ÑÌÎËÎÑÊÈÏ Óêðà¿íè
3
Îëåíà Ãåðàñèì’þê Ìèíóëîð³÷íà ëàóðåàòêà ë³òåðàòóðíî¿ ïðå쳿 âèäàâíèöòâà «Ñìîëîñêèï». ¯¿ ïîåòè÷íà çá³ðêà íåçàáàðîì âèéäå äðóêîì. Îëåíà íàðîäèëàñÿ 1991 ðîêó â Êèºâ³, íàâ÷àºòüñÿ íà â³ää³ëåíí³ ë³òåðàòóðíî¿ òâîð÷îñò³ Êè¿âñüêîãî íàö³îíàëüíîãî óí³âåðñèòåòó ³ìåí³ Òàðàñà Øåâ÷åíêà (¿¿ ÿñêðàâ³ ïîå糿 ìîæíà âèêîðèñòîâóâàòè ÿê àðãóìåíò ó äèñêóñ³¿ ïðî äîö³ëüí³ñòü ³ñíóâàííÿ òàêîãî â³ää³ëåííÿ). Âîñåíè â³äìîâèëàñÿ â³ä ïðåçèäåíòñüêîãî ãðàíòó íà âèäàííÿ ïîåòè÷íî¿ êíèæêè ÷åðåç íåçãîäó ç ïðîöåäóðîþ éîãî ðåàë³çàö³¿, ùî âèêëèêàëî íåâåëè÷êèé ñêàíäàë. Óò³ì, çíà÷íî ö³êàâ³øå ñòåæèòè çà ¿¿ ïîåç³ÿìè – ìåòàô³çè÷íèìè, ïðóæíèìè, ôîíåòè÷íî çàãîñòðåíèìè.
… Ñë³ä íà÷å êðîâ âèïèâàþòü ³äóòü ³äóòü íåñïîâ³äèìà ñòðàøíà íåñê³í÷åííà ïóòü ë³í³ÿ ïóòàìè ñòÿãóº òÿãíå ñòðóíà öÿ òÿòèâà íå ðîç³ðâåòüñÿ ëèø íå âîíà ïàëüö³ çèìè íå ñòåðïàþòü ðîæäàþòü çíàê ñë³ä íå çàòÿãíåòüñÿ íå çâåäåòüñÿ â ðóáåöü íàä áåðåãàìè ñâîáîäè ãîðèòü çîðÿ áóäü-õòî äî íå¿ ðóêîþ á òîðêíóâñÿ ³ öå ñë³ïèòü ³ òÿãíå íà äíî
íà îãîëåíå äíî ÷åðåç êîðäîíè ³ âíóòð³øí³ îáîðîíè çâîäèòü óñå í³áè ì’ÿç í³áè â³ðø íàí³âåöü áî ñâ³òèòü çîðÿ áî çäàºòüñÿ ùî êîëî – ðóõ à äíî – íå çåìëÿ à æèâó÷èé ñìåðòåëüíèé ´ðóíò ³ øëÿõ ì³é âêîðî÷åíèé – ò³ëüêè ñò³íà ñâîáîäè â ÿêó ÿ âïèðàþñü ³ äóìàþ ùî ê³íåöü … Âñå ãëóõîòà ³ âîíà ïðî¿äຠìåíå. Ðóêè ðîñëè á ³ç çåìë³ ³ õàïàëè çà êðîêè, õðåñò ñòàâ áè á³ëèì – ³ ùî áè éîìó áîë³ëî?
Òå, ïåðåæèòå – êóäè éîãî? Ò³ëüêè â ïàì’ÿòü, â ï³÷ âîãíÿíó, ùî íå ïàëèòü, à ò³ëüêè ïëàâèòü, íå â âîäó ñóäîìíó, ùî ñâ³ò çóñ³á³÷ îáò³êàº, íà íîâ³ ìå÷³ – ðîçñ³êàòè ò³ëà, ò³ëà. Âîðîòà ãðèìëÿòü – ùå õâèëèíà, à íå äî÷åêàòèñü. ² âòðà÷åíî ä³ì, ïîêîë³ííÿì êóäè ïîâåðòàòèñü, òèì ùî ³ ãîëîâè âëàñí³ ïîêëàëè çà ä³ì. Çà òèõó ïîñòåëþ, çà ñò³íè ãàðÿ÷³ ³ ïëàâí³, òàì ò³í³ íå â ñèëàõ – õî÷ êîíòóð òîíêèé çàïàì’ÿòàòè, ùî é çàïàõ íàéãðóáøèé íå âñîòóþòü, ò³ëüêè ñòîÿòè ³ êðèòè ïëå÷³ â³ä íåáà – òàêèé ¿õ óä³ë.
¹ 12–1 (220–221), ãðóäåíü–ñ³÷åíü, 2013–2014 ðð. ×ÀÑÎÏÈÑ ÒÂÎÐ×ί ÌÎËÎIJ
À ùå á äî÷åêàòèñü, õâèëèíó – ¿¿ á äî÷åêàòèñü. îäíó – à ïðîñòîþ, ìîâ âàðòîâèé íà ÷àòàõ, îäíó – à ïðîñòð³ëþþ í³áè âëàñíå ÷îëî. À äå ¿¿ ñïîê³é? Ò³ëüêè òàêó ³ êðàñòè. ² çàâìèðàþ – í³áè ùàñëèâó ìàñòü íèøêîì âèòÿãóþ ç ðâàíîãî ðóêàâà. … öåé øëÿõ ìíîãîãðàííèé ³ âñÿêå éîãî óïèâàííÿ ó êðîêè ³ êðèêè íåâèäèìó â³äñòàíü ñêîðî÷óº
³ â³éñüêî çðèâàºòüñÿ â ïîëå õàïຠìåðòâèõ ³ ïîñòàò³ õëèíóëè êðèêíóëè - ÿ áà÷èâ îñòàííþ âîäó ³ òüìó ùî çà íåþ ÿ ïèâ ¿¿ ðîòîì çàêîâòóâàâ ó ëåãåí³ - ÿ áà÷èëà ðóêè ñâî¿ ùî ò³êàëè â³ä ìåíå - ÿ ãîëîâó âëàñíó âèìàöóâàâ ãðóáèìè æìåíÿìè âîíà øåïîò³ëà âîíà çàõëèíàëàñü êîòèëàñÿ
³ ïîëå ïîîá³÷ âåäå éîãî çâîäèòü ëàìàº
à ÿê ÿ ïî÷óþ à ÿê ïðèêðó÷ó ÿ íà ïëå÷³ ¿¿?
³ â³éñüêî ñïèíÿºòüñÿ â³éñüêî ìîâ÷èòü ìíîãîòèñÿ÷íå
²äå ãåíåðàë à äí³ ïðîë³òàþòü ìîâ êîí³
òàê ñòàíå ð³êà íà äèáè íå ïðîëèòèñü ëèø ïëþíóòè ñîá³ ó ñë³äè – çàëÿêàòè çàæèòè ðàíó
³ â³éñüêî â³äñòð³ëþº êîíåé âåðòêèõ ³ ê³ñòëÿâèõ
³ â³éñüêî – ð³êà â áåðåãàõ ï³âïðîçîðîãî íàòîâïó ³ íàòîâï ìîâ÷èòü ³ ÷åêàííÿ éîãî ëÿêຠáî í³÷ çàãóñຠÿê êðîâ ïðèï³êຠäåðåâî ùî êîëî íîâå ïî÷èíຠïðàäàâí³ì íåðâîì ³ éäå ãåíåðàë éîãî ðóõè çë³òàþòü ÿê ïåòë³
í³÷ ðîçñ³êຠì³ñÿöü ìîâ øàáëÿ çàòî÷åíèé äîðîãà ñòຠíà äèáè ³ âîíà â³äñòóïຠî í³ íå íàçàä ï³ä³éìàºòüñÿ âèùå âèùå ³ ñïîãàäè òîíø³ çà ãîëêó áî âñå çàáóâàºòüñÿ äèâèòüñÿ âñë³ä ãåíåðàëó ïîêîð÷åíà âèøíÿ íå â³äïóñêàº
Êîëè çíàêè çáèðàþòüñÿ ãóðòîì Íàñòàñ³ÿ ªÂÄÎÊÈÌÎÂÀ
öèõ âîâê³â òà àêñàêàë³â óêðà¿íñüêî¿ ñó÷àñíî¿ ë³òåðàòóðè? Ìèêîëà Ëåîíîâè÷, Îëåíà Ñòåïàíåíêî, Äìèòðî Ëàçóòê³í, ßðî«...ñâ³ò íàïèñàíèé êèìîñü ðàí³øèì, âèëèêîðóêèì, ñëàâ Ãàäç³íñüêèé, «ö³ëîäîáîâö³» – ñê³ëüêè ³ç çàòðèìêîþ ó ðîçâèòêó, äâ³éêîþ ç êàë³ãðàô³¿ – ùå âîíè çàëèøàòèìóòüñÿ «ìîëîäèìè»? â³í àáèÿê âïèñàâ íàñ ñþäè âèïàäêîâèìè Õî÷à ç ³íøîãî áîêó àëüìàíàõ – êóëüòóðíàâ³òü íå áóêâàìè – çíàêàìè» íèé çð³ç: òåêñòè ïðî 20-ð³÷÷ÿ â³ä ìàéæå Îëåíà Ñòåïàíåíêî 30-ð³÷íîãî Ïàâëà Êîðîá÷óêà, àáî íåçì³ííî êîêåòëèâèé Äìèòðî Ëàçóòê³í, àáî àìå ïîíÿòòÿ «çíàê» ìîæå ñïðèéìàÏðèíöèï ðîçòàøóâàííÿ àâòîð³â ó àëüõðîí³êè «Ìàõíîôåñòó», êîòðèé çàëèøèâòèñÿ ïî-ð³çíîìó: ÿê ìàòåð³àëüíèé ìàíàñ³ ìàâ áè áóòè â³äñóòí³é (â³êîâ³ ÷è ñÿ â ³ñòî𳿠ôåñòèâàëüíîãî ðóõó é äëÿ îá’ºêò, ÿê ñèìâîë, ÿê íîñ³é ïåâíîãî ñìèñãåíäåðí³ îð³ºíòèðè, àáî æ ê³ëüê³ñòü çá³ðîê á³ëüøîñò³ àâòîð³â â àíòîëî㳿 º àáî ïðèëó. ² îñü íîâå çíà÷åííÿ – àëüìàíàõ ìî÷è òðèâàë³ñòü ïåðåáóâàííÿ ó ñìîëîìàðíèì ìèíóëèì, àáî «âòðà÷åíèìè äíÿëîäî¿ óêðà¿íñüêî¿ ë³òåðàòóðè «Çíàê». Ó ñêèï³âñüê³é «ðîäèí³» – íå ãðàþòü ðîë³), ìè» é «áîæåâ³ëüíèìè êðîêàìè», â³ä Îëåíñâîþ ÷åðãó, àëüìàíàõ – öå êîëè çíàêè ÿêáè íå àáåòêà, òîìó ëàóðåàòè ñèäÿòü íà êè Ñòåïàíåíêî. Òàê ñàìî çàêîíîì³ðíîþ çáèðàþòüñÿ ãóðòîì, ñòàþòü ó ðÿäî÷îê, îäí³é ëàâ³ ³ç íåëàóðåàòàìè. Òàê ñàìî ñòàëà ïîåç³ÿ ìîëîäøåíüêèõ: íàòóðàë³çì âèáóäîâóþòü êîëîíó – ³ ç’ÿâëÿºòüñÿ ïîäîâ³ëüíî ï³äáèðàëèñÿ é òåêñòè, òîìó ³ç ó òåêñòàõ Êàðèíè Òóìàºâî¿ ÷è ÷óòòºâ³ åç³ÿ, âèáóäîâóþòü øåðåíãó – ïðîçà, à á³ëüø³ñòþ ñïðàãëèé äî ïîåòè÷íîãî ñëîïðîïîçèö³¿ ÷îãî áè çàõîò³òè â³ä Òàí³-Ìà𳿠ÿêùî êàãàëîì ñ³äàþòü ó êîëî – êðèòèêà. âà ÷èòà÷ àáî çàâñ³äíèê ë³òåðàòóðíèõ çàËèòâèíþê, à ïðîâîäÿ÷è ñóòî ðåã³îíàëüí³ Ó ïåðåäìîâ³ äî àëüìàíàõó Ðîñòèñëàâ õîä³â çíàéîìèé äàâíî/äîáðå/ìàéæå íàïàðàëåë³, õî÷åòüñÿ â³ðèòè, ùî Ëåñèê ÏàÑåìê³â â³äðàçó â³äìîâèâñÿ â³ä ïîä³ëó íà ïàì’ÿòü. íàñþê, ñòàâøè æèòîìèðñüêèì ïîåòîì ó «äåñÿòíèê³â», àëå æ óñå îäíî õî÷åòüñÿ «Çíàê» – öå ñïðîáà ç³áðàòè òåêñòè, ñòîëèö³, ÿê Áîãäàí-Îëåã Ãîðîá÷óê, íå â³øàòè ÿðëèêè, îá’ºäíóâàòè, ãðóïóâàòè – êîòðà äຠìîæëèâ³ñòü ïîð³âíÿòè: ÿêèì ïîãîëèòüñÿ íàëèñî òà íå ä³ëèòèìå íà íàâ³òü ÿêùî öå ìàðóäíà é íåïîòð³áíà áóâ òà ÿêèì ñòàâ ë³òåðàòóðíèé ïðîöåñ. ì³íóñ. Îäíàê äèâîâèæíèì â³äêðèòòÿì ó ñïðàâà. Ó òàêîìó ðàç³ ó ïîì³÷ ñîö³àëüí³ Ìîæíà ïðîñë³äêóâàòè, ÿê çì³íþâàëèñü àëüìàíàñ³ «Çíàê» óñå æ ñòຠâ³äñóòí³ñòü ìåðåæ³, êîòð³ ïðèâ³äêðèþòü çàâ³ñó òàºìòåìàòè÷íî, íàñòðîºâî ³ íàâ³òü ðèòì³÷íî îñîò³â ó âèáóäóíèöü, õòî ³ç êèì äðóæèòü, òóñóºòüñÿ, ëàóðåàòè ë³òåðàâàí³é êîëîí³ çíàê³â âèñòóïàº, õî÷à ñìîëîñêèï³âñüêå ëàóðåàòòóðíîãî êîíêóðñó Öþ òà ³íø³ êíèæêè ìîæíà çàìîâèòè â³ä Ìèðîñëàâà Ëàñòâî é ïåðåäáà÷ຠøòàìï ó ë³òåðàòóðíî«Ñìîëîñêèï» ³ç ó êíèãàðí³ «Ñìîëîñêèï» þêà. Ïîì³æ ³íøèõ ìó ïàñïîðò³ ïèñüìåííèêà, òîìó àâòîìàðàíí³õ 2000-õ ³ äî Åëåêòðîííà ïîøòà: àâòîð³â, ÿê³ ïîêàòè÷íî çàðàõîâóº éîãî äî ïåâíî¿ ãðóïè. ñüîãîäí³. Îäíàê knyharnia@smoloskyp.org.ua çàëè ñâîº íàéêðàÏîì³æ òèì ó àëüìàíàõ óâ³éøëè é àâòîðè ïðî ìàéáóòíº òàì Òåëåôîí: +38 044 425 23 93 ùå, âàðòî âèä³ëèáåç «ïðîïèñêè». Äëÿ ïèñüìåííèê³â íå éäåòüñÿ – õ³áà ó òè é îäíåíüêîãî ñïðàâä³ çíàêîâîþ ñòຠïîÿâà òåêñò³â ó ïåðñïåêòèâ³. ñàìîòíüîãî ïåðåòàê³é êíèæå÷ö³, àäæå â³äðàçó âèíèêຠÒî÷êîþ â³äë³êó êëàäà÷à, êîòðèé çìóøåíèé â³ääóâàòèñÿ äâîêîë³ðíèé ñèãíàë ë³òåðàòóðíîãî ñâ³òëîäëÿ îá’ºäíàííÿ ³ìåí ñòàâ îð³ºíòîâíî çà âñþ áðàò³þ, – Äìèòðà ×èñòÿêà. ôîðà: çåëåíèé – ìîâëÿâ, âñå îêåé, äðó2008-é ð³ê (5-6 ðîê³â ïåðåáóâàííÿ ó ñèÇíà÷íî ïðîçîð³øèì º ïðîçîâèé çð³ç – æå, òè â ³ñòîð³¿, ó ñÿêîìó-òàêîìó êàíîí³, ëîâîìó ïîë³ ñìîëîñêèï³âñüêîãî ñåðåäîòóò é ³ìåí ìåíøå, é îáñÿãè íåçíà÷í³. ÷åðâîíèé – ïîòð³áíî çàëèøèòèñÿ ó íüîâèùà), òîìó é ç³áðàíî òèõ, õòî áóâ òîä³ Ïðîçó îö³íþâàòè ñêëàäí³øå, áî äîñâ³äìó é âòðèìàòèñÿ íà ïëàâó, íå çàãóáèòèòà ïðèéøîâ çãîäîì. «Çíàê» âì³ñòèâ ñòàð³ ÷åí³ Îêñàíà Áîéêî òà Àðòåì Çàõàð÷åíêî ñÿ ñåðåä ³íøèõ ³ìåí, à òîìó òðèìàòè òåêñòè äîñ³ ìîëîäèõ ïîåò³â, àëå æ ñê³ëüêè ðîçòàøóâàëèñÿ ó êîìïàí³¿ Òàðàñà Æåðåïëàíêó òåêñò³â. ìîæíà çàðàõîâóâàòè äî ëàâ ìîëîäíÿêà
Ñ
áåöüêîãî òà Ãàííè Êîñòåíêî, à íàø³é óâàç³ ïðåçåíòîâàí³ ëèøå óðèâêè ðîìàí³â, ïîâ³ñòåé, êíèæîê. Íàéá³ëüøå ñþðïðèç³â ï³äãîòóâàâ ðåöåíç³éíèé áëîê, àäæå ó íüîìó ç³áðàíî ðåöåïö³¿ ïðî Çåä³ Ñì³ò, Àíàòîë³ÿ Äí³ñòðîâîãî, Âîëîäèìèðà Íàáîêîâà, Îêñàíó Çàáóæêî, Êîñòÿíòèíà Ìîñêàëüöÿ òà ³íøèõ. Çíàêè, êîòð³ âèñòðî¿ëèñÿ â øåðåíãó òà ñ³ëè â êîëî, óñå æ ôðàãìåíòàðí³, òîáòî çíà÷íîþ ì³ðîþ êèíóò³ â àëüìàíàõ ïîçà ñâî¿ì êîíòåêñòîì. Ç îäíîãî áîêó, öå äຠ´ðóíò äëÿ ïîð³âíÿííÿ, àëå ç äðóãîãî – ïàë³òðà ³ìåí, òåì, ðåàëüíîñòåé ðîçìèâàºòüñÿ. Õòî º ÷èòà÷àìè àëüìàíàõó ìîëîäî¿ óêðà¿íñüêî¿ ë³òåðàòóðè «Çíàê»? Ñàì³ àâòîðè, ÿêèõ ç³áðàíî ïîíàä 40, áàòüêè é íàéáëèæ÷³ ðîäè÷³ àâòîð³â òà ëàóðåàò³â, ³ñòîðèêè ë³òåðàòóðè òà êîæåí, êîãî ö³êàâèòü óêðà¿íñüêà ñó÷àñíà ïðîçà, ïîåç³ÿ, êðèòèêà.