Nieuwsbrief
Mantelzorg Steunpunt Mantelzorg, vereniging voor mantelzorgers en gebruikers driemaandelijks tijdschrift | 16e jaargang | januari 2015
Wij wensen jullie prettige feestdagen en een mooi en warm 2015
IN DIT NUMMER 2 Mantelzorger belangrijke rol in Vlaams welzijnsbeleid 4 Ook praktische hulp is mantelzorg 5 Jij zorgt voor een kankerpatiĂŤnt, maar wie zorgt er voor jou? 6 Nieuws 8 Een frisse lucht in de woning houdt de longen gezond 10 Nog niet oud, toch dementie 11 Agenda
Mantelzorger belangrijke rol in Vlaams welzijnsbeleid STEUNPUNT MANTELZORG BLIJFT KRITISCH Omwille van de zesde staatshervorming zijn de bevoegdheden rond welzijn (en dus zorg) aanzienlijk vergroot voor Vlaanderen. Met zijn beleid wil bevoegd minister Jo Vandeurzen aan iedereen zorg en ondersteuning op maat kunnen garanderen. Hij stelt hierbij het belang voorop van een samenleving die mee zorg draagt. Dit wordt de vermaatschappelijking van de zorg genoemd. Wat is nu precies die vermaatschappelijking van de zorg? Dat mensen zo lang mogelijk ondersteund moeten kunnen worden in hun eigen thuisomgeving. In de eerste plaats moeten kwetsbare groepen als ouderen, personen met een beperking en mensen in armoede vanuit hun eigen kracht en achtergrond kunnen participeren aan onze samenleving. Daarnaast moeten mensen kunnen rekenen op hun omgeving. Mantelzorgers hebben dus een cruciale rol om dit mogelijk te maken. Om een sociaal Vlaanderen te ontwikkelen, schuift de minister verschillende doelstellingen naar voren. Het belang van mantelzorg Vanuit de gedachte dat voorkomen beter is dan genezen, is de eerste doelstelling gericht op preventie en laagdrempelige hulp. De
2
overheid wil hiervoor o.m. investeren in brede toegankelijke hulp en in een versterkt netwerk van mantelzorgers en vrijwilligers. Zij zijn immers van groot belang omdat ze dicht bij de zorgvrager staan en men net een zorg wil organiseren die aansluit bij de individuele situatie van die zorgvrager. De inzet van mantelzorgers en vrijwilligers wordt als essentieel beschouwd naast de professionele hulp- en zorgverlening. Voor mantelzorgers wil de minister een globaal mantelzorgbeleid uitwerken. Dit moet tegemoetkomen aan
hun noden rond informatie, persoonlijk advies en begeleiding, financiĂŤle en emotionele ondersteuning, enz. Ook moet de mantelzorger erkend worden als volwaardige partner in het zorg- en ondersteuningsproces van de zorgvrager. Het beleid wil de mantelzorgverenigingen verder ondersteunen. Ook willen ze meer zicht krijgen op de dagelijkse ervaringen van mantelzorgers via een grootschalige bevraging. De Vlaamse Zorgverzekering blijft als mogelijkheid bestaan om als zorgvrager mantelzorgers financieel te vergoeden. Daarnaast wil Vlaanderen verder inzetten op respijtzorg. Dit is een verzamelnaam voor voorzieningen die tijdelijk de zorg overnemen, professioneel of vrijwillig en heeft als doel de mantelzorger te ontlasten. Het gaat bijvoorbeeld om centra voor dagverzorging en centra voor kortverblijf.
BELEID
Mantelzorgers kunnen zo op adem komen en het voorkomt dat ze overbelast geraken of zelf zorgbehoevend worden. De Vlaamse Sociale Bescherming Als tweede grote doelstelling wil de minister zorg op maat aanbieden waarbij men uitgaat van wat de persoon in kwestie zelf kan. Hiervoor wil de minister inzetten op een kader voor geïntegreerde zorg en ondersteuning voor wie langdurige zorg nodig heeft. En op de uitbreiding van de Vlaamse Sociale Bescherming. Momenteel regelt deze Vlaamse Sociale Bescherming de Vlaamse Zorgverzekering. Op termijn moeten hier ook tegemoetkomingen voor zorg en hulpmiddelen (bv. de tegemoetkoming hulp aan bejaarden en mobiliteitshulpmiddelen) en de persoonsvolgende financieringen opgenomen worden. De persoonsvolgende financiering is een vorm van financiering waarbij het budget naar de zorgvrager zelf gaat en niet naar de voorziening. Je kan dan zelf kiezen wat je doet met je cash budget of voucher. Je kan ermee combineren en je kan het aanpassen aan je noden. Voor personen met een handicap zal sowieso met dit systeem worden gewerkt. Met deze invulling van de Sociale Bescherming wil men de nadruk leggen op het feit dat je als individu zelf de touwtjes in handen hebt over je zorg en ondersteuning. Ook moet je toegang krijgen tot de gepaste vorm van zorg en ondersteuning. Vertrekpunt is wat je zelf nog kan.
Door de verschillende tegemoetkomingen samen te brengen in één systeem, de Sociale Bescherming, wil de minister een integraal beleid voeren. Uitgangspunt zijn de noden en doelen van cliënt/patiënt en diens mantelzorger(s). Verschillende sectoren als thuiszorg, ouderenzorg, geestelijke gezondheid, enz. moeten samenwerken en dit in samenspraak met de cliënt/patiënt en diens mantelzorger(s). De huisarts speelt binnen dit geheel een belangrijke rol.
Centraal binnen het beleid van minister Vandeurzen staat dus de keuzevrijheid van het individu en het eigen kunnen. Dit wordt aangevuld met het stimuleren door de overheid om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Mantelzorgers hebben hierbij duidelijk een belangrijke rol. Net zoals de thuiszorg waarin de overheid zal moeten investeren om een groei en optimale werking te realiseren.
En wat vindt Steunpunt Mantelzorg hiervan? Als mantelzorgvereniging zijn we uiteraard blij dat het belang van mantelzorg zo duidelijk onderstreept wordt in deze beleidsnota. Dat getuigt van erkenning voor de grote inzet die mantelzorgers leveren. Het is ook positief dat mantelzorgers een duidelijke rol krijgen in de zorgketen. Mantelzorgers moeten als volwaardige zorgpartners worden benaderd door de professionele sector. Eveneens is het positief dat het beleid op preventie wil inzetten. Mantelzorgers kunnen hun rol maar volhouden als zij voldoende ondersteund worden en als zij af en toe eens ontlast worden (bv. via respijtzorg). Toch zijn we hier ook wat voorzichtig. Een belangrijke vorm van ondersteuning volgens ons is de hulp van professionele zorg. We pleiten er dan ook voor dat mantelzorg en professionele zorgverlening steeds aan elkaar worden gekoppeld. Het kan niet de bedoeling zijn dat de professionele zorg pas kan worden ingeschakeld wanneer de zorgbehoevende niet meer op zijn omgeving kan rekenen. In die fase bestaat het risico dat de mantelzorger al zwaar overbelast is. De professionele zorg moet van in het begin voor iedereen toegankelijk zijn zodat de mantelzorger als aanvullend kan optreden als zorgpartner en niet als vervanger van de professionele zorg. We volgen alvast de verdere uitvoering van dit beleid nauwlettend op en zijn vooral tevreden dat mantelzorgers stilaan de erkenning beginnen te krijgen door het beleid die ze verdienen. Tekst: Bieke Deloof en Sophie Beyers
3
INTERVIEW
Ook praktische hulp is mantelzorg VEERLE HELPT HAAR SCHOONOUDERS Mantelzorg hoeft niet altijd even intensief te zijn. Wanneer je iemand geregeld helpt met praktische zaken omdat die persoon het zelf niet meer kan, ben je ook aan het mantelzorgen. Veerle is zo iemand. Ze helpt haar schoonouders bij heel wat zaken, maar vindt zichzelf geen mantelzorger. Toch kunnen haar schoonouders mede dankzij haar langer thuis blijven wonen.
Sinds een aantal jaar zorgt Veerle voor haar schoonouders. Ze zijn ondertussen 83 en 84 jaar en hebben langzamerhand meer hulp nodig. Veerle vertelt. “Mijn schoonouders zijn eigenlijk nog vrij onafhankelijk. Ze kunnen nog veel zelf en hebben geen echte ‘zorg’ nodig. Mijn man, mijn kinderen en ik helpen hen vooral bij kleinere karweitjes. In de zomer helpen we bij het onderhoud van de tuin. Gras maaien, onkruid wieden en zo meer. Zelf ga ik ook een aantal keer per week bij hen langs om boodschappen af te zetten en hen even gezelschap te houden. Als het nodig is breng ik hen ook naar de dokter of naar een andere afspraak.” “Ik merk dat de boodschappen die ze vragen, niet altijd zo dringend zijn. Volgens mij hebben ze dan vooral nood aan wat gezelschap en een leuke babbel. Als ik bij hen langsga om boodschappen af te zetten, probeer ik steeds wat langer te blijven. Ik merk dat dit hen plezier doet en hun batterijen nadien weer helemaal opgeladen zijn.” 4
Zorg dragen voor jezelf Veerle vindt het geen probleem om voor haar schoonouders te zorgen. “Mijn schoonouders hebben drie kinderen, maar mijn man en ik wonen het dichtste bij. Daardoor komen veel doordeweekse taken op onze schouders terecht. Niet dat we dit als een last zien. Wat we doen, blijft beperkt”, aldus Veerle. Toch waakt ze er ook over dat haar eigen grenzen niet overschreden worden. Op die manier zal ze het ook langer kunnen doen. “Natuurlijk is het soms lastig om een deel van je vrije tijd te spenderen bij hen. Op dagen dat ik niet werk, weten ze me bijvoorbeeld goed te vinden. Maar al bij al valt het heel goed mee en ervaar ik geen grote druk.” “Zelf vind ik het niet moeilijk om mijn grenzen af te bakenen. Als het niet past, zeg ik dat gewoon. Dan ga ik op een ander moment dat beter past voor mij. Daar hebben ze gelukkig begrip voor. Soms bel ik hen zelf voordat ik naar de winkel of de apotheek ga. Zo weet ik zeker dat het in mijn schema past en ik hen niet moet teleurstellen omdat ik het te druk heb.”
Wat als … ? Ondanks het feit dat Veerle aan het mantelzorgen is, wil ze zichzelf zo niet noemen. “Voorlopig zou ik mezelf geen mantelzorger noemen. Mantelzorgers zijn voor mij mensen die veel intensiever voor iemand zorgen. Helpen met wassen en aankleden, medische verzorging en zo meer. Hetgeen ik doe voor mijn schoonouders beschouw ik eigenlijk als evident. Ik geef om mijn familie en wil hen graag helpen waar mogelijk. Als ik zelf ooit hulp nodig heb, hoop ik dat mijn kinderen hetzelfde voor mij zullen doen”, zegt Veerle. Al denkt ze ook al na over de toekomst. “Mijn schoonouders zijn ouder aan het worden. Met de leeftijd komen er meer kwaaltjes en problemen. Soms vraag ik me af hoe dat allemaal zal evolueren. Er zal misschien een moment komen waarop ze het niet meer redden met alleen onze hulp. Dan zullen we externe hulp moeten inschakelen, maar daar willen ze nu echt nog niet van weten. Maar goed, voorlopig gaat alles vlot, dus maken we ons nog niet te veel zorgen”, besluit Veerle. Tekst en interview: Naomi De Bruyne
NIEUWS
Jij zorgt voor een kankerpatiënt, maar wie zorgt er voor jou? VLK WIL MET CAMPAGNE ERVARINGEN VAN NAASTEN VAN KANKERPATIËNTEN IN KAART BRENGEN De Vlaamse Liga tegen Kanker (VLK) voert sinds jaar en dag regelmatig campagne rond de problemen waar kankerpatiënten zelf mee geconfronteerd worden. Nu wil de VLK ook stil staan bij de noden en problemen van de mantelzorgers van kankerpatiënten. De VLK roept daarom in een nieuwe campagne de naasten van kankerpatiënten op om hun positieve en negatieve ervaringen (anoniem) te delen op www.kankermeldpunt.be. Steeds meer naasten nemen een belangrijk deel van de zorg voor kankerpatiënten op zich. De VLK stelt zich de vraag of deze naasten oftewel mantelzorgers vandaag voldoende ondersteuning krijgen om de zorg voor de patiënt goed te kunnen opnemen. Niet alleen patiënten maar ook mantelzorgers hebben immers recht op een goede ondersteuning op maat. En dat is niet alleen in hun belang, maar ook in het belang van de patiënt. Want alleen met voldoende ondersteuning kunnen mantelzorgers hun taak goed opnemen en volhouden. Positieve ervaring, maar ook drempels Op 13 oktober lanceerde het VLK daarom een campagne waarbij mantelzorgers werden aangespoord om hun ervaringen als mantelzorger te delen. Uit de reeds binnen gekomen getuigenissen blijkt dat mantelzorgers de zorg voor de zieke patiënt doorgaans als een positieve en zeer zinvolle activiteit ervaren.
een langere tijd gestopt is met werken om voor de naaste te zorgen, enz. Schuldgevoel Ook blijkt uit de getuigenissen dat mantelzorgers niet makkelijk over de moeilijkheden kunnen praten die ze ervaren, vaak omdat ze zich dan schuldig voelen. Zo stelt een getuige: “Sinds er bij mijn man darmkanker werd vastgesteld is onze wereld totaal veranderd. Niet alleen zijn leven staat onder zware druk, maar ook mijn leven staat stil. Ik voel mij schuldig als ik durf te klagen, want het blijft toch allemaal veel erger voor hem. Maar ik voel mij, ondanks de steun van mijn kinderen , soms ontzettend alleen en eenzaam.” De VLK vindt het belangrijk dat mantelzorgers bij hun eigen ervaringen durven
stil te staan en deze kunnen delen met hun familie, andere mantelzorgers of een zorgverlener. Alleen zo kunnen ze de zorg voor de naaste met kanker, die vaak fysiek en psychisch erg zwaar is, op een goede manier vervullen en een langere tijd volhouden. Ook uw getuigenis De VLK wil de problemen en knelpunten waar mantelzorgers op botsen, verder in kaart brengen. Daarom zijn veel getuigenissen nodig. Ook uw getuigenis is belangrijk. Op basis van die getuigenissen zal de VLK pleiten voor een betere omkadering voor mantelzorgers en oplossingen aankaarten bij de overheid en bij zorgverleners. Steunpunt Mantelzorg staat hier uiteraard volledig achter en zet dan ook de schouders volledig onder dit project. Samen met de VLK pleiten we voor een betere omkadering van mantelzorgers. Je kan jouw positieve en negatieve ervaringen delen via een vragenlijst op www.kankermeldpunt.be of bellen naar 0800/35.444 (het gratis nummer van het Kankermeldpunt). Tekst: Hans Neefs
Toch stuiten ze daarbij ook vaak op drempels. Zo kan de zorg voor een bedlegerige patiënt fysiek erg zwaar zijn voor een oudere mantelzorger. Ook kost het mantelzorgers vaak zelf ook veel moeite om de kankerdiagnose van de naaste te verwerken en hoopvol te blijven. Daarnaast neemt het risico op sociaal isolement toe omdat vrienden en kennissen na verloop van tijd vaak wegblijven. Er kunnen financiële zorgen opduiken wanneer de mantelzorger 5
NIEUWS
Bijdrage Zorgverzekering verdubbelt Vanaf januari 2015 gaat de zorgverzekering omhoog. De gewone bijdrage stijgt van 25 euro naar 50 euro. Personen die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming in het kader van de ziekteverzekering zullen in plaats van 10 euro 25 euro moeten betalen. Met deze verhoging zegt de Vlaamse regering onder andere de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg te willen aanpakken. Waarvoor betalen we die 25 (straks 50) euro weeral? Voor de Vlaamse Zorgverzekering die tegemoet komt aan hulp bij niet-medische kosten. Als je veel en langdurige zorg nodig hebt, kan dit financieel doorwegen. Je hebt heel wat hulp en ondersteuning nodig. Van je omgeving, maar ook van professionele zorgdiensten. Dit zorgt voor
extra kosten die, naast de medische kosten, hoog kunnen oplopen. Om hieraan tegemoet te komen, is er de Vlaamse Zorgverzekering. Deze keert 130 euro per maand uit wanneer je langdurig en zwaar zorgbehoevend bent. Voorwaarde is dat je aangesloten bent bij een zorgkas en in orde bent met de betalingen van de bijdragen. En het zijn deze bijdragen die vanaf 2015 worden verdubbeld. Ook moet je in Vlaanderen of Brussel wonen. Vanaf de leeftijd van 26 jaar ben je in Vlaanderen verplicht bij te dragen aan de Zorgverzekering. De Vlaamse zorgverzekering is niet hetzelfde als de ziekteverzekering. In tegenstelling tot de zorgverzekering
komt de ziekteverzekering tegemoet aan medische kosten. En in België is de ziekteverzekering verplicht voor iedereen. In de praktijk zorgt de ziekteverzekering ervoor dat de mutualiteit of het ziekenfonds jou bijvoorbeeld een deel van het ereloon van de arts terugbetaalt en dat je niet de totale prijs voor een geneesmiddel moet betalen. Je kan de Vlaamse zorgverzekering aanvragen via de Dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds. Wie in een rusthuis verblijft, kan hiervoor terecht bij de sociale dienst van het rusthuis. Zowel voor mantelzorg en thuiszorg als voor residentiële zorg kan een zwaar zorgbehoevend iemand een tegemoetkoming van 130 euro per maand krijgen.
APP ON WHEELS: TOEGANKELIJKHEID SAMEN IN KAART BRENGEN De applicatie “App on wheels” wil de toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers in 5 Vlaamse steden meten. Concreet wil deze nieuwe applicatie een inventaris maken van de plekken die heel toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers en de plaatsen waar men op obstakels stoot. Ook voor andere mindermobiele mensen kan dit heel nuttige informatie zijn. Initiatiefnemer is Michiel Desmet. Een jongeman die zelf in een rolstoel belandde na een ongeval. Aan den lijve ondervond hij dat het geen evidentie is om zelfstandig met de rolstoel op pad te gaan in de stad. Samen met enkele vrienden besloot hij om actie te ondernemen en ontstond het idee voor de app “On Wheels”. De applicatie zal aan de gebruiker een overzicht geven van de plaatsen waar je als rolstoelgebruiker al dan niet zelfstandig kan manoeuvreren door middel van kleurencodes (groen-oranje-rood). 6
Om dit alles in kaart te brengen, is de hulp nodig van heel veel vrijwilligers. Aan deze helpende handen wordt gevraagd om de rolstoeltoegankelijkheid op te meten in winkels, toiletten, horecazaken, apotheken, straten … in de Vlaamse steden Antwerpen, Gent, Hasselt, Leuven en Kortrijk.
Zelf interesse? Een handleiding voor het opmeten van de verschillende locaties in de stad, de opmeetfiches om de routes van thuis uit voor te bereiden en meer informatie over dit initiatief vind je terug op http://onwheelsapp.com.
NIEUWS
HET DEMENTIEKOMPAS: EEN WAAIER AAN INFORMATIE DIE JE WEGWIJS MAAKT OP EENVOUDIGE WIJZE Het Expertisecentrum Dementie (ECD) Contact heeft een waaier uitgewerkt waar mantelzorgers en hulpverleners van personen met dementie mee aan de slag kunnen. Het instrument bevat concrete informatie over dementie en de zorgmogelijkheden. Het dementiekompas van ECD Contact zorgt voor specifieke antwoorden binnen het zorglandschap in Limburg. De voorzijde van de waaier toont je het ruime aanbod aan diensten en voorzieningen in de zorg voor personen met dementie. Dit gebeurt aan de hand van vragen en antwoorden. Deze vragen zijn ingedeeld in de volgende rubrieken: niet-pluis-gevoel en diagnosefase, omgaan met dementie, jongdementie, (ver)zorgen, grenzen stellen, veiligheid en ondersteuning. Op de keerzijde vind je 20 zeer praktische en eenvoudige tips voor de communicatie en de omgang met personen met dementie. Het dementiekompas is verkrijgbaar bij het ECD Contact. Mantelzorgers betalen één euro, professionelen drie euro.
Je kan het kompas aanvragen via ecd.contact@ocmwhasselt.be of op het nummer 011 30 88 51. Het ECD Contact zelf vind je in de A. Rodenbachstraat 29/9 te Hasselt. Ook in andere provincies kan je iets gelijkaardigs bestellen. Zo is er in Brugge de Dementiewijzer die werd ontwikkeld vanuit het project “Samen voor een dementievriendelijk Brugge”. Men stelde vast dat mensen met dementie en hun omgeving veel vragen hebben en dat de stap naar hulpverlening soms lang werd uitgesteld. Om hieraan tegemoet te komen, werd een eenvoudig instrument uitgewerkt dat enerzijds zorgt voor concrete informatie en anderzijds tips geeft die helpen bij de communicatie met personen met dementie.
dementiewijzer aanvragen via selov@sociaalhuisoostende.be of via het telefoonnummer 056 59 20 25. Woon je in de regio Sint-Niklaas kan je tenslotte terecht op het nummer 03 778 68 68 of mailen naar dementie@tpunt.be. De provincie Antwerpen heeft tot slot de dementieklapper waarin je ook concrete informatie over mogelijke zorgverlening en tips kan terugvinden. Je kan deze aanvragen via orion@dementie.be of 03 820 73 22; via pgn@dementie.be of 03 490 01 89; of via tandem@dementie.be of 014 47 83 71.
De dementiewijzer vind je in de volgende drie regio’s. In de regio Brugge kan je deze aanvragen bij het Fotonhuis (Biskajersplein 2 te Brugge) of via www.dementievriendelijkbrugge.be/ dementiewijzer. In de regio Oostende-Veurne kan je een
DE MANTELZORGACADEMIE IN MECHELEN Neem je zorgtaken op voor een vriend of familielid? Wil je hem of haar helpen bij praktische zaken en weet je niet steeds hoe er juist aan te beginnen? Wil jij wat meer kennis over wat je spontaan vanuit je hart voor hen doet? Dan is de Mantelzorgacademie misschien iets voor jou. Je leert bij over die dingen die jij doet of wil doen voor die ander. Het is immers ook belangrijk dat jij je goed voelt in je vel en het kan volhouden.
Als mantelzorger moet je een bepaalde rol opnemen die ook gepaard gaat met verantwoordelijkheden. Soms is dit volledig nieuw en is het niet evident om zomaar in die rol te stappen. Om de mantelzorg te blijven volhouden, zijn schouderklopjes essentieel, maar zijn ook kennis en kunde zijn essentieel om je goed te blijven voelen. En dan heb je soms nood aan iemand die je op weg helpt. Ú Lees verder op pagina 9
7
GEZONDHEID
Een frisse lucht in de woning houdt de longen gezond VERLUCHT EN VENTILEER OP TIJD JE WONING Het belang van een goede luchtkwaliteit in huis is niet te onderschatten. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat zaken als fijn stof, tabaksrook, schimmels en vocht een belangrijke impact hebben op onze gezondheid. Vooral de luchtwegen zijn kwetsbaar. Maar ook andere organen kunnen schade ondervinden. Het goede nieuws is dat door de woning goed te verluchten en te ventileren, je de risico’s op verontreinigende stoffen en vocht in huis al aanzienlijk kan verminderen. De gassen en stoffen waarvoor we moeten oppassen, zijn onder andere die die door verbranding ontstaan. Zo is het oppassen geblazen voor koolstofmonoxide (CO) waar bij het verbrandingsproces onvoldoende zuurstof is. Ook stikstofmonoxide en fijn stof kunnen gevaarlijk zijn. Deze kunnen vrij komen bij een gasvuur, open haard of kachel. Het schadelijke effect van luchtvervuilende stoffen op je gezondheid hangt af van een aantal factoren. Zo speelt het een rol hoelang je wordt blootgesteld aan de stoffen en welke concentratie die stoffen hebben. Niet iedereen is even kwetsbaar. Sommige mensen zullen door de verontreinigde lucht sneller gezondheidsproblemen ervaren. Risicogroepen zijn ouderen, chronisch zieken, kinderen, enz. Ook de ligging van je woning kan een rol spelen. Je krijgt meer roet in huis als je langs een drukke weg woont. Het materiaal waarmee je huis is gebouwd kan eveneens een invloed hebben. In oude huizen kan je nog de schadelijke stof asbest in de bouwmaterialen vinden. Ook tabaksrook en producten voor het onderhoud, verf en luchtverfrissers vervuilen de lucht in je woning. Andere spelbedervers voor een gezonde lucht zijn schimmels, huisstofmijt en kakkerlakken. Ze kunnen onder meer astma en allergieën veroorzaken. 8
Ventileren en verluchten is de boodschap Ventileren is het voortdurend verversen van lucht. De vervuilde lucht van binnen laat je naar buiten stromen en deze wordt vervangen door minder verontreinigde lucht van buiten. Dit gebeurt via ventilatieroosters of door ramen continu op een kiertje open te laten staan. Door constant op een goede manier voor ventilatie te zorgen in je woning, verbeter je de kwaliteit van het binnenmilieu en bescherm je je gezondheid.
Verluchten is het wijd openzetten van de ramen en/of deuren die in contact staan met de buitenlucht. Op die manier ontstaat er een grote luchtstroom van verse lucht. De manier waarop je ruimtes het best voorziet van frisse lucht hangt grotendeels af van de grootte van je kamer, het aantal personen dat aanwezig is, de mogelijkheden om te ventileren, enz. Heb je te maken met vocht of met verontreinigende stoffen dan kan je best onmiddellijk en continu de ruimte verluchten. Enkele concrete tips • Alleen verluchten is niet genoeg! Ook ventileren is nodig want na een half uur is de frisse lucht verdwenen en krijg je weer ophoping van vocht en andere
NIEUWS
stoffen. • Ventileer continu. Zet bijvoorbeeld ramen op een kier of zorg voor ventilatieroosters. • Zorg ervoor dat er geen stof en vuil zit in de ventilatieroosters. • Sluit ventilatieopeningen niet af. • Gebruik de ventilatiesystemen op de correcte manier. Volg je de voorschriften niet, kan de luchtkwaliteit verslechteren. • Onderhoud de ventilatiesystemen. • Zet de verwarming laag of zet ze af tijdens het ventileren. • Verlucht extra na activiteiten die vocht produceren zoals een douche nemen en koken of na een langdurig verblijf in een ongeventileerde kamer (bijvoorbeeld na het slapen).
in huis. Als je de auto start, komen er uitlaatgassen vrij. Maar ook als de auto stilstaat, kunnen dampen verspreiden. Je voorziet dus best een luchtdichte deur of scheiding tussen de garage en de rest van de woning. Zorg ook voor een onafhankelijke ventilatie van de garage (bv. een verluchtingsrooster naar buiten) zodat er geen lucht uit de garage wordt aangezogen door een afzuiging in de badkamer of keuken. Laat de auto ook nooit warmdraaien in de garage. Om problemen te voorkomen kan je opteren voor een carport of een garage los van de woning. Tekst: Isabel Geenens en Bieke Deloof
En de garage? Een garage in de woning verhoogt het risico op schadelijke stoffen
Ú Vervolg van pagina 7
DE MANTELZORGACADEMIE IN MECHELEN
Het Sociaal Huis Mechelen en de Thomas More Hogeschool campus Mechelen sloegen de handen in elkaar en richtten de Mantelzorgacademie op. Deze biedt je een korte vorming aan op maat bij jou thuis. Voor Mechelse mantelzorgers is dit volledig gratis. Na een eerste verkennend gesprek komt een lesgever bij je thuis. Je spreekt dit tijdstip samen af. Aan de hand van informatiefiches en een koffer met materiaal krijg je antwoorden op je vragen of kan je samen bepaalde handelingen inoefenen. Indien nodig wordt er een tweede bezoek ingepland. Sowieso wordt je nog gebeld om te kijken of je nog vragen hebt. De lesgevers van de mantelzorgacademie gaan bijvoorbeeld op pad om uitleg te geven over het uit bed halen van iemand die slecht te been is, over het gebruik van incontinentiemateriaal, over hulp bij de maaltijd, enz. Aarzel zeker niet om jouw vraag te melden. Aanmelden kan je zelf doen als mantelzorger via het telefoonnummer 015 36 92 60 (secretariaat Thomas More) of online op www.thomasmore. be/mantelzorgproject. Ook kan je dit vragen via je arts of andere zorgverlener in Mechelen. Voor meer informatie over het project kan je terecht op het nummer 015 36 92 60 of bij dr. Lieve Van Nieuwenhuysen (lieve. vannieuwenhuysen@thomasmore.be) of Annelies De Bruyne (annelies. debruyne@thomasmore.be). Samenstelling en redactie: Bieke Deloof en Sophie Beyers
Meer info vind je op www.longweb.be of www.zorg-en-gezondheid.be/ gezondmilieu. 9
NIEUWS
Nog niet oud, toch dementie BOEK OVER JONGDEMENTIE Dementie is een ziekte die men meestal associeert met ouderdom. Het is een inderdaad een feit dat de kans op dementie toeneemt met de jaren en dat het dus veel ouderen treft. Maar ook op jongere leeftijd, bijvoorbeeld op 50 jaar, kan iemand de diagnose van dementie krijgen. De term jongdementie gebruikt men wanneer iemand jonger dan 65 jaar de ziekte heeft. In België zouden naar schatting tussen de 3000 en 11000 mensen met jongdementie zijn. Het is moeilijk om er een exact getal op te plakken want jongdementie is niet goed gekend en wordt niet altijd herkend. (jong)dementie? Dementie is niet hetzelfde als ouderdomsvergeetachtigheid. Vanaf de leeftijd van 50 jaar begint men al wat meer te vergeten. Ongeveer 1 op 2 van de 50-plussers heeft hier last van. Maar het is niet omdat men vergeetachtig wordt dat er daarom sprake is van (jong)dementie. Het grote verschil is dat dementie meer is dan gewoon vergeten en dat personen met dementie hulpbehoevend worden.
Rond jongdementie bestaan er heel wat misverstanden. Niet alleen omdat de ziekte met ouderdom geassocieerd wordt, maar ook omdat de symptomen niet altijd volledig (h)erkend worden. In het begin van de ziekte geeft de persoon met jongdementie nog een fysiek gezonde indruk en lijkt hij/zij zich voldoende te redden. Toch blijkt dat jonge personen met dementie opvallend meer gedragsproblemen (bijvoorbeeld ongepaste dingen doen) en emotionele problemen (bijvoorbeeld depressie) hebben. De twee meest voorkomende oorzaken van dementie op jonge
rol van erfelijkheid komen aan bod. Het boek geeft uitleg bij de praktische uitdagingen die de ziekte stelt en een overzicht van bestaande diensten. De beleving van mensen met jongdementie en hun omgeving worden beschreven en uitgelegd. Bijvoorbeeld het gevoel van het verlies van identiteit dat de persoon met jongdementie kan ervaren. Het boek belicht ook de situatie van de partners van personen met jongdementie. Men krijgt te maken met rolveranderingen in de relatie. De partner belandt in de rol van verzorgende en wordt vaak geconfronteerd met de spanning tussen het voor de ander zorgen en het voor zichzelf zorgen. De kinderen op hun beurt worstelen met vragen rond de erfelijkheid van de ziekte, de mate waarin ze kunnen helpen en hoe het met hun eigen leven verder moet.
“Uit onderzoek blijkt dat er bij jongdementie een duidelijke genetische component aanwezig is. Kinderen van personen met jongdementie hebben dus een verhoogd risico op de ziekte.”
Het opvallendste kenmerk aan (jong) dementie is dat het geestelijke functioneren van de persoon steeds verder achteruitgaat zodat activiteiten van het dagelijkse leven niet meer mogelijk zijn. Personen met dementie verliezen de oriëntatie in tijd en ruimte en krijgen moeite met spreken of met het begrijpen van wat anderen zeggen. Zowel het gedrag als het karakter kunnen na verloop van tijd ingrijpend veranderen. Door al deze veranderingen worden personen met dementie meer en meer afhankelijk van de hulp van anderen. 10
leeftijd zijn de ziekte van Alzheimer (gekenmerkt door geheugenproblemen) en frontotemporale dementie (gekenmerkt door gedragsproblemen). Uit onderzoek blijkt dat er bij jongdementie een duidelijke genetische component aanwezig is. Kinderen van personen met jongdementie hebben dus een verhoogd risico op de ziekte. Leestip: “Dementie op jonge leeftijd”. Het boek Dementie op jonge leeftijd biedt zowel mensen die erdoor getroffen zijn als hulpverleners een inkijk in diverse aspecten van jongdementie. De verschillende vormen van de ziekte, de diagnosestelling en de
Het boek toont ook hoe de omgeving soms blijk kan geven van ongeloof, zeker wanneer de persoon in kwestie nog een goede indruk maakt. Of dat mensen afstand nemen, bijvoorbeeld omdat ze niet weten hoe om te gaan met moeilijk hanteerbaar gedrag. De auteurs tonen dat sociale steun heel belangrijk is om te voorkomen dat een gezin geïsoleerd raakt door de ziekte. Annemie Janssens & Marjolein De Vugt, Dementie op jonge leeftijd, LannooCampus, 2014, 190 pag. Je kan het boek verkrijgen in de boekhandel of bij het Expertisecentrum Dementie MEMO Vlaams-Brabant (memo@dementie.be).
AGENDA LIMBURG
Voldoende geïnformeerd zijn, draagt bij tot een betere gezondheid. Hieronder alvast een aantal interessante informatieve bijeenkomsten of andere activiteiten waarop jullie van harte welkom zijn. Op onze website vind je nog meer activiteiten.
Toneelvoorstelling Afscheid Naarmate je ouder wordt, hoort het woord afscheid steeds meer bij het leven. Je neemt afscheid van je jeugd, omgeving, vrienden, geliefden, enz. En bij ieder afscheid ga je voor een nieuwe start. Zo vergaat het ook Roger (Gerd De Ley) en Fernand (Raymond De Bruyne). Ze ontmoeten mekaar toevallig op een bank. Ondanks hun verschillende achtergronden, hebben ze meer met mekaar gemeen dan ze vermoeden. Afscheid is komisch, pakkend, meeslepend en vooral zeer herkenbaar. Een pareltje dat de toeschouwer niet onberoerd zal laten. ««Maandag 2 maart 2015 om 14u in Casino Modern in Genk 5 euro voor S-Plusleden, 17 euro voor niet-leden
Zorgvakantie zorgvragers en hun mantelzorgers Onder het motto ‘met S-Plus reis je nooit alleen’, bieden wij voor de eerste maal een vakantie aan op maat voor de zorgvrager en zijn mantelzorger in Blankenberge. Deskundige vrijwilligers en verpleging staan in voor de begeleiding en zorg. We bieden je een totaalpakket met activiteiten, samen en apart. Zodat ieder de aandacht krijgt die hij verdient en ieder ook tot rust kan komen. Deze reis wordt volledig uitgewerkt en begeleid door onze ervaren reisbegeleidsters. Dan weet je dat het top is! ««Vertrek: maandag 25 mei 2015 ««Terugkeer: vrijdag 29 mei 2015
Formule: Vol pension Prijs: € 315 leden De Voorzorg; € 450 niet leden De Voorzorg Inbegrepen: reisbegeleiding door ervaren S-Plus reisbegeleiders/verzorging/liftbus tot aan het vakantiecentrum Floreal te Blankenberge/aangepaste voeding op aanvraag/water en tafelbier/activiteiten- en animatieprogramma/ laken-handdoekpakket Niet inbegrepen: dranken en maaltijden tijdens de busreis/eventuele inkomgelden Inschrijven verplicht, minimum 30 deelnemers. Contacteer ons en vraag zeker naar de mogelijkheden. S-Plus lidmaatschap vereist (€12) Info & Inschrijven: S-Plus Limburg: 011 30 10 96 of s-pluslimburg@devoorzorg.be
Gezondheidstrainingen Gezond zijn, is meer dan niet ‘ziek zijn’. Bewegen, niet roken, gezond eten, ontspannen en positief denken zijn belangrijke ingrediënten voor een gezond leven. Met onze activiteiten willen we onze leden laten proeven van een gezonde levensstijl. De gezondheidstrainingen yoga, pilates en yin shin jyutsu worden aangeboden met verschillende instapmogelijkheden, op diverse locaties in Limburg ««Hasselt: Yoga, Pilates en Yin Shin Jyutsu ««Beringen: Yoga ««Sint-Truiden: Yoga ««Tongeren: Pilates ««Helchteren: Yoga ««Lanklaar: Yoga ««Tessenderlo: Pilates
Info & deelnemen? Iedereen kan deelnemen aan de clubs. Prijzen variëren volgens sport en starten vanaf € 52 voor een reeks van 10 lessen. Voor meer informatie en inschrijven kan je terecht bij Gezondheidsdienst De Voorzorg via 011 30 30 92 of via gezondheidsdienst@devoorzorg.be
Pensioeninfonamiddag Tessenderlo Bijna op pensioen? Op zoek naar snelle en degelijke informatie over de pensioenwetgeving? De Voorzorg organiseert in samenwerking met haar seniorenvereniging S-Plus Limburg voor alle toekomstige gepensioneerden een infonamiddag waar je terecht kan met al je vragen over je pensioen. De nieuwigheden in de verschillende pensioenstelsels, worden nauwkeurig uitgelegd door specialist Théo Bousmans en Herman Hombroek (afgevaardigde van S-Plus Limburg). Na de uiteenzetting kan u met uw vragen rondom uw persoonlijk dossier terecht bij de aanwezige specialisten. ««Zaterdag 31 januari 2015 van 13u tot 16u in Tessenderlo (zaal nog te bepalen). Inkom is gratis. Info & Inschrijven: S-Plus Limburg: 011 30 10 96 of s-pluslimburg@devoorzorg.be
11
r het gebruik 7 brief 11 roodbruin metaal 12 rivier in Duitsland 13 onONTSPANNING Kruiswoord sche wintersport 19 voorteken 20 dialect 22 dopingproduct (afk.) 23 voBreng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de spleet 26 winters voertuig 28 plaats in Frankrijk 30 voorzetsel 33 tenoplossingsbalk. ort 36 plaats in Italië 38 graansoort 39 honderd jaar 40 typiste 43 WoorRIZONTAAL rlandsche Taal 44 richting in de kunst 45 venster 48 gelukje 49 Bijbelse Lid worden van Steunpunt ant en klaar voor het gebruik 7 brief 11 roodbruin metaal 12 rivier in Duitsland 13 onMantelzorg is gratis! che term 53 donkergrijs gesteente 55 sierplant 57 houtschaafsel kende 15 olympische wintersport 19 voorteken 20 dialect 22 dopingproduct (afk.) 23 voJe krijgt dan onder meer vier nstemmig 62 bakmengsel 63 meerdaagse etappekoers 64 op een step l 24 bijwoord 25 spleet 26 winters voertuig 28 plaats in Frankrijk 30 voorzetsel 33 tenkeer per jaar deze nieuwsbrief Kruiswoord king. in de bus. Neem snel een kijkje nste 35 kattensoort 36 plaats in Italië 38 graansoort 39 honderd jaar 40 typiste 43 Woor-
Train je brein
Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de
op www.steunpuntmantelzorg.be oplossingsbalk. nboek der Nederlandsche Taal 44 richting in de kunst 45 venster 48 gelukje 49 Bijbelse HORIZONTAAL voor meer informatie. uur 51 fotografische term 53 donkergrijs gesteente 55 sierplant 57 houtschaafsel 2 opera van 3 dartel 4 deel de voet 5 behoeftig 6 deel van 1 kantBellini en klaar voor het gebruik 7 briefvan 11 roodbruin metaal 12 rivier in Duitsland 13 ondeugdelijk 60 eenstemmig 62 bakmengsel 63 meerdaagse etappekoers 64 op een step bekende 15 olympische wintersport 19 voorteken 20 dialect 22 dopingproduct (afk.) 23 voulp bij ongelukken 8 hoofd van een vrouwenklooster 9 tennisterm Fouten/wijzigingen in het adres? gel 24 bijwoord 25 spleet 26 winters voertuig 28 plaats in Frankrijk 30 voorzetsel 33 tenden 65 dakbedekking. rgeschreven voedingswijze 16 slotwoord van gebeden 17 deel van een Kreeg je deze nieuwsbrief met de minste 35 kattensoort 36 plaats in Italië 38 graansoort 39 honderd jaar 40 typiste 43 Woor-
post, maar was de naam of het adres denboek der Nederlandsche Taal 44 richting de kunst24 uitroep 45 venster 48 gelukje 49 Bijbelse eRTICAAL vrouw 21 oorspronkelijk bewoner vanin Peru 27 halfwarm figuur 51 fotografische term 53 donkergrijs gesteente 55 sierplant 57 houtschaafsel niet correct? Geef dan even een aalkundige term 2 opera van Bellini 3 dartel 4 deel van de voet 5 behoeftig 6 deel van cht 32 ontkenning 35 vreemde munt 36 in trek 37 voordelig 58 deugdelijk34 vel 60 eenstemmig 62 bakmengsel 63 meerdaagse etappekoers 64 op een step seintje aan ons secretariaat zodat we n trap 7 eerste hulp bij ongelukken 8 hoofd van een vrouwenklooster 9 tennisterm rijden 65 dakbedekking. of 41 zonder haar 42 oogvocht 44 transactie 46 zeemacht 47 treuzelaar gegevens zo snel mogelijk kunnen bijwoord 14 voorgeschreven voedingswijze 16 slotwoord van gebeden 17 deel vanjeeen VERTICAAL aanpassen. Geef ons ook een seintje ap 52 leersoort 54 verdikte huid 56 plaats in Duitsland 57 veldvrucht 1 taalkundige term 2 opera van Bellini 3 dartel 4 deel van de voet 5 behoeftig 6 deel van oord 18 Europese vrouw 21 oorspronkelijk bewoner van Peru 24 uitroep 27 halfwarm als je de nieuwsbrief niet meer of via een trap 7 eerste hulp bij ongelukken 8 hoofd van een vrouwenklooster 9 tennisterm woonschip. plant 31 peulvrucht 32 ontkenning 34 vel 35 vreemde munt 36 in trek 37 voordelig 10 bijwoord 14 voorgeschreven voedingswijze 16 slotwoord van gebeden 17 deel van een
mail wenst te ontvangen.
18 Europese vrouw 21 oorspronkelijk bewoner van Peru 24 uitroep 27 halfwarm sportploegwoord 40 stof 41 zonder haar 42 oogvocht 44 transactie 46 zeemacht 47 treuzelaar 29 plant 31 peulvrucht 32 ontkenning 34 vel 35 vreemde munt 36 in trek 37 voordelig goede eigenschap 52 leersoort 54 verdikte huid 56 plaats in Duitsland 57 veldvrucht 38 sportploeg 40 stof 41 zonder haar 42 oogvocht 44 transactie 46 zeemacht 47 treuzelaar ratelpopulier 61 woonschip. 50 goede eigenschap 52 leersoort huid9 56 plaats in 10 Duitsland 57 veldvrucht 3 4 5 6 7 54 verdikte 8 59 ratelpopulier 61 woonschip.
53520-1408-1013
12
14
33
2636
37
3427
39
32
29
33
39
53
44
4864
53
59
50
36
60
59
62
36
27
G E W I L D S
N O R M A
S P E E L S
T A N T E R R U E M D E N I D I H E E N L E E C N A L T H A E N U A U E U W T I K N60 T D A34 D36 A T R E F A E I A Z A L E G E L IJ K L S D E E T E P P E N
E H B O
P I S R E I A T O M R E E A E N N S P IJ T A S T E R 4327 R A A D A M E A K U N A N G R O D A K L
I N S T T E E N L
E PK IO SP U H RV R EE B IO AM TE I O OR MA L N 12RM E ES N C A E N G E N A N SE E PU
E L T A T U E W
A N T E LR R M RD E O IN D H P EO E E E O L T H E R A U R TS I
27
E U H B I O N C A A N IJ K S
P R I O R E S
I S E A T M E E N P T A T E R
T E R L O E P T T E E R R W T
T E L R L O N E P O T O T E R E R S R W E T 60 M 22 T A S A R U L I E M N D E E E R
L N O O R S E
51
57
46 63 51
47 52
46
52
65 50
51
57
34
61
43
22
31
47
61
45
60
Van maandag tot donderdag kan je ons telefonisch bereiken tussen 8u en 12u en tussen 13u en 16u. Op vrijdag zijn we er tussen 8u en 12u. Uiteraard kan je ons 24u op 24u, 7 dagen op 7 contacteren via mail of via onze website. We proberen je zo spoedig mogelijk een antwoord terug te sturen.
35 46
42
62
56
31
30
38
41
1
60
47
Colofon
52
Deze nieuwsbrief is de driemaandelijkse infokrant voor mantelzorgers en gebruikers die aangesloten zijn bij Steunpunt Mantelzorg. Redactie: Sophie Beyers, Naomi De Bruyne, Bieke Deloof, Isabel Geenens, Jannie Hespel en Hans Neefs Eindredactie: Sophie Beyers Vormgeving en druk: Artoos Verantwoordelijke uitgever: Karin Van Mossevelde
57
18
61
63
65
glühwein
31
30
38
60
62
2
N T R D E I D E E E T H
56
18
35
50
49 55
58
64
49
56
54
I K V O R M
45
59
49 55
4
55
40
58
43
48
38
42
54
30
45
48 41
17
22
42
44
40 37 44
2935
41
34
43
36
25 28
40
Steunpunt Mantelzorg vzw Sint-Jansstraat 32-38 - 1000 Brussel ( 02 515 04 42 steunpunt.mantelzorg@socmut.be www.steunpuntmantelzorg.be
18
22
29
34
37
17
16
10
10
18
25
21 28
33
16
22
63 65
1 34
18 43
22
1
18 Oplossing
L
24
32
9
9
17
N O O R S E
28
23
27
8
15
21
25
20
8
15
20
24
23 26
12
16
14
21
19
24
77
6
12
13
20
6
5
15
T A L M E R
2
27
4
I S T E E R A T L O M E P E E T N T E P E R T A R W E R T A A M M A S K R U A N I E R O N D K L E E
26
5
T E P R U H R E B I D I O O E N R C A E H A N S U IJ I K S T D A R A D A A L E A K U N E E G N D A
19
3
11
11 13
24
1
I N S T A N K O P E R V R E E M D O M E N I R A L H E M S L E E N A L T E N U A E U W T N T D A T R E F E I A Z E G E L IJ L S D S T E P P E
3
G E W I L D
14
glühwein
2
2
1