ÑÌÎËÎÑÊÈÏ Óêðà¿íè
¹ 4 (212), êâ³òåíü, 2013 ð³ê
1
Àííà Ìàë³ãîí Íàðîäèëàñÿ 1984 ðîêó â Êîíîòîï³, íàâ÷àëàñü ó ͳæèí³, òåïåð æèâå â Êèºâ³. Ëàóðåàòêà ë³òåðàòóðíîãî êîíêóðñó âèäàâíèöòâà «Ñìîëîñêèï» çà 2011 ð³ê çà êíèæêó ïîåç³é «Ïîêèíóòèì êîðàáëÿì». Òàêîæ àâòîðêà çá³ðîê «Ïåðåëèâàííÿ êðîâ³» òà «Äçâ³íîê ó äâåð³». Íèí³øíÿ äîá³ðêà â³ðø³â Àííè – ôîðìàëüíî äåùî íåçâè÷íà: öüîãî ðàçó âîíà ïðåäñòàâëÿº ÷èòà÷àì ïåðåâàæíî âåðë³áðè àáî ïðèíàéìí³ íå ðåãóëÿðíó ñèëàáî-òîí³êó. À ç ³íøîãî áîêó, â íèõ çàëèøàþòüñÿ ô³ðìîâ³ äëÿ Ìàë³ãîí ïñèõîëîã³÷í³ñòü, åìîö³éíà íàïðóãà òà ÿñêðàâ³ ìåòàôîðè. Òîæ ëèøàºòüñÿ òðîõè çà÷åêàòè é ïîáà÷èòè, ÷è ïî÷àâñÿ â ïîåòêè íîâèé òâîð÷èé åòàï.
AMARA KARMA áà÷èø ÿê äèê³ ÿáëóêà íåñóòü êàðìó ñâîþ ã³ðêó ïîíàä âîëîãèìè ñîííèìè òðàâàìè ùî âæå çâ³äàëè ïëîòü ëþäñüêó ÿê çóñòð³íåø ðîçëîã³ ïîêðó÷³ ïðèäîðîæí³õ ÿáëóíü çóïèíèñü ³ çàéäèñÿ ñóäîìàìè ³ ï³çíàé ÿê ðèäàþòü çåëåí³ ñîêè ó ïóòàõ ñëèíè ³ êðèêó à ïîòîìó ñòຠòàê òèõî ùî ìîæíà ïî÷óòè ÿê ïèë îãîðòຠòðåïåòíå ëèñòÿ áà÷èø ÿê çì³ÿ âèãèíàºòüñÿ ñòèñíóòà çëèìè ðóêàìè ùî ï³äëî êðàäóòü
âè÷àâëþþòü ç íå¿ êàðìó ã³ðê³øó çà âñ³ ãð³õè ³ íàâ³òü çà ÿáëóêà äèê³ àëå ð³äíó ³ íåçâîðîòíó áî ìàéæå â³äðîáëåíó ìàéæå äîâåðøåíó äî âåðøèíè… ¿¿ ñè÷àííÿ ñòຠãëóõèì ³ êâîëèì à ïîò³ì – ³ çîâñ³ì ñõîäèòü íà÷å ìîëèòâà ïîâ³øåíîãî ç ïåòë³ ³ ìîãóòíÿ ïðåêðàñíà âáèâöÿ êàçèòüñÿ ç ñîðîìó ê³ëüöÿìè ïî çåìë³ áî òàê íå õîò³ëîñÿ ïðîêëÿòèõ ë³êóâàòè áà÷èø òó æ³íêó â øîâêîâèõ øàòàõ? ¿¿ øê³ðà òàêà áë³äà íà÷å ðàííÿ âåñíà ³ óòðîáó ¿¿ ðîçïèðຠíåâ÷àñíèé ïë³ä ñò³êຠïî ñòåãíàõ ðÿñíèìè ïîòîêàìè
×ÀÑÎÏÈÑ ÒÂÎÐ×ί ÌÎËÎIJ
à ñàì ïðè÷à¿âñÿ ³ íå âèõîäèòü ìàáóòü ùîñü çàìèñëèâ ùîñü íàäòî óæå íåäîáðå ³ ÿêùî ñåðöå éîãî íå çóïèíèòüñÿ â÷àñíî â³í âèéäå òà â³äøóêຠíåùàäí³ âèëà æ³íêà çâèâàºòüñÿ â³ä ñóäîì ðâå ñâî¿ øàòè õàïàºòüñÿ çà æèâ³ò à çâ³äòè – øóðõ³ò ðîçãîéäàíèõ ÿáëóíü òà òîíêèé ãîëîñîê àðõàíãåëà: amara karma ìîÿ õîðîøà amara karma *** âå÷³ðí³ ëþäè ó âå÷³ðí³õ â³êíàõ äðàæíÿòü ñèëóåòàìè ÷èþñü çàïàëüíó óÿâó ³ õòîñü ç³òõຠòàê ãëèáîêî ³ ïðèðå÷åíî ùî ìîí³òîðîì êîòÿòüñÿ ë³òåðè ðîçá³ãàþ÷èñü ïî êóòêàõ íà÷å ñèðîòè àáî ìèø³ âîíà ïðîâîäèòü êîðàëîâèì í³ãòèêîì ïî éîãî áðîíçîâ³é øê³ð³ ³ â³í øàëåí³º ïðèêóñèâøè ãóáó òðåìòèòü àëå ñïîê³éíî ïðèéìຠ¿¿ ïîö³ëóíîê ùî ïàõíå ô³ñòàøêàìè òà ìóñêàòîì ÷îëîâ³ê çà â³êíîì âèòèðຠñëèíó ³ êðîâ ç ëèöÿ éîãî î÷³ íàëèâàþòüñÿ íåñòåðïíîþ ëåãê³ñòþ íåáóòòÿ ³ â³í â³ä÷óâຠÿê çðó÷íî ëåæèòü â íüîìó êóëÿ
íà÷å äèòèíà â êîëèñö³ êóëÿ ùî ìîãëà á óãí³çäèòèñÿ â òîìó ùî â áóäèíêó íàâïðîòè àáî ó ò³é ùî íîñèòü êðàïëèíè âèíà íà ãðóäÿõ íà÷å íàìèñòî àëå ÷îëîâ³ê çà â³êíîì óïåðòî ëóïèòü êëàâ³àòóðó í³áè âîíà âèíóâàòà â éîãî ïðèðå÷åíîñò³ à âå÷³ðí³ ëþäè ó âå÷³ðí³õ â³êíàõ çðîñòàþòüñÿ ò³íÿìè ³ ïîâ³ëüíî òàíöþþòü ïåðåõîäÿ÷è ç îäí³º¿ ê³ìíàòè â ³íøó ³ ìîæëèâî ñì³þòüñÿ íàä óñ³ìà íà ñâ³ò³ íåâäàõàìè ïîðîçêèäàâøè îäÿã òà ðóøíèêè âîëîã³ ³ âîíà âèñìîêòóº ç íüîãî òåðïêå ³ òåïëå íàñ³ííÿ íåñïîêîþ à â³í ñòàâèòü íà í³é ÷åðâîíó ïå÷àòü ³ ïðîâîäèòü ïî í³é ÿçèêîì, ÿê ïî êîíâåðòó ùîá íàñòóïíî¿ ìèò³ ñõîïèòè ³ ðîç³ðâàòè âå÷³ðí³ ëþäè äîâãî êîõàþòüñÿ ï³ä õðèïè âåéòñà òàê òâîðèòüñÿ ïåðøèé ðîçä³ë à íà ðàíîê ñóñ³äè çíàõîäÿòü çóïèíåíå ñåðöå äèâíîãî ÷îëîâ³êà ñåðåä íåäîïàëê³â ³ ïîãàñëèõ ë³òåð à ó ãîòåë³ íàïðîòè ó â³êí³ ³ç ì³öíèì êàðíèçîì êîëèâàºòüñÿ æ³íêà ïîâ³øåíà ³ ðîçãóáëåíà ïîñòàòü ñë³ä÷îãî ñíóº ³ç êóòêà â êóòîê ÷óõຠãîëîâó âèãàäóº åï³ëîã
ÍÅ ÏÅÐØÈÉ, ÀËÅ É ÍÅ ÄÐÓÃÈÉ ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊÈÉ ÔÓÒÓÐÈÑÒ Îëåã ÊÎÖÀÐÅ «Ñìîëîñêèï» ïðåäñòàâëÿº ÷åðãîâó íîâèíêó â êíèæêîâ³é ñå𳿠«Ðîçñòð³ëÿíå ³äðîäæåííÿ». Öå – òîì âèáðàíèõ òâîð³â ¥åî Øêóðóï³ÿ, îäíîãî ç öåíòðàëüíèõ ïðåäñòàâíèê³â ë³òåðàòóðíîãî àâàíãàðäó Óêðà¿íè äâàäöÿòèõ-òðèäöÿòèõ ðîê³â äâàäöÿòîãî ñòîë³òòÿ.
Ð
îçìîâó ïðî êíèæêó ÿ áè ðîçïî÷àâ íå ç á³îãðàô³¿ àâòîðà, íå ç åñòåòè÷íèõ ÷è ³äåéíèõ îñîáëèâîñòåé éîãî òâîð³â, à ç îäíîãî ôàêòó, ÿêèé ìîæå ïîáà÷èòè êîæåí, õòî â³äêðèº «Âèáðàí³ òâîðè» íà ñòîð³íêàõ, äå ì³ñòèòüñÿ á³áë³îãðàô³ÿ: íèí³øíº âèäàííÿ Øêóðóï³ÿ – ÏÅÐØÅ çà ðîêè íåçàëåæíîñò³. Öå, çâ³ñíî, íåâò³øíèé ä³àãíîç. Íå áóëî ïåðåâèäàíî íå àáèêîãî, à êëþ÷îâó ïîñòàòü ö³ëîãî ë³òåðàòóðíîãî íàïðÿìêó, íå ïåðøîãî, ïðîòå é íå äðóãîãî ôóòóðèñòà êðà¿íè, ïîåòà, ÿêèé ä³ñòàâàâ êîìïë³ìåíòè íàâ³òü â³ä òàêèõ ñêåïòèê³â, ÿê ³êòîð Ïåòðîâ. Òà â³äêèíüìî ïëà÷³ íàä äèê³ñòþ óêðà¿íñüêîãî êóëüòóðíîãî ëàíäøàôòó. Ñèòóàö³þ âèïðàâëåíî, ¥åî Øêóðóï³é ÷åêຠíà ñâîãî ÷èòà÷à ó êíèãàðíÿõ. Êíèæêó ï³äãîòóâàëè äîñèòü àêòèâí³ äîñë³äíèêè òà ïîïóëÿðèçàòîðè ë³òåðàòóðè ÕÕ ñòîë³òòÿ, êîòð³ òàêîæ ³ ñàì³ º ïèñüìåííèêàìè (òà ëàóðåàòàìè «ñìîëîñêèï³âñüêîãî» ë³òåðàòóðíîãî êîíêóðñó), Îëüãà Ïóí³íà é Îëåã Ñîëîâåé. Ç ¿õíüî¿ ïåðåäìîâè ìîæíà ä³çíàòèñü îñíîâí³ ìîìåíòè æèòòÿ Øêóðóï³ÿ, òàì çíàõîäèìî é àíàë³ç òåíäåíö³é éîãî òâîð÷îñò³. Ãåîðã³é Øêóðóï³é íàðîäèâñÿ 1903 ðîêó â Áåíäåðàõ (çàðàç – òåðèòîð³ÿ íåâèçíàíî¿ Ïðèäí³ñòðîâñüêî¿ Ìîëäàâñüêî¿ ðåñïóáë³êè) â ðîäèí³ â÷èòåëüêè ³ çàë³çíè÷íèêà, ïîò³ì ðîäèíà ïå-
ðå¿õàëà äî Êèºâà, äå Øêóðóï³é íàâ÷àâñÿ, ïðàöþâàâ, ñòàâ ñïåðøó æóðíàë³ñòîì, à ïîò³ì ïîåòîì, ç³éøîâñÿ ç ôóòóðèñòàìè é çàäëÿ êóìåäíî¿ åêçîòèêè òðàíñôîðìóâàâ ñâîº ³ì’ÿ ó ¥åî. Äóæå ñêîðî ¥åî Øêóðóï³é âèÿâèâñÿ îäíèì ç íàéòàëàíîâèò³øèõ ïðåäñòàâíèê³â óêðà¿íñüêîãî ïîåòè÷íîãî àâàíãàðäó. À ùå, çâ³ñíî, ÿê ³ ãîäèòüñÿ ôóòóðèñòó, àêòèâíî åïàòóâàâ ïóáë³êó íå ëèøå ñâî¿ìè òâîðàìè é, íàïðèêëàä, ïðèáðàííÿì óðî÷èñòèõ ³ çàáàâíèõ «ïîñàä», ÿê-îò «êîðîëü ôóòóðîïðåð³é». Øêóðóï³é çàéìàâñÿ îðãàí³çàö³éíîþ ðîáîòîþ. ² ïîêè áåççàïåðå÷íèé ë³äåð ôóòóðèñò³â, Ìèõàéëü Ñåìåíêî, êîîðäèíóâàâ îäíîäóìö³â ó Õàðêîâ³, ¥åî Øêóðóï³é ðîáèâ òå ñàìå, õî÷ ³ â ìåíøèõ ìàñøòàáàõ, ó Êèºâ³. Íàéö³êàâ³øèì ðåçóëüòàòîì öèõ îðãàí³çàö³éíèõ çóñèëü, ÿê íà ìåíå, ñòàâ àëüìàíàõ «Àâàíãàðä», òàêèé ñîá³ â³ääàëåíèé àíàëîã æóðíàëó «Íîâà ¥åíåðàö³ÿ». Âçàãàë³ òðåáà ñêàçàòè, ùî ïðî êè¿âñüêå ôóòóðèñòè÷íå ñåðåäîâèùå òèõ ðîê³â ñüîãîäí³ âêðàé ìàëî â³äîìî. Òîìó õî÷åòüñÿ ñïîä³âàòèñÿ, ùî âèõ³ä âèáðàíèõ òâîð³â Øêóðóï³ÿ ïîçíà÷èòü íîâó òåíäåíö³þ ïîâåðíåííÿ ³ç çàáóòòÿ öüîãî ÿâèùà. Ó 1934 ðîö³ ¥åî Øêóðóï³ÿ çààðåøòóâàëè. ³í íå âèçíàâ àáñóðäíèõ «îáâèíóâà÷åíü» ³ áóâ çàñóäæåíèé íà äåñÿòü ðîê³â. Òåðì³í â³äáóâàâ íà Ñîëîâêàõ, àæ ïîêè â òðèäöÿòü ñüîìîìó,
ï³ñëÿ «ïåðåãëÿäó ñïðàâè», éîãî íå ðîçñòð³ëÿëè... Ô³çè÷íî íå íàéá³ëüøà, ïðîòå íàñïðàâä³ ãîëîâíà ³ íàéá³ëüø çì³ñòîâíà ÷àñòèíà «Âèáðàíèõ òâîð³â» – ïîåç³ÿ. Òóò º â³ðø³ Øêóðóï³ÿ ç êíèæîê «Ïñèõåòîçè», «Áàðàáàí», «Çèìà 1930 ðîêó», â³ðøîâàí³ ïàìôëåòè, òâîðè çïîçà çá³ðîê. Øêóðóï³é-ïîåò íå ïðîñòî âäàâàâñÿ äî ìîâíèõ åêñïåðèìåíò³â, äåñòðóêö³é ³ ïîñë³äîâíèõ íåñïîä³âàíîê, â³í íàäàâàâ ñâîºìó ôîðìàë³çìîâ³ íàäçâè÷àéíî ïðóæíî¿ âíóòð³øíüî¿ ôîðìè òà íåîäì³ííî ïîòóæíî¿ åìîö³éíî¿ çàáàðâëåíîñò³, ÿê-îò ó â³ðø³ «Ñóì»:
ïåðåëàøòîâóâàâñÿ, ç’ÿâëÿëîñü óñå á³ëüøå ñóòî ïóáë³öèñòè÷íèõ ïîåç³é, ùî ¿õ ëèøå íà ïî÷àòêó ðÿòóâàâ íåçâè÷íèé êîëîðèò ³ ìàíåðà. À â 1933 ðîö³ âèõîäèòü àáñîëþòíî çà³äåîëîã³çîâàíà, ñþæåòíî øòàìïîâàíà ð³÷ ïðî áîðîòüáó ç êóðêóëÿìè – âåëè÷åçíà «ïîâ³ñòü ó â³ðøàõ» «Çèìà 1930 ðîêó».  í³é Øêóðóï³é óñå ùå íå â³äìîâèâñÿ ïîâí³ñòþ â³ä óñ³ëÿêèõ ôîðìàëüíèõ ö³êàâèíîê (õî÷ áè é äåùî ñàìî³ðîí³÷í³ çàãîëîâêè íà êøòàëò «Òàêèé ðîìàíòèê äóæå íåáåçïå÷íèé, õî÷à â³í ³ ãðຠíà áàëàëàéêó, àëå áóäüòå ïåâí³, êîëãîñïí³ êëóí³ â³í ï³äïàëèòü ùå óì³ë³øå»), àëå çàãàëîì òâ³ð íå íàëåæèòü äî íàéâèðàçí³øèõ, à íà òë³ ðàííüî¿
ó ö³é ïîâ³ñò³ îòàìàí ïàðòèçàíñüêîãî çàãîíó, ÿêèé âîþº ïðîòè ÓÍÐ, ìຠïð³çâèùå ×ó÷óïàê) òà î ìåì ÿìè ìåì äâà ðîìàíè: «Äâåð³ â äåíü» ó òîíåíüê³é ïàâóòèí³ ³ «Ì³ñ Àäð³ºíà». Öå òåêñòè â øêàðàëóù³ Öþ òà ³íø³ êíèæêè ìîæíà çàìîâèòè ïåðåâàæíî ðåâîëþö³éíîá’þòüñÿ ìóõîþ ó êíèãàðí³ «Ñìîëîñêèï» ïðîëåòàðñüêî¿ òåìàòèêè, çàïëóòàí³ ïî÷óòòÿ Åëåêòðîííà ïîøòà: ïðèïåð÷åí³ äåÿêèìè àâàíäçè÷àòü íàñòèðëèâî knyharnia@smoloskyp.org.ua ãàðäíèìè õîäàìè, àëå òàê î ìåì ÿìè ìåì Òåëåôîí: +38 044 425 23 93 ñàìî íå äóæå äàëåê³ é â³ä äàëåêèé ïîñòð³ë ðåâðîìàíòè÷íîñò³ çðàçêà ñèëüí³øå çàáèëàñü ìóõà Õâèëüîâîãî. Íàâðÿä ÷è âèòâîð÷îñò³ âèãëÿäຠé çîâñ³ì ñóìçàïëóòàíèõ ïî÷óâàíü êëè÷å ñóìí³âè òåçà, ùî Øêóíî. Äîâîäèëîñÿ ÷èòàòè âåðñ³þ, øøøøøøø ðóï³é-ïðîçà¿ê áóâ â³ä÷óòíî ñëàááóö³ìòî «Çèìà 1930 ðîêó» âèÿííÿâ øèé çà Øêóðóï³ÿ-ïîåòà. âèëàñü íåäîñòàòíüî ³äåîëîã³÷íî íåïîì³òí³ ñëüîçè êîòÿòüñÿ Ùå îäíà ÷àñòèíà êíèæêè – «ïðàâèëüíîþ», ³ ñàìå ÷åðåç íå¿ ïî ºäâàáí³é ìîðä³ çàäóìëèâîñò³ òåîðåòè÷í³ ñòàòò³ Øêóðóï³ÿ, äðóâ àâòîðà ïî÷àëèñÿ ïðîáëåìè. ²ç äçè÷àòü äçè÷àòü ïî÷óòòÿ êîâàí³ â ð³çíèõ âèäàííÿõ ôóòóíèí³øíüî¿ òî÷êè çîðó â í³é òÿæî ìåì ÿìè ìåì ðèñò³â. Âîíè º ö³êàâèì ³ëþñòðàêî çíàéòè ùîñü àíòèá³ëüøîòèâíèì ìàòåð³àëîì äî ³ñòî𳿠Ïîåç³þ ¥åî Øêóðóï³ÿ ìîæíà âèöüêå. Àëå îõî÷³ ìîæóòü ïðîðîçâèòêó óêðà¿íñüêî¿ ë³òåðàòóðíàçâàòè ÷óäîâèì êîíòðàðãóìåí÷èòàòè â ðîçä³ë³ ðåöåíç³é íî¿ äóìêè, ¿¿ äîñèòü ìàëî çíàòîì íà àäðåñó òèõ, õòî ââàæຠêðèòè÷íó ñòàòòþ ªâãåíà Àäåëüíîãî åòàïó ³ íàïðÿìó. Íó, é çâèë³òåðàòóðíèé ôóòóðèçì íåîäãåéìà, äå âñ³ëÿê³ «óõèëè» âì³ëî ÷àéíî æ, äî ïîñëóã ÷èòà÷³â – ì³ííî ñóõèì, øòó÷íèì ³ «áåçñåðâèêðèâàþòüñÿ – áëèñêó÷èé çðàâåëüìè ðîçãîðíóò³ ïðèì³òêè, äå÷íî» òåîðåòè÷íî ñêîíñòðóéîçîê àáñóðäíî¿ ñòàë³í³ñòñüêî¿ ñõîá³áë³îãðàô³ÿ òâîð³â ¥åî Øêóðóâàíèì ÿâèùåì. ëàñòèêè. ï³ÿ òà òåêñò³â ïðî íüîãî, ðåöåí糿 Àëå ÷àñ íå áóâ ñïðèÿòëèâèì Ó «Âèáðàíèõ òâîðàõ» äîñèòü íà éîãî êíèæêè, à òàêîæ ôîòîäëÿ òàêî¿ òâîð÷îñò³. Âàæêî ñüîðîçëîãî (á³ëüøà ÷àñòèíà êíèæáëîê. Ëèøàºòüñÿ ò³ëüêè ïîáàæàãîäí³ ñêàçàòè, ç âíóòð³øí³õ öå êè) ïðåäñòàâëåíà ïðîçîâà òâîðòè ïðèºìíîãî ÷èòàííÿ òà ï³çíàíáóëî ïîòðåá ³ ïåðåêîíàíü ÷è ç ÷³ñòü ¥åî Øêóðóï³ÿ, à ñàìå – íÿ íîâèõ íþàíñ³â íàøî¿ ë³òåðàîá’ºêòèâíèõ ì³ðêóâàíü áåçïåêè, ê³ëüêà îïîâ³äàíü, ïîâ³ñòü «Øòàá òóðè ìèíóëîãî ñòîë³òòÿ. ïðîòå ïîñòóïîâî ¥åî Øêóðóï³é ñìåðòè» (õàðàêòåðíèé ìîìåíò: