ÑÌÎËÎÑÊÈÏ Óêðà¿íè
7
¹ 5-6 (273-274), òðàâåíü-÷åðâåíü, 2018 ð³ê ×ÀÑÎÏÈÑ ÒÂÎÐ×ί ÌÎËÎIJ
²ãîð Àñòàïåíêî Íàñòàâ ÷àñ çíàéîìèòèñÿ ç òâîð÷³ñòþ íîâèõ, öüîãîð³÷íèõ ëàóðåàò³â ë³òåðàòóðíîãî êîíêóðñó âèäàâíèöòâà «Ñìîëîñêèï». Îòæå, äðóãà ïðåì³ÿ, ïîåòè÷íà íîì³íàö³ÿ. ²ãîð Àñòàïåíêî íàðîäèâñÿ 1992 ðîêó â Á³ë³é Öåðêâ³. Çàê³í÷èâ ô³ëîëîã³þ â Óí³âåðñèòåò³ ³ìåí³ Òàðàñà Øåâ÷åíêà. Àñòàïåíêî – àâòîð äâîõ êíèæîê («Ù³ëüíèê» ³ «Ëèõîòîì³ÿ») ëàóðåàò áàãàòüîõ ë³òåðàòóðíèõ êîíêóðñ³â ³ ïðåì³é: â³ä «Ãðàíîñëîâà» òà «Çîëîòîãî êëàðíåòà» äî «Dictum» ³ «Êîðîíàö³¿ Ñëîâà». Àæ îñü éîãî âèáàãëèâ³ òà ñïîâíåí³ æèòòÿ ãåðìåòè÷í³ òåêñòè íàðåøò³ ïåðåìîãëè é ó íàøîìó êîíêóðñ³. ³ ùî âîíè í³ö íå òÿìëÿòü ó ñó÷àñíîìó ìèñòåöòâ³
modern art
òð³éöÿ?
ìåí³ äîðó÷èëè âàðèòè áîðù áî â íèõ òàê ïðèéíÿòî ¿ñòè áîðù íà äåâ’ÿòü äí³â à â ìåíå íå áóëî áóðÿêà
áîã ëþáèòü òð³éöþ çëàìàé ñîá³ äâà ïàëüö³ ³ õðåñòèñÿ çäîðîâèìè áîã ëþáèòü òð³éöþ ó òðèäöÿòü òðåòüîìó ëþáèâ äâ³÷³ öþ æîâòó êðà¿íó ç ïðîñâ³÷åíèìè ê³ñòêàìè
ó ìåíå íå áóëî áóðÿêà ³ áàæàííÿ âàðèòè áîðù áî äëÿ ÷îãî ¿ñòè ÿêùî õòîñü ïîìåð áî ùî ñï³ëüíîãî ó øëóíêà ³ç áîëåì óòðàòè áî òðåáà ïèòè òðóíîê ³ äåðòè íà ñîá³ âîëîññÿ
íàìàëþé ñîá³ òðåòº îêî ðîçäèâëÿéñÿ íèì ³ñòèíó ìîëèñÿ ëþäèíî ³ç çîðîì íà ïîòèëèö³
ó ìåíå íå áóëî áóðÿêà ³ áàæàííÿ âàðèòè áîðù à ìåí³ ñêàçàëè ùî ïðèéäå àæ ñîðîê ø³ñòü äóø à ÿ ñïèòàâ òî ñê³ëüêè æ ïðèéäå ëþäåé ÿêùî ò³ëüêè äóø ñîðîê ø³ñòü? ó ìåíå íå áóëî áóðÿêà ³ êàðòîïë³ ó ìåíå íå áóëî êàïóñòè ³ ìîðêâè ó ìåíå íå áóëî âîäè ³ ñîë³ ó ìåíå íå áóëî ì’ÿñà ³ ñìåòàíè àí³ öèáóë³ àí³ áàæàííÿ âàðèòè áîðù ÿ ïîíàëèâàâ ¿ì ó ìèñêè ãîð³ëêè ³ ñêàçàâ ¿ì ùî òî áîðù
÷îðí³ ðóêè ïðè÷àùàþòüñÿ ÿãîäàìè ÷îðí³ ðóêè ñïîâ³äàþòüñÿ ïåðåä ÿãîäàìè ìè âñ³ ð³âí³ ïåðåä áîãîì ó äåíü çáîðó ñìîðîäèíè ìè âñ³ ð³âí³ ïåðåä êóùàìè ÿê ³ âîíè ïåðåä íàìè ³ òîé íàéá³ëüøèé âèñîêèé áàá³é ³ òîé õóäþùèé ñêðîìíèé ïîåò ³ òîé ãîëèé îá³ðâàíèé çí³ÿêîâ³ëèé íà÷å õëîï÷èê íà ë³òóð㳿 ÿêèé íå çíຠêîëè õðåñòèòèñÿ
âóëèö³
êîëè òè ñêàæåø ìåí³ «àìåí» ÿ ñêàæó òîá³ «íåìà» óñå íàâïàêè ëþäèíî áîã ëþáèòü òð³éöþ òî ñê³ëüêè òè êàæåø òîá³ áóëî êîëè òè ïîìåð ³ñóñå?
ÄÇÑ ó äåíü çáîðó ñìîðîäèíè ñîêðîâåííèé äåíü çáîðó ñìîðîäèíè ó õðàìàõ êóù³â ìîëÿòüñÿ ÷îðí³ ðóêè
êîëè ç âóëèö³ ïàðõîìåíêà íåñëè äÿäüêà â ÿêîãî çàáóëè çàïèòàòè ÿê â³í õî÷å ç ìóçèêîþ ÷è áåç òàê ñàìî ÿê â³í çàáóâàâ ïðî ë³òåðó «î» ó ñëîâ³ «õîò³òè» ìè ÿêðàç ¿ëè îæèíó íàáèâàëè ðîòÿêè îáåðåìêàìè ÷îðíèõ ÿã³ä çàáóâàþ÷è ïåðåæîâóâàòè æâàâî çàíóðþâàëè îæèíí³ ðóêè â êîøèê ³ âñå ïðèñëóõîâóâàëèñü ãðàòèìóòü ÷è íå ãðàòèìóòü ìè íàãîñòðþâàëè âóõà ñòèøóâàëè îæèííå äèõàííÿ ³ ÷óëè ÿê äÿäüêà íåñóòü óæå äåñü íà âóëèö³ ÿêî¿ñü êîìóíè
à êîëè íàáëèçèëèñÿ äî íàøî¿ êîòëÿðåâñüêîãî íàì ñêàçàëè ñèä³òè ìîâ÷êè ³ íå äèâèòèñü ó â³êíà à ÿ íàáðàâ ó æìåíþ ç äåñÿòîê ÿã³ä íå ïîñëóõàâ ³ ïîäèâèâñÿ
óì³òè ÷èòàòè îäèí õîðîøèé ïîåò íå áóäó äîäàâàòè ìîëîäèé áî öå í³ ÷îðòà íå ì³íÿº ï³äïèñàâ ìåí³ çá³ðêó òàê: ìîº ïð³çâèùå êîìà ÷èòàé çíàê îêëèêó ñâîº ïð³çâèùå êðàïêà ÿ âèðèâàþ âåëèêå ë³ëåéíå ñåðöå ³ç îáñèïàíèõ ÷îðíèì ãðóäåé êâàäðàòíîãî ò³ëà ó ÷åðâíåâó í³÷ ³ç îìåëþõîì ì³ñÿöÿ ³ øóêàþ òå ùî ìîæíà ïðî÷èòàòè: äåðåâà ëþäè çîðÿí³ ñïëåò³ííÿ äîëîíí³ ë³í³¿ íàñòðóí÷åíó òèøó ò³ëî êîõàíî¿ æ³íêè ï³òüìó çàáðèçêàíó ãå볺ì ñåáå ó áåçì³ðíîìó îáøèð³ àëå çíàõîäæó ëèø ô³ãóðêè ñë³â ó êíèæö³ õîðîøîãî ïîåòà ÿêèé ïîðàäèâ ìåí³ ñîêðîâåííå àëå íå äàâ êëþ÷³â äî ðîçóì³ííÿ ÿ íàïèøó êðàñèâó êíèæêó ç âåëèêèì ë³ëåéíèì ñåðöåì ³ îáîâ’ÿçêîâî ï³äïèøó éîìó òàê: éîãî ïð³çâèùå êîìà ïèøè çíàê îêëèêó ñâîº ïð³çâèùå êðàïêà í³ íå òàê: éîãî ïð³çâèùå êîìà ìîº ïð³çâèùå êðàïêà íå ïèøè áî ïðî÷èòàþòü çíàê îêëèêó
Ïîåç³ÿ «ïåðøîãî» óêðà¿íñüêîãî àâàíãàðäó: äðóãèé êðîê äî ìåéíñòð³ìó Ìèêîëà ÃÓÌÅÍÞÊ ×îòèðè ðîêè òîìó â «Ñìîëîñêèï³» âèäàëè äîñèòü íåçâè÷íó íà òîé ìîìåíò àíòîëîã³þ «Óêðà¿íñüêà àâàíãàðäíà ïîåç³ÿ (1910–1930-ò³ ðð.)». Íèí³ öÿ íåçâè÷í³ñòü çàëèøèëàñü äåñü òàì ïîçàäó, ïðèíàéìí³ äëÿ òèõ, êîìó ïîùàñòèëî êóïèòè öþ êíèæêó. Çäàºòüñÿ, ùå ó ÷åðâí³ ìèíóëîãî ðîêó ìåí³ ïîùàñòèëî áà÷èòè ïîêóïöÿ îñòàííüîãî ïðèì³ðíèêà ç öüîãî ïåðøîãî âèäàííÿ, ùî çàëèøàâñÿ ó êíèãàðí³ âèäàâíèöòâà, à íåùîäàâíî íà «Êíèæêîâîìó Àðñåíàë³» ìè ñòàëè ñâ³äêàìè òîãî, ùî ÷èòàöüêå êîëî àâàíãàðäíî¿ ïîå糿 ñòຠâñå øèðøèì ³ øèðøèì, àäæå ñåðåä ïåðøèõ ïîêóïö³â íîâîãî âèäàííÿ âèÿâèëîñÿ ïðåçèäåíòñüêå ïîäðóææÿ Ïîðîøåíê³â.
Ì
îæíà ïîáàæàòè Ïåòðó Îëåêñ³éîâè÷ó òà Ìàðèí³ Àíàòî볿âí³ ïðèºìíîãî ÷èòàííÿ ³ ñïîä³âàòèñü íà òå, ùî íèí³øíÿ âëàäà Óêðà¿íè, íà â³äì³íó â³ä ðàäÿíñüêî¿, ã³äíî ñïðèéìàòèìå ñïàäîê àâàíãàðäèñò³â, íå êàæó÷è ïðî ñïðèÿííÿ ó äîñë³äæåííÿõ òà âèäàíí³ ùå á³ëüøî¿ ê³ëüêîñò³ ¿õí³õ òåêñò³â. Îëåã Êîöàðåâ òà Þë³ÿ Ñòàõ³âñüêà, ïîåòè÷íå ïîäðóææÿ óïîðÿäíèê³â, çðîáèëè ÷èìàëî çóñèëü íàä ñâîºþ àíòîëî㳺þ, àäæå öå áóëà ïåðøà ñïðîáà îá’ºäíàòè ï³ä îäí³ºþ îáêëàäèíêîþ òàêèé ìàñèâ òåêñò³â, ùî ÿñêðàâî äåìîíñòðóþòü ðåçóëüòàòè ïîøóê³â ð³çíèõ ã³ëîê óêðà¿íñüêîãî àâàíãàðäèçìó. Ïîäàíî òåêñòè íå ëèøå ðàäÿíñüêèõ àâàíãàðäèñò³â (Ì. Ñåìåíêî, Â. Ïîë³ùóê, À. ×óæèé), à é çàõ³äíîóêðà¿íñüêèõ (ß. Öóðêîâñüêèé), àâàíãàðäèñò³â åì³ãðàö³¿ (Â. Õìåëþê). Ïåðåä íàìè ðîçãîðíóòî ïîëîòíî íå ëèøå ôóòóðèçìó, ùî, áåçïåðå÷íî, ïåðåâàæàâ ó
ê³ëüê³ñíîìó âèðàæåíí³, à é ³íøèõ àâàíãàðäíèõ íàïðÿì³â: ñþððåàë³çìó, åêñïðåñ³îí³çìó, äàäà¿çìó òà «³íøèõ òîä³øí³õ “-³çì³â”». Äî öüîãî ìè ìîãëè áà÷èòè ëèøå äîñë³äæåííÿ ëîêàëüíèõ â³äãàëóæåíü öüîãî ÿâèùà. Äî òîãî æ âèäàâö³ íå äóæå ò³øèëè íàñ òåêñòàìè – çà á³ëüø³ñòþ ç íèõ òðåáà áóëî õîäèòè äî àðõ³â³â ÷è íàìàöóâàòè ¿õ ïî ð³çíèõ àíòîëîã³ÿõ, ÿê-îò «Êîîðäèíàòè», ÿêùî ãîâîðèòè ïðî «çàõ³äíó ã³ëêó». Ó ö³é êíèæö³ ìîæíà çíàéòè é çîâñ³ì çàãàäêîâèõ ïîåò³â (ª. Áóíäà). Íå äèâíî, ùî «Óêðà¿íñüêà àâàíãàðäíà ïîåç³ÿ (1910– 1930-ò³ ðð.)» ïåðåæèâຠñüîãîäí³ äðóãèé åòàï ñâîãî ïîøèðåííÿ, àäæå ïåðøèé áóâ ïîçíà÷åíèé ÷èñëåííèìè ñõâàëüíèìè â³äãóêàìè ÿê ç áîêó êâàë³ô³êîâàíèõ êðèòèê³â òà êðèòèêåñ, òàê ³ øèðîêîãî êîëà ÷èòà÷³â, ÿê³ â³ääàëè ãàìàíöåì ñâî¿ ãîëîñè «çà» àâàíãàðäèçì â óêðà¿íñüê³é ïîå糿. Ñïîä³âàþñü, íåâäîâç³ íàñ
÷åêàòèìå é íîâå ïðî÷èòàííÿ íå ìåíø ö³êàâèõ åêñïåðèìåíò³â ó ïðîç³ àâàíãàðäèñò³â. Äî ïåðøîãî âèõîäó àíòîëî㳿 óêðà¿íñüêèé àâàíãàðä ìîæíà áóëî ïîð³âíþâàòè áóäü ç ÷èì, àëå íå ç êëþ÷îâîþ ñêëàäîâîþ íàøî¿ êóëüòóðè. Òàê, íàïðèêëàä, Òåòÿíà Êàëèòåíêî ó ñâîºìó â³äãóêó íà àíòîëîã³þ ïîð³âíþâàëà óêðà¿íñüêèé àâàíãàðä ç³ Ñïëÿ÷åþ êðàñóíåþ, ùî ÷åêàëà ñâîãî ïðîáóäæåííÿ, à ²ðèíà Çàá³ÿêà – ç íåùàñëèâîþ äèòèíîþ, ÿê³é ãðàòèñÿ çàáîðîíÿëè, ïèòàííÿ ³ãíîðóâàëè, à ïðèìõè îñêàðæóâàëè. Íèí³ öÿ äèòèíà, ïðîäîâæóþ÷è öþ ë³í³þ ïîð³âíÿíü, óæå âêëåþº äðóãó ôîòîêàðòêó äî ïàñïîðòà ñâ çàòðåáóâàíîñò³. ßê êàæóòü óïîðÿäíèêè, äëÿ äðóãîãî âèäàííÿ âîíè âèïðàâèëè äåÿê³ ïîìèëêè, óòî÷íèëè ³ñòîðèêî-á³îãðàô³÷í³ ìîìåíòè òà íþàíñè ð³çíèõ ðåäàêö³é òâîð³â. Áåçïåðå÷íî, àâàíãàðä òàêè çíàéøîâ ñâîþ ìåòàìîäåðíó ³íòåðïðåòàö³þ ³ íîâå âèäàííÿ éîãî òåêñò³â çàñâ³ä÷óº, ùî óêðà¿íñüêèé ÷èòà÷ çàáèðຠçäîáóòêè àâàíãàðäó íà ïàðîïëàâ ñó÷àñíîñò³. Õî÷ ³ äî öüîãî àêòèâ³ñòè êóëüòóðè íå ðàç êîðèñòàëèñÿ öèìè çäîáóòêàìè, ïðî ùî íàãîëîøåíî ó âñòóïíèõ çàóâàãàõ â³ä óïîðÿäíèê³â, äå îïèñàíî âïëèâ àâàíãàðäó íà êóëüòóðó ñüîãîäí³. Çâ³ñíî, çàðàç ìîæíà ëèøå ðîáèòè ïðèïóùåííÿ ùîäî òîãî, ÿêèé âïëèâ ìàòèìå äðóãå âèäàííÿ íà óêðà¿íñüêó êóëüòóðó, àëå äîñâ³ä ïåðøîãî ïîêàçóº, ùî
íîâå ïîøèðåííÿ òàêî¿ ê³ëüêîñò³ òåêñò³â òà ´ðóíòîâíèõ á³îãðàô³÷íèõ äîâ³äîê ïðî ïèñüìåííèê³â ó íîâ³ ìàñè ÷èòà÷³â º ï³ä´ðóíòÿì äëÿ íîâîãî ä³àëîãó. Ñàìå òàê, àíòîëîã³ÿ çàêëèêຠíàñ äî ä³àëîãó. Íàâ³òü ï³ñëÿ äðóãîãî-òðåòüîãî ïðî÷èòàííÿ ç’ÿâëÿºòüñÿ ïðàãíåííÿ çàãëèáëþâàòèñü ó òâîð÷³ñòü óæå ÿêîãîñü îêðåìîãî ïîåòà ç àíòîëî㳿, àäæå âì³ùåíèõ äî íå¿ òåêñò³â ÷àñòî íåäîñòàòíüî, àáè íàïèñàòè áîäàé ÿê³ñü ìàë³ ë³òåðàòóðîçíàâ÷³, â³ðøîçíàâ÷³, êóëüòóðîëîã³÷í³ ðîçâ³äêè. Äëÿ òèõ êîìó çàìàëî, íàïðèê³íö³ êíèæêè ïîäàíî ðîçãîðíóòó á³áë³îãðàô³þ, ÿêà º íàî÷íèì ïîñ³áíèêîì äëÿ ñàìîñò³éíèõ äîñë³äæåíü. Ïðèíàéìí³ ñàìå íà öèõ ñòîð³íêàõ ìåí³ âäàëîñÿ çíàéòè ê³ëüêà äæåðåë äëÿ ðîçâ³äîê ó òâîð÷³ñòü Àíäð³ÿ ×óæîãî òà Âàñèëÿ Õìåëþêà, áåç ÿêèõ ÿ é íå óÿâëÿþ, ÿêèì ÷èíîì ìîãëà ðîçâèíóòèñÿ ìîÿ ïîåòè÷íà òâîð÷³ñòü. Îêð³ì ä³àëîã³÷íîñò³ êíèæêè, âîíà ìîæå íàäèõàòè íà ïðîâåäåííÿ ö³êàâèõ çàõîä³â. Òàê, íàïðèêëàä, ó Æèòîìèð³ íà äðóãîìó ôåñòèâàë³ «ÀðÒåðàï³ÿ» ïðåçåíòàö³ÿ «Óêðà¿íñüêî¿ àâàíãàðäíî¿ ïîå糿 (1910–1930-ò³ ðð.)» áóëà ïîºäíàíà ³ç ìàéñòåð-êëàñîì ç áëåê-àóò ïîå糿, äå ãîñò³ çàõîäó ðàçîì ³ç óïîðÿäíèêàìè øóêàëè çâ’ÿçêè ì³æ ïîå糺þ ñòîð³÷íî¿ äàâíèíè òà ñó÷àñí³ñòþ. ßêùî âæå é ãîâîðèòè ïðî ÷àñîâó äèñòàíö³þ ì³æ ïåð³îäîì
àêòèâíîãî ðîçâèòêó àâàíãàðäó òà ñó÷àñí³ñòþ, òî ïåðøå âèäàííÿ àíòîëî㳿 âèõîäèòü çà ñòî ðîê³â ï³ñëÿ «Êâåðî-ôóòóðèçìó», à íîâå âèäàííÿ ìîæíà ïîâ’ÿçàòè ³ç öèêëîì «Á³ëà ñòóä³ÿ» Ì. Ñåìåíêà. Îòæå, íèí³ ìè íà åòàï³, êîëè ôóòóðèçì øóêຠ«äðóç³â» ñåðåä ðåëåâàíòíèõ ë³òåðàòóðíèõ íàïðÿì³â. ßê ïîêàçóº äîñâ³ä öüîãîð³÷íîãî «Êíèæêîâîãî Àðñåíàëó», äå ñòðèæíåâèì ïîíÿòòÿì áóëî ìàéáóòíº, ìè ùå ìîæåìî äî÷åêàòèñÿ ñâîãî Àñïàíôóòó. Äðóç³, â³òàéìî îíîâëåíó àíòîëîã³þ «Óêðà¿íñüêà àâàíãàðäíà ïîåç³ÿ (1910–1930-ò³ ðð.)», ÿêà ñâîºþ òðåòüîþ îáêëàäèíêîþ äຠçåëåíèé êîë³ð ÿê àâàíãàðäèñòàì, ùî çíàõîäÿòü ñâî¿õ ÷èòà÷³â ïî äðóãîìó êîëó, òàê ³ íîâ³é õâèë³ ÷èòà÷³â, ÿê³ ñïðÿìîâóþòü ñâ³é ñåìàôîð ó ìàéáóòíº.
ÑÌÎËÎÑÊÈÏ Óêðà¿íè
¹ 5-6 (273-274), òðàâåíü-÷åðâåíü, 2018 ð³ê
8
×ÀÑÎÏÈÑ ÒÂÎÐ×ί ÌÎËÎIJ
ËÈÑÒÈ ËÅѲ ÓÊÐÀ¯ÍÊÈ 1898–1902: â³ä òâîð÷îñò³, çäîðîâ’ÿ é ïîäîðîæåé äî ôð³ëàíñó ³ êîõàííÿ Ëåñÿ Óêðà¿íêà. Ëèñòè 1898–1902. – Êè¿â: Âèä-âî «Êîìîðà», 2017
Àííà ÐÀÒÓØÍÀ ßêáè ìåí³ â øêîë³ ñêàçàëè, ùî Ëàðèñà Êîñà÷, òîáòî Ëåñÿ Óêðà¿íêà, æîäíîãî ðîêó íå ñèä³ëà íà ì³ñö³, é òî íå ëèøå ÷åðåç êóðîðòè òà ë³êóâàííÿ, à ïî ñâî¿é, ÿê âîíà ³ ïèñàëà, âàãàáîíäñüê³é íàòóð³, à íå ðîçïîâ³äàëè ëèøå ³ ò³ëüêè ïðî õâîðîáó, âèøèâàííÿ òà ÷óäîâó ïîë³ñüêó ïðèðîäó, áóëî áè ÷åñí³øå ¿¿ ëþáèòè. «Ëèñòè 1898–1902» – öå ÷óäîâà ìàïà ãåîãðàô³÷íèõ òà ïñèõîëîã³÷íèõ ïåðåñóâàíü Ëåñ³ Óêðà¿íêè, çëàì³â òà ñèëè, ðîçäóì³â, êîëåã ïî ïåðó, äðóç³â, ð³äíèõ òà êîõàíèõ: Ñåðã³é Ìåðæèíñüêèé, Îëüãà Êîáèëÿíñüêà, Êëèìåíò³é Êâ³òêà, âñÿ ðîçãàëóæåíà ðîäèíà Êîñà÷³â-Äðàãîìàíîâèõ òîùî. Ö³ òåêñòè ñïîâíåí³ ìàñøòàáíîñò³ ðîçäóì³â òà ³íòèìíîñò³ ïîáóòó, ìîâíî¿ ãðè, äå âèíèêàþòü ðîäèíí³ íåîëîã³çìè, åâôåì³çìè, êîäîâ³ ñëîâå÷êà, ÿê-îò «óë³òà» (ìàðóäíèé ó ïèñàíí³ òâ³ð) ÷è «çàéö³» (çàáîðîíåí³ öàðñüêîþ öåíçóðîþ âèäàííÿ), ñëîâîì – öå âíóòð³øí³é ïîðòðåò ìîëîäî¿ æ³íêè, ³íòåëåêòóàëêè, àðèñòîêðàòêè, ùî äîçâîëèëà ñîá³, ïîïðè âñå, íå ç³éòè ç îáðàíîãî øëÿõó.
Áî, ïî-ïåðøå, çäîðîâ’ÿ. Òàê, ÷è íå á³ëüø³ñòü öèõ ëèñò³â íàïèñàíî ³ç ì³ñöü ë³êóâàííÿ, àëå æ öå íå ðàäÿíñüê³ ñàíàòîð³¿, öå ì³ñöÿ, äå ìîæíà áóëî ïðàöþâàòè òà òâîðèòè – Villa Iphigenia (1898, ßëòà), Bergmann Privat Klinik (1899, Áåðë³í), Villa Natalia (â³ëëà Íàòà볿 Ñàäîâñüêî¿ ó ÑàíÐåìî, äå Ëàðèñà ìåøêàëà çèìè 1902 ³ 1903 ðîê³â). ßê³ñü áóëè á³ëüø êîìôîðòí³, ÿê³ñü ìåíø, àäæå áþäæåò áóâ äîñèòü ñêðîìíèì, êîøòîì áàòüêà, ³ òîìó Ëàðèñà ïîñò³éíî íàìàãàëàñü îïëàòèòè ö³ íåäåøåâ³ çàäîâîëåííÿ ñâî¿ìè ë³òåðàòóðíèìè çàðîá³òêàìè, ùî, ïîãîäüòåñÿ, íà ìåæ³ òîãî ñòîë³òòÿ áóëî ùå äóæå åêçîòè÷íèì. Îñü àïîëîã³ÿ ôð³ëàíñó â³ä Ëåñ³ Óêðà¿íêè: «Ìàþ òåïåð îáîâüÿçêîâó ðîáîòó:
ïèøó ùî ì³ñÿöÿ ë³òåðàòóðí³ îãëÿäè äî “Æèçí³”, ùî ïëàòèòü ìåí³ çà ñå ïî 75 ðóáë³â çà àðêóø; ãðîø³ ñå íå òàê ³ âåëèê³, êîëè çâàæèòè, ñê³ëüêè ðîáîòè ñ³ îãëÿäè âèìàãàþòü, àëå ÿ âæå âçÿëàñÿ çà íèõ, áî òåïåð ìåí³ áóëîá òðóäíî æèòè áåç âëàñíèõ íåçàëåæíèõ ôîíä³â, à áåëëåòðèñòèêîþ ñâîºþ, ñàìè çíàºòå, ÿ íå çàðîáëþ í³÷îãî. Èíøà ïðàöÿ, íå ë³òåðàòóðíà, äàëà á ìåíøèé çàð³áîê, âòîìèëà á ìåíå äàëåêî á³ëüøå ³ ìîæå íàâ³òü çàòàìóâàëà ì³é ðîçâèòîê, â³äáèâàþ÷è ìåíå â³ä ÷èòàííÿ, à ùî íàéã³ðøå, ïðèâüÿçàëà á ìåíå äî ÿêîãîñü ñòàëîãî ì³ñöÿ, îäá³ðàþ÷è ìîæëèâ³ñòü ðàïòîâèõ ïîäîðîæ³â, áåç ÿêèõ ÿ íå ìîæó ñîá³ çäóìàòè “íîðìàëüíîãî” æèòòÿ». Ïèñüìåííèöÿ – ³ìïóëüñèâíà íàòóðà, ³, ÿê çàââàæèâ, îäèí ÿëòèíñüêèé ë³êàð, ï³ñëÿ ÷åðãîâîãî íåðâîâîãî çðèâó ñâ ïàö³ºíòêè (ì³æ ³íøèì, ö³êàâîãî á³îãðàô³÷íîãî ôàêòó, ïðî ÿêèé äîñèòü ìàëî ãîâîðèòüñÿ), ùî ¿¿ ë³êóâàëè òàê, í³áè âîíà «ñêëàäàºòüñÿ ç îäí³º¿ ò³ëüêè íîãè». Àëå Ëàðèñà ïèøå, ïåðåêëàäàº,
ìàíäðóº, òàê, ùî êîæíîìó çäîðîâîìó á ñò³ëüêè ïîáà÷èòè òà çàëèøèòè ïî ñîá³. Ïî äðóãå – âïëèâ ðîäèíè. Ç ëèñò³â ïðîñòóïຠäóæå í³æíèé ãðóïîâèé ïîðòðåò âåëèêî¿ øëÿõåòíî¿ ðîäèíè, äå â ðîäèííèõ ãí³çäàõ Êîëîäÿæíîìó òà Çåëåíîìó Ãàþ æèâóòü òèæíÿìè êóçèíè òà êóçåíè, äå êîæåí ìຠñâîº õàòíº ïð³çâèñüêî, äå ëóíຠìóçèêà ³ øóðõîòÿòü ñòîð³íêè êíèæîê. Òàêèé ñâ³ò, òî÷í³øå, éîãî óëàìîê, ïîêàçàâ íàì íà ñòîð³íêàõ «Ñóç³ð’ÿ Ëåáåäÿ» ùå îäèí ïèñüìåííèê ç ö³º¿ ðîäèíè, ïëåì³ííèê Ëåñ³ Óêðà¿íêè – Þð³é Êîñà÷. Ðîäèíà çàõèùàëà òà ï³äòðèìóâàëà «ò³òêó Ëàðó», àëå áóëà îäíà ð³÷, ÿêó áàòüêè êàòåãîðè÷íî íå ïðèéìàëè, îñîáëèâî ìàòè – öå ñòîñóíêè ç ÷îëîâ³êàìè. Âîíà íàìàãàëàñÿ äåòåðì³íóâàòè öþ ñôåðó Ëåñèíîãî æèòòÿ, âïëèíóòè íà ôîðìó âçàºìèí òà øëþáó, ñëîâîì, ÷èíèëà äåùî àâòîðèòàðíî ³ â ðîçá³ã ç³ ñâî¿ìè ïðîãðåñèâíèìè ïîãëÿäàìè. Íå ï³äòðèìóâàëà âçàºìèíè ç Ñåð㳺ì Ìåðæèíñüêèì, òàêî¿ âàæêî¿ ïî¿çäêè â ̳íñüê äî ãàñ-
íó÷îãî êîõàíîãî, íå ðîçóì³ëà öèâ³ëüíîãî øëþáó ç Êëèìåíò³ºì Êâ³òêîþ, íàìîâëÿëà íà â³í÷àííÿ. Õòîñü ñêàæå, ùî öå ìàëîâàæëèâ³ äð³áíèö³, àëå æ í³ – öå ôàêòóðí³ âóçëè, ïî ÿêèõ äóæå ö³êàâî âèâ÷àòè óñþ á³îãðàô³÷íó êàíâó öüîãî äîìó. Ïî òðåòº, ñóñï³ëüñòâî. Òàê âïåâíåíî ³ ñïîê³éíî ðîçóì³òè ñâîþ ðîëü òà ìåòó, ì’ÿêî äîëàòè ñóñï³ëüíó äèê³ñòü ìîæóòü îäèíèö³. Îñîáëèâî Ëåñÿ ðîçêðèâàºòüñÿ ó ëèñòàõ äî Îëüãè Êîáèëÿíñüêî¿, öå ðîçìîâà äâîõ, æ³íêè ç æ³íêîþ, ïîçáàâëåíèõ ÷îëîâ³÷î¿ îá’ºêòèâàö³¿, öå ñåñòðèíñòâî, íà ÿêîìó òàê íàãîëîøóº Îêñàíà Çàáóæêî, ³ çâ’ÿçîê, ó ÿêîìó ñïðàâä³ ëåãêî ïîáà÷èòè ùîñü á³ëüøå, ÿê ³ çðîáèëà Ñîëîì³ÿ Ïàâëè÷êî. Çäàâàëîñÿ á, ùî òóò îñîáëèâîãî, ó öèõ çâîðóøëèâèõ ³íòèìíèõ ëèñòàõ, ³ äå îï³ð îòî÷åííþ?  ñàì³é ³ìïë³öèòí³é ìàíåð³ ö³º¿ ãëèáîêî¿ äîâ³ðè äî ²íøî¿, â ñï³ëüíîìó çàíÿòò³ ë³òåðàòóðîþ, äå ¿ì òîä³ äîâîäèëîñÿ áàëàíñóâàòè ì³æ «ïî÷èòàåìûìè, íî íå÷èòàåìûìè» ³ àóòñàéäåðñòâîì.
Äàðèíà Ãëàäóí
Îëåêñàíäð Ìèìðóê
Ìèêîëà Âîðîí³í
²ðèíà Çàãëàäüêî
Ðóáàòè äåðåâî: Çá³ðêà ïîåç³é. Ñåð³ÿ «Ëàóðåàòè «Ñìîëîñêèïà»
Öóêðîâèê: Çá³ðêà ïîåç³é. Ñåð³ÿ «Ëàóðåàòè «Ñìîëîñêèïà»
³ðø³ îäíîãî ê³áîðãà: Çá³ðêà ïîåç³é
Ëåìåíò ³ ëåã³ò: Çá³ðêà ïîåç³é. Ñåð³ÿ «Ëàóðåàòè «Ñìîëîñêèïà»
Êè¿â: Ñìîëîñêèï, 2017. – 272 ñ. Ö³íà: 60,00 ãðí.
Êè¿â: Ñìîëîñêèï, 2017. – 112 ñ. Ö³íà: 45,00 ãðí.
Êè¿â: Ñìîëîñêèï, 2017. – 168 ñ. Ö³íà: 100,00 ãðí.
Êè¿â: Ñìîëîñêèï, 2018. – 96 ñ. Ö³íà: 45,00 ãðí.
Ïóëüñóþ÷³ êîëà íà âîä³ ðîçõîäÿòüñÿ, íå ëèøàþ÷è ïî ñîá³ ñë³ä³â, ³ íå ïîâåðòàþòüñÿ á³ëüøå í³êîëè. Íàòîì³ñòü ó äåðåâà êîëà ïîâ³ëüí³ òà âèòîí÷åí³, ïîâ’ÿçàí³ ì³æ ñîáîþ íàçàâæäè. Çá³ðêà Äàðèíè Ãëàäóí – öå øëÿõ äî âèñõ³äíî¿ òî÷êè, ùî ïðîõîäèòü êð³çü á³ëü ³ ïàì’ÿòü, êð³çü ïîëàìàí³ ðåáðà òà ðîçðóáàí³ ñòîâáóðè äåðåâ. Ëèøå òàê ìîæíà ä³ñòàòèñÿ ñåðöÿ é ïîáà÷èòè äîâåðøåíå êîëî æèòòÿ.
«Öóêðîâèê» – öå êíèæêà ïðî ëàíäøàôòè òà ïàì’ÿòü, à òàêîæ ïðî â³äìèðàííÿ ïàì’ÿò³ ðàçîì ç ëàíäøàôòàìè. Ïðî ôàíòîìíå ïåðåæèâàííÿ òðàâì, íàáóòèõ ìèíóëèìè ïîêîë³ííÿìè, ÿê³ òàê ÷è ³íàêøå ïåðåäàþòüñÿ ïîêîë³ííÿì íàñòóïíèì. ³ä÷àéäóøíà ñïðîáà çàòðèìàòè â òåêñò³ ïåðåæèâàííÿ, ÿê³ ñóïðîâîäæóþòü áåçïåðåðâíèé ïðîöåñ ðîçêëàäó ñâ³òîãëÿä³â, êðà¿í, ò³ë ³ íàâ³òü íåäîâãîâ³÷íèõ åëåìåíò³â ³íôðàñòðóêòóðè.
Óÿâ³òü, ùî âè ïåðåáóâàºòå â óìîâàõ, êîëè òåðåçè âള⠫æèòòÿ-àáî-ñìåðòü» õèòàþòüñÿ, ÿê ìåòðîíîì. Óÿâ³òü, ùî çà âàøîþ ñïèíîþ òå, çàðàäè ÷îãî âàðòî æèòè. À âñåðåäèí³ – ïàì’ÿòü, ùî âèçíà÷ຠâàñ ÿê Ëþäèíó. ³éíà – öå çàâæäè ïðî ö³ííîñò³. Àëå ïîåòè÷íà çá³ðêà Ìèêîëè Âîðîí³íà íàéìåíøå òîðêàºòüñÿ òåì, ÿê³ ÷àñòî àñîö³þþòüñÿ ó íàñ ³ç â³éíîþ. Öÿ ïîåç³ÿ – ïåðåäóñ³ì ïðî ëþáîâ, ÿêà ðÿòóº íàñ.
³ðø³, ÿê³ ðàí³øå ç’ÿâëÿëèñÿ â ë³òåðàòóðíèõ ÷àñîïèñàõ ÷è áëîãàõ, ëóíàëè ç³ ñöåí ôåñòèâàë³â, äåìîíñòðóâàëèñÿ ó ôîðìàò³ â³äåîïîå糿 ÷è ìåä³àïåðôîðìàíñ³â, íàðåøò³ çíàéøëè ñâîº ì³ñöå ï³ä îäí³ºþ îáêëàäèíêîþ. Ó ïîºäíàíí³ ç êîëàæàìè Àíàñòàñ³¿ Ñòàðêî, ç’ÿâèëàñÿ êíèãà-ãåðáàð³é, äå êîæåí â³ðø – ³ ðîñëèíà, ³ ñèìâîë, ³ æåñò. Ïîåç³ÿ òóò çàïàøíà é ð³çêà, ñîëîäêàâà é ã³ðêà, îòðóéíà é ñíîä³éíà, ëåãêà, ÿê ïîäèõ, ÷è âàæêà, ÿê êðèê.
Àëëà Ìèêîëàºíêî
Óëÿíà Ãàëè÷
Ñèìîð Ãëàñåíêî
Áîãäàíà Ìàò³ÿø
«Ñìîëîñêèï» (1967–2017): â³ä Àìåðèêè äî Óêðà¿íè
Óðáàì³ñòèêà
Íóàð ïî-óêðà¿íñüêè
ϳñíÿ ϳñåíü
Êè¿â: Ñìîëîñêèï, 2018. – 328 ñ. Ö³íà: 100,00 ãðí.
Ëüâ³â: Âèä-âî Ñòàðîãî Ëåâà, 2017. – 184 ñ. Ö³íà: 93,00 ãðí.
×åðí³âö³: Âèäàâíèöòâî ÕÕ², 2017. – 272 ñ. Ö³íà: 107,00 ãðí.
Ëüâ³â: Âèä-âî Ñòàðîãî Ëåâà, 2018. – 144 ñ. Ö³íà: 93,00 ãðí.
Ó ìîíîãðàô³¿ çä³éñíåíî êîìïëåêñíå äîñë³äæåííÿ çàêîðäîííîãî òà óêðà¿íñüêîãî åòàï³â ä³ÿëüíîñò³ âèäàâíèöòâà «Ñìîëîñêèï», éîãî ñòàíîâëåííÿ òà ôóíêö³îíóâàííÿ. Ïðîñòåæåíî åâîëþö³þ «Ñìîëîñêèïà» â³ä ÷àñîïèñó óêðà¿íñüêî¿ ìîëîä³ äî âèäàâíèöòâà. Àðõ³âí³ ìàòåð³àëè äàëè çìîãó àâòîðö³ âèñâ³òëèòè ³íôîðìàö³éíèé, âèäàâíè÷èé, îáîðîííèé ³ ò. çâ. «äîïîìîãîâèé» íàïðÿìè ïðàâîçàõèñíî¿ ä³ÿëüíîñò³ îñåðåäêó çà êîðäîíîì òà ðîáîòó âæå â íåçàëåæí³é Óêðà¿í³.
Ó êíèæö³ ç³áðàíî â³ðø³ Óëÿíè Ãàëè÷ ð³çíèõ ðîê³â ³ ð³çíîãî ñåìàíòè÷íîãî çâó÷àííÿ. Àëå â öåíòð³ òåêñòîëî㳿 êíèæêè – ̳ñòî é ñïðîáà éîãî ì³ñòèô³êàö³¿, ÷è òî ïîøóê ì³ñòè÷íîãî ó ïîâñÿêäåíí³ óðáàí³ñòè÷íèõ ãîðèçîíò³â. Ìåòàôîðè÷í³ñòü àâòîðñüêîãî ïèñüìà ïîºäíóºòüñÿ ³ç âèøóêàíèì, à ïîäåêóäè é çóìèñíî íåäáàëèì ñòèëåì îïîâ³ä³, êîòðà äàðóº â³ä÷óòòÿ ïðè÷åòíîñò³ é ïåâíîãî çàíóðåííÿ â åêçèñòåíö³éíó ãëèáèíó ñëîâîïëåòèâà.
Ñë³ä÷èé Îëåã Ñàì÷óê îòðèìóº ÷åðãîâå çàâäàííÿ: â³äøóêàòè çíèêëó æ³íêó, ñë³ä ÿêî¿ ãóáèòüñÿ ó ×åðí³âöÿõ. Îäíàê ó ïîøóêàõ Îêñàíè â³í â³äêðèâຠùîñü ëÿ÷íå â ñîá³. Ïðèñòðàñòü ÷è ëþáîâ, óñòàëåíå æèòòÿ ÷è ïðèâàáëèâ³ñòü çì³í, óáèâñòâî ÷è ñàìîïîæåðòâà – íà òàê³ çàïèòàííÿ ìàþòü çíàéòè â³äïîâ³ä³ ïåðñîíàæ³... Äðóãèé ðîìàí Ñèìîðà Ãëàñåíêà, äîñë³äíèêà ëþäñüêèõ ñòîñóíê³â ³ æèòòºâèõ âèáîð³â.
Çá³ðêà ïîåç³é «Ï³ñíÿ ϳñåíü» àïåëþº íàçâîþ äî â³äîìî¿ êíèãè Ñòàðîãî Çàâ³òó, àëå öå íå ïåðåñï³â. Òóò º âñå: äîâ³ðà ³ í³æí³ñòü, ðàä³ñòü ³ óñì³õ, à âîäíî÷àñ ñìóòîê ³ á³ëü, òóãà ³ ïóñòêà. Òóò, îêð³ì ï³ñåíü ëþáîâ³, º ùå é ï³ñí³ ïóñòåë³, àëå íàâ³òü ó íèõ ïðîñâ³÷óº íàä³ÿ, ùî âñ³ íàø³ äîñâ³äè, âñå íàøå æèòòÿ º íåïîâòîðíîþ ³ ïðåêðàñíîþ ï³ñíåþ.
Ö³ òà áàãàòî ³íøèõ êíèæîê óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ ìîæíà ïðèäáàòè ó êíèãàðí³ «Ñìîëîñêèï» çà àäðåñîþ: Êè¿â, âóëèöÿ Ìåæèã³ðñüêà, 21 (ïîðó÷ ç³ ñòàíö³ºþ ìåòðî «Êîíòðàêòîâà ïëîùà») Áóäåìî âäÿ÷í³ Âàì çà íàä³ñëàíó ³íôîðìàö³þ ïðî ïî䳿 ãðîìàäñüêî-ïîë³òè÷íîãî òà êóëüòóðíîãî æèòòÿ ìîëîä³ Äóìêè àâòîð³â ïóáë³êàö³é ó «Ñìîëîñêèï³ Óêðà¿íè» íå çàâæäè çá³ãàþòüñÿ ç òî÷êîþ çîðó ðåäàêö³¿ «Ñìîëîñêèï Óêðà¿íè» Ùîì³ñÿ÷íèé ÷àñîïèñ òâîð÷î¿ ìîëîä³ Óêðà¿íè Çàñíîâíèê – âèäàâíèöòâî «Ñìîëîñêèï» Ñâ³äîöòâî ïðî ðåºñòðàö³þ Ê ¹ 2032 â³ä 17.06.96 ð.
Ãîëîâà ðåäêîëå㳿: Îëåã Êîöàðåâ Ðåäàêö³éíà êîëåã³ÿ: Ïåòðî Âîçíþê, Ðîñòèñëàâ Ñåìê³â
Àäðåñà ðåäàêö³¿: Âèäàâíèöòâî «Ñìîëîñêèï» 04071, Êè¿â, âóë. Ìåæèã³ðñüêà, 21 (044) 425-23-93 ³ ôàêñ: (044) 463-78-52
E-mail: mbf.smoloskyp@gmail.com, http://www.smoloskyp.org.ua E-mail êíèãàðí³ «Ñìîëîñêèï»: knyharnia@smoloskyp.org.ua
³ääðóêîâàíî â ÒΠÏÊ «²íòåðåêñïðåñäðóê» ì. Êè¿â, âóë. ѳ쒿 Ñîñí³íèõ, 3 Çàìîâëåííÿ ¹ 205 Òèðàæ 1500 ïðèì.