Ecomuseum book 14 12

ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΤΡΑΣ

E C O M U S E U M OF SUBURBIAN AREA OF PATRAS

ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΤΡΑΣ

ECOMUSEUM OF SUBURBIAN AREA OF PATRAS

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟΥ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΑΡΡΑ ΜΑΤΣΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΡΓΟΥ JOY WELCULT: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ (ΑΔΕΠ Α.Ε.) ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟΥ: ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ (ΑΔΕΠ Α.Ε.)

Οικομουσείο JOY-WELCULT: μοιραζόμαστε, μαθαίνουμε και συμμετέχουμε στην κοινότητά μας

The JOY-WELCULT Ecomuseum: share, learn and participate in your community

Ανακαλύπτοντας την ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ μας Κληρ της γνώσης Συναισθηματική γεωγραφία Χάρ πολιτισμού Η αξία της γης μας Οι πέντε αισ του τοπίου Η ουσία του ΤΟΠΙΟΥ Γεύση από παρ Γέφυρα της φύσης με την κοινότητα Ανακαλύπ την ταυτότητά μας Κληρονομιά της γ Συναισθηματική γεωγραφία Χάριν του πολιτισ αξία της γης μας Οι πέντε αισθήσεις του τοπίου Η του τοπίου Γεύση από παράδοση Γέφυρα της με την κοινότητα Ανακαλύπτοντας την ταυτότη Κληρονομιά της γνώσης Συναισθηματική γεωγ Χάριν του πολιτισμού Η αξία της γης μας Οι αισθήσεις του τοπίου Η ουσία του τοπίου Γεύσ παράδοση Γέφυρα της ΦΥΣΗΣ με την κοι Ανακαλύπτοντας την ταυτότητά μας Κληρ της γνώσης Συναισθηματική γεωγραφία Χάρ πολιτισμού Η αξία της γης μας Οι πέντε αισ

ρονομιά ριν του σθήσεις ράδοση πτοντας γνώσης σμού Η Η ουσία φύσης ητά μας γραφία Οι πέντε ση από ινότητα ρονομιά ριν του σθήσεις

Σκοπός του δικτύου Οικομουσείο Το Οικομουσείο είναι ένας από τους πιθανούς “δρόμους” που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να επιτύχουμε μια βιώσιμη, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά τοπική ανάπτυξη: Είναι ένας τρόπος για τους πολίτες, να μοιραστούν και να μάθουν για τη δική τους κοινότητα μέσα από τη δική τους κοινότητα. Είναι ένα μέρος όπου όλοι συμμετέχουν και κανείς δεν αποκλείεται, ένας τρόπος για να ανακαλύψουμε την ευθύνη που έχουμε απέναντι στον τόπο μας, για να διατηρηθεί η ιστορία, η παράδοση, η φύση, να ζήσουμε το παρόν και να δημιουργήσουμε για το μέλλον. Το δίκτυο ενώνει εκείνους που ζουν, εργάζονται και δραστηριοποιούνται στην περιοχή, με στόχο την προστασία και την ενίσχυση της μοναδικής κληρονομιάς που διαθέτουμε. Το Οικομουσείο λειτουργεί για την ανάπτυξη της περιοχής, αξιοποιώντας όλες τις ιδιαιτερότητές της (φυσική, πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική), σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης της κοινότητας. Το Οικομουσείο ευνοεί και προωθεί τις μορφές του τουρισμού σε αρμονία με τη φύση και την προστασία της. Το Οικομουσείο παρακινεί την ενεργή συμμετοχή των πολιτών για την ανάπτυξη της περιοχής τους.

Λέξεις κλειδιά για το Οικομουσείο »Ανακαλύπτοντας την «ταυτότητά» μας• Κληρονομιά της γνώσης• Συναισθηματική γεωγραφία• Χάριν του πολιτισμού• Η αξία της γης μας• Οι πέντε αισθήσεις του τοπίου• Η ουσία του τοπίου• Γεύση από παράδοση• Γέφυρα της φύσης με την κοινότητα•

Identity-donating factor Heritage of know Emotional GEOGRAPHY Sake of the culture Va the territory Five senses of landscape Esse landscape Flavour of the tradition Bridge be environment and community Identity-DON factor Heritage of knowledge Emotional geog Sake of the culture Value of the territor senses of landscape Essence of landscape F of the tradition Bridge between ENVIRON and community Identity-donating factor Herit knowledge Emotional geography Sake of the c Value of the territory Five senses of land Essence of landscape Flavour of the tradition B between environment and community Id donating factor Heritage of knowledge Emo GEOGRAPHY Sake of the culture Value of the ter Five senses of landscape Essence of landscape F

wledge

alue of ence of etween

NATING

graphy ry Five Flavour

NMENT

tage of culture dscape BRIDGE dentityotional

rritory

Flavour

Scope of the ecomuseum network The ecomuseum is an one of the possible paths to follow to achieve a sustainable, environmental, social and economically development: It's a way to share and learn in the own community and by the own community. It's a place where everyone participates and no one is excluded, a way to recover the responsibility we have towards the territory, to preserve the history, live the present and build up the future. The network unites all those who operate on the territory with a view to protecting and enhancing its unique heritage. The network works for the development of the area, with all its peculiarities (cultural, economic and social) in line to the issues of sustainable development of the community. The network fosters and promotes forms of tourism in harmony with nature and its preservation. The network motivates to the involvement and active participation of people for the growth of their territory.

Key words for the ecomuseum network Identity-donating factor• Heritage of knowledge• Emotional geography• Sake of the culture• Value of the territory• Five senses of landscape• Essence of landscape• Flavour of the tradition• Bridge between environment and community•

1. ΦΥΣΗ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΤΟΠΙΟ

2. ΙΣΤΟΡΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΠΑΡΑΔΟΣΗ

3. ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΗΣ ΓΗΣ - ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ /σελ. 18

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ

59 47

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΔΕΠ Α.Ε.

ΠΟΔΗΛΑΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΠΑΤΡΩΝ

39

53

ΦΙΛΟΔΑΣΙΚΟΣ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΑΡΑΒΑΛΙΟΥ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΔΥΦΩΣ

71

65

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

83 77 ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΝΩ ΚΑΣΤΡΙΤΣΙΟΥ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΠΑΤΡΑΣ

ΦΥΣΗ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΤΟΠΙΟ

ΓΕΦΥΡΑ ΡΙΟΥ - ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ ΕΚΘΕΣΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΟΜΠΛΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

91

109 97 ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ ΝΗΣΩΝ

103

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΤΡΑΣ

127 115 121

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΟΥΛΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

133 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΒΡΑΧΝΕΪΚΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΙ

ΜΕΛΙΣΣΟΤΟΠΟΣ BEE PLACE

ΟΙΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΑΡΕΛΑΣ Α.Β.Ε.Ε.

147 ΓΛΥΚΑ ΚΟΥΤΑΛΙΟΥ ΚΑΡΑΒΟΥΛΙΑ

141

159 153

171

165

ΚΟΥΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΖΑΧΑΡΩΔΗ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

177 ΠΟΤΟΠΟΙΙΑ ΤΕΝΤΟΥΡΑ ΚΑΣΤΡΟ ΧΑΧΑΛΗΣ

ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ ΠΑΡΠΑΡΟΥΣΗ

ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΗΣ ΓΗΣ - ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

ΗΤΟΥΣΗΜΑΣΙΑ

ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ 1. Ένας κόσμος ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 2. Η κατασκευή ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ανάλογης με το μέγεθος της πόλης 3. Η περίπτωση της Πάτρας και η ανάγκη ενός Οικομουσείου 3.1 ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟΥ 3.1.1 Παραγωγή - Καρποί της γης - Τοπικά προϊόντα.

3.1.2. Περιβάλλον - Φύση - Τοπίο.

3.1.3. Πολιτισμός - Ιστορία - Παράδοση 3.2. ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟΥ 3.3. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ 3.4. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 3.5. ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Αντί Επιλόγου

18

/σελ. 19 /σελ. 22 /σελ. 24 /σελ. 28 /σελ. 28 /σελ. 30 /σελ. 32 /σελ. 35 /σελ. 37 /σελ. 37 /σελ. 38 /σελ. 41

1. Ένας κόσμος ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Είναι πλέον διαχρονικό δεδομένο ότι ο αστικός σχεδιασμός αποτελεί ένα θεραπευτικό εργαλείο των προβλημάτων της πόλης και συγχρόνως έναν τρόπο εφαρμογής των αρχών της εκάστοτε κυρίαρχης ιδεολογίας. Τα πρότυπα αναπτυξιακής στρατηγικής των πόλεων από τον Διαφωτισμό κι έπειτα αντανακλούν συγκεκριμένες πολιτικές πεποιθήσεις αναφορικά με την αποδοτικότητα της πόλης. Η οργάνωση της παραγωγής, ο καταμερισμός της εργασίας, η διακίνηση και η κατανάλωση αγαθών και χρόνου καθίσταται καθοριστικός παράγοντας στον σχεδιασμό του αστικού περιβάλλοντος. Ο χώρος διαιρείται σε τμήματα που αντιστοιχούν σε κοινωνικο-οικονομικά υποσύνολα συγκεκριμένης καταναλωτικής συμπεριφοράς (consumer behavior), η οποία εξαρτάται από τη γεωγραφική θέση του καταναλωτή, τη φυλή, το έθνος, τις πεποιθήσεις, την κοινωνική τάξη, την ηλικία, τις πολιτιστικές και πολιτικές συνθήκες, τις συνήθειες, τις κλιματικές παραμέτρους κ.ο.κ. Στο πλαίσιο της οικονομικής διεθνοποίησης, αλλά και του αυξανόμενου βαθμού πολιτικής ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την κατάργηση των εθνικών συνόρων, οι Ευρωπαϊκές πόλεις εμφανίζονται κατά την τελευταία δεκαετία να λειτουργούν όλο και περισσότερο ως ένα ενιαίο αστικό δίκτυο, το οποίο, προς το παρόν, εξασφαλίζει τη συνοχή του μέσω του σεβασμού απέναντι σε διαφορετικές τοπικές ταυτότητες. Εντός του ενιαίου Ευρωπαϊκού αστικού δικτύου, διαμορφώνεται μια σταθερή ευέλικτη ιεραρχία πόλεων ευθέως ανάλογη με την απόδοσή τους σε διαφορετικούς τομείς και δραστηριότητες,

19

όπως οι παρεχόμενες υπηρεσίες, τα καινοτόμα αγαθά, η υψηλή τεχνολογία, η διαχείριση των πολιτισμικών αγαθών, ο τουρισμός κ.ά. Σε αυτή τη βάση διαμορφώνεται ένας εντεινόμενος ανταγωνισμός μεταξύ των πόλεων για τη βελτίωση της θέσης τους στην ιεραρχία. Συνέπεια αυτού του φαινομένου είναι η διάθεση για συνεργασία και ανταλλαγή ιδεών σε ζητήματα χάραξης πολιτικής μέσω της συμμετοχής και εφαρμογής ειδικών Ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Επιπλέον, στο προσεχές μέλλον η αναπτυξιακή πορεία των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσανατολίζεται στη δημιουργία νέων συνθηκών οικονομικής ανάπτυξης προσαρμοσμένης στα χαρακτηριστικά και στις δυνατότητες της ελεύθερης μετακίνησης και πρόσβασης των πολιτών. Προς την κατεύθυνση αυτή είναι σημαντική η κατανόηση του κρίσιμου ρόλου που θα διαδραματίσει, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η έννοια της ΔΟΜΗΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ, σε ένα περιβάλλον ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας. Οι νέοι πολίτες, είτε ως μόνιμοι κάτοικοι ενός τόπου είτε ως μετακινούμενοι πληθυσμοί (εργασία, τουρισμός, αναψυχή, υγεία), αισθάνονται ολοένα και περισσότερο την έλλειψη μεθοδικών, έγκυρων και άμεσων εργαλείων καθοδήγησης και πληροφόρησης επί των στοιχείων που δύνανται να επιλέξουν από τις πολλαπλές δυνατότητες που προσφέρει ένας τόπος. Έτσι, οι σύγχρονες στρατηγικές τοπικής αυτοδιοίκησης οφείλουν να επενδύσουν στην προώθηση της υφιστάμενης ταυτότητάς τους, η οποία συγκροτείται κυρίως στη βάση τριών παρα20

γόντων: την Παραγωγή, το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό. Η επιλογή και ανάδειξη, α) της ποιότητας των τοπικών υπηρεσιών και προϊόντων μιας περιοχής, β) της μοναδικότητας και της αυθεντικότητας του πολιτισμικού παρελθόντος της, αλλά και γ) της ιδιαιτερότητας του φυσικού τοπίου, μπορούν να επιτευχθούν με ένα ολοκληρωμένο σύστημα ανάγνωσης των πόλεων και επανατοποθέτησης (repositioning) της εικόνας τους στο κόσμο της πληροφορίας. Η εισαγωγή νέων μεθόδων Έρευνας, Εντοπισμού, Καταγραφής, Αξιολόγησης και Προβολής των ιδιαίτερων στοιχείων των πόλεων πρόκειται να καθορίσει την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα τους. Η αξιοποίηση του υπάρχοντος υλικού για την ανάδειξη και προώθηση των ελληνικών πόλεων σε κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο δεν έχει καταστεί ακόμη δυνατή. Τη στιγμή που σήμερα οι χώρες προτείνουν τον χώρο τους μέσω της εικονικής ή της επαυξημένης πραγματικότητας (Virtual Reality & Augmented Reality) ή μέσω της επινόησης της ιστορίας (πρόγραμμα «Σκόπια 2014») ή μέσω της αλλαγής προσωπείου (The Yenikapi Project στην Κωνσταντινούπολη), στην Ελλάδα η προβολή του ιστορικού και ανθρώπινου πλούτου εξακολουθεί να μην είναι ανταγωνιστική.

21

2. Η κατασκευή ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ανάλογης με το μέγεθος της πόλης Εντός του ενιαίου Ευρωπαϊκού αστικού συστήματος συνυπάρχουν πόλεις με διαφορετικά μεγέθη και ιδιότητες: μητροπόλεις, μεγάλες πόλεις, μικρές πόλεις, πόλεις στον πυρήνα της Ευρώπης και πόλεις στην -οικονομική ή/και γεωγραφική- περιφέρεια της Ευρώπης. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε κατηγορίας πόλεων διαμορφώνουν τον ρόλο και τον βαθμό βαρύτητας της πολεοδομίας και του αστικού σχεδιασμού ως παραγόντων ανάπτυξης. Από τα τέλη της δεκαετίας του ‘80 μέχρι σήμερα παρατηρείται αναγέννηση των μητροπολιτικών κέντρων, ως αποτέλεσμα της τοπικής υπερσυγκέντρωσης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, όπως οι εξειδικευμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η υψηλή τεχνολογία και η βιομηχανία των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Η ταυτότητα των Μητροπόλεων ενισχύθηκε από τη σύγχρονη αρχιτεκτονική με διάφορες παραλλαγές στη μορφολογία των κτηρίων, συνδέοντας συνεχώς την αναγκαιότητα ανανέωσης της μόδας με την εικόνα της οικονομικής εξουσίας. Ο αστικός ανασχεδιασμός των Μητροπόλεων στοχεύει στο να εκπροσωπεί τα νέα κέντρα των οικονομικών δραστηριοτήτων. Με αυτόν τον τρόπο γεννήθηκαν εμβληματικά κτήρια, όπως κεντρικές εγκαταστάσεις πολυεθνικών εταιρειών, έδρες διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών, κτήρια εταιρειών υψηλής τεχνολογίας κ.ά., τα οποία αναδύονται περισσότερο ως δείγματα μιας εποχής εφήμερου εντυπωσιασμού παρά ως αποτελέσματα μιας υγιούς σκέψης ανθεκτικής στον χρόνο.

Η ταχεία και μαζική εσωτερική μετανάστευση πληθυσμών στις μεγάλες Ευρωπαϊκές πόλεις δημιούργησε αστικούς χώρους με υψηλές πολεοδομικές πυκνότητες πριν μελετηθούν κοινωνικά και πολεοδομικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο αστικός σχεδιασμός και η αρχιτεκτονική καλούνται σε δεύτερο χρόνο να συμμαζέψουν με αναπλάσεις υποβαθμισμένων περιοχών και ιστορικών τμημάτων του αστικού ιστού ό,τι καταστράφηκε οικονομικά. Ειδικά στις περιπτώσεις των πρώην μεγάλων βιομηχανικών πόλεων ή πόλεων λιμανιών, η βελτίωση της εικόνας της πόλης εμφανίζεται ως απαραίτητο ενδιάμεσο βήμα για την ανάταση της τοπικής οικονομίας. Παραδείγματα ανάπλασης όπως το Gasometer στην Βιέννη ή τα Liverpool Docks ή νέων έργων πολιτισμικού marketing, όπως το Μουσείο Guggenheim του Frank Gehry, αποδεικνύουν ότι ο επανασχεδιασμός του αστικού ιστού εστιάζει σε θέματα ταυτότητας της πόλης και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς σε συνδυασμό με την ψυχαγωγία, τον πολιτισμό, το εμπόριο, τις υπηρεσίες και την κατοικία. Επίσης, η συμμετοχή αυτών των πόλεων σε διεθνείς οργανώσεις (EXPO,

23

Ολυμπιακοί Αγώνες, Πολιτιστικές Πρωτεύουσες κ.ά.) λειτουργεί ως επένδυση πάντοτε με την ελπίδα ότι μετά το πέρας του εκάστοτε γεγονότος θα ακολουθήσει ένα μόνιμο θετικό αποτέλεσμα για την πόλη. Οι μεσαίες και μικρές πόλεις, απαρτίζουν σήμερα το κομμάτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις καλύτερες προοπτικές εξέλιξης, διότι αφενός λειτουργούν ως πόλος έλξης για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και αφετέρου προσφέρουν αποδεδειγμένα υψηλότερη ποιότητα ζωής στους κατοίκους τους. Η τεχνολογική εξέλιξη στις μεταφορές και τηλεπικοινωνίες ευνόησαν την εγκατάσταση υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης, προσφέροντας παράλληλα ταχύτερη μετακίνηση και στενότερη επαφή μεταξύ δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος. Ο χαρακτήρας του χώρου εμπλουτίζεται από τις μικρές κοινωνικές αντιθέσεις και τη μεγαλύτερη αίσθηση προστασίας από την πολιτεία. Αυτή η ομάδα πόλεων έχει πολλές δυνατότητες οικονομικής ευμάρειας μέσω της σύνδεσης της παραγωγικότητας με τη διατήρηση της υφιστάμενης εικόνας τους. Η ίδια η πόλη καθίσταται ένα προϊόν προς πώληση τόσο για τους επισκέπτες όσο και για τους μόνιμους κατοίκους. Κατά συνέπεια, ο ρόλος του αστικού σχεδιασμού είναι σχεδόν υποχρεωτικά εστιασμένος στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και στην προώθηση των αυθεντικών τοπικών προϊόντων. Σήμερα, η έμφαση στην ιδιαιτερότητα της φυσιογνωμίας και η παρουσίαση των μοναδικών στοιχείων εμφανίζεται ως η βέλτιστη λύση για την κατασκευή μιας ανταγωνιστικής ταυτότητας της πόλης αυτής της κλίμακας, είτε βρίσκεται στην περιφέρεια είτε στον πυρήνα του ενιαίου Ευρωπαϊκού αστικού δικτύου.

24

3. Η περίπτωση της Πάτρας και η ανάγκη ενός Οικομουσείου Οι πόλεις είναι ζωντανοί οργανισμοί που εξελίσσονται, αναπτύσσονται ή παρακμάζουν κάτω από την επίδραση εξωγενών και ενδογενών παραγόντων, οι οποίοι συσχετίζονται με τις ιδεολογικές επιλογές τους, την παραγωγική διάρθρωσή τους και τη γεωγραφική θέση τους. Οι ευρύτερες οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές προξενούν μετασχηματισμούς στην πόλη και συνδιαμορφώνουν την πραγματικότητα των ανθρώπων. Η θωράκιση των πόλεων από τις φυσικές καταστροφές, από την ανεργία και από την περιβαλλοντική υποβάθμιση δεν φαίνεται να είναι ικανή σήμερα να σταματήσει την καταστροφική δύναμη της κατασκευασμένης οικονομικής κρίσης που κτυπά ακατάπαυστα την Ελλάδα. Το δημοσιονομικό έλλειμμα και η συσσώρευση χρέους σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια της κρατικής μηχανής να αντιμετωπίσει -ανεξάρτητα από το τραπεζικό σύστημα- την οικονομική και παραγωγική συρρίκνωση της χώρας αποδεικνύει την εσφαλμένη στρατηγική εγκλωβισμού της κοινωνίας σε ένα πεδίο κυριαρχίας των οικονομικά ισχυρών.

25

Το νέο οικονομικό περιβάλλον φαίνεται ότι προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία του ιδιωτικού κεφαλαίου, αφήνοντας ακάλυπτα τα κρατικά τεχνικά έργα και τις εργασίες κάλυψης των καθημερινών αναγκών. Η απεξάρτηση από τις αποφάσεις που εκπορεύονται από την κορυφή της πυραμίδας δείχνει να είναι υπερβολικά δύσκολη, αλλά όχι αδύνατη. Ένα ισχυρό παράδειγμα θα ήταν το δικαίωμα διαμόρφωσης του αστικού χώρου να επιστρέψει στους απλούς κατοίκους. Τα αστικά τμήματα λαϊκής αρχιτεκτονικής αποδεικνύουν ότι πρόκειται για μια χωρική διάρθρωση που έχει προκύψει από τη συσσωρευμένη εμπειρική γνώση των κατοίκων σχετικά με το περιβάλλον τους και είναι πλέον επιστημονικά αναγνωρισμένη για την υψηλή ποιότητα προσαρμοστικότητας σε ιδιάζουσες κλιματικές και οικονομικές συνθήκες. Επίσης, τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα προσφέρουν τη δυνατότητα νέων μορφών συμμετοχικών διαδικασιών και κοινωνικής διάδρασης για την αντιμετώπιση των αστικών προβλημάτων. Το επιστημονικό κομμάτι του αστικού σχεδιασμού, που στοχεύει στην όλο και μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα, θα πρέπει να εμπλουτιστεί και ίσως να αντικατασταθεί εξολοκλήρου από μια κοινότητα πολιτών με νέες αξίες και πνεύμα αλληλεγγύης, με στόχο την αποδέσμευση από τα ενδιάμεσα κέντρα εξουσίας στην απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Η πρόταση συγκρότησης ενός Οικομουσείου για την περιαστική περιοχή της Πάτρας, θα αποτελέσει το εναρκτήριο βήμα ΣΥΝΘΕΣΗΣ μιας ανθρωπογεωγραφικής ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ της περιοχής με την ενεργοποίηση ενός ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ και ΠΡΟΩ26

ΘΗΣΗΣ των χαρακτηριστικών της τοπικής πραγματικότητας. Οικομουσείο σημαίνει ανοιχτή φύση. Ο επισκέπτης δεν περιβάλλεται από τοίχους, καθώς έρχεται απευθείας σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον, το τοπίο, τον πολιτισμό, την παράδοση, τα τοπικά προϊόντα και την οικονομία, διαμέσου των φορέων και επιχειρήσεων που συμμετέχουν. Κύριο χαρακτηριστικό του Οικομουσείου είναι ότι δημιουργείται σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και επιχειρήσεις, που αναλαμβάνουν στη συνέχεια τη διεύθυνση και αξιοποίησή του. Το Οικομουσείο της περιαστικής περιοχής της Πάτρας διαρθρώνεται σε τρεις (3) θεματικούς άξονες: α) Παραγωγή - Καρποί της γης - Τοπικά προϊόντα. Αναδεικνύονται οι ιδιαιτερότητες των τοπικών προϊόντων της περιοχής. β) Περιβάλλον - Φύση - Τοπίο. Ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να ενημερωθεί, να περιηγηθεί και να ανακαλύψει τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του τόπου. γ) Πολιτισμός - Ιστορία - Παράδοση. Ανακτώνται πληροφορίες και στοιχεία συλλογικής μνήμης αναφορικά με το ιστορικό παρελθόν και τη λαϊκή παράδοση. Το Οικομουσείο αποτελεί ένα εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης από κάτω προς τα πάνω (Bottom up process), με αφετηρία τους κοινωνικούς και οικονομικούς φορείς προς την τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε να δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να μοιραστούν και να μάθουν για τη δική τους κοινότητα μέσα από τη δική τους κοινότητα.

27

3.1 ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟΥ 3.1.1 Παραγωγή - Καρποί της γης - Τοπικά προϊόντα. “Στο κρασί η αλήθεια - In vino veritas” (Οράτιος) “Αρχαίων νέκταρ μελισσών” (μέλι) και “Μελιτηρά ή μελιτώματα των Βυζαντινών” (γλυκίσματα). Τα αποστάγματα και η Τεντούρα. Η ημιορεινή ζώνη της Πελοποννήσου, χωρίζεται σε δύο κύριους αμπελουργικούς τομείς από τις οροσειρές που τη διασχίζουν. Τον έναν αποτελούν η κεντρική και ανατολική πλευρά, με βασικές περιοχές τη Νεμέα και τη Μαντίνεια και τον άλλον η δυτική πλευρά στη περιοχή της Αχαϊας. Αυτή ξεκινά από βορρά στις πλαγιές του Παναχαϊκού όρους, στις υπώρειες του οποίου εκτείνονται οι αμπελώνες της περιοχής. Το κλίμα της περιοχής, η οποία βρέχεται από θάλασσα σε μεγάλο μήκος, τα εδάφη και η τεχνογνωσία οινοποίησης που έρχεται από το παρελθόν δημιουργούν ευνοϊκό περιβάλλον για την παραγωγή ποιοτικού κρασιού. Η αμπελοοινική παράδοση της περιοχής της Πάτρας ξεκινά από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με τη Μυθολογία γύρω από την Πάτρα (πιθανά στην περιοχή της Καλλιθέας) είναι η τοποθεσία που ανατράφηκε ο θεός Διόνυσος από τις Υάδες, που ανέλαβαν την προστασία του θεού, όταν ο Δίας αναγκάστηκε να κρύψει τον παράνομο καρπό του έρωτά του προς τη Σεμέλη από την οργή της Ήρας. Προχωρώντας στον χρόνο πολλά ευρήματα που χρονολογούνται στα πρωτοϊστορικά χρόνια και στη μυκηναϊκή περίοδο (στα δύο μυκηναϊκά νεκροταφεία της περιοχής) καταδεικνύουν ότι η παραγωγή και χρήση του κρασιού ήταν πολύ διαδεδομένη. Η παράδοση του κρασιού συνεχίζεται και ανανεώνεται την εποχή της Ενετοκρατίας, και αναπτύσσεται πλέον οργανωμένα από τον 19ο αιώνα (1850). Παράλληλα με τη μαύρη σταφίδα καλλιεργούνται ιδιαίτερες ποικιλίες για οινοποίηση: ο Ροδίτης, η Μαυροδάφνη, το Μοσχάτο, το Μοσχούδι. Το αρχαιότερο γνωστό πρόσωπο που σχετίζεται με τη μελισσοκομία είναι ο Αρισταίος, καρπός της ένωσης του Απόλλωνα με την νύμφη Κυρήνη, που τον μεγάλωσαν η Γαία και οι Ώρες, στάζοντας στα χείλη του βρέφους, νέκταρ και αμβροσία κάνοντάς τον αθάνατο. Μεγαλώνοντας, ο Αρισταίος έμαθε την τέχνη της μελισσοκομίας, την οποία μετέδωσε στους κατοίκους της Κέας. Στην Οδύσσεια (Κ-519) ο Όμηρος αναφέ28

ρει για το «Μελίκρατον» κράμα μέλιτος και γάλακτος, το οποίο έπιναν ως εκλεκτό ποτό. Αργότερα, στους Βυζαντινούς χρόνους, οι χριστιανοί εντάσσουν το κερί στη λατρευτική τους πρακτική, ενώ είναι πάρα πολλές οι γραπτές αναφορές του μελιού και της μέλισσας στα εκκλησιαστικά κείμενα με χαρακτηριστικό παραλληλισμό της γλυκύτητας του μελιού με τον λόγο του Θεού. Στον Μεσαίωνα, οι αλχημιστές χρησιμοποιούν όλο και πιο πολύ μέλι στις συνταγές τους λόγω των ιδιοτήτων του ως συστατικού ή ως συνδέσμου ανάμεσα σε αλχημιστικά υλικά. Τη νεώτερη εποχή με τις νέες τεχνικές μελισσοκομίας παρασκευάζονται διάφορα προϊόντα με βάση το μέλι. Ο πρόγονος του Ελληνικού λουκουμιού είναι το σουτζούκ λουκούμ, ένα μεγάλο, μακρόστενο λουκούμι που περιέχει ζάχαρη, γλυκόζη, νεζεστέ, νερό, καρύδια και εμφανίστηκε αρχικά στα χαρέμια των σουλτάνων. Στη χώρα μας, η τέχνη του λουκουμιού έφτασε από την Πόλη τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Με το πέρασμα των χρόνων, οι Έλληνες λουκουμοποιοί έβαλαν καινούργια στοιχεία στην κλασική συνταγή και τα λουκούμια έγιναν μέρος και της ελληνικής παράδοσης. Στην Πάτρα το λουκούμι έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία. Ήδη από το 1850 στην περιοχή της Πάτρας ανθούν εργαστήρια λουκουμιών και το λουκούμι κατακτά επάξια τη θέση τοπικής σπεσιαλιτέ. Όχι τυχαία η Πάτρα γίνεται η πύλη του λουκουμιού προς το Δυτικό Κόσμο, 29

καθώς ένας Άγγλος περιηγητής του 19ου αιώνα, που περνά από την Πάτρα, το μεταφέρει στην πατρίδα του και από εκεί σε όλον τον κόσμο. Η παράδοση των γλυκών του κουταλιού δημιουργήθηκε πριν χιλιάδες χρόνια, από την ανάγκη των νοικοκυριών να συντηρήσουν τα περίσσια φρούτα και λαχανικά της παραγωγής. Από την αρχαιότητα ακόμη οι νοικοκυρές προσπαθούσαν να εφευρίσκουν διάφορους τρόπους, είτε στεγνώνοντάς τα στον ήλιο, είτε συντηρώντας τα μέσα σε σιρόπι, μετά από βράσιμο των φρούτων ή σε μαρμελάδες. Στα Βυζαντινά χρόνια η παρασκευή των γλυκών του κουταλιού συστηματοποιείται και ονομάζονται “Μελιτηρά ή μελιτώματα”. Παίρνουν την ονομασία «κουταλιού», επειδή τα κερνούσαν μέσα σε ένα μεγάλο μπολ με πολλά κουταλάκια ή σε μικρά πιατάκια κεράσματος, φυσικά με ένα μικρό κουτάλι. Η Ιστορία των αποσταγμάτων αρχίζει στην αρχή του 13ου αιώνα με την τέταρτη Σταυροφορία (1204) και με την ακόλουθη κατάληψη της Πελοποννήσου από το Κράτος της Βενετίας. Η «μαγική» τέχνη της απόσταξης και η πρώτη παραγωγή οινοπνεύματος ξεκίνησε στην Αρχαία Αίγυπτο και γρήγορα διαδόθηκε στην Ιβηρική Χερσόνησο με την εξάπλωση των Αράβων. Η τελειοποίηση της μεθόδου παραγωγής πραγματοποιήθηκε στα Μοναστήρια της Ισπανίας και της Γαλλίας, τα οποία και σαν κέντρα παραγωγής και εξέλιξης θετικών επιστημών και εργαστηριακών τεχνικών γρήγορα προχώρησαν σε παραγωγή προϊόντων με λεπτές γεύσεις και αρώματα. Στην Ελλάδα, στους Βυζαντινούς χρόνους και την περίοδο της Τουρκοκρατίας, εξειδικεύουν και συστηματοποιούν την παραγωγή αποσταγμάτων οι μοναχοί στο Άγιο Όρος και στα Μετέωρα. Στην Πάτρα από τα μέσα του 19ου αιώνα εμφανίζονται τοπικές βιοτεχνίες παραγωγής ούζου και μαστίχας. Βασισμένη στην τοπική τεχνογνωσία για τα αποστάγματα παράγεται και η Τεντούρα, παραδοσιακό λικέρ της Πάτρας, την οποία οι παλαιοί Πατρινοί ονόμαζαν και “μοσχοβολήθρα”. Η ετυμολογική προέλευσή της πιθανολογείται στη λατινική λέξη tinctura που μεταφράζεται ως “βάμμα – εκχύλισμα”.

3.1.2. Περιβάλλον - Φύση - Τοπίο. Όταν η φύση δημιουργεί θαύματα Το Παναχαϊκό αγκαλιάζει… την Πάτρα 30

Τα μουντά αδιάφορα χρώματα της ασφάλτου και της πόλης διαδέχονται οι καταπράσινοι λόφοι και τα πολύβουα ρέματα την περίοδο των βροχών, που αυλακώνουν το πεδινό τοπίο της Πάτρας. Το απότομο ανάγλυφο του Παναχαϊκού όρους (Βοδιάς), που αγκαλιάζει σφιχτά τον περιαστικό χώρο της Πάτρας, αποτελεί από το υψόμετρο των 400 μ. και πάνω ένα “φυσικό μπαλκόνι” από όπου η θέαση και το τοπίο είναι ανεπανάληπτο. Δυτικά, η πεδιάδα της Δυτικής Αχαϊας και η Λιμνοθάλασσα του Πάπα, στο βάθος στο Ιόνιο ο επιβλητικός όγκος του Αίνου της Κεφαλλονιάς, απέναντι η Λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, η Βαράσοβα και η Παλιοβούνα (Κλώκοβα), πίσω στο βάθος της Αιτωλοακαρνανίας η Λίμνη Τριχωνίδα, προς τη Βορεινή κατεύθυνση η Γέφυρα του Ρίου Αντιρρίου, τα βουνά της Ορεινής Ναυπακτίας και βαθύτερα η Γκιώνα με τα Βαρδούσια, με μια ματιά ολόκληρο το τοπίο της Δυτικής Ελλάδος μπροστά μας. Οι απολήξεις και οι πρόποδες του Παναχαϊκού προσφέρουν

31

έναν φυσικό χώρο που σπάνια συναντάται σε απόσταση αναπνοής από ένα μεγάλο αστικό κέντρο όπως η Πάτρα. Η γεωμορφολογική ποικιλότητα του χώρου παρουσιάζει σχεδόν όλα τα είδη των φυσικών οικοσυστημάτων, όπως ποτάμια (Γλαύκος, Χάραδρος) και ρέματα (Σέλεμνος, Μείλιχος, Ελεκιστριάνικος – Διακονιάρης), περιαστικά δάση και άλση, όπως στο Δασύλλιο Πατρών, το Αισθητικό Δάσος Χαράδρου – Σελέμνου (άνωθεν Πανεπιστημίου), στο Άνω Καστρίτσι, στον Ομπλό, στο Σαραβάλι, στον λόφο Βραχνεϊκων. Το πλούσιο υδάτινο απόθεμα που προσφέρει ο ορεινός όγκος του Παναχαϊκού, τροφοδοτεί με καθαρό, χωνευτικό νερό κάθε είδους υδάτινες διαδρομές με ονομαστές τις “Νερομάνες” του Ρωμανού, του Άνω Καστριτσίου και της Κρήνης, τις πηγές της Θάννας, του Σουλίου, του Βελβιτσίου των Άνω Συχαινών. Στην ημιορεινή ζώνη του Παναχαϊκού και στα αλπικά υψίπεδα, συναντάμε τοπία και οικοτόπους που προστατεύονται από Εθνικές και Ευρωπαϊκές Συνθήκες, με αποτέλεσμα να ενταχθεί η περιοχή στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων περιοχών – ΦΥΣΗ 2000 (NATURA 2000). Σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας και δασικά οικοσυστήματα όπως τα Ελατοδάση, χαρακτηρίζουν τη βιοποικιλότητα της περιοχής, η οποία παρά τις όποιες αλλοιώσεις έχουν προκαλέσει οι ανθρώπινες δραστηριότητες, διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την υψηλή βιολογική αξία της. Η περιοχή ενδείκνυται για δραστηριότητες που είναι συμβατές με το περιβάλλον. Διαθέτει εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, Υδροηλεκτρικές Μονάδες Γλαύκου και το Αιολικό Πάρκο Παναχαϊκού. Αθλητικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες αναπτύσσονται με συχνότητα στην περιοχή όπως η πεζοπορία, η ορειβασία, η ορεινή ποδηλασία και τα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Αγωγής και Πληροφόρησης που συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.

3.1.3. Πολιτισμός - Ιστορία - Παράδοση Πάτρα... ένας Μύθος 2.500 χρόνων: από την αρχαία Πάτρα, που είχε ως πυρήνα τον Οικισμό της Αρόης, στον Αχαιό Πατρέα που μεγάλωσε την πόλη, την οχύρωσε, συνένωσε τους επτά Προϊστορικούς αγροτι32

κούς συνοικισμούς και της έδωσε το όνομά του, στην συγκρότηση της Αχαϊκής Συμπολιτείας (280 π.Χ.), της οποίας η λειτουργία της βασιζόταν σε θεσμούς ισότητας και δημοκρατίας. Στη περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (146 π.Χ.), με την εγκατάσταση αποίκων παλαίμαχων Ρωμαίων, η Πάτρα αποκτά ως προνόμια ελευθερία και αυτοδιοίκηση, τα οποία μπορούσαν ν’ απολαμβάνουν μόνο οι Ρωμαίοι πολίτες. Το μαρτύριο του Αποστόλου Ανδρέα κατά την εποχή του Νέρωνα, σηματοδοτεί μια περίοδο σύγκρουσης ποικίλων θρησκευτικών αποκλίσεων μέχρι την τελική επικράτηση του Χριστιανισμού. Αργότερα στις αρχές του 13ου αιώνα, η Αχαΐα, ακολουθώντας την τύχη πολλών άλλων ελληνικών περιοχών, καταλαμβάνεται από τους Φράγκους και η Πάτρα αποτελεί τη Βαρονία των Πατρών, στην οποία

33

ανήκαν 28 φέουδα. Το 1461 μ.Χ. καταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς με αποτέλεσμα να πέσει στη ζωή της πόλης βαρύ πέπλο σκλαβιάς, το οποίο προκάλεσε την εκδήλωση πολλών επαναστατικών κινήσεων στην περιοχή, μέχρι το 1687 μ.Χ, όταν οι Ενετοί πολιορκούν ξανά την Πάτρα και την κατέχουν, μαζί με όλη σχεδόν την Πελοπόννησο μέχρι το 1715 μ.Χ. Η πόλη γνωρίζει μεγάλες καταστροφές από τους Τουρκαλβανούς στα Ορλωφικά 1770 μ.Χ. και αποτελεί σημείο αναφοράς στην Εθνική Επανάσταση της 25ης Μαρτίου 1821, αφού στην πλατεία Αγίου Γεωργίου διακηρύσσεται η Ελληνική Επανάσταση προς τους Προξένους των Ευρωπαϊκών κρατών από τον Δεσπότη Παλαιών Πατρών Γερμανό και τους προκρίτους της Αχαΐας. Το 1828 μ.Χ. ο Γάλλος στρατάρχης Νικόλαος – Ιωσήφ Μαιζών καταλαμβάνει με Γαλλικά στρατεύματα την πόλη, εκδιώκοντας την Τουρκο - Αυγυπτιακή φρουρά του Ιμπραήμ Πασά και παραδίδει την πόλη στη νεοσύστατη Ελληνική Κυβέρνηση. Η παλαιά πόλη της Πάτρας κατά τη διάρκεια του επαναστατικού αγώνα καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά, έτσι η σύγχρονη πόλη κτίσθηκε από τον Πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια, στον χώρο της αρχαίας πόλης, πάνω στα σχέδια του πολεοδόμου Σταμάτιου Βούλγαρη. Ακολουθεί η ειρηνική περίοδος του 19ου αιώνα, όπου η πόλη αναπτύσσεται με κέντρο αναφοράς το Λιμάνι και την εμπορική δραστηριότητά του, η οποία συνδέθηκε με την καλλιέργεια της σταφίδας, την βιοτεχνική και βιομηχανική άνοδο, που έχει ως αποτέλεσμα την κοινωνική και πολιτισμική πρόοδο της πόλης. Τον 20ο αιώνα, η οικονομία της πόλης μετασχηματίζεται με τη παρακμή του εμπορίου σταφίδας, αναπτύσσοντας άλλες δραστηριότητες, βιοτεχνικές, βιομηχανικές και γεωργικές, με παράλληλη αλλαγή των κοινωνικών και πολιτισμικών προτύπων, κυρίως λόγω των εθνικών πολέμων και την εγκατάσταση προσφύγων μετά από την Μικρασιατική καταστροφή.

34

3.2. ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟΥ 1. Διάσωση και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής διαμέσου της συστηματικής προβολής της.

2. Κριτική προσέγγιση των τεκμηρίων που φωτίζουν την τοπική και περιβαλλοντική ιστορία, τις οικονομικές συνθήκες, την καθημερινή ζωή και τον πολιτισμό της περιοχής.

3. Καταγραφή, εικονογράφηση και τεκμηρίωση της ταυτότητας της περιοχής.

4. Οργάνωση εκδηλώσεων με στόχο την κινητοποίηση του τοπικού πληθυσμού και άλλων φορέων στη κατεύθυνση της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης.

5. Προβολή και προώθηση των τοπικών προϊόντων.

6. Οργάνωση Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

7. Προβολή στην κατεύθυνση της ενδυνάμωσης της τουριστικής κίνησης. Βασικό εργαλείο του Οικομουσείου είναι η δημιουργία ενός πρωτότυπου ΧΑΡΤΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ, ο οποίος θα συμπεριλαμβάνει καταγεγραμμένα σε ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ όλα τα συλλεχθέντα και ταξινομημένα στοιχεία, κάτω από τους τρεις βασικούς άξονες, του Περιβάλλοντος, του Πολιτισμού και της Παραγωγής.

35

Όλα τα στοιχεία που σκιαγραφούν την ΤΟΠΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ (αρχιτεκτονική, τέχνη, θρησκεία, στοιχεία συλλογικής μνήμης, μουσεία, δημόσια και ιδιωτικά αρχεία, πολιτισμικά δρώμενα, στοιχεία αγροτικής και βιοτεχνικής οικονομίας), ενσωματώνονται σε έναν ολοκληρωμένο Χάρτη. Η χαρτογράφηση μιας περιοχής υπό νέα πρίσματα ανάγνωσης παρέχει τη δυνατότητα χρήσης των πληροφοριών με τρόπο ικανό να τροφοδοτήσουν μια ανανεωμένη εικόνα της πόλης. Οι χρονικές ταξινομήσεις αίρονται και η ανάγνωση της πόλης διευρύνεται πέραν των συμβατικών αντιλήψεων. Για παράδειγμα, το συνδετικό νήμα μεταξύ της Μονής Ομπλού και του Μουσείου Γέφυρας Ρίου-Αντιρίου είναι η σημασία της διατήρησης της μνήμης για την πολιτισμική ταυτότητα του χώρου. Αντιστοίχως, στα στοιχεία του δομημένου περιβάλλοντος που συγκρατούν τη μνήμη του τόπου θα μπορούσαμε να εντάξουμε τα Ρωμαϊκά ερείπια, τα εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά κτήρια, αλλά και το νεοκλασικό αστικό σύνολο της Πάτρας. Οι φορείς μνήμης δεν περιορίζονται σε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Κάθε εποχή αφήνει τα ερείπιά της ως σημάδια της παρουσίας της.

36

3.3. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Οι βασικοί στόχοι της πρότασης αφορούν: 1) Στην προβολή των δυνατοτήτων της περιοχής για υποδοχή νέων επενδύσεων και συνεπώς στην αύξηση της οικονομικής κινητικότητας.

2) Στην ανάδειξη της περιαστικής περιοχής της Πάτρας σε νέο τουριστικό προορισμό.

3) Στη δημιουργία μιας νέας αντίληψης των κάτοικων για την περιοχή τους με την παρουσίαση μιας ανανεωμένης εικόνας των στοιχείων που την απαρτίζουν.

3.4. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Η βασική υπόθεση, στην οποία στηρίζεται η παρούσα προσπάθεια είναι ότι τα χαρακτηριστικά, και εν γένει το προφίλ, των χώρων παραγωγής και διάθεσης των τοπικών προϊόντων θα πρέπει να μετατραπούν σε ισχυρή και χρήσιμη πληροφορία. Τα βασικά οικονομικά προϊόντα της περιοχής δεν αποτελούν μονάχα μια χρηματική εισροή, αλλά έναν πολιτισμικό συντελεστή που μπορεί να συνδέσει την Πάτρα με αντίστοιχα παραγωγικά κέντρα, ούτως ώστε συναφείς πληροφορίες να δημιουργούν ένα δίκτυο αναγνωρισιμότητας της πόλης διαμέσου νέων κοινών χαρακτηριστικών. Για παράδειγμα η οινοπαραγωγική δραστηριότητα της Πάτρας μπορεί να συνδεθεί με άλλες αντίστοιχες των πόλεων της Ευρώπης. Με αυτόν τον τρόπο η Πάτρα και η ιστορία της θα εμφανίσει μια νέα πολυπολιτισμική δυναμική που θα ενδυναμώσει τους δεσμούς της με άλλα διεθνή κέντρα. Επομένως, ευρύτερος στόχος είναι να εξαχθούν συμπεράσματα ως προς τα πλέον διαδεδομένα μέσα επικοινωνίας για την επιτυχή προώθηση της περιοχής ως νέου προορισμού: τουριστικού, επενδυτικού, επιστημονικού. Ορισμένες από τις εφαρμογές της καταγραφής, ανάλυσης και ανάδειξης τόπων, περιοχών και σημείων, κοινωνικού, οικονομικού, πολιτισμικού, ιστορικού, θρησκευτικού, επιστημονικού ενδιαφέροντος, δύνανται να δώσουν απαντήσεις σε ιδιαίτερα κρίσιμα θέματα που απαιτούνται αποφάσεις, όπως:

37

• επί του σχεδιασμού ανάπτυξης Θεματικού Τουρισμού.

• επί του σχεδιασμού ανάπτυξης Χειμερινού Τουρισμού (Ορειβατικός τουρισμός, Χιονοδρομικά κέντρα).

• επί των εκπαιδευτικών προγραμμάτων κατάρτισης στον τομέα πολιτισμού/τουρισμού.

• επί της πολιτικής απέναντι σε βασικά κοινωνικά προβλήματα (ΑΜΕΑ, αδύναμες κοινωνικές ομάδες, μετανάστες, μειονότητες, κλπ.).

• επί της αναγκαίας στρατηγικής σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και αειφόρου ανάπτυξης.

• επί των πολιτισμικών πρωτοβουλιών και συμμετοχών σε διεθνείς και εγχώριους πολιτισμικούς θεσμούς.

• επί της διάθεσης των κρατικών πόρων σε πολιτισμικές δραστηριότητες.

• επί της αρχιτεκτονικής ταυτότητας του χώρου, των παραμέτρων και κανόνων αποκατάστασης και ανάπλασης τοπίου.

• επί της τουριστικής αξιοποίησης ανεκμετάλλευτων πόρων.

• επί της στρατηγικής για την παραγωγή και διάθεση νέων προϊόντων.

• επί της στρατηγικής για την αποδοτικότερη προώθηση των υφιστάμενων προϊόντων.

38

3.5. ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Η δημιουργία του Χάρτη Κοινότητας θα μας επιτρέψει να αξιοποιήσουμε όλο το συγκεντρωμένο υλικό για μια μελλοντική φάση δημιουργίας μιας διαδικτυακής διαδραστικής εφαρμογής με δυνατότητα άμεσης ψηφιακής παραγωγής ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ βάσει φίλτρων επιλεγμένων πληροφοριών. Ο μεταβλητός χάρτης εμφανίζει προτεινόμενες διαδρομές, οι οποίες κατασκευάζονται από τον χρήστη on-line βάσει συνδυασμών μεταξύ των επιθυμητών πληροφοριών. Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι η αναζήτηση των πληροφοριών από τους χρήστες θα καταγράφεται και θα επιστρέφει στους δημιουργούς του χάρτη προς ανάλογη αξιοποίηση. Το σύστημα θα τροφοδοτείται συνεχώς με νέες πληροφορίες (σύνδεση με πηγές). Οι προσφερόμενοι χάρτες θα μπορούν να κατασκευάζονται σε πραγματικό χρόνο (real time) βάσει φίλτρων αναζήτησης που θα συνδυάζουν διαφορετικά στρώματα πληροφοριών (info layers): Α. οικονομικό & επιχειρηματικό, Β. περιβαλλοντικό, Γ. αρχιτεκτονικό, Δ. θρησκευτικό, Ε. συλλογικής μνήμης & εμπειρίας, ΣΤ. αρχείων & μουσείων, Η. δημόσιας περιουσίας, Θ. πολιτισμικών δρώμενων, Ι. αρχαιολογικό, Κ. καλλιτεχνικό.

39

“Οίκοθεν” Γραφείο Πληροφόρησης Οικομουσείου περιαστικής περιοχής Πατρών (Patras Ecomuseum Info-Desk) Χώρος Εκπαίδευσης και ανάδειξης της Φυσικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Τοποθεσία: Κτήριο νέου δημοτικού σχολείου Ελεκίστρας Πατρών Υπεύθυνος Φορέας Διαχείρισης: Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Πατρών Α.Ε. (ΑΔΕΠ ΑΕ) Σκοπός λειτουργίας χώρου: Η Προβολή και προώθηση των σκοπών του Οικομουσείου Η Οργάνωση δράσεων ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης σχετικά με το Οικομουσείο

40

Αντί Επιλόγου Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, έγινε φανερό ότι η οριζόντια ανάπτυξη της πόλης της Πάτρας, η οποία βασιζόταν στη δημογραφική αύξηση, είχε πλέον εξαντληθεί. Το τέλος του μεγάλου μεταπολεμικού ρεύματος αστυφιλίας και η κρίση της μαζικής παραγωγής αγαθών είχαν ως συνέπεια τη σταδιακή εγκατάλειψη των συνεχών επεκτάσεων του αστικού χώρου και τη στροφή στην αναμόρφωση της υφιστάμενης πόλης. Τα τελευταία χρόνια, η μικροκλίμακα της καθημερινής ζωής, η τοπικότητα και η ιστορικότητα λειτούργησαν ως αντίδραση στον επιβαλόμενο εκμοντερνισμό του Β’ μισού του 20ού αιώνα, αναδεικνύοντας συγχρόνως μια τάση σεβασμού στη φυσική πραγματικότητα (οικολογία) και μια στάση νοσταλγίας απέναντι στην ανώνυμη λαϊκή αρχιτεκτονική. Η συρρίκνωση των κοινωνικών παροχών και η οικονομική κρίση ανέτρεψαν την αντίληψη που ταύτιζε την πόλη με την κοινωνική άνοδο και την απεριόριστη κατανάλωση. Στο κέντρο της προβληματικής επανέρχεται σήμερα η καθημερινή επιβίωση και η πραγμάτωση της ανθρώπινης επικοινωνίας. Σε αντίθεση με την εποχή της αντικειμενικότητας του Μοντερνισμού, το θέμα της τοπικότητας αποκτά σήμερα ιδιαίτερη βαρύτητα στις νέες θεωρητικές βάσεις για το σχεδιασμό της σύγχρονης πόλης. Το τοπικό στοιχείο αρχίζει να λειτουργεί πολλές φορές ανεξάρτητα από την εφαρμογή μιας εθνικής στρατηγικής. Η έννοια του τοπικού αποσπάται από την πυραμίδα της ιεραρχίας και εμφανίζεται συνδεδεμένη με τις αξίες της αυτονομίας, προσφέροντας μια νέα βάση για την ανασυγκρότηση της πόλης. Σήμερα, η τοπικότητα αποτελεί μια πρόταση για επίτευξη της μοναδικότητας απέναντι στην ισοπέδωση της ταυτότητας και ταυτόχρονα μια μέθοδο ανασύνθεσης των κατατεμαχισμένων τμημάτων των αστικών περιοχών. Το Genius Loci εγγυάται την επίτευξη ενός περιβάλλοντος ζωής με ιδιαίτερη πολιτισμική ταυτότητα και συγκεκριμένα γεωγραφικά γνωρίσματα. Η διατήρηση του ιστορικού χαρακτήρα των Eυρωπαϊκών πόλεων καθίσταται μια πολιτική αναγκαιότητα προσανατολισμού των διαφορετικών Eυρωπαίων πολιτών. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η καινοτομία και ο νεωτερισμός είναι καθοριστικοί παράγοντες στην επιτυχία της παραγωγής που αναζητά εντόνως την διαφορετικότητα. Ως εκ τούτου, η ετερογένεια της τοπικότητας και της ιστορικότητας εξασφαλίζει την ποθητή βιωσιμότητα του επιχειρείν.

41

1. ΦΥΣΗ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΤΟΠΙΟ

44

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΑΤΡΩΝ Α.Ε. (ΑΔΕΠ Α.Ε.)

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Κων/νος Κωνσταντακόπουλος Διεύθυνση: Ελευθερίου Βενιζέλου 38 & Σολωμού, Πάτρα, 26333 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 361 747, 697 3289 317 Email: konstada@adep.gr Ιστοσελίδα: http://www.adep.gr

(1) Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης Παναχαϊκού Όρους Διεύθυνση: Πουρναρόκαστρο Πατρών Email: info.panachaiko@gmail.com Σελίδα fb: http://www.facebook.com/panachaiko (2) Ενεργειακό Κέντρο Πληροφόρησης για τη Βιομάζα Διεύθυνση: Ιωάννου Σταυρόπουλου 36, Μονοδέντρι Πατρών Email: patras.biomass.office@gmail.com Σελίδα fb: http://www.facebook.com/biomass.office (3) Σπίτι του Νερού Διεύθυνση: Παπαδιαμαντοπούλου 19, Φρούριο Πατρών Email: water.house.patras@gmail.com Σελίδα fb: http://www.facebook.com/water.house.patras 45

(1) ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ NATURA 2000 ΠΑΝΑΧΑΙΚΟΥ ΟΡΟΥΣ

Το Παναχαϊκό όρος έχει ιστορία, μύθους, φυσικό πλούτο και ιδιαίτερα τοπία. Λόγω της γεωγραφικής του θέσης -βρίσκεται στο κέντρο του Ν. Αχαΐας και είναι το βορειότερο βουνό της Πελοποννήσουέχει ιδιαίτερη σημασία σε ότι αφορά τη βιοποικιλότητα της περιοχής. Διαθέτει μεγάλο αριθμό βιοτικών χαρακτηριστικών που περιλαμβάνονται στη Κοινοτική Οδηγίας 92/43 ΕΟΚ (Natura 2000) ενώ από χλωριδική άποψη, μεγάλη σημασία έχει η παρουσία πολλών ενδημικών φυτών και η ύπαρξη πολλών οικοτόπων, όπως απότομα ασβεστολιθικά βράχια και σάρρες, στεπόμορφα λιβάδια, δάση με το ενδημικό είδος Κεφαλληνιακή Ελάτη (Abies cephalonica) και άλλα. Η πανίδα επίσης, των σπονδυλωτών που έχει καταγραφεί στην περιοχή, παρουσιάζει μεγάλη ποικιλότητα.

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης Περιοχής Natura 2000 Παναχαϊκού Όρους, ξεκίνησε τη λειτουργία τον Δεκέμβριο του 2011, με κύριο σκοπό την προστασία και ανάδειξη της περιοχής. Την ευθύνη της λειτουργίας και του σχεδιασμού του Κέντρου έχει η Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Πατρών Α.Ε. (ΑΔΕΠ Α.Ε.) Κύριες δραστηριότητες του Κέντρου είναι : • Η Περιβαλλοντική ενημέρωση και υποστήριξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία • Η προσέλκυση, υποδοχή και ξενάγηση επισκεπτών • Οι δράσεις προβολής της προστατευόμενης περιοχής σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

• Ο σχεδιασμός και οργάνωση εθελοντικών προγραμμάτων • Η σύσφιξη των δεσμών με τον τοπικό πληθυσμό • Η διοργάνωση συνεδρίων, εκθέσεων, εκδηλώσεων • Η προώθηση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων φιλικών με το φυσικό περιβάλλον

46

Το Κέντρο βρίσκεται στο Πουρναρόκαστρο Πατρών (απόσταση 11 Χλμ. από τη Πάτρα) και στεγάζεται στο χώρο του παλαιού Δημοτικού Σχολείου του χωριού. Στον χώρο εκτίθενται σύγχρονο εκθεσιακό υλικό - μέσα ερμηνείας περιβάλλοντος, που αναφέρονται σε έξι (6) διακριτές ενότητες που αφορούν ειδικά το Παναχαϊκό όρος: α) Γενικά χαρακτηριστικά της περιοχής (ανάγλυφο, κλίμα), β) Πετρώματα – εδάφη, γ) Υδάτινος κόσμος της περιοχής, δ) Οικοσυστήματα – Χλωρίδα – Πανίδα, ε) Ανθρώπινες δραστηριότητες και στ) Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Συνοδευτική του εκθεσιακού υλικού είναι και η ανάγλυφη μακέτα της περιοχής, στην οποία αποτυπώνονται τα σημαντικότερα στοιχεία του ορεινού όγκου του Παναχαϊκού όρους. Στον χώρο προβάλλονται πρωτότυπα videos και προβολές ενώ διανέμονται τέσσερα θεματικά έντυπα για το Παναχαϊκό και ο χάρτης των μονοπατιών, που έχει δημιουργήσει η ΑΔΕΠ Α.Ε. Το εκπαιδευτικό πακέτο του Κέντρου συμπληρώνεται με την υλοποίηση της δράσης “Ανακαλύπτοντας τα περιβαλλοντικά μονοπάτια του Παναχαϊκού” , πεζοπορώντας κάποιο από τα τέσσερα μονοπάτια που έχει δημιουργήσει η ΑΔΕΠ Α.Ε. ακτινωτά από το Κέντρο. Κατά τη διάρκεια της πεζοπορίας υλοποιούνται από τα σχολεία, το βιωματικό πρόγραμμα στη φύση και περιβαλλοντικά παιχνίδια απόλυτα προσαρμοσμένα στη περιοχή του Παναχαϊκού.

Στο Παναχαϊκό και σε μικρή ακτίνα από το Κέντρο Πληροφόρησης συναντάμε αξιόλογα στοιχεία του φυσικού, του πολιτιστικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος όπως : 1. υπολείμματα αρχαίου Ρωμαϊκού Υδραγωγείου κοντά στη Πάτρα, 2. το ενετικό κάστρο Πουρναρόκαστρου, 3. η Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσης στη Πιτίτσα, 4. ο Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου στο Σούλι, 5. το ξωκλήσι Αγ. Βαρβάρας στη θέση Νούτιχι πάνω από το Πουρναρόκαστρο, όπου υπάρχουν υπολείμματα νεκροταφείου Βυζαντινών χρόνων, 6. η χαράδρα του Γλαύκου με τους ιδιαίτερα εντυπωσιακούς γεωλογικούς σχηματισμούς, 7. τα ελατοδάση των περιοχών Θάνα, Βεταίικα, Ρακίτα, Οβρυόκαμπου, 8. το ονομαστό αλπικό οροπέδιο στο Πρασούδι με το ερειπωμένο καταφύγιο του ΕΟΣ Ιωάννη Διακίδη (1954), 9. τα στεπόμορφα αλπικά λιβάδια στο Βουνό Γιώργης και στο Πρασούδι, 10. η μοναδική Σάρα κάτω από το Στρογγυλό Βουνό κοντά στο Πρασούδι, 11. το ημιτελές κτίριο του Σανατόριου στη Ζάστοβα, 12. η παλαιά νεροτριβή στη Πηγή Ζουμπάτας, 13. ο Πύργος (Λινό) του Ρούφου στου Ρωμανού, 14. το ορειβατικό καταφύγιο του ΕΟΣ “Σ. Γεροκωστόπουλος” (1931) στη θέση “Ψάρθι”, 15. το Αιολικό Πάρκο στις κορυφές Τρανή Ρίζα, Βρωμονέρι, Σκαντζοχέρι και Βουνό Γιώργη, 16. το ανακαινισμένο (2014) ορειβατικό καταφύγιο του ΕΟΣ στο Πρασούδι, 17. η σηματοδοτημένη ποδηλατική διαδρομή Πουρναρόκαστρο - Σανατόριο Ζάστοβα – Ελεκίστρα.

47

Το Σπίτι του Νερού (Κέντρο Πληροφόρησης για την εξοικονόμηση του νερού), ξεκίνησε τη λειτουργία τον Ιούλιο του 2014, με κύριο σκοπό την ευαισθητοποίηση σε θέματα εξοικονόμησης και βιώσιμης διαχείρισης του νερού. Την ευθύνη της λειτουργίας και του σχεδιασμού του Κέντρου έχει η Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Πατρών Α.Ε. (ΑΔΕΠ Α.Ε.) Το Σπίτι του Νερού βρίσκεται πλάι από τη δεξαμενή του κάστρου της Πάτρας, Παπαδιαμαντοπούλου 19. Κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Πληροφόρησης για την εξοικονόμηση του νερού είναι: η προσέλκυση, υποδοχή, ξενάγηση επισκεπτών και ενημέρωση, προώθηση και υποστήριξη της αειφόρου διαχείρισης του νερού στα σχολεία, η διακίνηση ενημερωτικού υλικού, η διοργάνωση συνεδρίων, εκθέσεων, εκδηλώσεων, η προβολή των δράσεων του Δήμου Πατρέων και των Όμορων Δήμων, σχετικά με τη διαχείριση του νερού, ο σχεδιασμός και η οργάνωση προγραμμάτων εθελοντών.

ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ

ΝΕΡΟΥ 48

(2)

Μέσα από δράσεις πληροφόρησης, ενημέρωσης, εκπαίδευσης, κατάρτισης, εκδηλώσεων και νέων συμβουλευτικών υπηρεσιών, που απευθύνονται στους πολίτες – καταναλωτές και στους επαγγελματίες που σχετίζονται με τη διαχείριση των υδάτων, οι επισκέπτες λαμβάνουν σημαντικές πληροφορίες –μεταξύ άλλων- για την ιστορία του νερού στην Πάτρα και την διαχείριση των υδατικών πόρων σήμερα. Τα θέματα που αναδεικνύονται είναι: α) Νερό Δομικό – Νερό ζωτικό, πρωταγωνιστής της ζωής , β) Νερό αντανακλάσεις στο χρόνο – Από τη παλαιολιθική εποχή μέχρι τη νεότερη και σύγχρονη εποχή, γ) Η ιστορία του νερού στη Πάτρα, δ) Νερό καθαρό – Νερό για κάθε χρήση, ποιότητα και χρήσεις του νερού, ε) Ύδωρ νεαρό ή απλώς νερό – νερό και πολιτισμός, στ) Νερό διαχείριση – Νερό ατομική ευθύνη, ζ) Νερό - αγωγή και εκπαίδευση.

Όλα τα παραπάνω αναδεικνύονται μέσα από σύγχρονο εκθεσιακό υλικό και μέσα ερμηνείας περιβάλλοντος (Πολυθέαμα, Βίντεο, εκθεματικές επιφάνειες) μαζί με πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τους επισκέπτες και μαθητές (φύλλα εργασίας, σταυρόλεξα, κρυπτόλεξα, παροιμίες, επιδαπέδιο και επιτραπέζιο παιχνίδι φιδάκι, όλα αυτά με θέμα αποκλειστικά το νερό και την εξοικονόμησή του) υπό την επίβλεψη των στελεχών της ΑΔΕΠ Α.Ε. Παράλληλα, το «Σπίτι του Νερού» αναδεικνύεται σε μια σταθερή δομή διακίνησης της γνώσης μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων , σεμιναρίων και δημόσιων εκδηλώσεων. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχύσει την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, την προώθηση καινοτόμων γνώσεων και εμπειριών, τέλος θα θεμελιώσει ένα δίκτυο συνεργασιών για τη παρακολούθηση των διεθνών διεργασιών στο νερό και την βιώσιμη διαχείρισή του.

49

(3)

Το Ενεργειακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης για τη Βιομάζα, ξεκίνησε τη λειτουργία τον

Ιανουάριο του 2014, με κύριο σκοπό την ευαισθητοποίηση σε θέματα κλιματικής αλλαγής και τη προώθηση δράσεων και τεχνολογιών που συντείνουν στη μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου. Την ευθύνη της λειτουργίας και του σχεδιασμού του Κέντρου έχει η Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Πατρών Α.Ε. (ΑΔΕΠ Α.Ε.). Το Κέντρο βρίσκεται στο Μονοδέντρι Πατρών (απόσταση 10 Χλμ. από τη Πάτρα) και στεγάζεται στο χώρο του παλαιού πέτρινου παραδοσιακού Δημοτικού Σχολείου της περιοχής. Κύριες δραστηριότητες του Κέντρου είναι :

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΒΙΟΜΑΖΑΣ

• Η Περιβαλλοντική ενημέρωση και υποστήριξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία • Η προσέλκυση, υποδοχή και ξενάγηση επισκεπτών • Οι δράσεις προβολής και ευαισθητοποίησης σε θέματα κλιματικής αλλαγής, εξοικονόμησης ενέργειας, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και χρήσης της βιομάζας για ενεργειακούς σκοπούς.

• Ο σχεδιασμός και οργάνωση εθελοντικών προγραμμάτων • Η σύσφιξη των δεσμών με τον τοπικό πληθυσμό και • Η διοργάνωση συνεδρίων, εκθέσεων, εκδηλώσεων • Η προώθηση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων φιλικών με το περιβάλλον

Στον χώρο εκτίθενται σύγχρονο εκθεσιακό υλικό - μέσα ερμηνείας περιβάλλοντος, που αναφέρονται σε έξι διακριτές ενότητες που αφορούν : α) Το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου β) Τη κλιματική αλλαγή αίτια – επιπτώσεις – μετριασμός και προσαρμογή γ) Εξοικονόμηση ενέργειας δ) Οικοσυστήματα – Χλωρίδα – Πανίδα ε) Χρήση βιομάζας για ενεργειακούς σκοπούς στ) Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Συνοδευτική του εκθεσιακού υλικού είναι και η παρουσίαση προϊόντων βιομάζας που εκτίθεται, τα πρωτότυπα videos και προβολές που προβάλλονται και τα δύο θεματικά έντυπα για που διανέμονται. Το εκπαιδευτικό πακέτο του Κέντρου συμπληρώνεται με την παρουσίαση της λειτουργίας των πιλοτικών μονάδων φωτοβολταϊκού συστήματος, οικιακής κομποστοποίησης και της μονάδας επεξεργασίας τηγανέλαιου σε βιοκαύσιμο. Παράλληλα υλοποιούνται ποικίλα περιβαλλοντικά-ενεργειακά παιχνίδια (φιδάκι, taboo κ.α.) υπό την επίβλεψη των στελεχών της ΑΔΕΠ Α.Ε.

50

51

52

ΠΟΔΗΛΑΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΠΑΤΡΩΝ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Βασίλης Σπ. Διαμαντόπουλος Διεύθυνση: Παμπελοποννησιακό Στάδιο Πατρών-Κλάους 93 & Ρίτσου, Πάτρα, 26335 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 697 9336 444, 2610 271 810 Email: popatras71@gmail.com Ιστοσελίδα: http://www.popatras.gr

53

Ο Ποδηλατικός Όμιλος Πατρών ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1971 (8/4/1971) με πρωτοβουλία του τότε ποδηλάτη της Ε.Α.Π. Ευάγγελου Διαμαντόπουλου. Εκτός από τον όμιλο υπήρχαν σε τοπικό επίπεδο παρόμοια ενεργά σωματεία όπως η Ε.Α.Π., η Π.Γ.Ε., ο Εθνικός και το Σκαγιοπούλειο. Ο Π.Ο.Π. έχει διαγράψει λαμπρή πορεία ήδη από την πρώτη χρονιά συμμετοχής του (1972) στο τοπικό πρωτάθλημα με τα παρακάτω αποτελέσματα: πρωταθλήτρια ομάδα στα 100χλμ. ομαδικό, πρωταθλητής αθλητής στα 50 χλμ. ατομικής χρονομέτρησης, πρωταθλητής αθλητής στα 150 χλμ. Αντοχής. Πέρα από την αγωνιστική του δραστηριότητα, ο Π.Ο.Π. μαζί με τον A.Π.Σ ΗΡΑΚΛΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ, τον Α.Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ και τον Α.Ο. ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ, παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδρυση της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ποδηλασίας (ΕΟΠ) το 1973 (μέχρι τότε το άθλημα της ποδηλασίας υπάγεται στο Σ.Ε.Γ.Α.Σ.) Μέλος του Ομίλου υπήρξε από το 1974 και ο σημαντικός Έλληνας ποδηλάτης Κανέλλος Κανελλό54

πουλος, με αξιόλογες διακρίσεις σε Ελληνικό και παγκόσμιο επίπεδο και έπειτα οι αντίστοιχου βεληνεκούς αθλητές Λάμπρος Βασιλόπουλος, Βασίλης Αναστασόπουλος, Παναγιώτης Βουκελάτος και πολλοί άλλοι αθλητές. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι διαχρονικά αθλητές του Π.Ο.Π. αποτελούν μέλη των Εθνικών Ομάδων όλων των κατηγοριών. Ο σύλλογος μετράει εκτός από αθλητές και σημαντικούς προπονητές όπως: Ο Νίκος Αργυρόπουλος, o Πέτρος Μπακόπουλος ,ο Βασίλης Αναστόπουλος , ο Λάμπρος Βασιλόπουλος και ο Λουκάς Καταπόδης. Κορυφαίες στιγμές : - Κ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ την 23 Απριλίου 1988 με ανεμοπλάνο ποδηλάτησε από Κρήτη στην Σαντορίνη 119KM σε 3 ώρες και 54 λεπτά και έκανε 2 Παγκόσμια ρεκόρ, καταγράφηκε στο βιβλίο «Γκίνες» ως ο «σύγχρονος Δαίδαλος» .

- Λ. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ το 2000 στους Ολυμπιακούς αγώνες στο Σύδνεϋ κατέκτησε την 4η θέση στο Ολυμπιακό Σπριντ .

- Β. ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ το 2001 γίνεται ο πρώτος Έλληνας επαγγελματίας ποδηλάτης και ανοίγει το δρόμο για αρκετούς ποδηλάτες. Ο Π.Ο.Π. πέρα από την αγωνιστική του δραστηριότητα, συνεργάζεται με την Τοπική Αυτοδιοίκηση 1ου και 2ου βαθμού Πολιτιστικούς Συλλόγους και άλλα σωματεία για τη διοργάνωση διάφορων εκδηλώσεων που σκοπό έχουν την προώθηση του ποδηλάτου ως μέσο

«Μετακίνησης – Ψυχαγωγίας – Άθλησης ». Στόχος του Ποδηλατικού Ομίλου Πατρών, εκτός από τη συνέχιση του αγωνιστικού του έργου, την παρέμβαση στην κοινωνία για την χρήση του ποδηλάτου, είναι η δημιουργία του ποδηλατοδρομίου στην Πάτρα. Το 2000 ο Όμιλος ξεκίνησε την Ακαδημία Ποδηλάτου, συνεργαζόμενος με τους όμορους Δήμους με σκοπό να προσφέρει διέξοδο στο λαϊκό αθλητισμό και ταυτόχρονα ανιχνεύει νέα ταλέντα. Σε συνεργασία με διαφόρους φορείς (Υπουργείο Παιδείας – Υπουργείο Πολιτισμού – ΔΗΜΟΣ ΠΑΤΡΩΝ ΑΔΕΠ Α.Ε.) καθώς επίσης με Επιχειρήσεις (IDEAL – FANTA – MICHELEN –PICK PATRAS- COSMOTE –κ.α.), διοργανώνει και συμμετέχει σε διάφορες εκδηλώσεις που στόχο έχουν την προώθηση του ποδηλάτου. Το 2004 βραβεύεται από τον ΠΣΑΤ για την προσφορά του στον αθλητισμό και ειδικότερα στο άθλημα της Ποδηλασίας ενώ το 2005 οι αθλητές του Π.Ο.Π. κατάφεραν να κατακτήσουν χρυσά, αργυρά και χάλκινα μετάλλια σε Πανελλήνια και Βαλκανικά Πρωταθλήματα. Το 2006 συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο Πατρών (5η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΔΑ, Πανελλήνιο φοιτητικό Πρωτάθλημα ποδηλασίας), το 2010 εδραιώνεται μια συνεργασία με πολλαπλές εκδηλώσεις με την επωνυμία «Η ΓΕΦΥΡΑ ΜΑΣ ΕΝΩΝΕΙ».

55

Δεν θα μπορούσε να λείπει και από το κορυφαίο γεγονός της Πόλης «Το Πατρινό Καρναβάλι» όπου έχει συμμετάσχει και στην παρέλαση των μεγάλων και στο καρναβάλι των Μικρών. Του έχει ζητηθεί και έχει διοργανώσει τρεις φορές μη αγωνιστικές ποδηλατικές διαδρομές για τουρίστες που έρχονται στην Χώρα μας με κρουαζιερόπλοιο στην ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ στην ΚΕΡΚΥΡΑ και στην ΚΑΦΑΛΛΟΝΙΑ , με την συμμετοχή αθλητών παγκοσμίου βεληνεκούς. Ο παραπάνω Όμιλος έχει επομένως συνδεθεί με την ιστορία του τόπου αφού από το 1978 διοργανώνει τον ποδηλατικό αγώνα «Θυσίας» ο οποίος σταδιακά εξελίχθηκε σε «Γύρο Θυσίας» με διεθνείς συμμετοχές. Είναι ένας αγώνας που έχει σημαντική ιστορική αναφορά αφού συνδέει την Πάτρα με τα Καλάβρυτα και τους εορτασμούς για την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης της 25η Μαρτίου 1821. Μέχρι το 1991 ο επετειακός αγώνας γινόταν με αφετηρία 56

τα Καλάβρυτα και τερματισμό στην Πάτρα. Από το 1992, διεξάγεται με αφετηρία την Πάτρα και τερματισμό στην Ιερά Μονή Αγίας Λαύρας όπου με τις απονομές στους νικητές, κλείνουν οι εκδηλώσεις της Περφέρειας Δυτικής Ελλάδος Νομαρχιακή ενότητα Αχαΐας. Μέχρι το 1998, ήταν μονοήμερη εκδήλωση και γινόταν πάντα την 25η Μαρτίου. Από το 1999, μετεξελίχθηκε σε Γύρο. Ο Αγώνας Θυσίας, πέραν του καθαρά αγωνιστικού ενδιαφέροντος, επισύρει και μια σειρά συμβολισμών που τεκμηριώνουν την σύνδεση του αθλητικού πνεύματος με τις ιστορικές και πολιτισμικές παραδόσεις της Πάτρας, του Νομού Αχαΐας και του Ελληνικού λαού γενικότερα. Το 2014 συμμετείχε στις εκδηλώσεις ολοκλήρωσης του Ευρωπαϊκού προγράμματος WBB στα Καλάβρυτα και στην Πάτρα. Το 2015 σε συνεργασία με την ΑΔΕΠ Α.Ε. ανάλαβε εθελοντικά την διάθεση δανεισμού ποδηλάτων και ενημέρωσης στους πολίτες της Πόλης μας από τον μόλο Αγίου Νικολάου (πρώην γραφεία λιμένα).

57

58

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ

ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΤΡΩΝ Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Μιχάλης Μαράζης, Ελένη Σολτάτου Διεύθυνση: Παντανάσσης 29, Πάτρα, 26221 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 697 6656 849, 2610 273 912 Email: eospatras@gmail.com Ιστοσελίδα: http://www.eospatras.gr

59

Ο Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Πατρών αναπτύσσει δραστηριότητες (σχολές, αναβάσεις, εκδρομές, προβολές ταινιών) σχετικές με την ορειβασία, την αναρρίχηση και τη χιονοδρομία. Τα μέλη του συλλόγου ζουν στην πλειοψηφία τους στην Πάτρα. Οι δραστηριότητες που αναπτύσσει ο σύλλογος λαμβάνουν χώρα εκτός Πατρών, δηλαδή στα βουνά της Αχαΐας αλλά και στα βουνά όλης της Ελλάδας. Ο σύλλογος έχει πλούσια ιστορία, αναλυτική περιγραφή της οποίας υπάρχει στην ιστοσελίδα του. Ενδεικτικά, ιδρύεται το 1928 μαζί με τον αντίστοιχο των Αθηνών, από επιφανείς πολίτες της πόλης. Υπήρξε ο πρώτος σύλλογος στην Ελλάδα ο οποίος ανέπτυξε δράσεις χιονοδρομίας, με λίφτ και εξοπλισμό σκι στο Παναχαϊκό όρος. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου συγκροτήθηκε Τάγμα Χιονοδρόμων στο οποίο συμμετείχαν μέλη του Ε.Ο.Σ. Πατρών ενώ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου τα καταφύγια παθαίνουν πολλές ζημιές και διαρπαγή όλων σχεδόν των πραγμάτων τους, χρησιμοποιούνται δε, σαν καταλύματα εναλλάξ, από αντάρτικα σώματα και αποσπάσματα, Γερμανών και Ιταλών. Ετησίως οργανώνεται η Πανελλήνια Ορειβατική Συνάντηση σε διάφορες περιοχές της χώρας και η Πανελλήνια Αναρριχητική Συνάντηση στα Μετέωρα, στις οποίες συμμετέχει ο Ε.Ο.Σ Πατρών. Ο ΕΟΣ διαθέτει δύο ιδιόκτητα ορειβατικά καταφύγια στο Παναχαϊκό όρος, στη περιοχή Ψάρθι (1.400 μ υψόμετρο) και το πρόσφατα ανακαινισμένο στη περιοχή Πρασούδι (1.840 μ υψόμετρο). Μέσα στις εκδηλώσεις του συλλόγου συγκαταλέγονται πεζοπορικές αναβάσεις στα βουνά της Αχαϊας, συντήρηση μονοπατιών, δράσεις χιονοδρομίας στο χιονοδρομικό κέντρο των Καλαβρύτων – Χελμός και αναρριχητικές δράσεις στα αναρριχητικά πεδία της Αχαΐας.

60

61

62

Για την καλύτερη ενημέρωση των φίλων του συλλόγου, εκδίδεται έντυπο φυλλάδιο στο οποίο παρουσιάζεται το πρόγραμμα των δράσεων. Επίσης, υπάρχει οργανωμένη ιστοσελίδα η οποία ανανεώνεται συχνά και λογαριασμό σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (facebook). Τα γραφεία του Ε.Ο.Σ. Πάτρας βρίσκονται στο κέντρο της πόλης: Παντανάσσης 29, 5ος όροφος. Ο Ε.Ο.Σ. Πατρών , ως σύλλογος, αναπτύσσει δράσεις κυρίως για τα μέλη του, είναι όμως ανοιχτός σε πρωτοβουλίες που μπορούν να βοηθήσουν την τοπική κοινότητα.

63

64

ΦΙΛΟΔΑΣΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΑΡΑΒΑΛΙΟΥ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Ιωάννης Ντόντορος, Ευάγγελος Τσουραμάνης Διεύθυνση: Αγίας Λαύρας 8, Κεφαλόβρυσο, Πάτρα, 26500 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 697 4471 333, 697 0523 866 Email: filodasikos.messatidas@gmail.com Ιστοσελίδα: http://filodasikos-messatidas.blogspot.com

65

Ο Φιλοδασικός-Πολιτιστικός Σύλλογος Σαραβαλίου «Ο Άγιος Νικόλαος» είναι σύλλογος εθελοντών που έχει Κοινωνική δράση και φροντίδα στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της συγκεκριμένης περιοχής. Η δράση του συλλόγου ξεκινά από την περιοχή Πετρωτό, Μιλέτσι, Κλάους, Ομπλός, Κεφαλόβρυσο, και εκτείνεται έως την Κρήνη, την Νερομάνα και την Άνω Καλλιθέα, δηλαδή εντός των ορίων του πρώην Δήμου Μεσσάτιδας. Ο φορέας αυτός συνδέεται σε ένα βαθμό με την ιστορική μάχη του Σαραβαλίου στις 9 Μαρτίου 1822. Αναλαμβάνει μια σειρά από πρωτοβουλίες όπως: ετήσια δενδροφύτευση στις περιοχές Κεφαλοβρύσου και Ομπλού, ετήσιο καθαρισμό των οδικών προσβάσεων του Δάσους Ομπλού-Κεφαλοβρύσου, και τους καλοκαιρινούς μήνες ΠυροπροστασίαΠυρόσβεση καθ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου στις περιοχές που προαναφέρθηκαν. Στις δράσεις του συλλόγου περιλαμβάνεται και η δημιουργία διαφόρων επιπλέον δραστηριοτήτων όπως είναι η κατασκευή πλεκτών ρούχων από τις εθελόντριες του τμήματος πλεκτικής και η πώλησή τους σε παζάρι μαζί με τοπικά προϊόντα, κάθε Χριστούγεννα και Πάσχα. Τα χρήματα που εισπράττονται διατίθενται για την ενίσχυση οικονομικά αδύναμων οικογενειών. Επίσης συμμετέχει ως συνδιοργανωτής στην Ετήσια γιορτή Τσίπουρου της περιοχής, προβάλλοντας τοπικά προϊόντα. Από το Φιλοδασικό Σύλλογο Σαραβαλίου προτείνονται διάφορες διαδρομές πεζοπορίας στις παρειές 66

67

του δάσους του Ομπλού προς εξοικείωση των επισκεπτών με την περιοχή, μια εκ των οποίων είναι η εξής: 1. Αγ. Κωνσταντίνος αφετηρία. Πρόκειται για ένα εκκλησάκι του 12ου αιώνα, όπου έγιναν οι γάμοι του τελευταίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και αποτελεί μετόχι της Ι. Μ. Ομπλού.

2. Πεζοπορία μέσα στο δάσος από το δρομάκι που ξεκινάει πίσω από τον Αγ. Κωνσταντίνο. Συναντάμε ανασκαφές (νόμιμες ή παράνομες) θολωτών-λαξευτών τάφων της περιόδου,15ος αιώνας π.χ έως μέσα 11ου αιώνα π.χ.

3. Έξοδος στο δρόμο προς Ι. Μ. Ομπλού και ακολου68

θούμε τον δρόμο ανοδικά (Ανατολικά).

4. Στην συνέχεια είσοδος στον δεύτερο δασικό δρόμο (ζώνη πυρασφάλειας) με κατεύθυνση Ν-ΝΔ 5. Φτάνουμε στα Δριμαλεϊκα - Ζωητάδα και συνεχίζουμε τον χωματόδρομο που φτάνει στο θέατρο της Κρήνης.

6. Κατηφορίζουμε τον χωματόδρομο προς την πλατεία της Κρήνης.

7. Στάση στην πλατεία (καφενείο -εστιατόριο) και αγορά τοπικών προϊόντων.

8. Συνεχίζουμε προς την πηγή της Νερομάνας.

9. Επιστροφή στον Αγ.Κωνσταντίνο μέσω του ασφαλτόδρομου κάνοντας στάση στο Κεφαλόβρυσο.

Ο συγκεκριμένος φορέας είναι πιστοποιημένος στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας για Πυροπροστασία-Πυρόσβεση και συνεργάζεται με τους: 1. Σύλλογο Προστασίας Υγείας & Περιβάλλοντος περιοχής Κέντρου Υγείας Χαλανδρίτσας, 2. Σύλλογο Εθελοντών Αιμοδοτών περιοχής Κέντρου Υγείας Χαλανδρίτσας 3. Πολιτιστικό Σύλλογο Κρυσταλλόβρυσης. 4. Και με τους Συλλόγους Κρήνης & Καλλιθέας Για το Φιλοδασικό Σύλλογο Σαραβαλίου το βασικότερο μέλημα για το μέλλον είναι τα μονοπάτια που προτείνονται στις πεζοπορικές διαδρομές να έχουν συντηρημένη βατότητα, σήμανση, καθαριότητα και ασφαλή όδευση για τους επισκέπτες, ώστε οι δράσεις του να διεξάγονται με επιτυχία.

69

70

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ

ΠΑΤΡΑΣ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Θωμάς Κουτρούμπας Διεύθυνση: Σαχτούρη 64, Πάτρα, 265 00 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 321 010, 693 6511 013 Email: oikipa@otenet.gr, oikothom@otenet.gr Ιστοσελίδα: http://www.oikipa.gr

71

Η Οικολογική Κίνηση Πάτρας (ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ.) ιδρύθηκε τον Απρίλη του 1986 λίγο μετά το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ. Στους στόχους της ιδρυτικής της διακήρυξης αναφέρονται: α) Η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και δραστηριοποίηση των πολιτών σε οικολογικά ζητήματα και β) Η ανάδειξη των οικολογικών ζητημάτων μέσα από την κοινωνική, οικονομική και πολιτική τους διάσταση. Πάγια αρχή της Κίνησης είναι η πολιτική της ανεξαρτησία, κάτι που μέχρι τώρα έχει διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού. Η Οικολογική Κίνηση Πάτρας έχει τη νομική μορφή της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας με την επωνυμία «Εν αιθρία - Οικολογική Κίνηση Πάτρας» Εταιρία Οικολογικής Ενημέρωσης και Παρέμβασης. Μέλος της Κίνησης θεωρείται καθένας που συμφωνεί με τις γενικές αρχές και συμμετέχει ενεργά στη λήψη και στην εκτέλεση των αποφάσεων. Τα μέλη της Κίνησης είναι ισότιμα, δεν υπάρχουν οργανωτικά επίπεδα και μόνιμος διαχωρισμός καθηκόντων. Μια τριμελής επιτροπή που εναλλάσσεται, συντονίζει τις δραστηριότητες της Κίνησης. Το μοναδικό όργανο είναι η Γενική Συνέλευση των μελών που πραγματοποιείται κάθε Δευτέρα στις 9:00 μ.μ. στο στέκι της ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ.(Σαχτούρη 64). Η ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. δεν χρηματοδοτείται από πουθενά. Καλύπτει τα λειτουργικά της έξοδα από ενισχύσεις των μελών και φίλων της. Η Κίνηση είναι ανοιχτή σε κάθε ευαισθητοποιημένο συμπολίτη που θα ήθελε να πάρει μέρος στις πρωτοβουλίες και εκδηλώσεις της. Η Οικολογική Κίνηση Πάτρας διαδίδει και προωθεί τις οικολογικές ιδέες, παρεμβαίνει σε τοπικά και παγκόσμια οικολογικά θέματα. Οργανώνει εκδηλώσεις λόγου και ημερίδες, εκδίδει την οικολογική μηνιαία εφημερίδα «Εν αιθρία» και διατηρεί ενημερωτική ιστοσελίδα. Ο φορέας αυτός δραστηριοποιείται για θέματα που αφορούν την τοπική κοινωνία της Πάτρας και της ευρύτερης περιοχής. Η ΟΙΚΙΠΑ συνδέεται άμεσα με την κατασκευή βιολογικού καθαρισμού στην Πάτρα, καθώς συμμετείχε ενεργά στην καμπάνια για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την αναγκαιότητά του. Το πράσινο της Πάτρας, το κυκλοφοριακό, η προστασία του Πατραϊκού, η διαμόρφωση του Δασυλλίου, η αξιοποί72

73

74

ηση του έλους της Αγυιάς, το δάσος της Στροφυλιάς, οι υγρότοποι του νομού, η δημιουργία Εθνικού Δρυμού του Χελμού, το Παναχαϊκό, τα φυτοφάρμακα, η βαρβαρότητα στα ζώα, η ποιότητα ζωής στην πόλη, τα πυρηνελαιουργεία, η ανακύκλωση είναι ένα μικρό μέρος μόνο των θεμάτων με τα οποία ασχολήθηκε και ασχολείται η Κίνηση τα 30 χρόνια της λειτουργίας της. Στις εκδηλώσεις του φορέα περιλαμβάνονται δράσεις που σχετίζονται με την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, προβολές ταινιών αλλά και οικοτουριστικές εκδρομές. Επίσης, τα τελευταία 5 χρόνια (από το 2010) η φωτογραφική τους έκθεση με θέματα από τη φύση στην πλατεία Ψηλών Αλωνίων έχει γίνει αναπόσπαστο τμήμα του εορτασμού της Πρωτομαγιάς στην Πάτρα. Ακόμα είναι μέλος του «Δικτύου Φορέων για την προστασία από την Ηχορύπανση». Η ΟΙΚΙΠΑ δέχεται επισκέπτες για ενημέρωση, κάθε εργάσιμη μέρα από 7-9 μ.μ. στα γραφεία της, καθώς και στις δευτεριάτικες συναντήσεις των μελών της που είναι ανοικτές για κάθε ενδιαφερόμενο (Δευτέρα 9μ.μ.-10:30 μ.μ.). Επίσης, οι πρωτοβουλίες των μελών είναι εθελοντικές και συχνά συνδιοργανώνονται δράσεις με άλλες εθελοντικές ομάδες της Πάτρας (Κοινοτοπία, Πολίτες εν Δράσει, Patrinistas, εθελοντές δήμου κτλ.).

75

76

ΖΩΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

ΠΑΤΡΩΝ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Γεώργιος Μήτσαινας Διεύθυνση: Τομέας Βιολογίας Ζώων, Τμήμα Βιολογίας Σχολή Θετικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα, 265 00 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 969 271, 694 6475 695 Email: mitsain@upatras.gr , zmup@upatras.gr Ιστοσελίδα: http://www.biology.upatras.gr

77

Το Ζωολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Πατρών ιδρύθηκε το έτος 1968, ύστερα από προσπάθειες του τότε Καθηγητή κ. Ι. Όντρια. Σήμερα λειτουργεί υπό την εποπτεία του Τμήματος Βιολογίας, και ειδικότερα του Τομέα Βιολογίας Ζώων. Στεγάζεται στο κτήριο Βιολογίας – Μαθηματικών της Πανεπιστημιούπολης, στο Ρίο Πατρών. Το Μουσείο περιλαμβάνει χώρο εκθετηρίου, χώρο επιστημονικών ζωολογικών συλλογών, ταριχευτήριο, εργαστήριο και βοηθητικούς χώρους. Στις περισσότερες από 60 προθήκες του εκθετηρίου υπάρχει μεγάλος αριθμός ταριχευμένων ή με άλλο τρόπο συντηρημένων ζώων της ελληνικής, κατά βάση, πανίδας που δίνουν την ευκαιρία στον επισκέπτη να τα γνωρίσει και να έχει μια σύντομη ενημέρωση γι’ αυτά. Επιπλέον, επιδιώκεται η παρουσίαση διαφόρων ζώων στα φυσικά τους ενδιαιτήματα, μέσα από τη σχετική προσομοίωση σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους (διοράματα) ή με τη χρήση άλλου εποπτικού υλικού. Τα είδη των εκτιθέμενων ζώων ανήκουν στην πλειονότητά τους στα Σπονδυλωτά και ειδικότερα στις κλάσεις των Χονδριχθύων, Οστεϊχθύων, Λισσαμφιβίων, Ερπετών, Πτηνών και Θηλαστικών, υπάρχουν όμως και πολλά δείγματα διαφόρων ομάδων ασπονδύλων, όπως Ποροφόρων, Κνιδοζώων, Μαλακίων, Δακτυλιοσκωλήκων, Αρθροπόδων, Εχινοδέρμων κ.ά.

78

Στον χώρο των επιστημονικών συλλογών του Μουσείου βρίσκονται κατατεθειμένα περισσότερα από 3.500 δείγματα Σπονδυλωτών, στα οποία υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης, για ερευνητικούς σκοπούς, σε Έλληνες και ξένους επιστήμονες. Οι στόχοι της λειτουργίας του Ζωολογικού Μουσείου είναι συνοπτικά οι εξής: • Εκπαίδευση: εκπαιδευτικές επισκέψεις μαθητών της στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης, για γνωριμία με τον πλούτο των ειδών της ελληνικής πανίδας, τους τόπους και τους τρόπους ζωής τους, αλλά και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν • Αξιοποίηση του υλικού του Μουσείου από τους φοιτητές του Τμήματος Βιολογίας για εμπέδωση και συμπλήρωση των γνώσεών τους • Έρευνα: χρησιμοποίηση των επιστημονικών συλ-

λογών του Μουσείου ως κύριου ή συμπληρωματικού/συγκριτικού υλικού στη διεξαγωγή έρευνας από Έλληνες και ξένους επιστήμονες επί θεμάτων της ελληνικής πανίδας • Ενημέρωση και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση: οι επισκέπτες του Μουσείου, μαθητές, φοιτητές, εκπαιδευτικοί κ.ά. έχουν την ευκαιρία όχι μόνο ν’ αποκτήσουν γνώσεις, αλλά και να προβληματιστούν ως προς τη γενικότερη στάση που πρέπει να έχουμε όλοι απέναντι στην ελληνική και την παγκόσμια φυσική κληρονομιά μας Οι μελλοντικές προοπτικές του Ζωολογικού Μουσείου παρουσιάζονται συνοπτικά παρακάτω: • Το Ζωολογικό Μουσείο διαθέτει την αρχική υποδομή και συνεπώς τη δυνατότητα να αναπτυχθεί προς διάφορες κατευθύνσεις. Σημαντικό περιοριστικό παράγοντα για όσα, ενδεικτικά και 79

μόνο, αναφέρονται παρακάτω, αποτελεί η έλλειψη στελέχωσής του με το απαραίτητο προσωπικό, που θα μπορούσε να αναλάβει και να φέρει σε πέρας τις σχετικές δράσεις: • Ενδυνάμωση της συνεργασίας με τις Διευθύνσεις Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για την οργάνωση ολοκληρωμένων δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης/ Ευαισθητοποίησης, στο πλαίσιο των οποίων θα εντάσσεται και η επίσκεψη στο Μουσείο. Σχεδίαση και παραγωγή Περιβαλλοντικού Υλικού που θα βασίζεται στην έκθεση και τις δυνατότητες του Μουσείου και θα είναι διαθέσιμο ως ενημερωτικό υλικό στους εκπαιδευτικούς.

• Εκσυγχρονισμός του τρόπου παρουσίασης των εκθεμάτων (περιγραφικά κείμενα κ.λπ.), προκειμένου να αποκτήσουν ευρύτερη απήχηση και ελκυστικότητα, αξιοποιώντας τις δυνατότητες των σύγχρονων εποπτικών μέσων.

• Συνεργασία με τοπικούς εκπαιδευτικούς και λοιπούς φορείς για την οργάνωση προσωρινών εκθέσεων και διευρυμένων περιβαλλοντικών δράσεων.

• Αξιοποίηση της ερευνητικής υποδομής και συλλογής του Μουσείου για τη σύναψη συνεργασιών και τη διεκδίκηση ερευνητικών προγραμμάτων. Με την ολοκλήρωση μιας πρώτης, υπό υλοποίηση οργάνωσης της επιστημονικής συλλογής του Μουσείου θα μπορέσει αυτή να λειτουργήσει ως σημαντικό πόλο έλξης για τη σύναψη σημαντικών συνεργασιών με ερευνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Σε αυτό θα συνδράμει και η επιδιωκόμενη ψηφιοποίηση και ανοικτή διάθεση δεδομένων που αφορούν στην επιστημονική συλλογή.

• Πραγματοποίηση εκδόσεων υπό τον τίτλο του Ζωολογικού Μουσείου σε αντικείμενα σχετικά με την μελέτη και προστασία της Βιοποικιλότητας της Ελληνικής Πανίδας, με σκοπό την ανάδειξή του ως κέντρου παραγωγής και δημοσιοποίησης γνώσης.

80

Το Μουσείο μπορούν να το επισκεφτούν μαθητές, φοιτητές, καθώς και άλλες ομάδες που θα εκδηλώσουν σχετικό ενδιαφέρον, προερχόμενες από όλη την Ελλάδα. Δέχεται ομάδες επισκεπτών που αποτελούνται το πολύ από 25 άτομα ανά ομάδα. Προκειμένου για μαθητές στοιχειώδους εκπαίδευσης, γίνονται δεκτοί εκείνοι της 2ας τάξης και άνω. Τα ραντεβού επίσκεψης για ομάδες μαθητών κλείνονται από τους κ.κ. δασκάλους/καθηγητές, οι οποίοι συνοδεύουν απαραιτήτως και υπευθύνως τους μαθητές τους εντός του χώρου του Μουσείου καθ’ όλη τη διάρκεια της ξενάγησης. Η διάρκεια της ξενάγησης είναι 30-40΄. Σε ετήσια βάση δίδονται πολλές ευκαιρίες με αφορμή τις οποίες το Ζωολογικό Μουσείο θα μπορούσε να συνεισφέρει ή να οργανώσει κάποια εκδήλωση, π.χ. με αφορμή κάποια παγκόσμια ημέρα που έχει σχέση με το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Αυτό αποτελεί έναν από τους κοντινούς μελλοντικούς στόχους του Μουσείου.

81

82

ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΑΝΩ ΚΑΣΤΡΙΤΣΙΟΥ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Χαράλαμπος Χρυσικόπουλος Διεύθυνση: Κοινοτικό Γραφείο Άνω Καστριτσίου Αχαϊας 26500 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 697 9175 921 Email: -Ιστοσελίδα: --

83

Η Τοπική κοινότητα Άνω Καστριτσίου έχει ως στόχο την ανάδειξη των προβλημάτων της περιοχής και την εξεύρεση λύσεων. Η δράση της αφορά στα στενά όρια της τοπικής κοινωνίας. Μια από τις εκδηλώσεις που διοργανώνονται από τον συγκεκριμένο φορέα είναι η γιορτή του κερασιού. Η γιορτή πραγματοποιείται στην κεντρική πλατεία του χωριού με λαϊκό- δημοτική ορχήστρα, λαχειοφόρο και δωρεάν κεράσια για τους παρευρισκόμενους. Πιο συγκεκριμένα, το Άνω Καστρίτσι είναι τοπική κοινότητα του Δήμου Πατρέων έδρα της οποίας είναι το ομώνυμο χωριό. Ανήκε στην πρώην Επαρχία Πατρών του Νομού Αχαΐας. Από το 1997 ως το 2010 ήταν δημοτικό διαμέρισμα του πρώην Δήμου Ρίου. Απέχει 10 χιλιόμετρα από την Πάτρα και βρίσκεται στους πρόποδες του Παναχαϊκού Όρους σε υψόμετρο 482 μέτρων. Στην απογραφή του 2011 είχε πληθυσμό 832 κατοίκους. Από το Άνω Καστρίτσι διέρχεται ο ποταμός Σέλεμνος που είναι γνωστός και σαν «Καστριτσιάνικο ποτάμι». Το Καστρίτσι είναι γνωστό από τον μεσαίωνα για τα κεράσια και το κρασί του, το Μουσκούδι. Κατά τον Μεσαίωνα ελαιόλαδο από το Καστρίτσι γινόταν εξαγωγή στην Βενετία. Στην περιοχή έχουν βρεθεί αρχαίο νεκροταφείο και αρχαιότητες ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Πιστεύεται μέχρι εκεί ήταν τα όρια της Ρυπικής χώρας. Κατά τον Μεσαίωνα σε λόφο πάνω από το χωριό, σήμερα λόφος του Αγίου Ανδρέα, άγνωστο ακριβώς πότε, χτίστηκε κάστρο από τους Φράγκους. Το συγκεκριμένο αναφέρεται πρώτη φορά σε κατάλογο κάστρων των Πατρών (Castello Dello Castri) το 1364 στην ιδιοκτησία του Λατίνου Αρχιεπισκόπου. Οι Ενετοί το 1408, όταν πέρασε στην δικαιοδοσία τους, το ονόμαζαν Lo Castrizo από την απόδοση της στα Ελληνικά ονομάστηκε μετέπειτα και το χωριό. Σταδιακά γύρω από το κάστρο δημιουργήθηκε μικρός οικισμός που εξελίχθηκε στο σημερινό χωριό . Ερείπια του κάστρου σώζονται έως σήμερα.

84

85

Το 1460 όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Πελοπόννησο, το Κάστρο του Καστριτσίου ήταν το προτελευταίο που έπεσε πριν από αυτό του Σαλμενίκου. Μάλιστα κατά την πολιορκία του Σαλμενίκου ανάμεσα στο Ρίο και το Καστρίτσι έστησε το στρατόπεδο του ο Σουλτάνος Μωάμεθ για πάνω από έναν χρόνο που κράτησε η πολιορκία. Κάτοικοι του Καστριτσίου έχτισαν κατοικίες πιο κοντά στην Πάτρα σε έκταση της κοινότητας κι εγκαταστάθηκαν μόνιμα εκεί δημιουργώντας το Κάτω Καστρίτσι και τη Μαγούλα. Το 1828 είχε 91 οικογένειες, το 1899 είχε 930 κατοίκους και 667 το 1971. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην περιοχή του χωριού δρούσαν αντάρτικες ομάδες του ΕΔΕΣ με αρχηγό τον Χρ. Δροσόπουλο. Ο Γερμανικός στρατός μετά την διάλυση του αντάρτικου σώματος κατέστρεψε το χωριό και ειδικότερα αναφέρονται συνολικά 12 σπίτια κατεστραμμένα ολοσχερώς και 15 σχεδόν κατεστραμμένα. Το 1835 αποτέλεσε έδρα του νεοσύστατου Δήμου Αργυραίων έως το 1841 που ο δήμος Αργυραίων διαλύθηκε και το Καστρίτσι προσαρτήθηκε στον Δήμο Πατρέων. Το 1912 δημιουργείται η κοινότητα Καστριτσίου που διατηρήθηκε μέχρι το 1925. Μετά από αντιδράσεις των κατοίκων, που δεν ήθελαν ανεξάρτητη κοινότητα αλλά να παραμείνουν στο Δήμο Πατρέων, καταργήθηκε η κοινότητα και συνενώθηκε εκ νέου με τον Δήμο Πατρέων. Το 1954 αποσπάται από τον Δήμο Πατρέων και γίνεται κοινότητα Άνω Καστριτσίου που διατηρήθηκε έως το 1997.

86

Το φρούριο κείται πάνω από το χωριό στο δεσπόζοντα λόφο του Αγ. Ανδρέα, όπου και υπάρχει ομώνυμος ναός με επιγραφή ανακαίνισης το 1869. Είχε επίσης δεξαμενές και τάφους ενώ το 1905 κτίστηκε υδραγωγείο. Ο πρώτος ναός του χωριού ο Αγ. Γεώργιος, κατά παράδοση ήταν σκήτη ή μετόχι μονής. Πριν από χρόνια βρέθηκε βυζαντινή επιγραφή και ερείπια κελιού. Επίσης το 1876 ανεγέρθη και ο ναός των Αγ. Τεσσαράκοντα αλλά σύμφωνα με διάφορες ιστορικές αναφορές ήταν και πριν ναός. Στο Άνω Καστρίτσι , στη θέση «Αγία Βαρβάρα» και στα υψώματα Ισώματα, Καψάλωνα και Σκιερό υπάρχουν μεμονωμένοι τάφοι. Στις θέσεις «Παλιοχώρι», «Κάτω Παναγιά», «Τσιπίρα», «Ψαραγορά» και στη βόρεια όχθη του ποταμού Χάραδρου (πρώην Βελβιτσιάνικο ποτάμι) βρίσκονται τα ερείπια ρωμαϊκής έπαυλης και αρχαίου οικισμού. Το ιστορικό ποτάμι της Σόφαινας, στο οποίο χτίστηκε και το πέτρινο μονοπάτι που οδηγεί στις πηγές του πασά Αλή, στο Άνω Καστριτσίου της Πάτρας, αποτελεί στολίδι για την περιοχή. Η ομορφιά του αναδείχθηκε ακόμη περισσότερο, μετά τον καθαρισμό στον οποίο προχώρησε η τοπική κοινότητα, ο Δήμος Πατρέων και η εθελοντική ομάδα του χωριού στο πλαίσιο των σαββατιάτικων δράσεων που έχουν θεσπιστεί εδώ και καιρό. Στις 29 Αυγούστου είναι εορτή της αποτομής της τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστή. Εορτάζει το ομώνυμο εξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη στο Α. Καστρίτσι και γίνεται και θρησκευτική πανήγυρις.

87

88

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΠΑΤΡΑΣ «ΗΔΥΦΩΣ»

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Κατερίνα Κουραβέλου Διεύθυνση: Κύπρου 63, Πάτρα, 26441 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 697 9005 936, 6948722792 Email: idifos@yahoo.gr, kvougas@otenet.gr Katerina.kouravelou@gmail.com Ιστοσελίδα: http://www.idifos.gr

89

Η Φωτογραφική Λέσχη Πάτρας “ΗΔΥΦΩΣ”, δημιουργήθηκε το Δεκέμβριο του 2008 με τη μορφή αστικής, μη κερδοσκοπικής εταιρίας στην πόλη της Πάτρας από μία ομάδα ανθρώπων με κοινό χαρακτηριστικό το πάθος για τη φωτογραφία. Αριθμεί περί τα 70 εγγεγραμμένα ενεργά μέλη, ενώ οι σκοποί της Λέσχης είναι καθαρά καλλιτεχνικοί, πολιτιστικοί και μορφωτικοί, με κύριο άξονα τη διάδοση της τέχνης της φωτογραφίας, την κοινοποίηση καθώς και την προβολή αυτής στο ευρύτερο κοινό. Η λέσχη στην πορεία της μέχρι σήμερα έχει να επιδείξει την διοργάνωση ομαδικών εκθέσεων, την ετήσια διοργάνωση του Φωτογραφικού Μαραθωνίου Πάτρας με περισσότερους από 200 συμμετέχοντες κάθε χρόνο, τόσο από την Πάτρα, όσο και από άλλες πόλεις της Ελλάδος, την πραγματοποίηση φωτογραφικών εξορμήσεων τόσο εκτός πόλης, όσο και σε γειτονιές της Πάτρας, την συμμετοχή σε διεθνή φωτογραφικά γεγονότα (Scott Kelby’s Worldwide Photowalk, 500px Photowalk), την ανάπτυξη του Φωτογραφικού κοινωνικού δικτύου της Λέσχης (www.idifos.gr) με τη συμμετοχή πάνω από 1.650 ατόμων και 70.000 φωτογραφιών, την διοργάνωση περισσοτέρων από 50, ανοιχτών προς το κοινό της πόλης, παρουσιάσεων από τα μέλη της Λέσχης αλλά και προσκεκλημένους διακεκριμένους φωτογράφους και καλλιτέχνες, καθώς και εξειδικευμένα μαθήματα (επεξεργασία εικόνας, καλλιτεχνική φωτογραφία, σκοτεινός θάλαμος) για τα μέλη της Λέσχης. Πολλά από αυτά φιλοξενούνται στον νέο εκθεσιακό χώρο της Λέσχης που δημιουργήθηκε για την προβολή της τέχνης της φωτογραφίας.

90

91

Η ΦΛΠ ΗΔΥΦΩΣ δραστηριοποιείται κύρια στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Πατρέων, αλλά έχει ενεργή συνεργασία ανταλλαγής καλλιτεχνικών απόψεων με άλλες φωτογραφικές ομάδες σε όλη την Ελλάδα, αλλά και συμμετοχή σε παγκόσμιες δράσεις. Μια από τις εκδηλώσεις που προαναφέρθηκαν είναι η οργάνωση του Φωτομαραθωνίου Πάτρας, η οποία μετά από 4 συνεχείς χρονιές θα μπορούσε πλέον να θεωρηθεί θεσμός για την πόλη και η οποία είναι μέρος του Φεστιβάλ Φωτογραφίας που οργανώνεται από τη λέσχη μας τα τέσσερα τελευταία χρόνια και στο οποίο περιλαμβάνονται εκθέσεις των μελών, εκθέσεις άλλων ελληνικών ομάδων εκτός Πάτρας, εκθέσεις γνωστών φωτογράφων από το αρχείο του Μουσείου Μπενάκη και σεμινάρια φωτογραφίας. Η έδρα της λέσχης είναι στην οδό Κύπρου 63 στην περιοχή της Αγ. Σοφίας, με χώρο που μπορεί να φιλοξενήσει περίπου 100 άτομα, με δυνατότητα προβολής, καθώς και εκθεσιακό χώρο. Οι δράσεις του φορέα βασίζονται στον εθελοντισμό των μελών του.

92

93

2. ΙΣΤΟΡΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΠΑΡΑΔΟΣΗ

96

ΙΕΡΑΟΜΠΛΟΥ ΜΟΝΗ ΠΑΤΡΩΝ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Αρχιμανδρίτης π. Νεκτάριος Κωτσάκης Διεύθυνση: Ιερά Μονή Ομπλού, Κρήνη Πατρών Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 672 125 , 693 7144 325, 693 6716 897 Email: info@omplos.org, zoisnikos@yahoo.gr Ιστοσελίδα: http://www.omplos.org

97

98

99

Η Ιερά Μονή Ομπλού ιδρύθηκε το 1315. Ρόλος της είναι η διάδοση και συνέχιση της παράδοσης (εκκλησία, πίστη, ελληνισμός). Οι διάφοροι προσκυνητές έρχονται στην Ιερά Μονή από ολόκληρο τον κόσμο. Ιστορικά συνδέεται με μια σειρά από γεγονότα όπως την Καταστροφή της Πάτρας το 1770, την επανάσταση του 1821 και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1770 κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και έπειτα από μια αποτυχημένη επανάσταση των Ελλήνων (την επονομαζόμενη Ορλωφικά), οι Τούρκοι πυρπόλησαν τη Μονή και το καθολικό ως αντίποινα. Η Ιερά Μονή βοήθησε κυρίως στην προετοιμασία της επανάστασης του 1821 και για αυτό οι Τούρκοι την πυρπόλησαν πάλι τον Ιούνιο του έτους εκείνου. Αυτή υπήρξε μια μεγάλη καταστροφή για το μοναστήρι αφού χάθηκαν πολλά ιστορικά κειμήλια, έγγραφα και εικόνες. Η τρίτη καταστροφή του μοναστηριού έγινε από τους Γερμανούς, αυτή τη φορά το 1943 στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, καίγοντας την μια πτέρυγα των κελλιών, εκεί που κρύβονταν Έλληνες αντιστασιακοί. Υπάρχει και πλούσια βιβλιογραφία που συνδέει τη Μονή Ομπλού με την ιστορία της Πάτρας επι παραδείγματι τα Απομνημονεύματα του Παλαιών Πατρών Γερμανού, Λογαράς Κώστας – Πάτρα μια πόλη η λογοτεχνία, Δ’ Εθνοσυνέλευση, Θωμόπουλος, Τριανταφύλλου κ.α.

100

Ο Ναός είναι αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου και πανηγυρίζει στις 21 Νοεμβρίου. Παλαιότερα υπήρχε και το έθιμο να μεταβαίνουν οι μαθητές με τα πόδια στη μονή, κάτι που προσπαθεί να το αναβιώσει ο σύλλογος Χαλανδρίτσας. Ανάμεσα στις δραστηριότητες που αφορούν εις τα μέλη της Μονής είναι οι επισκέψεις στη Μονή για εκπαιδευτικούς σκοπούς (πολιτισμός, επανάσταση, κομποστοποίηση) και η ανάβαση στη μονή με τα πόδια. Η Εκκλησία της Ελλάδας την έχει στα σημεία αναφοράς για την πόλη της Πάτρας ως αντικείμενο του θρησκευτικού τουρισμού. Από τη Μονή μπορεί να παρασχεθεί φωτογραφικό και πληροφοριακό υλικό. Επίσης ως φορέας συνεργάζεται με το φιλοδασικό σύλλογο Μεσσάτιδος, και το σύλλογο Χαλανδρίτσας. Η Μονή συνεχίζει το πνευματικό της έργο στην ευρύτερη περιοχή και την πόλη των Πατρών.

101

102

ΜΟΥΣΕΙΟΕΝΩΣΗΣ ΤΥΠΟΥ

ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥΗΠΕΙΡΟΥ-ΝΗΣΩΝ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Μιχάλης Βασιλάκης, Κατερίνα Τσίρου Διεύθυνση: Μαιζώνος 200, Πάτρα Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 310 488, 693 2817 880, 694 6021 909 Email: mouseiotipou@esiepin.gr, vasilak@pelop.gr Ιστοσελίδα: http://www.mouseiotipou.gr

103

104

Το Μουσείο Τύπου της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων ΠελοποννήσουΗπείρου-Νήσων (Ε.Σ.Η.Ε.Π.Η.Ν.) συλλέγει, διασώζει και συγκεντρώνει έντυπα από προηγούμενους αιώνες ως σήμερα, με σκοπό τη διάσωση των ιστορικών πηγών και τη διάθεσή τους προς έρευνα. Έντυπα όπως εφημερίδες, περιοδικά, σπάνια χειρόγραφα και εκδόσεις, κειμήλια ιστορικά και οτιδήποτε σχετίζεται με τον τύπο αφορά τα μέλη που διαχειρίζονται το Μουσείο.

To 1956 ιδρύεται το Μουσείο Τύπου από την Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Πελοποννήσου-Ηπείρου-Νήσων, με Πρόεδρο τον Δημήτριο Λάγαρη, ενώ τα

εγκαίνια έγιναν ένα χρόνο μετά παρουσία διακεκριμένων εκπροσώπων της Πολιτείας, των τοπικών αρχών, των γραμμάτων, των συνδικαλιστικών δημοσιογραφικών οργάνων και άλλων.

2008 και κάθε 3 χρόνια εκλέγεται τριμελές Δ.Σ. που αποτελείται από τον Πρόεδρο, τον Γεν. Γραμματέα και το Μέλος.

Το Μουσείο Τύπου στεγάστηκε αρχικά σε διαμέρισμα στη διασταύρωση Πατρέως και Έφορος διετέλεσε για 45 συναπτά έτη ο Κορίνθου, αργότερα στο αρχοντικό Μαρκέδημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος του στη διασταύρωση Γεροκωστοπούλου και Πολίτης, ο οποίος υπήρξε ο επιμελητής του Ρ. Φερραίου. Κατόπιν σε ιδιόκτητο χώρο στο περιεχομένου και ουσιαστικά η κινητήριος επάνω μέρος της Πλατείας Γεωργίου Α’. Τον δύναμη του Μουσείου Τύπου. Μετά τον Νίκο Ιούνιο του 1977, το Μουσείο Τύπου εγκαταΠολίτη, ως και το 2008 διετέλεσε ο Γιάννης στάθηκε στον 4ο όροφο του Μεγάρου Λόγου Καραλής, κατά τη θητεία του οποίου ως προ- και Τέχνης, ενώ από το 1994 ως σήμερα έδρου της ΕΣΗΕΠΗΝ, παραχωρήθηκε από στεγάζεται και λειτουργεί καθημερινά στη το Δήμαρχο Θ. Άννινο το Μέγαρο Λόγου και Μαιζώνος 200. Τέχνης για τις ανάγκες του Μουσείου. Από το

105

Είναι μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα καθώς διαθέτει εφημερίδες από το 1815 έως σήμερα 1300 διαφορετικών τίτλων, που περιέχονται σε 900 τόμους από όλη την Ελλάδα, 1000 περιοδικά από το 1852 και έπειτα, 67 ημερολόγια της περιόδου 1879- 1970, σπάνιες εκδόσεις και τίτλους βιβλίων. Εντυπωσιακά είναι και τα ιστορικά κειμήλια που διαθέτει, όπως το πρωτότυπο χειρόγραφο της Γ’ Εθνοσυνέλευσης του 1827 στην Τροιζήνα, χειρόγραφη επιστολή του Θ. Κολοκοτρώνη, εισιτήριο των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων και άλλα. Μπαίνοντας στη σύγχρονη εποχή, το Μουσείο Τύπου διαθέτει ψηφιοποιημένο ένα σημαντικό μέρος του υλικού του σε 303.000 σελίδες, στις οποίες μπορούν πλέον να έχουν εύκολη πρόσβαση οι χρήστες του διαδικτύου. Το έργο συντελέστηκε με συγχρηματοδότη106

ση από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης 75%) και Εθνική Συμμετοχή (25%). Εντός του, υλοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές σχολείων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα περιλαμβάνουν ξενάγηση στο χώρο και το πρόγραμμα για μαθητές που προέκυψε από το δίκτυο με τίτλο «Φύλακες της Μνήμης» που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Τμήμα της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Αχαΐας. Εκτός του συγκεκριμένου Προγράμματος πραγματοποιούνται γενικές ή θεματικές ξεναγήσεις σε μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου. Επίσης, γίνονται ξεναγήσεις για το κοινό (μεμονωμένα και σε ομάδες). Η είσοδος για το κοινό είναι δωρεάν. Εφόσον το περιεχόμενο των συλλογών του Μουσείου Τύπου αφορά σε οτιδήποτε γραπτό υπάρχει στον τύπο ή σε άλλα έγγραφα, όπως χειρόγραφα, επιστολές, σπάνια βιβλία και άλλα, συνδέεται επομένως με εκδηλώσεις, εορτασμούς, επετείους και σχετικές παραδόσεις. Κάποιες εκδηλώσεις που μπορούν να συμπεριληφθούν σε αυτά τα πλαίσια είναι: 1. έκθεση με εφημερίδες της εποχής του 1940-1944 για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, αντίστοιχα έντυπα της εποχής του 1821 για την επέτειο της 25ης Μαρτίου, 2. εορτασμός του Πολιούχου Αγίου Ανδρέα με έκθεση εφημερίδων της εποχής και 3. καρναβάλι και αποκριά μέσα από άλλες εποχές. Το Μουσείο Τύπου είναι μέλος του ICOM και της EUROPEANA Και μπορεί να παράσχει υλικό από τη συλλογή του όπως πληροφορίες και άρθρα από εφημερίδες.

107

108

ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΠΑΤΡΕΩΝ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Ιωάννα Παναγοπούλου Διεύθυνση: Παλαιό Δημοτικό Νοσοκομείο, Πλατεία Κορύλλων, Άνω Πόλη, Πάτρα Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 624 088, 2610 279 008, 2610 390 937 Email: info@patrasculture.gr panagopoulou@patrasculture.gr Ιστοσελίδα: http://www.patrasculture.gr

109

110

Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, ιδρύθηκε το 1977 από το Πολιτιστικό Κέντρο Πατρών. Σκοπός της σύστασής του είναι η διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, η ενδυνάμωση της πολιτισμικής ταυτότητας και η ανάδειξη της ιδιαιτερότητας του λαϊκού πολιτισμού στη διαμόρφωση και εξέλιξη της νεότερης ιστορίας της χώρας μας. Με την λειτουργία του αποσκοπεί στην ανάγνωση του ιστορικού παρελθόντος, την αυτογνωσία, τη διάδοση των αξιών της παράδοσης και τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης. Τα μουσειακά αντικείμενα που απαρτίζουν τη συλλογή αποτυπώνουν με ενάργεια τον τρόπο παραγωγής της προβιομηχανικής κοινωνίας, με αναφορές αφενός μεν στην αγροτική ζωή και τις δραστηριότητες της υπαίθρου, αφετέρου δε στα αστικά παραδοσιακά επαγγέλματα.

Η διττής φύσεως συλλογή και το αρχειακό υλικό τεκμηρίωσης επιτρέπουν μια σύνθετη προσέγγιση στην ανθρωπογεωγραφία, την κοινωνική διαστρωμάτωση και τις οικονομικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της Πάτρας και της ευρύτερης περιοχής. Το εκθεσιακό υλικό κατανεμήθηκε, μετά από μουσειολογική μελέτη, και αποτελείται από τις εξής θεματικές ενότητες: «μέσα μεταφοράς», «κατοικία», «γεωργία-παρασκευή ψωμιού», «αμπελουργία», «κτηνοτροφία-ποιμενική ζωή», «υφαντική», ενότητες, οι οποίες συγκροτούν την αίθουσα της αγροτικής ζωής, σε ξεχωριστή αίθουσα αναπτύσσονται τα εργαστήρια: «πιλοποιΐας», «υποδηματοποιΐας», «σχοινοποιΐας», «κηροπλαστικής», «ταπητουργίας», ενώ σε αυτόνομο χώρο η τέχνη της «παραδοσιακής τυπογραφίας». Η περιδιάβαση στις αίθουσες του Μουσείου υποβάλλει ένα νοερό ταξίδι στο χρόνο και ανασύρει μνήμες, για τους έχοντες βιώματα, ή θέτει ερωτήματα στους νεότερους, για το παρόν και το μέλλον. Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, ως «κιβωτός μνήμης», διαδραματίζει ένα ενεργό ρόλο στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης, καθώς αποτελεί σημείο συνάντησης και κοινωνικής ζωής, ως χώρος αισθητικής, παιδείας και προβληματισμού. Σε συνεργασία με τα Τμήματα Πολιτιστικών θεμάτων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας, οργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα, 111

στα οποία, μέσω των ξεναγήσεων, επιδιώκεται αφενός μεν η εξοικείωση των μαθητών με τους μουσειακούς χώρους αφετέρου δε η γνωριμία τους με τα εκθέματα, ώστε η επίσκεψη να αποτελέσει για τους συμμετέχοντες ψυχαγωγία και διδακτική εμπειρία. Ο παιδευτικός ρόλος του Μουσείου αποτελεί τη βασική μέριμνα για την επίτευξη του σκοπού του, ενώ οι εντός και εκτός του εκθεσιακού χώρου παράλληλες εκδηλώσεις – διαδραστικού περιεχομένου – σε συνάρτηση με την ανανέωση και τον εμπλουτισμό των εκθεμάτων, προκαλούν το ενδιαφέρον των επισκεπτών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, κρατώντας ζωντανό το λειτουργικό μέρος του Μουσείου, καθώς αυτό προσφέρεται σε νέες αναγνώσεις. Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης στο πλαίσιο του παιδευτικού του ρόλου, συνεργάζεται με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα για την πραγματοποίηση των πρακτικών ασκήσεων των φοιτητών, κυρίως του Τμήματος Μουσειολογίας-Μουσειογραφίας & Σχεδιασμού Εκθέσεων Τ.Ε.Ι. Πατρών, καθώς και άλλων Πανεπιστημιακών Σχολών. Η αδιάλειπτη λειτουργία, η διακριτή φυσιογνωμία, η επιστημονική τεκμηρίωση και η παιδευτική κατεύθυνση, προσδίδουν στο θεσμό την αναγκαία μουσειακή ταυτότητα, που το καθιστά αναγνωρίσιμο και παρεμβατικό στο χώρο του Πολιτισμού.

112

Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης αποτελεί δημιούργημα της συλλογικής προσπάθειας των μελών του Πολιτιστικού Κέντρου Πατρών. Οι πολύτιμες συλλογές αποκτήθηκαν από δωρεές των μελών και πολλών συμπολιτών – οι οποίοι ενστερνίστηκαν το όραμα των ιδρυτών – αναδεικνύοντας τη σημασία της ευεργεσίας και προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Η συμβολή του Πολιτιστικού Κέντρου Πατρών επισφραγίστηκε το 2012 με τη δωρεά του συνόλου των εκθεμάτων στο Δήμο Πατρέων. Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης στεγάστηκε, από το 1977 έως το 1983, στο νεοκλασικό κτήριο της οδού Ρήγα Φεραίου 79, και από το 1983 έως το 2011, στο επί των οδών Κορυτσάς και Μαυροκορδάτου, κτήριο του Σκαγιοπουλείου Κληροδοτήματος. Aπό το 2013 το Μουσείο στεγάζεται στο Παλαιό Δημοτικό Νοσοκομείο, της Άνω Πόλης. Το «Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Δήμου Πατρέων», φάρος τηλαυγής, με σήματα τη βιωμένη μνήμη – ως πνεύμα και ήθος της παράδοσης – διασώζει το αισθητικό λεξιλόγιο της συλλογικής ζωής, το αποτυπωμένο στα «έργα των χερών» του λαϊκού τεχνίτη, και στέλνει μηνύματα που ιχνηλατούν την ταυτότητα του μέλλοντος.

113

114

ΓΕΦΥΡΑ ΡΙΟΥ - ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ ΕΚΘΕΣΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Γιάννης Φρέρης, Νίκη Σίψα Διεύθυνση: Αντίρριο Αιτωλοακαρνανίας, 30020 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 26340 39 036 , 698 1164 673 Email: info@gefyra.gr, nsipsa@gefyra.gr Ιστοσελίδα: http://www.gefyra.gr

115

Η ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε. είναι η ανάδοχος εταιρεία της Γέφυρας Ρίου –Αντιρρίου, η οποία έχει την ευθύνη της μελέτης, της κατασκευής, της χρηματοδότησης, συντήρησης και λειτουργίας της Γέφυρας στη διάρκεια των 42 ετών της περιόδου παραχώρησης. Το 2004 το μεγαλόπνοο όραμα του πρωθυπουργού Χαρίλαου Τρικούπη έγινε πραγματικότητα. Η Γέφυρα αποτελεί ορόσημο της Ελλάδας του 21ου αιώνα, βελτίωσε την καθημερινότητα μέρους των κατοίκων της χώρας συντελώντας μεταξύ άλλων στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Τεκμήριο αποτελούν τα συμπεράσματα σχετικών ερευνών του Πανεπιστημίου Πατρών μετά την έναρξη της λειτουργίας της Γέφυρας. Ιστορικά, στις 29 Μαρτίου 1889 ο Χαρίλαος Τρικούπης μίλησε στο κοινοβούλιο για την ανάγκη γεφύρωσης του στενού Ρίου – Αντιρρίου. Ωστόσο η κατασκευή του έργου αυτού δεν ήταν τεχνικά εφικτή μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα. Χρειάστηκε σχεδόν ένας αιώνας μέχρι το Ελληνικό Δημόσιο να προκηρύξει τον διαγωνισμό για την κατασκευή μόνιμης ζεύξης. Το 1991 έγινε η πρόσκληση σε διαγωνισμό ο οποίος πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 1993 και τον Ιανουάριο του 1996 υπεγράφη η Σύμβαση Παραχώρησης μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε. Η ολοκλήρωση της κατασκευής της Γέφυρας έχει συνδεθεί με την την επίσημη έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα τον Αύγουστο του 2004. Τα εγκαίνια της Γέφυρας Ρίου Αντιρρίου «Χαρίλαος Τρικούπης» πραγματοποιήθηκαν στις 12 Αυγούστου 2004. Έκτοτε, πραγματοποιούνται

116

117

118

διάφορες δράσεις όπως αγώνες δρόμου, περίπατοι υγείας, επιδείξεις αυτοκινήτων ή μοτοσυκλετών, με αφορμή την ίδια την ύπαρξη της Γέφυρας. Η ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε. στο πλαίσιο της δεκαετηρίδας της Γέφυρας ανακαίνισε, τροποποίησε και αναβάθμισε τον εκθεσιακό χώρο (κατασκευαστικής ιστορίας του έργου) ενοποιώντας τον με το χώρο υποδοχής και εξυπηρέτησης πελατών. Ο χώρος αυτός που εδώ και χρόνια φιλοξενούσε εκδηλώσεις διαλόγου με συλλογικότητες, διαρρυθμίστηκε με τρόπο που να διευκολύνει τη δραστηριότητα αυτή, ενώ ταυτόχρονα ανεβάζει τα ποιοτικά standards παραμονής, παροχών και διευκόλυνσης του εξέχοντος επιχειρηματικού κοινωνού που είναι ο «Πολίτης –Πελάτης». Σχετικά με την συνεργασία με εθελοντικές ομάδες, η αυτόνομη & αυτόβουλη εθελοντική κίνηση των «Gefyristas» αποτελείται από πρώην και νυν εργαζόμενους και φίλους της Γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου, οι οποίοι λαμβάνουν μέρος σε διάφορες δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης, σε καθαρισμούς παραλιών στην ευρύτερη περιοχή της Γέφυρας, συνεργάζονται με διάφορους οικολογικούς φορείς για την αναβάθμιση και την αξιοποίηση του δημόσιου χώρου, στηρίζουν δράσεις για τη διάσωση του Αρχαίου Θεάτρου της Μακύνειας και πολλά άλλα.

119

120

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Κωνσταντίνος Παπαγιαννόπουλος Διεύθυνση: Καμενίτσα, Βραχναίικα Αχαΐας, 25002 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 26930 71 368, 697 8220 635 Email: insti.gr@gmail.com Ιστοσελίδα: http://www.insti.gr

121

122

Tο Ινστιτούτο Τοπικής Ιστορίας έχει ως αντικείμενο ενασχόλησης την ιστορία, την αρχαιολογία, το περιβάλλον, τον πολιτισμό και τη γεωπληροφορική. Τα μέλη του έχουν ασχοληθεί με τη διαχρονική πολιτισμική και περιβαλλοντική έρευνα, τη μελέτη των τοπικών κοινωνιών, τη δημοσίευση επιστημονικών εργασιών, τη δημιουργία ψηφιακών βάσεων δεδομένων και την ψηφιακή απεικόνιση, την παρουσίαση των πορισμάτων στο ευρύ κοινό και την εκπαίδευση – επιμόρφωση πάνω στα θέματα αυτά. Η δράση του, τα επιστημονικά ενδιαφέροντα και οι μελέτες του αφορούν όχι μόνο στην τοπική κοινωνία της Αχαΐας, αλλά επεκτείνονται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας (Αρκαδία, Βοιωτία, Ιωάννινα, Ιόνια νησιά). Σε συνεργασία με τοπικούς φορείς το Ινστιτούτο έχει πραγματοποιήσει πολυετείς μελέτες, ορισμένες από τις οποίες έχουν εκδοθεί σε βιβλία. Βασικοί άξονες της μεθόδου που ακολουθείται είναι η διεπιστημονική προσέγγιση, η μελέτη των πηγών, η επιτόπια έρευνα και η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στην ανάγνωση του παρελθόντος. Οι 123

τομείς έρευνας δεν περιορίζονται στα στενά παραδοσιακά ιστορικά πλαίσια αλλά περιλαμβάνουν ειδικές μελέτες για τη γεωλογία και τη μορφολογία, το φυσικό περιβάλλον και τη χρήση γης, τη δημογραφία και την ονοματολογία, την εξέλιξη της τοπικής αυτοδιοίκησης, την οικονομία, την αρχιτεκτονική, την προφορική ιστορία κ.ά. Από τη διαχρονική μελέτη του τοπίου επί μέρους περιοχών (περιφερειών, δήμων, κοινοτήτων, οικισμών) έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο αρχείο, έχει παραχθεί οπτικοακουστικό υλικό και έχουν δημιουργηθεί παρουσιάσεις, έχουν στηθεί εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές σχολείων, θερινό σχολείο για την έρευνα και τη διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας και ποικίλο πληροφοριακό υλικό. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις μελέτες του Ινστιτούτου οι οποίες συνδέονται με τη διαμόρφωση του τοπίου της Αχαΐας κατά τον 19ο και 20ο αιώνα και τη δημιουργία ή ανα-δημιουργία των οικισμών της Αχαΐας. Βασικοί παράγοντες σε αυτή τη διαδικασία είναι η διανομή εθνικών κτημάτων και η καλλιέργεια της σταφίδας. Είναι πλέον γνωστό ότι οι δύο αυτοί παράγοντες διαμόρφωσαν κατά μεγάλο μέρος τη φυσιογνωμία του τοπίου της Αχαΐας και τοποθέτησαν τις μεγάλες ψηφίδες στο παλίμψηστο του τοπίου της ΒΔ Πελοποννήσου.

124

125

126

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ

ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧΝΑΙΙΚΩΝ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Βασίλης Λάγιος, Γεώργιος Ρόδης Διεύθυνση: Σταθμός ΟΣΕ, Βραχναίικα Αχαΐας Τηλέφωνο επικοινωνίας: 693 2570 444, 693 2450 850 Email: p_d_vraxneikon@yahoo.com Ιστοσελίδα: http://www.facebook.com/politistiki.drasi.3

127

Σκοπός του Συλλόγου «Πολιτιστική Δράση Δημοτικής Ενότητας Βραχναιίκων» είναι η προαγωγή των συμφερόντων της περιοχής, η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των μελών του Συλλόγου καθώς και η καλλιέργεια του ενδιαφέροντος για τα Βραχναίικα και την ευρύτερη περιοχή. Η διαφύλαξη, μεταβίβαση και διάδοση των ηθών-εθίμων και κάθε πολιτιστικού στοιχείου της παράδοσης της περιοχής, η μελέτη της ιστορίας και του λαϊκού πολιτισμού, η προαγωγή της κοινωνικής μέριμνας και η υλική και ηθική συμπαράσταση των μελών του Συλλόγου και γενικότερα των κατοίκων της περιοχής, όπου παραστεί ανάγκη, είναι μερικοί από τους στόχους

128

που υλοποιούνται μέσα από τις δράσεις του φορέα. Μεταξύ άλλων, ο Σύλλογος αναπτύσσει συχνά δεσμούς και συνεργασίες με άλλους συλλόγους της περιοχής. Οι δράσεις του επικεντρώνονται σε τομείς σωματικής και ψυχικής υγείας, παιδείας, προστασίας του περιβάλλοντος και ειδικά στην κοινωνική ανάπτυξη των νέων με σκοπό την αξιοποίηση και ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων μέσω πολιτιστικών, αθλητικών, εκπαιδευτικών και άλλων δραστηριοτήτων.

129

130

Η περιοχή των Βραχναιίκων, επί σειρά 20 και πλέον ετών, είχε να επιδείξει πλούσιο πολιτιστικό έργο, με θεατρικές και χορευτικές ομάδες, τμήματα χορωδίας και ζωγραφικής, ενώ πλήθος άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων (φιλολογικών, περιβαλλοντικών, εικαστικών, ιατρικών, μουσικών κ.ά.) αποτελούσαν μέρος της ζωής των κατοίκων. Μετά την Καλλικρατική ένωση των Δήμων, οι πολιτιστικές δραστηριότητες παύουν να υπάρχουν και δημιουργείται έντονη η ανάγκη κάλυψης αυτού του κενού. Έτσι, στα τέλη του 2011, ξεκινά η σύσταση της «Πολιτιστικής Δράσης Δ.Ε. Βραχναιίκων» με την μορφή που λειτουργεί σήμερα. Στα μελλοντικά σχέδια του Συλλόγου είναι η δημιουργία Πολιτιστικού Φεστιβάλ (θέατρο-μουσική-χορός), η διοργάνωση αγώνων δρόμου (π.χ. «Σταυροπούλειος Δρόμος» προς τιμήν του ευεργέτη του τόπου των Βραχναιίκων και προβολή του έργου του), εκδηλώσεις στο Βραχνί Καλαβρύτων (Αυγουστιάτικο τριήμερο φεστιβάλ), δημιουργία τμήματος εθελοντών (καταγραφή και εκπαίδευση) με έδρα τα Βραχναίικα, καθώς και η περαιτέρω ανάπτυξη των τμημάτων του (θέατρο, παραδοσιακοί χοροί, κόσμημα, φωτογραφία, ζωγραφική, παραδοσιακά όργανα κ.α.). Επίσης, στα άμεσα σχέδια του Συλλόγου είναι η ενίσχυση και ανάπτυξη των τμημάτων του «Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Βραχναιίκων», το οποίο συνδράμει άπορες οικογένειες και άτομα, αλλά και του δρομικού τμήματος του Συλλόγου, το οποίο αριθμεί αρκετούς ερασιτέχνες αθλητές που συμμετέχουν σε αγώνες δρόμου. Γενικότερα, ο Σύλλογος έχει θέσει ως στόχο του την δημιουργία κλίματος και πνεύματος συνεργασίας μεταξύ των κατοίκων και των φορέων της περιοχής, έτσι ώστε να υλοποιούνται δράσεις που προάγουν το κοινό καλό, την αλληλεγγύη και την προσφορά. Η έδρα του Συλλόγου βρίσκεται στον Παλαιό Σταθμό του Ο.Σ.Ε. και στο Σταυροπούλειο Πνευματικό Κέντρο στα Βραχναίικα. Τέλος, ο Σύλλογος συνεργάζεται με τους: Ε.Ο.ΠΥ.Δ. - Εθελοντική Ομάδα Πυρόσβεσης και Διάσωσης Βραχναιίκων, Ομάδα «Ε» Δήμου Πατρέων, Τοπική εφορεία Προσκόπων, Ελληνική Ομάδα Διάσωσης, Ομάδα Εθελοντών Πρόληψης Βραχναιίκων-Παραλίας «Αναβαθμός», αθλητικούς, τοπικούς Συλλόγους κ.ά.

131

132

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΟΥΛΙΟΥ «Η ΠΡΟΟΔΟΣ»

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Ανδρέας Κεπενός Διεύθυνση: Κοιμ. Θεοτόκου 13, Νέο Σούλι Πατρών, 26500 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 640 981, 697 7283 225 Email: akepenos@pgnp.gr Ιστοσελίδα: http://www.soulipatras.gr

133

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σουλίου «Η ΠΡΟΟΔΟΣ», έχει έδρα το Νέο Σούλι, ιδρύθηκε το 1980 και διαθέτει χορευτικό τμήμα με πάνω από 150 χορευτές και χορεύτριες, μίνι θεατρικό και οργανώνει και πραγματοποιεί πολλές δράσεις και εκδηλώσεις, πολιτιστικού και κοινωνικού, περιεχομένου. Ο Σύλλογος παρουσιάζει πάνω από δέκα παραστάσεις το χρόνο, σε Ελλάδα και Εξωτερικό. Ο ίδιος ο φορέας δεν συνδέεται άμεσα με κάποιο ιστορικό γεγονός, αλλά η περιοχή όπου δραστηριοποιείται, έχει ιδιαίτερες ιστορικές αναφορές. Σχετικά με εθιμοτυπικές παραδόσεις, ο σύλλογος αναβιώνει το έθιμο «της Δευτέρας του Πάσχα», με την ετήσια εκδήλωση της «Κυριακής του Θωμά», με ψήσιμο σουβλιστών αρνιών, τραγούδι της τάβλας και αναβίωση του παραδοσιακού γάμου. Είναι ένα πολύ παλιό έθιμο του χωριού του Σουλίου, που χρονολογείται γύρω στα 100 χρόνια πριν. Επίσης οργανώνει και πραγματοποιεί το Ετήσιο Πανελλήνιο Φεστιβάλ, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο τον Ιούλιο, τα τελευταία 20 χρόνια. Είναι ένα μουσικοχορευτικό και θεατρικό τετραήμερο φεστιβάλ όπου παρουσιάζονται παραδοσιακοί λαϊκοί χοροί, παραδοσιακές λαϊκές μουσικές και θεατρικά δρώμενα, με τη συμμετοχή χορευτικών και μουσικών ομάδων από όλη την Ελλάδα. Ο Σύλλογός μας αναβιώνει και πραγματοποιεί επίσης και τα παρακάτω έθιμα, με τη συμμετοχή άμεση ή έμμεση όλου του χωριού.

- Παραδοσιακά κάλαντα (κορίτσια και αγόρια με παραδοσιακές στολές, τραγουδούν τα κάλαντα σε όλα τα σπίτια του χωριού).

- Αποκριάτικο έθιμο με τις μπούλες (μεταμφιεσμένοι επισκέπτονται σπίτια του χωριού).

- Τα μέλη του χορευτικού μας, συμμετέχουν ενεργά, την Κυριακή του Πάσχα το απόγευμα, στο έθιμο της «Αγάπης», χορεύοντας και τραγουδώντας.

- Στη γιορτή του Αϊ Γιώργη και στο ομώνυμο εξωκλήσι σε υψόμετρο 1200 μέτρα, το παραδοσιακό έθιμο της «κουλούρας», μικροί και μεγάλοι κατά ομάδες τρέχουν για την πρωτιά, με έπαθλο μία μεγάλη στολισμένη κουλούρα.

- Στη γιορτή «Πέτρου και Παύλου», στο ομώνυμο εξωκλήσι σε υψόμετρο 1400 μέτρα, μέλη του Συλλόγου μας, μετά τη «Θεία Λειτουργία» επισκέπτονται τις καλύβες των βοσκών, που έχουν ήδη ανέβει στο βουνό με τα κοπάδια τους και άλλοι καθισμένοι σε πρόχειρα καθίσματα, άλλοι σταυροπόδι και άλλοι στις πέτρες, τραγουδούν «τραγούδια της τάβλας», συνοδευόμενοι από κρασί, πίττες και βραστό πρόβατο ή τράγο.

- Στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία και σε υψόμετρο 1700 μέτρα, μετά τη «Θεία Λειτουργία» 134

135

136

της ομώνυμης εορτής, όλοι οι παρευρισκόμενοι μαζί με τα μέλη μας, περνούν από όλα τα σπίτια του μικρού ορεινού οικισμού του χωριού μας, τρώγοντας βραστό και πίνοντας κρασί, τραγουδούν και διασκεδάζουν «εις υγείαν» του κάθε νοικοκύρη.

- Ο Σύλλογος και κυρίως το Χορευτικό του τμήμα οργανώνουν «παραδοσιακό γλέντι» (Δεκέμβρη μήνα), με παραδοσιακές μουσικές από παλιά και σπάνια μουσικά όργανα από διάφορες κάθε φορά περιοχές της Ελλάδας. Ένα από τα έθιμα το οποίο ενδεχομένως θα μπορούσε να αναδειχθεί από το φορέα αυτόν είναι το έθιμο του «Παραδοσιακού Γάμου», που γινόταν πιο παλιά στην περιοχή και είχε ιδιαίτερο χρώμα και πολλά δρώμενα (το τρέξιμο της μαξιλάρας, το στόλισμα του γαμπρού και της νύφης, ο χορός με την «κώφα», το γκρέμισμα του «γιούκου», τα προικιά και πολύ χορός και τραγούδι με «ζαερέ» κρέατα και ποτά», που διαρκούσε μία εβδομάδα. Ο Σύλλογος ήδη το αναβιώνει σε πολλές παραστάσεις του, αλλά σε πολύ συνοπτική μορφή και διάρκεια. Για τις δράσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου Σουλίου υπάρχει η αίθουσα εκδηλώσεων του Δημοτικού Σχολείου Σουλίου, η οποία μπορεί να διαμορφωθεί εύκολα σε αίθουσα προβολής και σε έναν από τους χώρους υποδοχής. Η δράση του συλλόγου είναι καθαρά εθελοντική.

137

138

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΟ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΤΡΑΣ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Θεόδωρος Κωτσάκης Διεύθυνση: Πλατεία Γεωργίου Α΄ (Μέγαρο Λόγου και Τέχνης) Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 274 962 , 693 6716 897 Email: kotsakisjewels@hotmail.gr Ιστοσελίδα: --

139

140

Το 1973. μία ομάδα αείμνηστων πατρινών, που αγαπούσαν την Ιστορία, ίδρυσε την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Πελοποννήσου, ένα σωματείο το οποίο υπάρχει και δραστηριοποιείται μέχρι σήμερα. Πρόκειται για τους Ιωάννη Μελετόπουλο, Θεόδωρο Παπαναγιώτου, Κώστα Τριαντάφυλλου, Διονυσία Παπασπυροπούλου, Δημήτρη Μπογδανόπουλο. Γιάννη Καραλή. Κώστα Σινούρη, Χρυς. Σακελλαρίου, Ιωάννη Δημόπουλο, Παναγιώτη Παπανδρόπουλο κ.α. Ταυτόχρονα ίδρυσαν και Μουσείο, το οποίο λειτουργεί ανελλιπώς έκτοτε και εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα εκθέματα.

Κίτρους Βαρνάβα Τζωρτζάτου. Πολλά χαρακτικά με σκηνές από την Ελληνική Επανάσταση, ευμεγέθης ελαιογραφία του πατρινού ζωγράφου Αρβανιτόπουλου. στην οποία απεικονίζεται το επιτελείο του πυροβολικού στο Μπιζάνι. το 1913, ελαιογραφία του Παν. Βουρλούμη. διάφορα νεώτερα όπλα. στολές, μετάλλια, στρατιωτικά είδη κ.λπ.

Το Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Πελοποννήσου στεγάζεται στον 6° όροφο του Μεγάρου Λόγου και Τέχνης, επί της πλατείας Γεωργίου Α’. είναι ανοιχτό καθημερινά 11-13 και η είσοδος είναι ελεύθερη. Τα εκθέματα του προέρχονται από δωρεές και καλύπτουν τη περίοδο από την Απελευθέρωση μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα. Από τις σημαντικές δωρεές είναι της κ. Αμαλίας Μεγαπάνου, προ δεκαετίας περίπου, η οποία παραχώρησε στο Μουσείο μία μεγάλη ελαιογραφία του Δημ. Γούναρη και πολλά προσωπικά του αντικείμενα. Εκτίθενται όπλα αγωνιστών, όπως του Παν. Καρατζά, Επισκοπική στολή του εκ Πατρών Μητροπολίτη 141

142

Εκτός από τα εκθέματα, υπάρχει πλούσιο Αρχείο εγγράφων, με σημαντικότερη συλλογή, το Αρχείο της οικογένειας Βλαχοπαπαδόπουλου, δωρεά της οικογένειας Στάμου. Τα έγγραφα του Αρχείου είναι προσβάσιμα στους ερευνητές και πολλά έχουν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα, για την εκπόνηση ιστορικών μελετών. Το Μουσείο επισκέπτονται συχνά, για εκπαιδευτικούς λόγους, διάφορα σχολεία. Δεν διαθέτει μόνιμο προσωπικό, αλλά στηρίζεται στην εθελοντική προσφορά των μελών της.

143

3. ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΗΣ ΓΗΣ - ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

146

ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΙ Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Έφη Γιαννοπούλου, Μελίνα Γεωργίου Διεύθυνση: Καλλιθέα Πατρών, Πάτρα, 26500 Μπουκαούρη 63 & Γερμανού, Πάτρα, 26225 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 590 103, 697 2815 568, 2610 226 227, 697 2084 152 Email: info@liverada.gr Ιστοσελίδα: http://www.liverada.gr

147

148

Το Οινοποιείο και Αμπελώνες Γιαννόπουλοι δραστηριοποιείται στην παραγωγή οίνων ποιότητας. Η επιχείρηση ιδρύθηκε το 1920 από το Δημήτριο Γιαννόπουλο και ήδη μετράει τέσσερις γενιές οινοποιών. Στο οινοποιείο της παράγει κρασιά από γηγενείς αλλά και διεθνείς ποικιλίες σταφυλιού που προέρχονται κυρίως από τους ιδιόκτητους αμπελώνες της αλλά και από τα πλησιέστερα προς αυτούς και προσεκτικά επιλεγμένα αμπελοτόπια. Οι αμπελώνεις βρίσκονται στην Καλλιθέα Πατρών στην βορειοδυτική Αχαΐα, μία περιοχή με μακρά αμπελοοινική παράδοση. H Καλλιθέα, όπως δηλώνει και το όνομά της, αποτελεί έναν προικισμένο τόπο για την καλλιέργεια σταφυλιών. H φήμη της δεν είναι τυχαία: Η θέση των αμπελώνων στις πλαγιές, η σύσταση του εδάφους και το ιδιαίτερο μικροκλίμα συνθέτουν τα χαρακτηριστικά μιας τοποθεσίας ιδανικής για αμπελοκαλλιέργεια. Για αυτόν το λόγο και τα κρασιά που παράγονται από τους αμπελώνες της χαρακτηρίζονται και ως ονομασίας προέλευσης. Η ηλικία των αμπελώνων ξεπερνά στην πλειονότητα τα 60 έτη. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στη χαμηλή στρεμματική απόδοση, ώστε να επιτυγχάνεται η παραγωγή σταφυλιών ξεχωριστής ποιότητας. Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται σήμερα στους ιδιόκτητους αμπελώνες είναι οι γηγενείς: Ροδίτης, Μαυροδάφνη και Μοσχάτο, οι οποίες βρίσκουν το ιδανικό μικροκλίμα για την ανάπτυξή του δυναμικού τους. Γι αυτό και τα κρασιά που παράγονται είναι ονομασίας προέλευσης. Στους αμπελώνες Γιαννόπουλοι καλλιεργείται ακόμα η διεθνής ποικιλία Cabernet Sauvignon, η οποία προσαρμόζεται όμορφα στο μικροκλίμα και αποδίδει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής. Η αμπελοοινική παράδοση της περιοχής πηγαίνει πίσω στους αρχαίους χρόνους και συνδέεται με αριθμό μύθων που 149

αφορούν στη γέννηση και ανατροφή του θεού Διονύσου. Η έντονη παρουσία του κρασιού μαρτυρείται από τους μυκηναϊκούς χρόνους και στηρίζεται μέσα από πλήθος ευρημάτων - αμφορέων και ασκών- που έχουν ανακαλυφθεί στα διπλανά μυκηναϊκά νεκροταφεία της περιοχής Ραμπατάνια και Λαγανιδιά. Κύριος στόχος της εταιρείας είναι η παραγωγή ξεχωριστών κρασιών με τα χαρακτηριστικά και τη μοναδικότητα του μικροκλίματος της περιοχής. Βασική προϋπόθεση η ορθή καλλιέργεια της γης, η σωστή διαχείρηση των φυσικών πόρων, η μικρότερη δυνατή σπατάλη ενέργειας και η διαφύλαξη του οικοσυστήματος. Το οινοποιείο στεγάζεται στα παραδοσιακά κτίρια, των οποίων η ανέγερση ξεκίνησε το 1960, για να εξυπηρετήσει την οινοπαραγωγική διαδικασία.Η παραγωγή μονάδα του οινοποιείου είναι άρτια εξοπλισμένη και εκσυγχρονίζεται συνεχώς. Ως επιχείρηση έχει παρουσία με τα προϊόντα της στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Τα προϊόντα της εταιρείας έχουν το όνομα Λιβεράδα το οποίο είναι εμπνευσμένο από την ονομασία ενός μικρού κομματιού γης της Καλλιθέας, φημισμένου για το ιδιαίτερο υπέδαφος και την ποιότητα των παραγόμενων σταφυλιών. Λιβερά ή Λιβεράδα είναι το όνομα μυστηριακής θεάς της γονιμότητας της αρχαίας Ρωμαϊκής λατρείας. Συνδέεται με την ευφορία της γης, του αμπελιού αλλά και τη διαφύλαξη των

150

προνομίων της ελευθερίας. Οι κάτοικοι της περιοχής άλλωστε αναζητούν τις ρίζες του ονόματος στην εποχή της Τουρκοκρατίας: libero = ελεύθερος Επιπλέον, η επιχείρηση διατηρεί παραδοσιακό οινοπωλείο στην άνω πόλη της Πάτρας, ένα από τα ελάχιστα που διατηρούνται ακόμα και αποπνέουν τον αέρα της εποχής. Το οινοπωλείο ανήκει στην επιχείρηση από τη δεκαετία του 1940 και αποτελεί σημείο αναφοράς για τη ζωή στην παλαιά πόλη. Στο οινοπωλείο, στο οποίο έχουν γίνει ελάχιστες παρεμβάσεις, ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει χρηστικά αντικείμενα που προέρχονται από την ρωμαϊκή εποχή και να δοκιμάσει κρασιά από γηγενείς αχαϊκές ποικιλίες. Το Οινοποιείο μπορεί να διαθέσει στους επισκέπτες φωτογραφίες και ιστορικές πληροφορίες για την επιχείρηση στο παραδοσιακό οινοπωλείο της επιχείρησης στην άνω πόλη της Πάτρας στο οποίο μπορούν να παρατηρήσουν ρωμαϊκά χρηστικά αντικείμενα (τεζάκι, πάγκος σερβιρίσματος), παραδοσιακά δρύινα βαρέλια και προθήκες με φιάλες, να γευτούν κρασιά από αχαϊκές ποικιλίες και να ενημερωθούν σχετικά με την ιστορία του οινοπωλείου και τους δεσμούς του με τη ζωή στην παλαιά πόλη.

151

152

ΓΛΥΚΑ

ΤΟΥ ΚΟΥΤΑΛΙΟΥ ΚΑΡΑΒΟΥΛΙΑ Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Αντώνης Καραβούλιας Διεύθυνση: Πατρών - Κλάους & Ρυακίων 1, Πετρωτό Πάτρα, 26500 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 343 797, 697 5929 720 Email: info@glikakoutaliou.gr Ιστοσελίδα: http://www.glikakoutaliou.gr

153

154

Η Οικογενειακή επιχείρηση Καραβούλια είναι μία σχετικά νέα επιχείρηση, με βασική της δραστηριότητα τη διάθεση γλυκών του κουταλιού και μαρμελάδων, που λειτουργεί τα τελευταία 2 έτη στην Πάτρα. Παράγει και εμπορεύεται παραδοσιακά και χειροποίητα γλυκά κουταλιού και μπορεί να εξυπηρετήσει από ένα μεμονωμένο πελάτη, ένα μικρό κατάστημα μέχρι και υπερκαταστήματα. Η διάθεση των προϊόντων εξαρτάται από τις ανάγκες των πελατών και φτάνει μέχρι τα 1.000 τεμάχια. Η παραγωγή βασίζεται στην οικογενειακή τεχνογνωσία η οποία έχει μεταφερθεί από γενιά σε γενιά και βελτιώθηκε και εξελίχθηκε με τη βοήθεια ζαχαροπλαστών. Η δράση της αφορά στο Δήμο Πατρέων, καθώς και στο εξωτερικό (Ιταλία, Γερμανία, Πολωνία). Εκδηλώσεις που θα ενδιέφεραν την επιχείρηση αυτή είναι παράλληλες δραστηριότητες με τη γιορτή κερασιού (μαρμελάδα και γλυκό κεράσι) στο Άνω Καστρίτσι καθώς και τη ημέρα Διατροφής για τα σχολεία. Ο χώρος όπου βρίσκεται το εργαστήριο είναι ανοιχτός για υποδοχή πελατών και παράλληλα υπάρχει χώρος έκθεσης και πώλησης των προϊόντων.

155

156

157

158

OINIKΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΕΛΑΣ ΑΒΕΕ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Γιώργος Καρέλας Διεύθυνση: Σκαγιοπουλείου 41-43, Πάτρα 18 χλμ ΠΕΟ Πατρών Πύργου, Κάτω Αχαία Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 321 000 Email: gkarelas7@hotmail.com Ιστοσελίδα: http://www.oinopoieia.gr

159

Η Οινοποιία – Ποτοποιία Γιώργιος Καρέλας ΑΒΕΕ ασχολείται με την παραγωγή και εμφιάλωση οίνων και ποτών. Πρόκειται για εξαγωγική εταιρεία και συνδέεται μέσω εκδηλώσεων όπως οΧ τρύγος και το καρναβάλι με την τοπική κοινωνία και αγορά. Το κρασί «Μαυροδάφνη Πατρών» δικαίως πλαισιώνει την υψηλότερη κατηγορία ποιότητας στην Ελλάδα αφού το σταφύλι της ποικιλίας «Μαυροδάφνη» έχει όλες τις προοπτικές να δώσει εξαιρετικά γλυκά κρασιά. Η Μαυροδάφνη Καρέλα παράγεται από οινοποίηση σταφυλιών της ποικιλίας «Μαυροδάφνη» κατά 100% αν και νόμος δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί Κορινθιακή σταφίδα σε αναλογία έως 50% για την παρασκευή «Μαυροδάφνης Πατρών». Τα αμπέλια καλλιεργούνται εντός συγκεκριμένης γεωγραφικής ζώνης και το κρασί που παράγεται ανήκει στην κατηγορία Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης Π.Ο.Π. Με δεδομένο ότι η εταιρεία δεν διαθέτει ιδιόκτητους αμπελώνες παράγει υψηλής ποιότητας μαυροδάφνη κάνοντας προσεκτική επιλογή της α ύλης που είναι σταφύλι Μαυροδάφνης και μόνο, χρησιμοποιεί σύγχρονες μεθόδους οινοποίησης και παλαιώνει το κρασί σε καινούρια δρύινα βαρέλια. Τέλος, η συσκευασία γίνεται με υπερσύγχρονα εμφιαλωτικά μηχανήματα.

160

Συγκεκριμένα, αρκετό καιρό πριν τον τρύγο ξεκινάει η διαδικασία της προσεκτικής επιλογής των σταφυλιών από ημιορεινούς αμπελώνες που υπάρχουν στην Δυτική Αχαΐα, έχουν καλή έκθεση στον ήλιο και αερίζονται καλά. Τα σταφύλια φτάνουν στο οινοποιείο σε πλαστικά τελάρα. Ακολουθεί η κλασσική ερυθρά οινοποίηση με χρησιμοποίηση ανοξείδωτων μηχανημάτων και δεξαμενών τελευταίας τεχνολογίας. Στη φάση αυτή ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στις συνθήκες υγιεινής. Όταν το Baume φτάσει περίπου τους 5,5 βαθμούς γίνεται οινοπνευμάτωση με οινικό οινόπνευμα του 161

162

παρουσία Χημείου - Τελωνείου έτσι ώστε ο κληθέντος αλκοολικός τίτλος του τελικού προϊόντος να είναι περίπου 15,5% VOL και τα αζύμωτα ζάχαρα περίπου 120 γραμμάρια στο λίτρο. Μετά από περιορισμένο χρονικό διάστημα παραμονής του νέου οίνου με τις οινολάσπες του, αυτός μεταγγίζεται απουσία αέρα και αφήνεται σε καθαρή δεξαμενή όπου και κολλάρεται χρησιμοποιώντας ασπράδι αυγού. Αργότερα ο οίνος θα φιλτραριστεί και θα τοποθετηθεί καθαρός πλέον σε δρύινα γαλλικά βαρέλια που βρίσκονται στις εγκαταστάσεις του οινοποιείου, όπου και θα παραμείνει τουλάχιστον για 1 έτος. Μετά τη λήξη αυτού του χρονικού διαστήματος και με την επιβεβαίωση του Τελωνείου - Χημείου και Διεύθυνσης Γεωργίας ο γλυκύς αυτός οίνος αποκτά πλέον τον χαρακτηρισμό Μαυροδάφνη Πατρών Π.Ο.Π. Η εταιρεία Καρέλα προσπαθεί να αναδείξει τη μαυροδάφνη με πολλές ενέργειες όπως συμμετοχές σε Διεθνείς Διαγωνισμούς, Διεθνείς Εκθέσεις και εμπορικές αποστολές, γευσιγνωσίες κλπ κυρίως την τελευταία δεκαετία. Η εταιρεία έχει επίσης στη διάθεσή της φωτογραφικό και πληροφοριακό υλικό το οποίο μπορεί να παράσχει στους ενδιαφερόμενους, στον ειδικό χώρο υποδοχής.

163

164

ΜΕΛΙΣΣΟΤΟΠΟΣ BEE PLACE Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Δημήτριος Σκέντζος Διεύθυνση: Κωνσταντινουπόλεως 66, Πάτρα Τηλέφωνο επικοινωνίας: 698 7303 766, 2610 361 800 Email: info@melissotopos-beeplace.gr dimitris@melissotopos-beeplace.gr Ιστοσελίδα: http://www.melissotopos-beeplace.gr

165

Η εταιρεία Μελισσότοπος ασχολείται με την ανάπτυξη δικτύου καταστημάτων της με την μέθοδο του franchise, στα οποία προωθεί ποικιλίες μελιού και προϊόντα της μέλισσας από όλη την Ελλάδα. Δραστηριοποείται στις πόλεις Πάτρα , Αθήνα ,Θεσσαλονίκη, Κρήτη και Σαντορίνη. Τα προϊόντα της μέλισσας (μέλι, η γύρη , βασιλικός πολτός , πρόπολη, κερί) είναι υψηλής διατροφικής και ενεργειακής αξίας και συμβάλλουν στην ανθρώπινη υγεία εξαιτίας των πολλαπλών θεραπευτικών ιδιοτήτων τους (αντιοξειδωτική,αντιμυκητιακή,αντιβακτηριακή και αντικαρκινική δράση - ενίσχυση του ανοσοποιητικού, του πεπτικού, του γαστρεντερικού, του καρδιαγγειακού και του νευρικού συστήματος). Τεκμηριωμένη είναι επιστημονικά και η θεραπευτική και προστατευτική τους δράση σε ασθένειες όπως έλκος στομάχου-δωδεκαδακτύλου, σακχαρώδης διαβήτης, στεφανιαία νόσος, υπεχοληστεριναιμία, υπέρταση, αναιμία, εμμηνοπαυσιακό σύνδρομο, βροχικό άσθμα, χρόνια ηπατίτιδα, καρκίνοε προστάτη, μαστού και ενδομητρίου. Η συμμετοχή της εταιρείας στο οικομουσείο περιλάμβάνει: - γευσιγνωσία εντός του καταστήματος σε όλα τα είδη μελιού -ενημέρωση του κοινού για τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των μελίων και την θεραπευτική δράση όλων γενικά των

166

167

168

προϊόντων της κυψέλης τόσο από άνθρωπο της εταιρείας όσο και με την προσφορά ενημερωτικού φυλλαδίου -ενημέρωση του κοινού για την διαδικασία παραγωγής του μελιού και τον λοιπών προϊόντων από την μέλισσα μέχρι και την μελισσοκομική τέχνη -διεξαγωγή γιορτής μελιού Οι χώροι όπου μπορεί κανείς να έρθει σε επαφή με την εταιρεία για ένα ταξίδι στον εκπληκτικό κόσμο της μέλισσας είναι στο κατάστημά της στην οδό Κωνσταντινουπόλεως 66 καθώς και μελλοντικά στο συσκευαστήριο που κατασκευάζεται την περίοδο αυτή στην περιοχή Δαφνούλα του Δήμου Ερυμάνθου.

169

170

ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ ΠΑΡΠΑΡΟΥΣΗ Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Δήμητρα και Εριφύλη Παρπαρούση Διεύθυνση: Αχιλλέως, Προάστειο, Πάτρα, 26442 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 420 334, 2610 438 676 Email: info@parparoussis.com Ιστοσελίδα: http://www.parparoussis.com

171

172

H Oινοποιία Παρπαρούση ιδρύθηκε το 1974 από τον οινολόγο Θανάση Παρπαρούση και τη σύζυγό του Βάσω, με στόχο την παραγωγή εμφιαλωμένων ποιοτικών κρασιών. Η δεύτερη γενιά συμμετέχει ενεργά, με την Εριφύλη και τη Δήμητρα στην αμπελουργία, οινοποίηση και παραγωγή. Σήμερα η επιχείρηση δραστηριοποιείται στην παραγωγή εμφιαλωμένων οίνων και αποσταγμάτων, που διατίθενται μέσα από εξειδικευμένα δίκτυα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το οινοποιείο βρίσκεται στα Μποζαΐτικα της Πάτρας, σε απόσταση ελάχιστων λεπτών από το κέντρο της πόλης, όπου αποκαλύπτεται ένα αγρόκτημα με αιωνόβια δέντρα και πλούτο τοπικής χλωρίδας. Εκεί πραγματοποιούνται η οινοποίηση, η ωρίμανση και η παλαίωση σε γαλλικά βαρέλια και η εμφιάλωση, ενώ στον ίδιο χώρο λειτουργεί κατόπιν συνεννόησης και αίθουσα γευσιγνωσίας. Η πλειονότητα των κρασιών παράγονται από ιδιόκτητους αμπελώνες στη Μόβρη Αχαΐας και στα Μποζαΐτικα. Πρωταρχικός στόχος της Οινοποιίας είναι η ανάδειξη και προώθηση των τοπικών και ευρύτερα ελληνικών ποικιλιών, οι οποίες εντάσσονται επάξια στην παγκόσμια οινική παλέτα. Με σεβασμό στη φύση και με την πεποίθηση ότι η παραγωγή ποιοτικών εμφιαλωμένων κρασιών ξεκινά από τον τρόπο καλλιέργειας, η Οινοποιία έχει τις τελευταίες 173

δεκαετίες αναδείξει σε όλο τον κόσμο τοπικές ποικιλίες όπως το Μοσχάτο Ρίου, ο Σιδερίτης και η Μαυροδάφνη, αποδεικνύοντας τη σπουδαία δυναμική της Αχαΐας στο χώρο του κρασιού, η οποία συνεχίζει έτσι μια παράδοση αιώνων. Τα προϊόντα της Οινοποιίας καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα κρασιών και αποσταγμάτων, με τρεις ετικέτες λευκού κρασιού, ένα ροζέ, τέσσερις ετικέτες κόκκινου κρασιού και δύο επιδόρπιους οίνους, το σύνολο των οποίων αποτελεί οίνους Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) ή Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Παράγεται επίσης ένα φημισμένο απόσταγμα οίνου παλαιωμένου.

174

Τα βραβεία και οι διακρίσεις για το σύνολο των προϊόντων σε διεθνείς διαγωνισμούς εντάσσουν την Οινοποιία Παρπαρούση ανάμεσα στις πιο δυναμικές επιχειρήσεις του κλάδου της. Η Οινοποιία είναι μέλος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου, του Συνδέσμου Ελληνικών Αποσταγμάτων και Οινοπνευματωδών Ποτών, της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου και της Ένωσης Οινοπαραγωγών Αμπελώνα Πελοποννήσου.

175

176

ΚΟΥΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ

ΖΑΧΑΡΩΔΗ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Λεωνίδας Κούλος Διεύθυνση: Παπανικολάου, Βραχνέικα, 25002 Μαιζώνος 131, Πάτρα, 26221 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 671 528 Email: locoums@otenet.gr Ιστοσελίδα: http://www.loukoumkoulou.gr

177

Προέλευση: Μικρασιατικά παράλια, περιοχή Καυκάσου, Κωνσταντινούπολη. Ονομασία: Η λέξη «λουκούμι» προέρχεται από την αντίστοιχη τούρκικη λέξη «lokum» και αναφέρεται σε ένα απλό γλύκισμα από ζάχαρη και άμυλο. Η τέχνη της παρασκευής του λουκουμιού έφτασε στην Πάτρα μαζί με τους πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη. το 1922. Ο παππούς Κούλος Βασίλειος γεννημένος το 1888 εργαζόταν στο εργαστήριο ζαχαρωδών Αγγελόπουλος που παρασκεύαζε χαλβάδες και λουκούμια. Από το 1922 έως το 1947 εργαζόταν εκεί, όπως και ο αδελφός ο Γεώργιος Κούλος. Το 1947 ιδρύει το δική του βιοτεχνία με βοηθό το γιο του Λεωνίδα Κούλο (1927). Εποχές μεγάλης φτώχειας και στέρησης, παλεύει να συντηρήσει την οικογένεια του που ήταν πενταμελής. Ο αδελφός του φεύγει για την Αμερική και έτσι μένει μόνος του. Σε ένα καζάνι χάλκινο, έβραζε το λουκούμι σε τζάκι με πυρότουβλα κτισμένα με γλίνα (λάσπη πυλού). Ρίχνοντας κάθε τόσο ξύλα στην φωτιά για να κρατάει σταθερή την θερμοκρασία έτσι ώστε ούτε να βράζει πολύ αλλά ούτε και να καεί, ανακατεύοντας με μια μεγάλη ξύλινη σπάτουλα με τα χέρια του, ανακατεύει συνεχώς το μείγμα μέχρι να διαπιστώσει εμπειρικά και μόνο ότι είναι έτοιμο για να αποσυρθεί από τη φωτιά. Στη συνέχεια το αδειάζει σε ένα ξύλινο τελάρο στρωμένο με άμυλο και το αφήνει εκεί για να κρυώσει. Την επόμενη το στερεοποιημένο, πλέον, μείγμα τεμαχίζεται με το χέρι με την βοήθεια μιας μεγάλης σιδερένιας

178

«μαχαίρας» πάνω σε πάγκο πασπαλισμένο με άχνη ζάχαρη («λουκουμόσκονη»). Από την στιγμή που το μείγμα βγαίνει από το καζάνι μέχρι να φτάσει στα χέρια του καταναλωτή, το λουκούμι περνά από διάφορα στάδια: κόψιμο, τοποθέτηση σε κουτιά, ζύγισμα, «ξεσκόνισμα», σφράγισμα, τύλιγμα με ζελατίνα, επικόλληση ετικετών στο κουτί. Όλη η οικογένεια βοηθούσε με τον έναν η άλλον τρόπο. Σιγά – σιγά άρχισε να έχει τόσο πολύ δουλειά που δεν του έφτανε πια η παραγωγή του. Άρχισε με 50 κιλά και έφτασε να θέλει 300, το καζάνι χωρούσε 50 κιλά ,έβραζε η κάθε καζάνια 1,5 ώρα. Έπρεπε να δουλεύει 9 ώρες για να τα ψήσει. Και μετά όλη η οικογένεια έπρεπε να τα συσκευάσει σε ξύλινα κουτιά που χωρούσαν 4 κιλά έκαστο. Δούλευαν λοιπόν όλη μέρα έως το βράδυ.

179

Σιγά – σιγά η φήμη του Πατρινού λουκουμιού αυξάνεται. Η Παραδοσιακή συνταγή του παππού Βασίλη, γλυκαίνει την Πελοπόννησο αλλά και τους γύρω Νομούς. Τότε μπαίνει στην ενεργό δράση και ο νεότερος Κούλος Λεωνίδας που από παιδί δίπλα στον πατέρα του έχει μάθει όλα τα μυστικά και αρχίζει να εκσυγχρονίζεται σύμφωνα πάντα με την εποχή. Η τούρκικη λέξη «lokum» επικράτησε διεθνώς, γιατί πολύ πριν το 1922 το προϊόν αυτό είχε γίνει γνωστό στον κόσμο από την παραγωγή του στην Τουρκία.

Tα συστατικά των λουκουμιών είναι απλά: νερό, ζάχαρη, άμυλο. Από το παρελθόν μέχρι τις μέρες μας το λουκούμι παρασκευάζεται με τον ίδιο παραδοσιακό τρόπο. Τα πρώτα χρόνια η διαδικασία παρασκευής ήταν δύσκολη και απαιτούσε γνώση και μεράκι. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και μετά, τα εργαστήρια έχουν εκσυγχρονιστεί, (καύσιμα, τρόπος κένωσης, μεταφορά, κλπ.), η τεχνική όμως παραμένει πατροπαράδοτη.

180

Ο Λεωνίδας, έμπειρος πια στην τέχνη της παρασκευής λουκουμιών αφού δουλεύει από παιδί, αποφασίζει να πάρει περισσότερα καζάνια και εργαλεία τα οποία όλα ήταν ευρεσιτεχνίες γιατί ήταν παραδοσιακό και όλα γίνονταν με τα χέρια. Προσλαμβάνει 2 εργάτες για να το βοηθούν και ταυτόχρονα κάνει την δική του οικογένεια. Η γυναίκα του Χρυσούλα γίνεται η ψυχή του εργαστηριού μαζί με άλλες 2 γυναίκες κάνουν το αδύνατο να μοιάζει δυνατό. Τα 1953 γεννιέται ο γιος τους Βασίλης, το καμάρι του παππού Βασίλη που πια καμαρώνει, που η τέχνη του διαιωνίζεται μαζί με τα παιδιά του. Η επιχείρηση ανθίζει και διευρύνεται. Για την οικογένεια του Βασίλη και της Γιούλης Κούλου, η εξέλιξη της βιομηχανίας μοιάζει μ’ ένα καθημερινό στοίχημα. «Στοίχημα παράδοσης, ποιότητας και επιμονής σε μια αγορά που έχει τις δικές της προκλήσεις και την οποία καλούμαστε ν’ αντιμετωπίζουμε με συνέπεια.»

181

182

ΠΟΤΟΠΟΙΙΑ ΤΕΝΤΟΥΡΑ ΚΑΣΤΡΟ ΧΑΧΑΛΗΣ

Ονοματεπώνυμο προσώπου επαφής: Παναγιώτης Χάχαλης Διεύθυνση: Αγίου Νικολάου 95, Πάτρα, 26225 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2610 277 077, 2610 640 741 Email: info@tentoura.gr Ιστοσελίδα: http://www.castro-spirits.gr

183

Η ποτοποιία “ΤΕΝΤΟΥΡΑ ΚΑΣΤΡΟ – Γ.Π. ΧΑΧΑΛΗΣ” είναι 100% ελληνική εταιρεία και μία από τις πιο γνωστές και παραδοσιακές της περιοχής των Πατρών. Πρόκειται για μία οικογενειακή επιχείρηση της οποίας οι ρίζες ξεκινούν τον 19ο αιώνα στην “μυροβόλο” Χίο, γνωστή στον κόσμο για την μοναδικότητα της παραγωγής μαστίχας. Η επιχείρηση λοιπόν δραστηριοποιείται στην παραγωγή και εμφιάλωση παραδοσιακών αποσταγμάτων και αλκοολούχων ποτών όπως η Τεντούρα, η Μαστίχα, το Ούζο, το Brandy, το Τσίπουρο, και πλήθος ηδύποτων. Τα παραδοσιακά προϊόντα που παράγονται, προωθούνται τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ιστορικά, το 1999 η εταιρεία Τεντούρα Χάχαλης ανασύρει από το παρελθόν και αναδεικνύει το ηδύποτο (λικέρ) ΤΕΝΤΟΥΡΑ, ψάχνοντας την ιστορία του, χρησιμοποιώντας το σύγχρονο μάρκετινγκ για τη δημιουργία του προϊόντος ΤΕΝΤΟΥΡΑ ΚΑΣΤΡΟ και τοποθετώντας το όχι μόνο στην εμπορική αγορά, αλλά και στον χώρο της Τέχνης και του Πολιτισμού. Ο παππούς Γεώργιος Χάχαλης που ζούσε στον Άγιο Γεώργιο Συκούση, ένα από τα καστροχώρια της Χίου, ήταν γνώστης όλων των μυστικών της απόσταξης. Οι γνώσεις του γύρω από την τέχνη της παρασκευής του ούζου και των άλλων ποτών πέρασαν 184

και στις επόμενες γενιές της οικογένειας και οι παραδοσιακές συνταγές τηρούνται πιστά μέχρι σήμερα. Η επιχείρηση μεταφέρθηκε στους πρόποδες του κάστρου της Πάτρας το 1939. Όταν ο Παναγιώτης Χάχαλης μετέφερε την επιχείρηση από την Χίο στην Πάτρα, οι αποσκευές του περιείχαν τα βασικά εφόδια για να τεθούν οι βάσεις μιας επιτυχημένης πορείας: προσήλωση στην ποιότητα, σεβασμός στον καταναλωτή, γνώση της εκχύλισης απόσταξης, ικανότητα επιλογής των πρώτων υλών ...και φυσικά οι μυστικές συνταγές της οικογένειας. Από το 1960 και μετά o Παναγιώτης και η Ελένη Χάχαλη έδωσαν μια νέα ώθηση στην ποτοποιία η οποία πλέον αποκτά πανελλαδικό χαρακτήρα. Από το 1993 η παραγωγή μεταφέρεται σε σύγχρονη μονάδα στην περιοχή Ρωμανός που φημίζεται για την άριστη ποιότητα του νερού και που διαθέτει τις κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες για την σωστή ωρίμανση και αποθήκευση των εκχυλισμάτων και αποσταγμάτων σε δρύινα βαρέλια. Η διατήρηση του παραδοσιακού τρόπου παρασκευής των ποτών σε συνδυασμό με τις σύγχρονες μεθόδους εμφιάλωσης και τυποποίησής τους, ενισχύουν

185

186

την εξέλιξη της εταιρείας και την ωθούν προς τις εξαγωγές. Παράλληλα, στο κέντρο της πόλης των Πατρών, εξακολουθούν να λειτουργούν τα γραφεία και το πρατήριο προώθησης των προϊόντων της ποτοποιίας. Το 2012 ξεκινά το ερευνητικό Έργο με τίτλο «Χρήση βιολογικά ενεργών αιθέριων ελαίων στην παραγωγή αλκοολούχων ποτών και προϊόντων ζαχαροπλαστικής με πιθανές ευεργετικές ιδιότητες στην υγεία», σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Σκοπός του Έργου είναι η παρασκευή νέων ή βελτιωμένων αλκοολούχων ποτών και γλυκισμάτων που θα περιέχουν φυσικά συστατικά με δυνητικές ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία, αξιοποιώντας τους αντιμικροβιακούς και αντιοξειδωτικούς παράγοντες των αιθέριων ελαίων και των εκχυλισμάτων τους. Ο Γεώργιος Χάχαλης (3η γενιά) τελειοποίησε την συνταγή της τεντούρας χρησιμοποιώντας μόνο φυσικά εκχυλίσματα μπαχαρικών και φρούτων και η Ευθαλία Χάχαλη σχεδίασε και επιμελήθηκε καλλιτεχνικά την συσκευασία και την εξωτερική εμφάνιση του μπουκαλιού. Από εκείνο το σημείο κι έπειτα, ξεκινά εκ νέου η ιστορία της Τεντούρας, κερδίζει την προτίμηση του κοινού, επεκτείνεται στην παγκόσμια αγορά, προσελκύει το δημοσιογραφικό και επιστημονικό ενδιαφέρον, γίνεται σημείο αναφοράς για την πόλη των Πατρών και δίνει έμπνευση σε καλλιτέχνες για την δημιουργία έργων τέχνης. Η γιορτή Τεντούρας μια φορά το χρόνο είναι μια εκδήλωση που αφορά άμεσα την εταιρεία. Το εργοστάσιο της επιχείρησης βρίσκεται στην περιοχή Ρωμανός Πατρών

187

Οικομουσείο σημαίνει ανοιχτή και ελεύθερη πρόσβαση. Ο επισκέπτης δεν περιβάλλεται από τοίχους, καθώς έρχεται απευθείας σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον, τον πολιτισμό, την παράδοση και τα τοπικά προϊόντα, διαμέσου των φορέων και επιχειρήσεων που συμμετέχουν σε μια συλλογική δράση. Η πρόταση συγκρότησης ενός Οικομουσείου για την περιαστική περιοχή της Πάτρας θα αποτελέσει το εναρκτήριο βήμα σύνθεσης μιας ανθρωπογεωγραφικής ταυτότητας της περιοχής με την ενεργοποίηση ενός συστήματος ανάγνωσης και προώθησης των χαρακτηριστικών της τοπικής πραγματικότητας.