Бариери во инклузивната практика
Inkluzivnoto obrazovanie preтstavuva dvosmeren proces. Od edna strana, se odnesuva na zgolemuvawe na participacijata i u~eweto na deteto so POP, i identifikuvawe i smaluvawe ili eliminirawe na barierite za participacija i u~ewe od druga strana.
Preprekite koi go ote`nuvaat ili onevozmo`uvaat inkluzivniot proces mo`eme da gi svrstиme vo 3 grupi: psihosocijalni; fizi~ki; i institucionalni.
1. Psihosocijalni barieri Za licata so invaliditet ponekoga{ se vrzuvaat negativni stavovi i predrasudi koi nastanuvaat kako posledica na nedostatok na informacii i neznaewa. Ovde se vbrojuvaat i netolerancijata, ignoriraweto i socijalnata distanciranost. Voobi~aeno prisutna zabluda e deka decata so posebni potrebi se postojano bolni, bavni, zdodevni i poradi toa decata vrsnici ne sakaat da se dru`at i u~at zaedno so niv.
Ставови!!! Negativnite stavovi kon decata so POP se najgolema prepreka za uspe{na inkluzija vo redovnite u~ili{ta. Ovie stavovi mo`at da proizleguvaat od: nastavnicite, decata vrsnici, roditelite i sl. Menuvaweto na stavovite e prviot preduslov i prvata bariera koja treba da se otstrani za da zapo~ne inkluzivniot proces.
Kade treba da u~at u~enicite so POP? (2004) odgovor
N
%
ROU
126
30.9
PU
196
48
Posebno odd.
86
21.1
Vkupno
408
100
Dali bi prifatile u~enik so POP vo Va{eto odd? (2004) odgovor
N
%
da
255
49.9
neznam
64
12.5
ne
192
37.6
Vkupno
511
100
U~enicite so POP se prifateni od decata vrsnici (2004) odgovor
N
%
da
247
43
delumno
150
26.1
ne
178
30.9
Vkupno
575
100
Roditelite go prifa}aat vklu~uvaweto na u~enicite so POP (2004) odgovor
N
%
da
103
39.3
delumno
125
47.7
ne
34
13
Vkupno
262
100
Дали сте имале ученик со пречки во развојот (2012) ДА
наставници
НЕ
Вкупно
N
%
N
%
N
Одделенски наставници
241
62.1
147
37.9
388
Предметни наставници
360
73.3
131
26.7
491
601
68.4
278
31.6
879
Вкупно:
наставници
Дали во моментов имате ученик со пречки во развојот (2012) ДА НЕ Вкупно N
%
N
%
N
Одделенски наставници
113
29.1
275
70.9
388
Предметни наставници
210
42.8
281
57.2
491
Вкупно:
323
36.7
556
63.3
879
Обука за инклузивно образование (2012) ДА
НЕ
Вкупно
Наставници
N
%
N
%
N
Одделенски наставници
306
78.9
82
21.1
388
Предметни наставници
358
72.9
133
27.1
491
664
75.5
215
24.5
879
Вкупно:
Работни задачи на дефектологот според видувањето на наставниците (%) Индивидуално учење со учениците со пречки во развојот (надвор од училницата) 26.2 48,1
Индивидуално учење со учениците со пречки во развојот (во училницата)
21.9
Консултативна работа со наставникот
14.4
Соработка со семејствата (на децата со и без пречки) Оценување/тестирање на учениците со пречки во развојот Помош во планирањето, модифицирањето и изработка на наставни средства Други задачи Вкупно:
14.8 8.8 12 1.9 100
Vulfson навел три основни причини зашто наставниците од редовните училишта не сакаат да работат со децата со ПОП: 1. Многу наставници сметаат дека не се доволно подготвени да работат со ovaa kategorija na деца, дека не ги познаваат nivnite посебни karakteristiki а со тоа и посебниte потреби кои тие ги имаат; 2. Многу од нив веруваат дека инклузијата претставува „уфрлање“ на детето со ПОП во училницата, без при тоа да добијат стручна помош, дополнителна опрема ниту поддршка од било која природа.
3.
Значителен број на наставници стравуваат дека доколку во нивното одделение се вклучи дете со ПОП ќе им се отежни работата во одделението и дека истото ќе им го одземе времето, а со тоа ученициte bez POP ќе бидат оштетени.
Освен ставовите на наставниците кон децата со ПОП многу важен е и нивниот правилен однос кон истите. Имено не е редок случајот на наставници кои им помагаат на децата со ПОП, и искажуваат посебни знаци на симпатија, наклоност па и попустливост кон истите. Тој став на наставникот, особено во помладата училишна возраст, учениците врсници го доживуваат како неправда кон себе, и ова може да доведе до отфрлање, исмејување па дури и до агресивни реакции кон овие деца. Во ваква ситуација кај детето со ПОП се јавува конфузна слика за себе, несигурност и конформизам во однос на возрасните, а избегнување и агресивност во однос на врсниците.
За развој на ученикот не е поволна ситуацијата ни кога наставникот го отфрла ученикот со ПОП, а врсниците го поdдржуваат па дури и го поттикнуваат на недисциплинираност. Таквото однесување е познато како однесување на „негативниот херој“. Ученикот покажува агресивност, деструктивност и негативизам кон возрасните за да ги придобиe симпатиите на врсниците, а врсниците го зацврстуваат тоа однесување со одобрување. Tallent дошол до заклучок дека овој вид на однесување може да се надмине со поттикнување на љубопитноста во текот на образовниот процес.
Совети кон наставникот На наставниците им се препорачува да заземат емпатиски став. Да се има емпатиски однос подразбира разбирање на личноста која има посебни потреби. Потребно е да го променат и начинот на остварување на програмата кој ќе зависи од видот и степенот на оштетувањето од една страна и предметот кој се предава од друга страна.
Kakov дисциплински stav da se zazeme kon deteto so POP? Kaj
nastavnicite postojat dosta dilemi okolu pra[aweto kakov disciplinski stav da se zazeme kon deteto koe ima POP. Учiliшnata praksa doka`ala deka niedno dete, pa ni ona koe ima razvojni problemi, ne mo`e da прави se [to ]e posaka. Edinstveno, kon decata so mozo~ni o[tetuvawa treba da zazememe poblag odnos, osobeno vo periodot na podgotovka na deteto za poa\awe vo uчili[te i kako del od terapevskata postaka vo klini~kite ustanovi. Vo redovnite uчili[ta bilo kakva privilegirana pozicija na oddelno dete ne e po`elna, bidej]i mo`e da predizvika agresija на ostanatite deca kon toa dete.
2.fizi~ki
Постоење на архитектонска недостапност koja e prisutna ne samo vo u~ili{tata tuku i vo
ostanatite kulturni, sportski i drugi javni objekti. Iako postojat individualni obidi na poedini u~ili{ta za nadminuvawe na ovie barieri, generalno pove}eto od RU ne se prilagodeni na specifi~nite potrebite na u~enicite so POP.
Arhitektonski barieri (2004) odgovor
N
%
se nadminati
54
19.9
delumno se nadminati
95
34.9
ne se nadminati
123
45.2
Vkupno
272
100
Па затоа (кога е вклучено дете со ТИ) потребно е: Инклузивното училиште мора да има како надворешна така и внатрешна „комуникативност“ и не смее да има никакви архитектонски бариери. За децата со ТИ кои се движат со помош на инвалидска количка, покрај скали потребно е да има и рампа со благ нагиб. Високите тротоари (ивичњаци) во непосредната близина на зградата треба да се отстранат и наместо нив да се постават стрмни рамнини, кои децата ќе можат лесно да ги совладаат. Доколку зградата е со повеќе спратови потребно е да се постави и лифт кој ќе биде доволно простран за да може инвалидската количка непречено да се движи. Степениците не треба да бидат премногу високи и мораат да имат широко газиште и рачки од двете страни.
Заради полесно разминување на две колички потребно е
ходниците да бидат пространи, а вратите широки и без прагови. Заради полесно движење во сите простории потребно е поставување на држачи. Мора да се обезбеди добра вентилација и греење. За децата кои се движат лазејќи потребно е подовите да бидат направени од материјал кој лесно се одржува. Просториите мора да бидат големи, светли и проветрени а намештајот и ѕидовите обоени со светли и весели бои.
Санитарни простории мора да бидат доволно пространи за манипулација со количката и да бидат опремени со дополнителни уреди и рачки за отварање и затварање на водата и да има поставено шипки на сите ѕидови. Заради подобар пристап до умивалникот потребно е сифоните да бидат поставени покрај ѕидот. Висината на умивалниците и WC школката мора да бидат прилагодени на децата, како би стекнале основна навика и би се осамостоиле за одржување на лична хигиена.Потребно е да се обезбеди и соодветна инвалидска количка за овие потреби (со отвор на седиштето).
institucionalni
Наставните планови и програми Поимот „курикулум“ се појавува за прв пат во САД во
првата половина од 20 век. Во поголемиот број на европски земји, кои имаат подолга едукативна традиција, се користи терминот „наставен план и програма“ (Syllabus, Lehrplan). Терминот „курикулум“ влегува во употреба кон крајот на шеесетите години и се користи како синоним за наставен план и програма или во поширока смисла како нов пристап во програмирањето.
Додека под наставниот план подразбираше попис на
предметите по одделенија и неделниот број на часови, а под програмата наставните содржини кои треба да се реализираат по тие предмети, курикулумот дојде со идеа дека нагласок треба да се стави на целите кои треба да се операционализираат и да се направат мерливи. Помегу овие два чекора, постојат уште низа чекори во кои преку користење на различни форми, методи, средства, учење, клима се доага до посакуваните резултати.
Курикулумот е потребен како идеја водилка, како
ориентација, како поттик и потпора на наставникот. Дури и некои идеи кои ги има развиено концептот на затворен курикулум како прирачници, наставни пакети, исто така се добредојдени зашто на креативниот наставник ќе му пружа поголема можност за избор, а на оној кој е со помалку идеи ќе му биде поддршка да ја изведе успешно наставата. Она што треба да се одфрли од таа концепција се „задолжителните учебници“, „задолжителните прирачници“, „пропишаните начини на работа“ и „службени“ тестови.
Оценувањето како бариера Kako da se oceni deteto so POP koe odi vo
redovno u~ili{te a napreduva po IOP? Opisnoto ocenuvawe postoi do 3 odd. [to posle toa? (kriteriumi za ocenuvawe i eksterno ocenuvawe)
Dopolnitelna podะดr{ka od stru~no lice (2004) odgovor
N
%
da
468
81.4
delumno
34
6
ne
73
12.6
Vkupno
575
100
Разврстување (категоризација) - од една страна постои потреба за категоризација зашто на тој начин семејството остварува одредени права за социјална заштита, а во училиштата оправданост за намалување на бројот на ученици во одделението и планирање на инклузијата воопшто. Од друга страна пак, инклузијата не признава етикетирање. Zadol`itelna medicinska dokumentacija za psihofizi~kata sostojba na u~enikot i zadol`itelna funkcionalna procenka na sposobnostite na u~enikot so POP.
Законот како бариера Инклузијата во нашата земја е „формално овозможена но содржински оневозможена“. Имено, иако не постои законска препрека за заедничко образование на децата со посебни образовни потреби и нивните врсници, не постои ниту организирана акција која би била насочена кон подготовка на наставникот, стручните соработници, но и училиштето во целост за инклузија на децата со посебни образовни потреби.
Закон за основно образование (2008) член 51 гласи: Родителот има право детето со посебни образовни потреби да го запише во основно училиште, освен во случаите кога посебните образовни потреби на детето се такви што тоа треба да следи настава во посебно основно училиште.
Закон за основно образование (2008) член 42, став 9 гласи: Во паралелките во кои има ученици со посебни образовни потреби може да се ангажира и дефектолог за работа со учениците со посебни образовни потреби.
Iako pogolemiot del od preprekite se identifikuvani, iako postojat i nekoi zakonski re{enija za del od niv, neophodno e da se napravi lista na prioriteti i da se utvrdat po~etnite ~ekori od kade treba da se појде vo procesot na kreirawe na inkluzivnoto obrazovanie vo Makedonija.