ÑÌÎËÎÑÊÈÏ Óêðà¿íè
3
¹ 11-12 (291-292), ëèñòîïàä-ãðóäåíü, 2019 ð³ê ×ÀÑÎÏÈÑ ÒÂÎÐ×ί ÌÎËÎIJ
Àííà Ãðóâåð Ëàóðåàòêà ²²² ïðå쳿 íàøîãî ë³òåðàòóðíîãî êîíêóðñó çà 2019 ð³ê. Öå ïîåòêà, åñå¿ñòêà, ñï³âðåäàêòîðêà æóðíàëó «Ïàðàäèãìà». Íàðîäèëàñü 1996 ðîêó â Äîíåöüêó, à ï³ñëÿ âè¿çäó ç îêóïîâàíîãî ì³ñòà æèâå ì³æ Õàðêîâîì ³ Êðàêîâîì.  îñòàííüîìó íàâ÷àºòüñÿ â ²íñòèòóò³ þäà¿ñòèêè ß´åëëîíñüêîãî óí³âåðñèòåòó. Àâòîðêà äåáþòíî¿ ïîåòè÷íî¿ çá³ðêè «Çà âàøèì çàïèòîì í³÷îãî íå çíàéäåíî».
òðàñà Å-40 âòîìëåíèé ÷óæèíåöü ç ³íøèõ çàïèëåíèõ êðà¿â çóïèíèòüñÿ çà ðîçêëàäîì îáèðàòè ÷îðí³ ïëîäè çãèíàþ÷èñü äî ïëåòåíîãî ç ëîçè êîøèêà íà óçá³÷÷³ ðîçáèòî¿ ìàã³ñòðàë³ * çíîøåíèé ÷åðåâèê òÿãíåòüñÿ äî ñàäó ï³ä â³òðîì ñêèãëÿòü ðîç÷àõíóò³ äâåðöÿòà ïàðêàíó ïðè÷à¿âøèñü ó òðàâ³ ï³äãíèëà ãðóøà çìîðùóºòüñÿ âîíà íåíàðîäæåíå íåìîâëÿ íå â çìîç³ çàïëàêàòè âîíà åìáð³îí âèð³çàíèé ç àíàòîì³÷íî¿ ñõåìè â³äêðèò³ ñòîð³íêè äðóãîãî òîìó ñ³ìîíè äå áîâóàð ïëóòàþòü ñë³äè ÷èòàííÿ âñå âèãëÿäຠòàê íåíà÷å òðàïèëîñÿ ùîñü â³ä ÷îãî øàôà âèïóñòèëà íà ñâîáîäó á³ë³ ñîðî÷êè ³ íå çà÷èíèëà çà ñîáîþ ðóøíèê âïàâ íà ï³äëîãó âàííî¿ ê³ìíàòè íà äçåðêàë³ ïëÿìè çóáíî¿ ïàñòè ³ ÷à¿íêè çàë³çíèì ïàíöèðîì âêðèëè äåíöå íåíà÷å ìè âðàíö³ ïîêèíóëè ñâî¿ ì³ñöÿ âèâåðíóâøè êîâäðó ç³ì’ÿâøè ïðîñòèðàäëà òàê âëàñíèêè âèá³ãàþòü áåç äîêóìåíò³â ³ ä³ì çàíóðåíèé ó â³÷íó ðàíêîâó äèìêó ñòî¿òü íåçà÷èíåíèé íà ïðîòÿç³ àëå äèâíî íå òå ùî ó äîì³ äçâîíèòü òåëåôîí ³ í³õòî íå â³äïîâ³äຠäèâíî ùî ìè òóò ³ í³êóäè íå éøëè ìè òóò ìè í³êóäè íå éøëè
òàì äå êâàäðàò ëÿãຠíà ïðÿìîêóòíèê øòîïàíî¿ ïîêðàùåíî¿ äîðîãè øîâ ïðîøèâຠéîãî áðîâó â³ä ñìò ³çâàðèíå äî äðåçäåíà øâèäêèé ïîö³ëóíîê ó øðàì â³ääຠãîëîâíèì áîëåì ³ ÷îìó çàâæäè íàéñîëîäø³ ñíàðÿäè êîòÿòüñÿ ç-ï³ä êâ³ò÷àñòî¿ ñï³äíèö³ öèõ ì³ñöü òàì äå ò³ëüêè äåðåâà óðàæåí³ îìåëîþ ðîçðèâàþòü êîð³ííÿì àñôàëüò àëå àâòîáóñ íå äî÷åêàºòüñÿ íà íüîãî ïîïóòíèêè ïîêèíóòü ñòîÿòè á³ëÿ ïîá³ëåíîãî ïàðêàíó òàêèé íåäîðå÷íèé â óìîâíî íàñåëåíîìó ïóíêò³ â³í íàâ³òü íå ïîì³òèòü ³ çàêðè÷èòü çðîíèâøè âèøí³ âïàâøè íà êîë³íà
#îäíàçíàñ äèõຠíà çàìåðçëå çèìîâå ÿáëó÷êî çàêîëèñóº éîãî ÿê â쳺 òà ÿê íå â쳺 çìîðùåíå â³ä ïëà÷ó ìîðîçíå áë³äå á³ëå ó ðàþ òàêèìè ÿáëó÷êàìè ãîäóâàòèìóòü ¿æ íå õî÷ó ñê³ëüêè âèòðèìàþòü çàãðóá³ë³ ç³ ñêàáêàìè ëîïàòè äîëîíü ÷óíÿìè ïåðåñòóïຠà íà ëîá³ ïàëຠë³õòàðèê àáè âèñâ³òëèòè øëÿõ äå ÷óòè ñêðåã³ò êîë³ùàòîê íà ãëèáèí³ øàõòè âèäîáóâàþòü ÷îðíèé æ³íî÷èé á³ëü ïàëàþ÷è â³í â³ääຠòåïëî ïåðåòâîðþºòüñÿ íà çîëîò³ çóáè çîëîò³ ãîäèííèêè çîëîòî çîëîòî çîëîòî íåíàæåðëèâà äåðæàâà çâåðõó ïîòðåáóº á³ëüøå áîëþ
³ êîëè ïòàõè â³äë³òàþòü ó âèð³é ¿¿ íå áåðóòü íà êðèëà íå æ³íî÷à öÿ ñïðàâà øàõòàðñüêà ñïðàâà òàê ùå áàáöÿ êàçàëà øòîâõàþ÷è âàãîíåòêó ïðàáàáóñÿ êàçàëà øòîâõàþ÷è âàãîíåòêó äî ðàþ í³áè ªâà øòîâõàëà âïåðåä âàãîíåòêó æ³íî÷îãî áîëþ óñåðåäèí³ ÷îðíîãî æèâîòà âóã³ëüíî¿ øàõòè çàìåðçëîãî çèìîâîãî ÿáëó÷êà ç çåìë³ â îäí³é òåìðÿâ³ â îäí³é ç íàñ
íàáåðåæíà Ðèâ’ºðà ç³ì’ÿòå çàïðîøåííÿ íà â³äêðèòòÿ ëàóíæ-áàðó êèäàºòüñÿ ï³ä ðåáðèñò³ êîëåñà âåëîñèïåäà ïåðø í³æ ðîç÷èíèòèñÿ ïðîäàâö³ âàæêî îïóñêàþòü æàëþç³ ó æèâîò³ ïîðîæíüîãî òîðã³âåëüíîãî öåíòðà áóðêî÷å à ç ï³ä’¿çä³â òõíå òÿãíå ñîëîäêîþ ´àíäæîþ ï³äìîðãóº ÷åðâîíå ñâ³òëî ï³âãîäèíè òîìó âîíè ïåðåñóâàëè øàõè çà á³ëèì ñòîëîì äâà ñòàðèõ ³ íàòîâï ñïîñòåð³ãà÷³â äîâêîëà ðîç³éøëèñÿ êîëè âå÷³ð ï’ÿòíèö³ âïàâ íà äîøêó éøëè ð³çíèìè øëÿõàìè çóñòð³ëèñÿ á³ëÿ äâåðåé äîâãî ï³äí³ìàëèñÿ ïî ñõîäàõ â³äïî÷èâàëè êîëî â³êîí ³ í³÷èÿ òðèâàëà æîäíîãî ðàçó çóñòð³÷ íå ñê³í÷èëàñü ïîðàçêîþ íà òîâñòîìó ñêë³ òð³ùèíà ðîçêîëîëà íàâï³ë ìîëî÷íó êðàìíè÷êó íàâïðîòè áóäèíêó ñòîÿòü ïî îáèäâà áîêè òð³ùèíè äèâëÿòüñÿ íàäâ³ð àëå âàðòî âîðóõíóòèñÿ îäíîìó âàðòî çàãîâîðèòè âïàäóòü îáèäâà öå ÿê íà â³éí³ íà â³éí³ ÿê íà â³éí³ åíäøï³ëü
Âñ³ ä³òî÷êè Ñåðã³ÿ Ñåìåíîâè÷à Îëüãà ÏÎÃÈÍÀÉÊÎ ß ïî÷èíàþ ïèñàòè öåé äàâíî îá³öÿíèé òåêñò ³ ìèìîâîë³ óñì³õàþñÿ. Ç îáêëàäèíêè ìåí³ ï³äñì³þºòüñÿ ó âóñà (íó ÷èñòî òîá³ ÷åøèðñüêèé ê³ò) ²âàíþê, ³ ï³ä òèì ïîãëÿäîì ÿ í³áè âæå íå ïåðåä êîìï’þòåðîì âçèìêó 2020-ãî, à îñü çíîâó ñèäæó â äâàíàäöÿòîìó òðàìâà¿ ³ íà êîë³í³ íà ÿêèõîñü êëàïòèêàõ ïàïåðó ïèøó ÷åðãîâèé òåêñò íà çàâòðàøíþ ïàðó ç îñíîâ ë³òòâîð÷îñò³. Ìåí³ â³ä òîãî ñòຠÿêîñü îñîáëèâî òåïëî, òîæ íå äèâóéòåñÿ, ùî öå áóäå íå ðåöåíç³ÿ, à äèô³ðàìáè ç òÿæ³ííÿì äî ìåìóàðèñòèêè. «Ä²ÒÎ×ÎÊ ÁÀÃÀÒλ – öå çá³ðêà îïîâ³äàíü óæå çãàäàíîãî êóðñó «Îñíîâè ë³òåðàòóðíî¿ òâîð÷îñò³», ÿêèé Ñåðã³é ²âàíþê ÷èòàâ ó Ìîãèëÿíö³ 20 ç ãàêîì ðîê³â, à òàêîæ éîãî ìåíø òðèâàëî¿, íà æàëü, ñï³âïðàö³ ç Litosvita. Êíèæêà ì³ñòèòü ïîíàä ñòî òåêñò³â â³ä ìàéæå äåâ’ÿíîñòà àâòîð³â. Çà ìî¿ìè íàéñêðîìí³øèìè ï³äðàõóíêàìè, ÷åðåç ðóêè Ñåðã³ÿ Ñåìåíîâè÷à ïðîéøëî íå ìåíø í³æ ø³ñòñîò ñòóäåíò³â (³ â³äïîâ³äíî, íå ìåíøå øåñòè òèñÿ÷ òåêñò³â), òîæ ñòî îïîâ³äàíü – öå êðàïëÿ â ìîð³. Îêåé, ç³çíàþñÿ ÷åñíî: ó ö³é çá³ðö³ (ÿêîñü òåðì³í «àíòîëîã³ÿ» ñþäè ³ íå ïàñóº, íàäòî õîëîäíèé) º ³ ìî¿ äâà òåêñòè. Íå òå, ùîá ó ìåíå áóâ ïðèâ³ä ÿêîñü îñîáëèâî íèìè ïèøàòèñÿ, ðàäøå öå òå, â³ä ÷îãî íàéìåíø ñîðîìíî. Ïðî îäèí òî÷íî ïðèãàäóþ, ùî òî áóëî îñòàííº çàâäàííÿ êóðñó ³ ÿ ïðîñòî «ãíàëà», ÿê ìîãëà. ² àáñîëþòíî íåñïîä³âàíî îòðèìàëà çà íüîãî íàéâèùèé áàë. Ùî æ äî äðóãîãî… Íó, â³í óÿâëÿâñÿ ìåí³ ö³êàâèì áàãàòî ðîê³â, àæ äî òîãî äíÿ, êîëè äîâåëîñÿ éîãî íàáðàòè é â³äïðàâèòè óïîðÿäíèö³ «Ä³òî÷îê». Ó ò³ äàëåê³ ÷àñè íàâ÷àííÿ â Ìîãèëÿíö³ ìåí³ ðàç ïî ðàç çäàâàëîñÿ, ùî Ñåðã³é Ñåìåíîâè÷ ìåíå íåäîîö³íþâàâ, íèí³ ÿ, çâ³ñíî, äóìàþ, ùî â³í áóâ ùå äóæå ïîáëàæëèâèì.
Óò³ì, õàé ìîÿ ñàìîêðèòè÷í³ñòü ÷èòà÷à íå ëÿêàº. Áëèçüêî ÷åòâåðòèíè òåêñò³â ó ö³é êíèæö³ ñïðàâä³ äîáð³. Àæ íàñò³ëüêè, ùî çàáóâàºø, ùî ïèñàëè ¿õ ä³òèñüêà çäåá³ëüøîãî äðóãîãî êóðñó. Îñîáëèâå çàäîâîëåííÿ – öå ø³ñòü äîñë³äæåíü òâîð÷îñò³ Äàâèäà Åðë³õà, Àíäð³ÿøà Ëó ³ ä³ÿëüíîñò³ «Òåàòðó í³ìèõ». Äîáðå çàô³êñóéòå ³ òðèìàéòå íà äóìö³ íàçâó ðîçä³ëó, â ÿêîìó âîíè âì³ùåí³, – «Ì³ñòèô³êàö³ÿ». Áî öå çðîáëåíî òàê äîáðå, ùî ö³ëêîì ìîæå çáèòè ç ïàíòåëèêó íàâ³òü äîâîë³ äîñâ³ä÷åíîãî äîñë³äíèêà. Êàæóòü, ì³ñòèô³êàö³¿ çàâæäè ðîçêðèâàþòüñÿ íà ð³âí³ ìîâè. Ó öèõ òåêñòàõ ç ìîâîþ ³ ñòèëåì óñå ïðîñòî-òàêè äóæå äîáðå, âîíè íàâ³òü ì³ñòÿòü ñïèñêè ë³òåðàòóðè ³ ïåðåõðåñí³ ïîñèëàííÿ. Òàê ùî ðîçêðèòè ¿õ ìîæíà õ³áà ùî «íà ð³âí³ Ãóãëó». À ùå â öüîìó ðîçä³ë³ º ñòðàøåííî ñìà÷íèé «Ëèñò Ò. Øåâ÷åíêà äî Î. Áóçèíè», â ÿêîìó ïîåò íàäñèëຠêðèòèêó «ñòî êàðáîâàíö³â íà äðóêóâàííÿ êíèæêè»... Ðåøòà òåêñò³â – õóäîæí³. Òóò ÷èòà÷ ïîáà÷èòü óæå çíàéîì³ ³ìåíà ïèñüìåííèê³â, ó ÿêèõ âèéøëè óñï³øí³ êíèæêè, ÿê-òî Êóïð³ÿí, Ñòàõ³âñüêà, Óêðà¿íåöü, Øóëüãà. Àáî òèõ, õòî, õî÷ ùå é íå âèäàâàâñÿ, àëå âæå ïåðåìàãàâ ó ë³òåðàòóðíîìó êîíêóðñ³ «Ñìîëîñêèïà»: Ïàâëîâà, Ðóäèê, Ìåéòà. Àáî òèõ, õòî íèí³ á³ëüø â³äîì³ ÿê ðåäàê-
òîðè, êðèòèêè ÷è êóëüòóðí³ ìåíåäæåðè: ͳêîëàé÷óê, Ñòóêàëî, Ùóð. Ç âïåâíåí³ñòþ ìîæíà ñêàçàòè, ùî êîëèñü öÿ êíèæêà ùå ïîñëóæèòü äîñë³äíèêàì (ñïðàâæí³ì, íå ì³ñòèô³êàòîðàì) ÿê äæåðåëî ðàíí³õ òåêñò³â «ìàéáóòí³õ êëàñèê³â». Ô³ëîëîãè áóäóòü ïðîñë³äêîâóâàòè òâîð÷ó åâîëþö³þ ³ âèîêðåìëþâàòè íàñêð³çí³ ñþæåòè é îáðàçè, ñòóäåíòè ïèñàòèìóòü êóðñîâ³ é äèïëîìè. ß óÿâëÿþ öå, ³ çíîâó ìèìîâîë³ óñì³õàþñÿ. ×àñòèíà òåêñò³â, ìîæëèâî, íå òàê³ ñèëüí³, ÿê ìåí³ õîò³ëîñÿ áè çàðàç (ìî¿ íàëåæàòü äî öèõ, çâ³ñíî), àëå ìàéæå ó âñ³õ òî÷íî º áîäàé ùîñü òàêå, ùî ïðèâåðòຠóâàãó: ÿñêðàâèé îáðàç, ñèëüíà ìåòàôîðà, ñâîºð³äíà íåñòàíäàðòíà ³äåÿ, áàéäóæå, ùî íå äóæå ìàéñòåðíî âò³ëåíà. Ôàíòàç³ÿ ó ñòóäåíò³â áóðõëèâà… Ìîæíà ñîá³ óÿâèòè, ñê³ëüêè æ «òðåøíÿêó» ïåðå÷èòóâàâ â³í ùîòèæíÿ, ³ ïîñï³â÷óâàòè Ñåðã³þ Ñåìåíîâè÷ó. À ç ³íøîãî áîêó, ÿê ïîäóìàºø, ñê³ëüêîì ëþäÿì éîãî â³äãóêè äàëè ïîøòîâõ ïèñàòè äàë³! À êîìóñü, íàïåâíî, íàâïàêè, äîïîìîãëè çðîçóì³òè, ùî êðàùå çàéíÿòèñÿ ³íøèì… À òåïåð ïðî áîíóñè. Õòî ìàâ ùàñòÿ çàïèñàòèñÿ íà êóðñ ²âàíþêà, òîé íå ìîæå íå ïàì’ÿòàòè âñòóïíî¿ ëåêö³¿ ïðî òå, ÷îìó ñë³ä íåãàéíî ï³òè â äåêàíàò ³ âèïèñàòèñÿ ãåòü. ßêùî ðàïòîì âè òó ëåêö³þ ïðîãóëÿëè, òî «Ä³òî÷îê áàãàòî» ïîâ³äîìèòü âàì îñíîâí³ òåçè. Ìåí³ çäàºòüñÿ, ÿ òîä³ òðîõè äð³ìàëà íà ïàð³, áî äåÿê³ àðãóìåíòè íà÷å ïî÷óëà âïåðøå. …äàë³ ïðèãàäàëà ñîá³ òó àóäèòîð³þ, ³ çíîâó ìèìîâîë³ óñì³õíóëàñÿ. Áîíóñ íîìåð äâà – ³íòåðâ’þ Ñåðã³ÿ Ñåìåíîâè÷à, ÿê³ ðàí³øå ïóáë³êóâàëèñÿ íà «Ë³òàêöåíò³» òà «ÁàðàÁóö³».  íèõ â³í ðîçì³ðêîâóº, ùî òàêå ïèñüìî âçàãàë³, ÷è
ìîæíà éîãî íàâ÷èòè, ÷è ìîæíà ïèñàòè ãåí³àëüí³ òåêñòè â 15, ðîçïîâ³äຠïðî ñâ³é äîñâ³ä êåðóâàííÿ æóðíàëîì «Îäíîêëàñíèê», ïðî òå, ùî íå òàê ç³ øê³ëüíèì êóðñîì ë³òåðàòóðè ³ ÿêîþ âðåøò³ âîíà ìàëà á áóòè. Ñóïåðáîíóñ – öå, çâ³ñíî, ñëîâíèê «³âàíþê³çì³â – ñòàëèõ òà ïîâòîðþâàíèõ âèñëîâ³â Ñåðã³ÿ Ñåìåíîâè÷à ²âàíþêà, ïîêëèêàíèõ ïðèâíåñòè â ñï³ëêóâàííÿ òåïëî, à â æèòòÿ – áàëàíñ». Ìè âñ³ ïàì’ÿòàºìî ò³ éîãî âèñëîâè. ß íàéá³ëüøå – «íó âè æ õàðîøà!?». À ô³ðìîâå ïðèâ³òàííÿ «ùàñòÿ-çäîðîâëÿ ³ ä³òî÷îê áàãàòî» ñòàëî äëÿ Ìîãèëÿíö³â íèí³ âæå ïðàêòè÷íî êðèëàòîþ ôðàçîþ. ϳäñóìîâóþ÷è, «Ä³òî÷îê áàãàòî» – öå òàêèé ñîá³ ãåíåðàòîð ðàäîñò³ äëÿ âñ³õ êîëèøí³õ ñòóäåíò³â Ñåðã³ÿ Ñåìåíîâè÷à. ² íàâ³òü ÿêùî ñòàëîñÿ òàê, ùî âàø³ òåêñòè äëÿ êóðñó ²âàíþêà íå çáåðåãëèñÿ, áî ñòàðèé êîìï’þòåð «çäîõ» ç óñ³ì, ùî íà íüîìó áóëî, òàê ùî âàñ ó êíèæö³ íåìàº, – öå íå ïðèâ³ä ñóìóâàòè. Ïðîñòî â³çüì³òü òîìèê â ðóêè ³ ïåðåíåñ³òüñÿ ó ñâîº ñòóäåíòñòâî. ² óñì³õí³òüñÿ.