Sciencefiction in de gezondheidszorg

Internet of medical things Steeds vaker worden medische apparaten met het internet verbonden. Dat kan gaan over apparatuur in een ziekenhuis, maar evengoed over sensoren die zorg vanop afstand toelaten. Dat dringt nu steeds verder door in België, zeker als gevolg van COVID-19. Eind 2020 introduceerde ons land bijvoorbeeld een project om coronapatiënten thuis op te volgen via telemonitoring. En de Belgische start-up FibriCheck volgt via een slim horloge de conditie van hartpatiënten vanop afstand op.

Orsi Academy Orsi Academy is een trainingscentrum voor robotische chirurgie gelegen in Melle, dicht bij Gent. Hier worden chirurgen opgeleid om met complexe chirurgische robots te werken. Midden 2020 kreeg Orsi Academy ook een kapitaalsverhoging: de European Association of Urology investeerde 3,1 miljoen euro in het trainingscentrum.

Gezondheidszorg staat niet stil, en nieuwe technologie komt constant op ons af. Twee trends: robotchirurgie en bioprinten zorgen misschien voor een grote stap vooruit. Maar tegelijk komen deze technologieën nog uitdagingen tegen.

Robotoperaties klinken misschien als sciencefiction, maar ze gebeuren vandaag al regelmatig. Dr. Geert Vandenbroucke, diensthoofd anesthesie-intensieve zorgen-urgentiegeneeskunde in het OLV Ziekenhuis Aalst en medeoprichter van Orsi Academy, een trainingscentrum voor robotchirurgen, legt uit hoe zo’n operatie werkt.

“De robot heeft vier armen die via kleine incisies het lichaam van de patiënt binnengaan”, legt Vandenbroucke uit. “De armen worden op hun beurt bestuurd door een chirurg die achter een console zit. bijna als een PlayStation. De chirurg kijkt door een driedimensionale bril binnen in het lichaam. Zo kunnen ze bewegingen uitvoeren die veel fijner en gedetailleerder zijn dan wat je met je handen kunt doen.”

Die nieuwe operatiemethode levert alvast een hoop voordelen op. “Dankzij de robot ben je in staat om via erg kleine openingen te werken”, stelt Vandenbroucke. “Je moet dus geen grote incisies in het lichaam van de patiënt maken tijdens de operatie. Ook zijn de instrumenten heel fijn, je kunt zo bewegingen uitvoeren die handmatig moeilijk te maken zijn. En ook factoren zoals handen die beven komen niet meer voor. Dat zorgt voor betere resultaten, snellere genezing en minder pijn. Ook laat ons dat toe om te opereren op plekken die normaliter moeilijk te bereiken zijn.”

Vandenbroucke vertelt dat er momenteel ongeveer 800 robotische operaties per jaar gebeuren in het ASZ Aalst. Voor COVID-19 gebeurde ongeveer 3 procent van de totale operaties via een robot. Maar over de komende jaren kan dat aantal scherp stijgen, tot aan 25 procent.

“De robot zal evolueren tot een computer die tussen een chirurg en de patiënt staat”, stelt Vandenbroucke. “Vandaag is de robot eigenlijk een dom instrument dat een aantal handelingen van de chirurg verfijnt. Maar in de toekomst zal de robot toelaten om zaken zoals augmented reality, data en simulaties te integreren in een operatie. Een chirurg zal bijvoorbeeld tijdens de operatie advies krijgen van een algoritme, dat stelt dat de meeste andere chirurgen actie A in plaats van actie B zouden nemen. De robot wordt als het ware de gps van de chirurg.”

Machines helpen ons in de toekomst niet alleen met operaties. Zo 3D-printen we binnenkort misschien zaken zoals kraakbeen, huid of zelfs hele organen. “Bioprinten is een manier om heel precies een levend implantaat te maken”, stelt professor Liesbet Geris van de KU Leuven, die samen met haar collega’s van het Prometheus platform onderzoek doet naar 3D-bioprinten. “We gebruiken daarbij een zacht soort hydrogel die bestaat uit een kluwen van moleculen die samen veel water kunnen vasthouden – zoals haargel. De combinatie van deze hydrogel met cellen van de patiënt, dat is onze inkt waarmee we weefsel 3D-printen.”

Een van de focusgebieden van het team waar Geris deel van uitmaakt is bot en kraakbeen. “Dat zou bijvoorbeeld belangrijk zijn voor kinderen met neurofibromatose type I, een genetische afwijking die ook wel eens een orthopedische nachtmerrie wordt genoemd”, stelt Geris. “Hier worden kinderen met een slecht stuk bot geboren, wat vaak tot breuken leidt. De bestaande behandeling bestaat eruit om dat slechte stuk weg te snijden en te vervangen door gezond weefsel. Maar gezien kinderen niet veel bot hebben gebeurt dat op basis van zogenaamd bottransport, waarbij er via pinnen door de huid gezonde stukken bot naar beneden uitgetrokken worden. Dat is dus helemaal niet aangenaam. Een stuk botweefsel printen en gebruiken zou die behandeling veel makkelijker maken.”

In de verre toekomst printen we misschien zelfs hele organen. Een transplantatie-hart zou zo op maat ge-3D-print worden. Maar voordat we daar aankomen moet de technologie nog sterk evolueren. “In bepaalde organen zoals kraakbeen zitten we al vrij ver”, stelt Geris. “Over een vijftal jaar denk ik dat we daar al toepassingen van zullen zien. Ook het printen van huid wordt steeds makkelijker. Maar complexe organen blijven een uitdaging. Ik vraag me af of we dat ooit succesvol zullen doen. Dit zal alvast niet voor de eerste tien jaar zijn.”

Door Tom Cassauwer

self

Het Belgische SELF is pionier in vegan huidverzorging. Het begon allemaal toen Isabelle Ulenaers geen kwalitatieve natuurlijke producten vond die de eczeemhuid van haar dochter konden herstellen en kalmeren. Haar zoektocht mondde uit in een eigen huidverzorgingslijn. ‘Al onze formules zijn exclusief voor SELF ontwikkeld. Ik ben van mening dat je als huidverzorgingsbedrijf je producten from scratch moet ontwikkelen. We werken samen met de beste Belgische labo’s en sluiten geen compromissen.’

SELF is ontwikkeld voor vrouwen die de beste huidverzorging ter wereld willen. Ieder product is dermatologisch getest op de gevoelige huid en veilig voor alle huidtypes. ‘SELF is voedsel voor de huid. Onze producten bevatten enkel 100% veganistische en natuurlijke ingrediënten die langdurig beschermend, voedend en herstellend werken.

We kiezen voor de hoogste concentratie aan werkzame stoffen, zonder één druppel kunstmatige chemicaliën.’ Voortaan hoef je dus niet te kiezen tussen natuurlijke ingrediënten en een zichtbaar resultaat. ‘SELF is er voor vrouwen die weigeren hun gezondheid in gevaar te brengen voor schoonheid. Iedereen verdient een gezonde en stralende huid, zonder het gebruik van nasties!’ SELF luidt een nieuwe kijk op skin care in. ‘We zijn zoveel méér dan natuurlijke skin care voor een gevoelige huid. SELF wil een merk zijn waarop vrouwen kunnen bouwen. We moedigen aan om bewuste keuzes te maken en goed voor jezelf te zorgen. Elk moment dat je even stilstaat en aandacht besteedt aan je lichaam geeft energie. We willen vrouwen inspireren om hun authentieke zelf te zijn. Want echtheid is schoonheid, en dat is onze passie! We love taking care of you!’

Mijn ziekte hee een naam, wat nu?

Sanofi Belgium, MAT-BE-2100843 - 1.0 - 10/21 Lees meer over hoe je omgaat met MS op www.ms-mindset.be

Het gebruik van geautomatiseerde productieapparatuur is niet alleen in grote industriële groepen, maar ook bij kleine ondernemingen in opmars.

"Over het algemeen zijn kleine en grote ondernemingen onderworpen aan dezelfde verplichtingen bij de productie van geneesmiddelen, vooral wat de traceerbaarheid en de serialisatie betreft. Welnu, voor een kleine onderneming zijn de kostprijs en de implementatietijd van de productiemethoden doorslaggevende factoren. Automatisering biedt een onmiskenbaar voordeel op dat vlak", legt Stéphane Toussaint uit.

Enkele van de troeven die automatisering te bieden heeft, zijn de beperking van manuele stappen (die fouten en schommelingen in de kwaliteit veroorzaken), de vereenvoudigde opleiding van het personeel en de minimalisatie van het aantal aanwezige personen in het productiegebied. Dat is vooral te danken aan de geautomatiseerde monsternemingen. Bovendien, verduidelijkt onze gesprekspartner, "zijn sommige controleprocedures geautomatiseerd en zijn de resultaten onmiddellijk beschikbaar, waardoor de productiepartijen sneller vrijgegeven kunnen worden".

Systemen voor eenmalig gebruik

Daarnaast zorgen de systemen voor eenmalig gebruik ervoor dat de behandel- en productiesystemen voor kleine series beveiligd kunnen worden. Ze bieden ook flexibele en wendbare oplossingen dankzij de mogelijkheid om faciliteiten te ontwikkelen op maat van de processen en productievolumes. En dat alles, zo voegt Stéphane Toussaint toe, "met het voordeel van meer veiligheid, minder risico's op kruisbesmetting en een gegarandeerde steriliteit. Zo wordt er tijd bespaard bij het reinigen en steriliseren van de apparatuur."

Een robot shaker is bijvoorbeeld een machine die in een enkele productie-eenheid de manipulatie van de vloeistoffen (enten, vullen en leegmaken van de voedingsbodems, spoelen ...) kan automatiseren, en die door te schudden de celculturen van de ‘cell factories’ kan losmaken om het oogsten ervan te optimaliseren. Dankzij dat aanpassingsvermogen kunnen het aantal en de omvang van de productiepartijen gemakkelijker toenemen. De onderneming kan in alle rust een opschaling van haar productie overwegen. Dat toont aan hoe pertinent automatisering is, zowel vanuit een operationeel als uit een economisch standpunt.

Andere systemen voor vloeistofbeheer kunnen in verschillende stadia van het productieproces geïmplementeerd worden als vul-, weeg-, transfer-, of filtersystemen, waarbij ze een perfecte nauwkeurigheid, traceerbaarheid en steriliteit waarborgen.

CISEO bevindt zich in het wetenschapspark van Sart-Tilman, gelegen op de heuvels van Luik, vlak bij de universiteit. Het bedrijf maakt, samen met CITIUS Engineering (citius-engineering.com) en IRA (ira. be), deel uit van de groep CILYX, die zich gespecialiseerd heeft in de ontwikkeling en implementatie van speciale machines en productieapparatuur. De groep heeft een omzet van 10,5 miljoen euro en stelt 85 mensen tewerk.

Ontzorgen en focussen op wat écht telt: de patiënt

Sterima is actief in de belangrijke niche van sterilisatie voor ziekenhuizen en medische bedrijven. Een duidelijke focus waarmee Sterima zich als dienstverlener onderscheidt in de Benelux. Dankzij het groeiende belang van centrale sterilisatie en de steeds nauwere samenwerking tussen medische bedrijven en ziekenhuizen, speelt Sterima een centrale rol in het meedenken, steriel bevoorraden en ontzorgen van alle partijen. Elke vraag rond sterilisatie vereist een aanpak op maat, knowhow qua logistiek en ervaring met procesinnovatie. Sterima is de onmisbare schakel in dat complexe raderwerk.

Sterima maakt deel uit van Pollet Medical Group. Pollet Medical Group is actief in de integratie van waterbehandeling, concentraten en sterilisatie diensten voor ziekenhuizen, medische bedrijven en dialysecentra wereldwijd. Dankzij de gecombineerde ervaring, complementaire activiteiten en de vaardigheden in internationale ontwikkeling, speelt de Pollet Medical Group haar rol als Europese leider en

full-service provider.

Benieuwd hoe wij u kunnen ontzorgen met een totaalservice in sterilisatie? Klaar om Sterima in te passen in uw modern ziekenhuisbeleid? Contacteer ons. We denken graag met u mee.

Kristof Kinget

gynaecoloog, AZ Klina Brasschaat

EEN NIEUW HORMOON, EEN NIEUWE PIL

Een compleet nieuwe soort anticonceptiepil die op de markt komt, het is geen alledaagse gebeurtenis. Dit jaar is het zo ver, met Lydisilka® . Deze nieuwe pil werd ontwikkeld door het Belgische farmabedrijf Mithra Pharmaceuticals en zal in België gedistribueerd worden door Ceres Pharma. Wat is er zo nieuw aan deze pil en wat zijn de grote voordelen? Dat gingen we vragen aan dokter Kristof Kinget, gynaecoloog aan het AZ Klina in Brasschaat. Hij werkte mee aan een studie rond de nieuwe pil.

Om goed te begrijpen wat de grote voordelen van Lydisilka® zijn, moeten we eerst uitleggen hoe de klassieke pil tot nog toe werd samengesteld. “De meeste pillen bevatten een combinatie van twee hormonen: een oestrogeen en een progestageen”, legt dokter Kinget uit. “Al bijna een halve eeuw wordt in het gros van de pillen een kunstmatig oestrogeen gebruikt: de stof ethinylestradiol. Het revolutionaire aan de nieuwe pil is dat hij een nieuw soort oestrogeen bevat: estetrol. Estetrol wordt geproduceerd door de foetale lever en is dus eigenlijk een “natuurlijk” oestrogeen. En Mithra is er in geslaagd dat estetrol na te maken uit planten.”

Estetrol is niet het enige natuurlijk oestrogeen. Oestradiol, het hormoon dat de vrouw in haar vruchtbare leven produceert, is dat bijvoorbeeld ook. Het probleem is daar echter dat oestradiol bij orale toediening bijna volledig wordt afgebroken door de lever. Pas sinds een jaar of tien heeft de farma-industrie dat probleem kunnen oplossen en worden er ook pillen met oestradiol op de markt gebracht. Maar het gros bevat dus nog altijd ethinylestradiol.

Aan het gebruik van ethinylestradiol zijn nochtans verschillende vervelende nevenwerkingen verbonden. “Je moet dan denken aan hoofdpijn, gespannen borsten, vocht dat wordt vastgehouden en stemmingswisselingen”, zegt dokter Kinget. “Aan progesteron, dat sterk lijkt op het mannelijke hormoon testosteron, zitten trouwens ook nadelen. Bloedverlies tussen de menstruaties bijvoorbeeld. De oudere generatie progestagenen hadden ook nog “androgene” nevenwerkingen, acné bijvoorbeeld en een negatieve invloed op de cholesterol. De onderzoeksinspanningen rond de pil hebben zich lange tijd bijna exclusief geconcentreerd op het zoeken naar minder androgene en zelfs anti-androgene progestagenen. Nieuwe oestrogenen stonden minder in de belangstelling.”

En dan zijn er natuurlijk ook nog de beruchte tromboses of bloedklonters, een van de meest notoire bijwerkingen van de pil. “Het zijn de oestrogenen die de kans op trombose vergroten, het progestageen in de pil neutraliseerde dat effect echter grotendeels”, legt dokter Kinget uit. “Maar omdat we nieuwere, anti-androgene progestagenen zijn gaan gebruiken, steeg het tromboserisico wel in de nieuwste generaties orale contraceptie.”

Lydisilka® combineert nu eigenlijk het beste uit twee werelden: een anti-androgeen progestageen, drosperinone genaamd, gecombineerd met estetrol. Deze combinatie maakt dat deze pil beter verdragen wordt en minder bijwerkingen heeft. Bovendien heeft Lydisilka® een gunstig effect op de gewichtscontrole. Dokter Kinget: “Bij het gebruik van estetrol zijn er bijvoorbeeld duidelijk betere resultaten voor wat betreft hoofdpijn en gespannen borsten. Ook doorbraakbloedingen komen minder voor en er is een betere cycluscontrole. Bovendien heeft estetrol een hoge halfwaardetijd: het wordt niet snel afgebroken door het lichaam en er zijn een stabielere bloedwaardes. We zien ook weinig interactie met de lever. Wat betreft de tromboses moeten we nog even afwachten. Echt betrouwbare cijfers zijn er pas na een decennium breed gebruik. Maar er zijn redenen om te mogen hopen dat ook hier de resultaten veelbelovend gaan zijn.”