bieden. Het was
geen Boston, maar wel een centrale plek
een grote rol spelen en in breder verband,
het verhaal vertellen en het aan elkaar en
niet altijd even makkelijk, blikt hij terug,
in het Noorden die er toe doet en reuring
het past in de wetenschap dat er een
anderen laten zien, want het gaat altijd
bedrijventerrein in Oosterwolde, om
maar naast me zit een tevreden mens. “Ja,
einde komt aan ons groei-
als ik zie wat er allenmaal al gebeurt, hoe-
model en we spaarzamer
veel mensen, bedrijven en kennisinstellingen dit ontdekken, dan word ik heel blij.” Beneden ontwaar ik de Breeam 5- sterren certificaten voor zowel het hele park als magazijn en kantoor. Zwart nam een geweldige stap destijds door het gebied volledig duurzaam te willen ontwikkelen, evenals de gebouwen die hij er op zet. Het park was Europees zelfs het eerste gebied dat de Breeam- certificering ontving. Wat beoogt Anne Jan Zwart met zijn concept? “Het is onze opgave om het noorden leefbaar te houden. We zijn in het Noorden in een paar dingen niet goed en dat is samenwerken, omdat we niet open zijn; en we missen de aansluiting tussen kennisinstellingen en mkb- bedrijven. Die twee aspecten wil ik hier verbeteren om de leefbaarheid van het gebied te vergroten. Ik geloof dat je economische vitaliteit nodig hebt om verder te komen. Natuurlijk zijn er momenten geweest in de crisisjaren dat ik twijfelde, om me heen keek en me afvroeg, moet ik verder met iets nieuws? Toch hebben we doorgezet, juist omdat ik geloof in een katalysator als ECOmunity Park.”
anne Jan Zwart ecomunity park
om mensen die iets willen.”
visie magazine
6
Lokaal perspectief in woord en daad een belangrijk jaar voor rabobank, landelijk en zeker in groningen. van 106 lokale banken naar één landelijke bank met behoud van het coöperatieve karakter: dichtbij de klant en meer zichtbaarheid. een regionaal initiatief voerde gisteren in martiniplaza de boventoon met de presentatie van het rapport ‘perspectief groningen 2025’. tijd voor inspiratie uit de coöperatie.
J
an Loeters, directievoorzitter van Rabobank Stad en Midden Groningen (SMG) en directeur Bedrijven Peter Schey nemen de
tijd om hun Rabobank in 2016 te beschouwen. De toezichthouder op de banken (AFM) en de behoefte aan zowel meer effi-
Jan loeters Peter scHey raBoBank smg
50%. Terwijl er elders in
van werk, om perspectief te bieden aan de
de regio amper sprake is
toekomst op de korte termijn en rekening
van stijging of zelfs van
houdend met de sterke en zwakke kanten
lichte daling.” De direc-
van Groningen.” In het rapport staan tal
tievoorzitter van
van handvatten die verder onderzocht
Rabobank SMG wijst
kunnen worden als ondernemers daar
voor de tegenvallende
brood in zien. Bijvoorbeeld het idee in het
cijfers in delen van de
ciency als meer onderscheid, hebben
kader van de circulaire economie, dat je
geleid tot één landelijke Rabobank in
lastige tijd voor met name de melkvee-
provincie vooral op het effect van de aard-
plaats van 106 verschillende lokale
sector. Meer zorgen zijn er in de maritie-
bevingsproblematiek. “We moeten daar
om vervolgens het restmateriaal weer in
Rabobanken. Per 1 januari van dit jaar is
me- en scheepvaartsector, waar de prijzen
snel stappen in zetten en zorgen dat we
te zetten bij nieuwbouw.”
dat een feit en dus is de vraag relevant
voor verlading vooral door internationale
consensus bereiken over vervanging van
hoe Rabobank zich in Groningen blijft
ontwikkelingen nog steeds onder druk
een deel van de slechtste woningen.
manifesteren.
staan; positief is de aantrekkende scheeps-
Daarnaast zorgen voor fundamentele ver-
“We denken dat de tijd rijp is om zelf in
bouw.”
duurzaming en het aardbevingsbestendig
Groningen te bepalen hoe we als regio ver-
maken van het overgrote deel van de
der willen. Het geld is er, het is tijd om
Jan Loeters: “In plaats van 106 bankver-
beter zelf hier vrachtschepen kunt slopen
Zichtbare kernteams
gunningen hebben we er nu nog één en
De zorgen in de retail zijn goed zichtbaar
andere woningen. Het is onmogelijk om
samen de schouders er onder te zetten.
het hoofdkantoor van de bank staat in
door problemen bij diverse winkelketens.
alle getroffen panden te vervangen.
We kunnen Groningen sterk maken, het
Utrecht. Wat blijft, is onze coöperatieve
Toch is het beeld niet alleen maar somber,
Renovatie en verduurzaming scheppen
gaat er om dat we de krachten bundelen
grondslag: we staan midden in de samen-
merken Loeters en Schey op. “Dat er in de
tegelijk kansen voor de lokale economie.”
en in beweging blijven.”
leving en zijn dienend. Verdere stroomlij-
detailhandel ook volop kansen zijn, bewij-
ning van het bedrijf is nodig om efficiën-
zen de gespecialiseerde zaken die we in de
Perspectief regio
Hoe zichtbaar wordt de bank voor de
ter en klantgerichter te kunnen werken.
stad Groningen zien floreren. In de horeca
Eén Rabobank die zich krachtig gaat rich-
Groningers? “Rabobank Stad en Midden
Dat betekent dat we ons wereldwijd
zie je overigens hetzelfde; het maken van
ten op klanttevredenheid. Wat betekent
Groningen heeft vier kernteams, verspreid
focussen op onze roots van agri en food; in
duidelijke keuzes loont, het middenseg-
dat voor de Rabobank in Groningen? “In
over ons werkgebied, in het leven geroe-
Nederland blijven we alle sectoren bedie-
ment staat het meest onder druk.”
Martiniplaza werd gisteren door bestuurs-
pen. Dat zijn teams die bestaan uit bank-
voorzitter Wiebe Draijer het rapport
medewerkers en uit leden van de leden-
nen. Ook voor ons geldt dat online bediening van onze klanten zal toenemen.
De technologie- en informatiesector doet
‘Perspectief Groningen 2025’ aan de
raad van Rabobank, die in hun omgeving
Algemeen is ons doel om de klantbedie-
het goed, niet in het minst door de vele
Commissaris van de Koning Max van den
gaan kijken, praten en luisteren wat er
ning verder te verbeteren en lokaal nog
startups. De sector zoekt continu nieuwe
Berg overhandigd. We hebben als vier
speelt. Zij zijn naast alle andere bankme-
meer zichtbaar te worden. De banen die
gekwalificeerde mensen en daar wringt
Groningse Rabobanken het voortouw
dewerkers onze lokale ambassadeurs die
wereldwijd bij de Rabobank verdwijnen
deels de schoen. ”Het is lastig om de goede
genomen en opdracht gegeven om onder-
initiatieven aanhoren en kijken waar
zijn vooral interne functies; door verder-
mensen te krijgen. Het onderwijs en
zoek te laten doen naar mogelijkheden en
Rabobank actief en financieel kan onder-
gaande automatisering hebben we minder
bedrijfsleven moet ervoor zorgen dat de
perspectief in de breedte van de samenle-
steunen. In het MKB, in het onderwijs en
mensen nodig in de bedrijfsprocessen.
vraag naar goed personeel kan worden
ving. Niet alleen aandacht voor economie
in de breedte van de samenleving. Zij dra-
Door het verminderen van het aantal
ingevuld. De sector zal zelf moeten evolu-
en werk, maar ook voor zorg en onderwijs.
gen onze coöperatieve gedachte zichtbaar
menselijke handelingen, neemt de kans op
eren om gekwalificeerde en gediplomeer-
Die toekomstvisie is opgesteld door
uit; minder zichtbaarheid in stenen, maar
het aantal fouten af en dit verbetert de
de mensen aan zich te kunnen blijven bin-
Arcadis en de onderzoeksbureaus
vooral in mensen”, zo typeert Loeters het
prestatie van de bank.”
den.”
AldusWillem en Bureon, in samenwerking
Groningse initiatief. “Samen met de prak-
met Rijksuniversiteit Groningen en
tische uitvoering van de toekomstvisie
Kadaster.”
‘Perspectief Groningen 2025’ hebben we
Keuzes maken loont
De cijfers van de woningmarkt liegen er
Met Peter Schey richt Loeters het vizier
niet om en kennen vooral grote lokale ver-
voldoende om er met z’n allen een mooi
op hun werkveld van de Groningse econo-
schillen. “In delen van de stad Groningen,
“We hebben dat gedaan omdat we vanuit
mie. ”De regionale agri- en foodsector blijft
zoals het centrum en de west- en zuid-
onze coöperatieve gedachte iets willen
een stevige bijdrage leveren, ondanks de
kant, zien we verkoopstijgingen tot wel
geven aan Groningen. Om werk te maken
jaar van te maken.”
visie magazine
7
“Bring in the Dutch” Het noorden als internationaal kenniscentrum en proeftuin voor innovaties in de watertechnologie. De impact van Watercampus leeuwarden neemt snel toe. vorige week namen 240 mensen deel aan het jaarlijks Waterlink symposium. en op 10 februari kiest ook het europese eip Water congres voor leeuwarden als inspirerende locatie na Brussel en Barcelona.
“V
ooral doen: de ambitie is
Waterkwaliteit is cruciaal in vele proces-
dat het groeit. Investeren
sen en van groot economisch belang. Juist
in watertechnologie loont.”
omdat we een broedplaats zijn waar we
Zegt Hein Molenkamp,
mensen verbinden, weet je nooit waar het
directeur van Water Alliance, over vijf jaar
gaat raken. Zoeken naar nieuwe oplossin-
watertechnologiebeleid. Leeuwarden is
gen en de drive om een idee om te zetten
het fysieke centrum van watertechnologie
in nieuwe producten. Soms zijn innovaties
werkers en genereert werk naar
met haar WaterCampus, waartoe Wetsus,
het gevolg van toeval, soms een bijpro-
toeleveranciers. We geven tast-
het CEW (Center of Expertise for Water
duct. Je kunt het niet sturen, je kunt wel
baar inhoud aan de topsectoren.
Technology), het WaterApplicatieCentrum
het ecosysteem creëren waar innovatie
Door de veelkleurigheid van
en Water Alliance behoren. Een unieke
kan ontstaan en verder worden uitont-
watertechnologie maak je mak-
Nederlandse en internationale samenwer-
wikkeld . Dat wekt internationaal de
kelijk verbinding met andere technologie,
Springplank
king tussen overheden, kennisinstellingen
belangstelling, zeker als het gaat om de
bijvoorbeeld met ICT en big data. Al dat
Het Friese land van water en zuivel levert
en bedrijfsleven. Water Alliance richt zich
samenwerking tussen regionale overhe-
onderzoek levert heel veel gegevens, de
ook opzienbarende innovaties op. “Een
met name op het bedrijfsleven in de inno-
den en bedrijfsleven.”
vraag is wat je er mee gaat doen?”
Hein MolenkaMP Water alliance
vatieve en duurzame watertechnologie die
jaar geleden hebben we vanuit Dairy Campus en Water Alliance mensen uit
“De technologie die we hier ontwikkelen,
”Ondernemers ontginnen nieuwe mark-
melkveehouderij en watertechnologie met
is niet persé voor de regio, want water-
ten, ze zien nieuwe mogelijkheden, zoals
elkaar laten kennismaken. Driekwart jaar
“Wetenschappelijke kennis, toegepaste
kwaliteit is een wereldwijd issue. De
bijvoorbeeld bij Westra Roestvaststaal-
later zorgt die verbinding voor de ontwik-
kennis en de vertaling daarvan met bedrij-
wereld komt steeds vaker hier naar toe,
industrie in Elahuizen, die met een specia-
keling van het idee dat je vanuit de circu-
ven naar markt; alles komt samen op de
zoals op 10 februari met het EIP Water
list in membraantechnologie een nieuw
laire economie- gedachte direct op de
WaterCampus. Daarnaast hebben we in
congres en als ze hier zijn kunnen we
bedrijf, Wafilin Systems is gestart. Of
boerderij een deel van het water uit de
het noorden prachtige proeftuinen.
laten zien wat het noorden te bieden
recent bij de winnaar van de Water
melk kunt halen, in plaats van dat elders
Internationaal oogsten we waardering
heeft. De regio is een proeftuin voor nieu-
Alliance Innovation Stimulation (WIS)
in een zuivelfabriek te doen. Dat gezonde
met die infrastructuur om kennis te ver-
we innovatieve technologien, zoals het
Award.“
water uit de koe, kun je elders op de boer-
groten en te delen en innovatieve verbin-
Blue Energy project op de Afsluitdijk, de
dingen te leggen. Het nieuwe Wetsus
diverse demo-sites, zoals voor ziekenhuis-
Winnaar Fleet Cleaner stelt met hun
melktransporten, de druk op wegen en
gebouw laat zien dat dat we geloven in
afvalwater in Sneek, sensorontwikkelin-
schoonmaakrobot rederijen in staat om
algemeen de druk op het milieu.
excellentie en wereldwijde marktpotentie.
gen bij WLN in Glimmen, drinkwateron-
tijdens het laden en lossen vrachtschepen
Initiatieven ontstaan uit verbinding; daar-
Het gebouw geeft de ambities weer van de
derzoek bij Vitens in Noord Bergum en
te reinigen. De robot draagt bij aan forse
na is het zaak om te komen tot vermarkt-
hele regio en dat wordt herkent.”
rioolwaterzuivering in Leeuwarden.' Maar
besparingen in tijd en geld en vermindert
bare producten.”
wereldwijd vermarkt kan worden.
De uitstraling van WaterCampus Leeuwarden als internationaal knooppunt
derij inzetten en je vermindert het aantal
“We geven tastbaar inhoud aan de topsectoren”
van watertechnologie is breed. “We leggen
“Innovatie kun je niet regelen, het is scheppen van vrijheid, het vertrouwen hebben dat het de goede richting uitgaat en vooral doorzetten, ook als mensen om
verbinding met andere sectoren, organisa-
ook de waterzuiveringstechnologie van de
de milieubelasting, omdat het afvalwater
je heen zeggen dat het niet gaat lukken.
ties en bedrijven in Noord-Nederland en
nieuwe dierentuin Wildlands in Emmen.
wordt opvangen en gezuiverd in contai-
Niet voor niets riepen ze laatst in Canada
daarbuiten, in binnen- en buitenland. In
We vragen bezoekers altijd waar ze naar
ners. Het idee genereert wereldwijd enor-
‘Bring in the Dutch!” toen ik daar een pre-
het Limburgse Chemelot, de chemische
op zoek zijn. Hun interesses zijn talrijk en
me belangstelling en heeft positieve
sentatie mocht geven op de Canada Water
innovatie community, hebben we een
als we in het Noorden van elkaars bestaan
impact op de directe omgeving. Het oor-
Summit in Vancouver. Men ziet
goeie gesprekspartner. We hebben elkaar
weten, kunnen we elkaar versterken.
spronkelijke idee is uitgegroeid naar een
Nederland als een land waar erg innova-
veel te bieden en verkennen vanuit speci-
Relaties aangaan en business genereren.”
compleet concept met technologie, senso-
tief gedacht en gewerkt word. Dat geeft
fieke kennis steeds meer mogelijkheden in het vinden van gezamenlijke oplossingen.”
Lonend voor regio
ren, behuizingen en containers. Het is een
het Nederlandse en dus ook het noordelijk
stimulans voor alle betrokken maakbedrij-
bedrijfsleven enorme kansen om wereld-
“De WaterCampus breidt snel uit. Wetsus
ven, voor filtratie, automatisering, zuive-
wijd uitdagingen op gebied van waterkwa-
heeft zo’n 100, ook internationale, bedrij-
ringstechnologie, noem maar op. Juist
liteit, droogte, schaarste aan schoon drink-
“Water en watertechnologie hebben raak-
ven aan zich gebonden en bij Water
omdat het zo breed en veelomvattend is
water, etc op te lossen. In Noord
vlakken met veel andere sectoren, zoals
Alliance zijn ruim 90 bedrijven als lid aan-
en wereldwijd belangstelling oproept,
Nederland bieden wij mensen en bedrij-
energie, gezondheid, landbouw, voedings-
gesloten, waaronder veel noordelijke tech-
geeft dat groeikansen voor het bedrijfsle-
ven die hieraan willen bijdragen de spring-
industrie, chemie, sensortechnologie, de
nologie- en maakbedrijven. De aaneenge-
ven in de regio.”
plank naar de wereld.”
maritieme wereld, het is eindeloos.
sloten keten van faciliteiten trekt kennis-
Innovatie proeftuin
visie magazine
8
“Kwaliteit van je mensen maakt je bedrijf” Wat doe je met de wetenschap dat alles verandert? lidwien suur van unigarant/anWB verzekeren beschouwt de complexe en internationale verzekeringswereld vanuit de Hoogeveense thuisbasis van deze particuliere schadeverzekeraar als een ‘enorm leuke tijd’.“
“Technologie speelt een steeds grotere rol
dan niet beursgenoteerde ondernemingen
in ons leven en in de financiële dienstver-
en aan de andere kant de meer regionaal
lening. Om te kijken wat er kan in de
opererende bedrijven. Hoe kijk je daar
markt en hoe mensen er op reageren, is
naar vanuit het perspectief van
internet een ideale testomgeving om voor
Unigarant? “Als je kijkt naar de verhou-
je zelf stappen te zetten. Het boeiende is
ding tussen die twee grote stromingen,
dat je wel weet dat het verandert, maar je
dan zie je een groot verschil. Unigarant
weet niet hoe en wat je daarvan kunt
doet het als middelgroot bedrijf goed, we
leren is dat je al doende leert, je probeert
hebben zowel in 2014 als 2015 een omzet-
nieuwe vormen van dienstverlening uit en
groei gehad van zo’n acht procent per
leert van de ontwikkeling; zo ging in 2012
jaar.”
tien procent van onze correspondentie per
O
mail, nu is dat opgelopen naar veertig procent.”
“In het bredere perspectief van de grote verzekeraars in Nederland zie je dat de
ns leven verandert door toe-
heen? Er zijn talloze vragen waar ook wij
nemende invloed van techno-
nog geen antwoord hebben; je weet wel
logie en dat heeft ook effect
dat de verzekeringsmarkt verder en snel-
“Inmiddels wordt ruim vijftig procent van
nomy of scale; voorheen telden de schaal-
op verzekeringsmaatschappij-
costs of complexity groter zijn dan de eco-
ler verandert, dat je je daarop moet aan-
onze nieuwe ANWB schadeverzekeringen
voordelen van je grootte, maar langzamer-
en. Hoe gaat een middelgrote speler als
passen en dat het heeft gevolgen heeft
via internet afgesloten. Hoe je binnen die
hand is dat ingehaald door andere facto-
Unigarant om met verandering?
voor bijvoorbeeld de manier waarop je je
veranderingen je dienstverlening vorm-
ren. Veel van die bedrijven met een com-
dienstverlening inricht en de mensen die
geeft voor jouw klanten moet je proefon-
plexe structuur zitten in het midden, de
je nodig hebt.”
dervindelijk vaststellen. Het helpt daarbij
uitersten doen het goed. Unigarant is een
als je wendbaar bent, want dat stelt je in
middelgrote speler met een overzichtelijke
“We weten niet hoe het verloopt; we weten wel dat er nog enorm veel gaat veranderen in de komende twintig jaar, meer
“Een van de voordelen van Unigarant is
staat om sneller je beleid aan te passen en
structuur en dat verklaart mede onze
dan de afgelopen tien jaar en meer dan we
dat we een relatief kleine speler zijn en
het geleerde in de praktijk te brengen, we
goede resultaten.”
nu kunnen bedenken. Neem bijvoorbeeld
dus zijn wij wendbaarder dan grote orga-
gaan zoals dat heet ‘zoekend voorwaarts’.
de zelfrijdende auto, als je daar vanuit ver-
nisaties en dat beschouw ik in de huidige
Het is kort cyclisch denken, er is veel in
Mensen helpen
zekeringsoogpunt naar kijkt, is het een
tijd als een voordeel, omdat je snel moet
beweging en ik vind het een enorm leuke
Net spraken we over de mensen die je
zeer interessant fenomeen. Wij hoeven als
kunnen schakelen en aanpassen.
tijd om daar samen de weg in te vinden.”
nodig hebt, vind je die hier in de omge-
middelgrote speler in onze markt niet te
Bovendien hebben we een andere positie
denken dat bij wijze van spreken BMW
omdat we onderdeel zijn van de vereni-
Costs of complexity
dienstverlening wordt steeds meer digi-
ons benadert om daar een product voor in
ging ANWB, dat is een heel andere positie
Als je kijkt naar de grote wereldwijde
taal ingericht, we hebben mensen nodig
de markt te zetten. Daar zijn wij te klein
dan die van een beursgenoteerd internati-
bewegingen, zien we aan de ene kant de
met die kennis. Voor een deel kun je speci-
voor.“
onaal verzekeringsbedrijf waarbij de
schaalvergroting internationaal met al
alisten elders neerzetten omdat je met de
Aanpassen
belangen en de drijfveren van de
grotere organisatie van de ANWB samen
aandeelhouders anders zijn dan die
doet; zo hebben we in een
“De vraag is altijd, wat ga jij doen als orga-
van klanten. Bij ons zijn die belan-
nisatie in jouw vakgebied met de kennis
gen hetzelfde.”
die je hebt van de veranderingen om je
ving? “Dat is niet altijd even makkelijk. De
lidwien sUUr unigarant
Wegenwachtstation in Utrecht een aantal specialisten zitten die zich richten op internet en e-commerce. Door automatisering en ict- gerelateerde dienstverlening verschuift je behoefte; het werk wordt onder druk van technologie hoogwaardiger en specialistischer, je hebt meer mensen nodig die verstand hebben van automatisering en van data, zoals technologiespecialisten en actuarissen. De kwaliteit van je mensen maakt je bedrijf en daarin spelen kennis, flexibiliteit en technologie een grote rol.” “Bij de ANWB zeggen de mannen en vrouwen van de Wegenwacht: wij maken geen auto’s, wij helpen mensen. Zo is het met ons als verzekeraar ook, wij helpen mensen als ze een probleem hebben met schade. Dat is het moment waarop je contact hebt met mensen, dat is het moment dat telt, dan moet je er zijn. Daarom is het belangrijk dat we het hier naar onze zin hebben, want als hier tevreden mensen werken, kunnen ze onze klanten met tevredenheid helpen. Ruimte geven aan mensen om zelf hun beslissingen te nemen, dat levert tevredenheid.”
visie magazine
9
Kentering biedt grote kansen Healthy Ageing preventieve hoogwaardige natuurlijke producten voor de gezondheid van de mens zijn actueel in de belangstelling. als het gaat om onze gezondheid, kan de lat alleen maar op het hoogste niveau van kwaliteit liggen. 2016 is het jaar van de toenadering tussen tot nu toe gescheiden werelden, laboratorium medisan de ontmoetingsplaats.
laBoratorium meDisan
W
het gesprek. Al ruim vijfentwintig jaar
ken? “Nederland heeft geen cultuur als
wordt er volgens de hoogste productie-
het gaat om hoogwaardige natuurlijke
standaarden in het Heerenveense
producten. De laatste tijd zien we echter
Laboratorium Medisan gewerkt met hoog-
een sterke belangstelling ontstaan voor
waardige natuurlijke ingrediënten voor
functionele ingrediënten en producten,
een voorbeeld. “Een internationaal
Commerciële druk
functionele voedingssupplementen en
die een traceerbare natuurlijke oorsprong
concern dat grootschalig hoogwaardige
Er is een verschil in benadering tussen
medische hulpmiddelen, die bijdragen aan
hebben. Wat een rol speelt, is dat aan de
natuurlijke ingrediënten initieert en pro-
farma- en voedingssupplementen. “Wij
de gezondheid van de mens.
ene kant de kennis over de functionaliteit
duceert, heeft een extract uit tomaten
houden vast aan de functionaliteit van
aar kwaliteit en hoogwaardigheid de standaard bepa-
len, is franje overbodig en bepaalt inhoudelijke kennis
Fokke, Haanstra, anke- Mare Haanstra en gerard ten Vregeler (v.l.n.r.) in de cleanroom van laboratorium Medisan.
van natuurlijke middelen al duizenden
ontwikkeld dat meetbare positieve effec-
werkzame stoffen uit natuurlijke bron-
Oprichter Fokke Haanstra en zijn specifie-
jaren oud is en er aan de andere kant een
ten heeft op de microcirculatie van het
nen; de farmaceutische industrie zoekt
ke medewerkers zoals apothekers en bio-
tendens is naar gezonde voeding en
bloed. Bij diabetes (de snelst toenemende
voortdurend naar chemische varianten
chemici blijven werken aan het behouden
natuurlijke producten voor de gezondheid
ziekte in de westerse wereld) treden ver-
van die natuurlijke stoffen om het eigen
en verhogen van de kwaliteitsstandaard.
van mensen. Bij voeding zien we, dat de
storingen van de microcirculatie op die
geneesmiddel te kunnen patenteren. Op
Dit geldt voor productontwikkeling, de
industrie door schandalen en gebrek aan
o.a. leiden tot klachten in handen, voeten
natuurlijke stoffen kun je nu eenmaal
productieprocessen in de cleanroom als-
transparantie en informatievoorziening
en van de ogen. Het is wetenschappelijk
geen patent verkrijgen, dus blijven de far-
mede voor de volledige traceerbaarheid
die belangstelling zelf aanwakkert; men-
aangetoond dat het voor diabetici een
maceutische industrie en alle daaraan
van hoogwaardige ingrediënten en eind-
sen eisen steeds vaker inzicht in wat ze
goed product is om de verminderde circu-
gerelateerde organisaties de werking van
producten. Niet voor niets beschikt het
eten en wat dat voedsel betekent voor
latie weer te herstellen en de verslechte-
natuurlijke stoffen voor onze gezondheid
Heerenveense bedrijf over het
hun gezondheid.”
ring van de oogfunctie tegen te gaan. Het
afwijzen.”
zou zeer welkom zijn als je dat product
Voedselveiligheidcertificaat (FSSC 22000) en de certificaten voor Bio en Halal pro-
De voedingssupplementen wereld is een
zou mogen voorschrijven aan diabetespa-
ductie. In december is de farmaceutische
volstrekt andere dan de farmaceutische
tiënten. Dat mag dus niet. Sterker nog; je
supplementen onder commerciële druk
validatie van de cleanroom weer pro-
wereld, waar de financiële belangen vele
mag het wel als voedingssupplement voor
steeds verder omlaag gegaan. Als je toe-
bleemloos verlengd, gebaseerd op EU
malen groter zijn. De miljarden aan medi-
de gezondheid verkopen, maar je mag
geeft aan commerciële druk, dan verlies je
GMP classificatie A&D.
cijnen die omgaan in onze gezondheids-
geen concrete informatie aan de consu-
de focus op de hoogwaardigheid van de
zorg, blijken in toenemende mate geen
ment geven over de werking van het pro-
ingrediënten en verlies je ook het positie-
garantie voor onze gezondheid te zijn en
duct voor zijn gezondheid. Hoe moet je
ve effect voor de gezondheid van de men-
Haanstra’s dochter Anke- Mare is sinds
daarnaast lopen de kosten van medicijnen
dan als patiënt weten. wat dat voedings-
sen”.
kort als directeur benoemd en daarmee
zo extreem hoog op, dat onze zorg weer
supplement voor jou zou kunnen beteke-
kan de oprichter zich zelf nog sterker rich-
onbetaalbaar door wordt. “Door het toene-
nen?”
ten op het toezicht op productie en ont-
mend aantal internationale wetenschap-
wikkeling. “Meer dan ooit staan we inter-
pelijke onderzoeken kunnen we in steeds
Haanstra en zijn collega’s, zoals de apothe-
dingssupplementen met de hoogwaardige
nationaal in de belangstelling. Die belang-
meer gevallen de functionaliteit van
kers Ten Vregeler en Hokwerda uiten hun
ingrediënten onder andere voor het ont-
stelling wordt ondersteund door toene-
natuurlijke stoffen claimen in een voe-
zorg over deze gang van zaken, die door de
wikkelen en produceren van preventieve
mende interesse en samenwerking binnen
dingssupplement of gezondheidsproduct.
European Food Safety Authority (EFSA)
gezondheidsproducten. Er vindt nu inter-
Healthy Ageing Noord Nederland en uni-
Wij mogen het echter in geen geval een
wordt bepaald. “Het is uitermate bedenke-
nationaal een kentering plaats, waardoor
versiteiten, artsen en bedrijven in de far-
geneesmiddel noemen. Het lastige is dat
lijk dat transparante en aan de hand van
men gaat focussen op de positieve effec-
macie- en gezondheidsketen in nationaal
we binnen de Europese regelgeving wel
wetenschappelijk onderzoek traceerbare
ten van preventieve gezondheidsproduc-
en internationaal verband. We maken nu
iets algemeens mogen zeggen over de
informatieverstrekking wordt verboden,
ten. Binnen Healthy Ageing Noord
al producten die naar ziekenhuizen gaan
invloed van producten op de gezondheid,
terwijl de consument daar alle belang bij
Nederland kunnen we het verschil gaan
en zijn we op verzoek van een groep
maar we mogen geen enkele koppeling
heeft voor zijn gezondheid. De keuze
maken met alle expertise die de deelne-
Europese artsen bezig met de ontwikke-
leggen met ziektes of aandoeningen.”
wordt steeds vaker bij de consument
mende bedrijven hebben in wetenschap-
gelegd, maar hoe kun je als consument
pelijke kennis, ervaring, productie en het
Kentering in denken
ling van producten op hoogwaardige natuurlijke basis. Dat was enkele jaren
Tomatenextract diabetici
geleden ondenkbaar.”
Om die complexiteit concreet te maken,
Is er sprake van een kentering in ons den-
komt apotheker Gerard ten Vregeler met
“De laatste jaren is de prijs van voedings-
“Laboratorium Medisan is desondanks gefocust gebleven op functionele voe-
keuzes maken als je jezelf niet kunt infor-
inzicht dat we positief kunnen bijdragen
meren?”
aan de kwaliteit van de gezondheid van de mensen”.
visie magazine
10
“Voor elkaar: een waanzinnig mooi vak” ”Wij zijn er als u er niet bent.” aB vakwerk is de back- up van menig agrarisch ondernemer. continuïteit blijven bieden kan alleen als de organisatie gezond blijft en meegaat in de tijd. online dienstverlening hoort daarbij en dus is het tijd voor aB Direct. Hylke van der veen over zelf digitaal kunnen verlonen en fysiek deel uit blijven maken van je omgeving.
’n
Passie voor dienstverlening. Dat zei Hylke van der Veen een jaar geleden toen we AB Vakwerk onder de loep
Hylke van der veen aB vakWerk
namen. De coöperatieve specialist in arbeidsbemiddeling in primair de agri en food heeft begin 2015 lastige jaren achter de rug en werkt aan de cultuuromslag naar een gezond toekomstperspectief. “Digitalisering gaat zeker een voorname rol spelen”, zei de algemeen directeur van AB Vakwerk toen. De omslag zet zoden aan de dijk, want na een goed afgesloten boekjaar 2014, noteert AB Vakwerk voor het eerst in de geschiedenis in 2015 zelfs een omzet van meer dan 100 miljoen met haar ruim 1100 vaste krachten en 4000 flexwerkers. De digitalisering wordt concreet met de verdere online dienstverlening met portals en apps voor werkgevers en werknemers. En in december breidde AB Vakwerk haar dienstverlening uit met de nieuwe payrollsite AB Direct. AB Vakwerk zet AB Direct in zodat bedrijven op een betrouwbare manier zelf hun personeel kunnen verlonen. “De kracht van AB Vakwerk”, zegt Hylke van der Veen
Drenthe en Noordoostpolder over wat we
aantal vestigingen verder uit naar
“is de garantie dat het werk gebeurt. Wij
hen kunnen bieden. Ook meten we vanaf
Groningen en Noordoostpolder, dus nee,
waardoor we goede mensen trekken; en
durven te zeggen dat je je niet druk hoeft
dag 1 de naamsbekendheid van AB Direct
verdringing is het niet, AB Direct is een
we ontmoeten de goede bedrijven omdat
te maken, wij garanderen immers dat het
en dat is spannend moet ik zeggen, want
zeer welkome aanvulling op onze bestaan-
we die mensen hebben. Nog steeds bieden
werk gebeurt. Ook bij ijzel zoals laatst, we
naamsbekendheid is zeker niet vanzelf-
de dienstverlening.”
we aan zo’n 5000 mensen werk en dat wil-
zijn er. Die betrouwbaarheid vind je terug
sprekend. Van AB Vakwerk weten we dat
in de online verloning tegen een eerlijk
we in onze sectoren een hoge naamsbe-
Sexy agri
tarief met AB Direct. Betrouwbaar, trans-
kendheid hebben en dat willen we natuur-
“Met AB Direct volgen we de trend in de
parant en zonder verrassingen, omdat de
lijk ook bereiken met AB Direct.”
markt; in alle sectoren wordt gedigitali-
“Voor het eerst in de geschiedenis gaan we
continuïteit van de bedrijven van onze
waarin we de goede opdrachten hebben
len we blijven doen, omdat we geloven in het bieden van leuk werk dat bij hen past.“
seerd en je toetst je eigen positie voortdu-
door de grens van de 100 miljoen omzet.
leden en klanten voorop staat. Geen ver-
Verdringt de online dienstverlening van
rend aan die van de markt. Nieuwe, jonge
Ook komend jaar voorzie ik een groei van
rassingen, want alle wet- en regelgeving is
AB Direct de fysieke zichtbaarheid en aan-
agrariërs komen de markt versterken en
zo’n acht tot tien procent. Groei begint bij
meegenomen in de website. Onze leden
wezigheid van AB Vakwerk in Friesland
de ontwikkelingen gaan snel, er gebeurt
jezelf; als het goed is voor jezelf, is het ook
weten het al; je kunt op ons vertrouwen,
en Noord- Holland? “Nee, zeker niet.
op dit moment heel veel in de sector. Meer
goed voor het bedrijf. Even afstand nemen
want de kwaliteit van AB Vakwerk en nu
Natuurlijk past bij AB Direct een online
diversiteit, meer specialisme en meer
om te kijken wat er speelt, kan louterend
ook van AB Direct is de reden van ons
dienstverlening; tegelijk is het zo, dat men-
maatwerk. De aandacht voor de sector is
werken. De markt is aan alle kanten in
bestaan.”
sen die via AB Direct met ons kennisma-
in positieve zin heel erg gegroeid, van wat
beweging en vraagt ogenschijnlijk vooral
ken, ook geïnteresseerd kunnen raken in
oubollig en suffig naar betrouwbaar, effi-
om inzetten op flexibiliteit. Ik ben er van
“AB Direct is voor ons een manier om te
onze andere dienstverlening en dan krij-
ciënt en zelfs sexy. Binnen dat geheel zijn
overtuigd dat de jongere generatie ook
laten zien waar we staan, dat we degelijk
gen ze gewoon de bekende dienstverle-
wij een niet-bedreigende factor, ook al
behoefte heeft aan het comfort van zeker-
en betrouwbaar zijn en door de online
ning zoals we dat al decennia doen bij AB
maakt de jonge generatie zijn eigen keu-
heden, maar dan wel in combinatie met
dienstverlening ook actief en modern.
Vakwerk. Bovendien zetten we blijvend in
zes. Waar voor de ouders AB Vakwerk een
flexibiliteit en vrijheid. Dat comfort biedt
Want met de cultuuromslag die we de
op zichtbaarheid in de omgeving, omdat
logische keuze was, is dat voor jongeren
houvast en dat moet je met elkaar zien te
afgelopen paar jaar hebben gemaakt, zet-
we deel uit willen maken van lokale net-
niet vanzelfsprekend. Met AB Direct gaan
bereiken. Het binden van mensen zit
ten we in op meer online met portals, apps
werken. In Dokkum bijvoorbeeld bieden
we mee in de verandering en zetten we in
zeker niet alleen maar in een vast con-
en slimmere processen. Op het oude ver-
we werk aan zo’n 400 mensen en is het
op uitbreiding van onze diensten.”
tract.”
trouwde AB- fundament zetten we iets
heel belangrijk dat we fysiek zichtbaar
extra’s neer en dat biedt kansen in brede
zijn en blijven in die omgeving. Omdat we
Zekerheid en vrijheid
zin; we hebben nu al gesprekken met een
de fysieke en menselijke component zo
“We hebben met AB Vakwerk in de loop
aantal grote bedrijven in Groningen,
wezenlijk vinden, breiden we zelfs het
van al die decennia een positie bereikt
visie magazine
11
“Dit vraagt lef en creativiteit”
roMke Hekstra van Wijnen projectontWikkeling
Fijn Wonen is een initiatief van van Wijnen noord. De huisvesters en ontwikkelaars in gorredijk zoeken de verbinding om vindingrijk en creatief de toekomst vorm te geven. alleen maar stenen stapelen is voorbij licht ontwikkelaar romke Hekstra toe.
D
amwoude is z’n thuisbasis, hij
industrieel ontwerpen en bouwen bij dat
is er geboren en getogen. Zoon
een andere instelling van de keten vergt.
van aannemer en rietdekker
Dat geldt voor zowel de nieuwbouw als de
en vooral ondernemend. Het
bestaande bouw.
geld dat hij kreeg zag hij als manier om meer te verdienen. Twaalf gulden krijgen
Bouwen is faciliteren en vooral initiëren
en het werk uitbesteden, aan klasgenoot-
geworden, meedenken is oplossingen, voor
jes, omdat je dan meer werk kunt aanne-
nieuwbouw en zeker ook voor bestaande
men. “Het ging me toen meer om zakgeld
bouw, zegt hij wijzend op de fraaie entou-
verdienen dan om de kwaliteit. Dat kwali-
rage van het Post Plaza Grand Café in
teit ook heel erg belangrijk is, hebben m’n
Leeuwarden waar we ons gesprek hebben.
vader en opa me wel duidelijk gemaakt.” Een toekomst als rietdekker was er in z’n
Toekomstbestendig
ogen niet en dus koos hij voor opleidingen
Hekstra wijst op de ontwikkeling van Fijn
en de ruimte om z’n toekomst vorm te
Wonen in Gorredijk als voorbeeld voor het
geven. Na bouwbedrijf Lont in Sint Anne,
Van Wijnen- denken over morgen.
werd het de uitdaging om met Van Wijnen
“Comfort, veilig, duurzaam en lage en
Noord de realisatie van huisvesting in een
zekere woonlasten zijn de sleutelwoorden.
andere tijd gestalte te geven; en met de
Bestaande woningen worden met de eige-
ervaring van z’n Groningse HBO- oplei-
naren zoals corporaties omgeturnd tot
ding Makelaardij er bij werkt hij nu aan de
woningen voor de toekomst. Het idee is in
ontwikkeling van comfortabele leefomge-
Gorredijk gelanceerd en heeft naast regio-
vingen. Voor Hekstra is het “een mooie
nale ook zeker landelijke interesse.
tijd, omdat deze tijd van verandering bete-
Afgelopen jaar hebben wij staatsecretaris
kent dat ik mijn creativiteit kwijt kan
van Rijn mogen ontvangen. Dat is niet
……het verbinden.”
alleen mooi, maar zeker ook nodig om voor zo’n vernieuwend concept ook draag-
“Bouwen en ontwikkelen vandaag de dag
vlak en ruimte van politiek Den Haag te
vergt lef en creativiteit, de verdienmodel-
kunnen ontvangen. In vervolg op Fijn
len van voorheen zijn er niet meer, we
Wonen voor bestaande huisvesting is er in
moeten anders denken om relevant te zijn
de tussentijd hard gewerkt aan Fijn
voor morgen. Wij geloven dat iedereen
Wonen voor nieuwbouw situaties. Het
recht heeft op een comfortabele leefom-
resultaat is een slim en uitgekiend geïn-
geving.. Dat kunnen we niet alleen, het is
dustrialiseerd proces met een product dat
vooral een kwestie van verbindingen leg-
qua architectuur zeer veel mogelijkheden
gen, het is een kwestie van gesprekken….,
biedt en met een gunstige prijs/kwaliteits-
van openstaan voor ideeën. Voorheen lag
verhouding, een prijstechnisch zeer scher-
de nadruk vooral bij het bouwen, nu is
pe aanbieding. Binnenkort zullen wij in
het de tijd om oplossingen aan te dragen
Friesland diverse Fijn Wonen nieuwbouw-
waarbij de mate van integraliteit het
projecten uitrollen.”
draagvlak en succes bepaalt. We initiëren,
tie opgenomen voor nul op de meter. Dat
het in gesprek gaan met elkaar ”waar ben
verbinden en spelen in op de veranderin-
Hekstra memoreert de waarde van
is geen loze kreet, we kunnen het garande-
jij mee bezig en hoe kunnen we elkaar ver-
gen op de lange termijn om uiteindelijk
geschiedenis in ons denken. Soms lijken
ren, omdat we het meten, afstemmen en
sterken. Je stelt je in dat soort gesprekken
die comfortabele leefomgeving te creëren
de dingen die we doen een navolging van
bijstellen. Het betekent ook dat je duide-
inspireerbaar op omdat je je in een gebied
waarop iedereen recht heeft., vraag creë-
onze eigen geschiedenis of kunnen we
lijk moet maken dat je bij wijze van spre-
begeeft dat je niet volledig kent. Het
ren om oplossingen mogelijk te maken
leren van wat eerder was.
ken ‘meekijkt’ in iemands huis; we weten
mooie er van is de inspiratie die uitgaat
door te meten wat het energieverbruik is.
van het nieuwe. ”
voor onze leefomgeving.” “Stappen zetten betekent ook kleur
Het raakt de privacy; wij denken dat het
“Het betaalbaar houden van die leefomge-
bekennen”, zegt Romke Hekstra. “In het
past in de tijd omdat je de garantie kunt
ving speelt voortdurend mee; daar hoort
Fijn Wonen- concept hebben we de garan-
geven. Ook dat komt allemaal voort uit
BLOKHUTREUS.NL HELLINGSTRAAT 4 | 9269 PV | FEANWALDEN | TEL: 0511-705250 | MOBIEL: 06-2251 0084 BLOKHUT SUMMER - 28mm 380 x 300 cm + 70 cm luifel
€ 1395,-
GRATIS GEIMPREGNEERD + GRATIS FUNDATIELIGGERS
Laat u inspireren door Blokhutreus.nl Breng vrijblijvend een bezoek aan ons showterrein te Feanwâlden met ruim vele modellen!
de Bruin
Houtbouw.nl HELLINGSTRAAT 4 | 9269 PV | FEANWALDEN | TEL: 0511-705250 | MOBIEL: 06-2251 0084 Berging lessenaar + overkapping 200 x 300 cm berging + 300 cm overkapping
€ 2995,INCL. MONTAGE !
Houtbouw de Bruin, dé inspiratie voor uw tuin!