‘Reset’ van Mark Elchardus

Over Identiteit, Gemeenschap en DemocratieReset

‘Reset’ is het nieuwe boek van Mark Elchardus (1946), emeritus professor sociologie aan de Brown University (USA) en VUB en gewezen huisideoloog van de socialisten. Momenteel is hij columnist bij De Morgen.

Reset is een turfje van 606 pagina’s. Geen lichte kost, maar daarom niet minder aangenaam om te lezen. Elchardus schrijft vlot en stoffeert zijn boek met cijfers, referenties en talrijke noten.

Na de Tweede Wereldoorlog kende Europa een ongeziene vooruitgang van meer gelijkheid, stijgende productie en talrijke technologische vernieuwingen. Aan die gouden periode kwam een einde in de jaren 70. Sindsdien kennen we een aaneenschakeling van financiële, terreur- en migratiecrisissen, met de covid-pandemie als (voorlopig) laatste. Net in die crisisangst ziet Elchardus mogelijkheden om te komen tot een betere herverdeling en minder ongelijkheid, onder andere door een billijke fiscaliteit en een eerlijk pensioensysteem.

Dit boek beschrijft hoe een reset mogelijk is. Elchardus is een gemeenschapsdenker en plaatst zich hiermee tegenover het individualisme van het liberale denken. De mens komt wel centraal te staan, maar de vrijheid en waardigheid van het individu zijn een product van de gemeenschap en kunnen dus niet nagestreefd worden tegen de gemeenschap in (p 12). Het Volk, met hoofdletter, is de soeverein, de enige legitieme bron van wet (p 316). De volkswil primeert, ook al gaat dit in tegen experts, religie en zelfs rechtspraak. Maatschappelijke oplossingen moeten gedragen worden. De burger is volgens Elchardus niet enkel de belangrijkste zelf-observator van de samenleving, maar ook de sleutel tot de oplossing. Het gevolg is dat ongeacht de waarde van de voorgestelde oplossingen, de samenleving de mogelijkheid tot zelfcorrectie verliest wanneer de burgers hun overheid niet meer zien als de uitdrukking van hun gemeenschap (p 394).

In zijn boek heeft Elchardus het ook over juristocratie. Hij klaagt aan dat in onze huidige democratie de kiezer buiten spel wordt gezet. Volgens de auteur loopt het beleid vandaag minder en minder via vertegenwoordiging, maar meer en meer via systematisch procederen door pressie- en belangengroepen via rechtbanken. Het Hof van justitie van de Europese Unie zit in een haast zuivere juristocratie en heeft de nationale hoven in grote mate aan zich onderworpen (p.413). Dichter bij huis richt Elchardus zijn pijlen dan ook op de ‘demarches’ van Unia (Centrum voor gelijke kansen).

Je kan Elchardus geen neo-liberaal noemen

Eén ding moet je Elchardus nageven, je kan hem geen neo-liberaal noemen. De globalisering die hiermee gepaard gaat, is volgens hem ondemocratisch, blind voor de gemeenschap en op maat van de welgestelde elite. Politiek links krijgt hier een serieuze linkse. Want het koos voor de ‘3de weg’ en een weg van de minderhedenpolitiek in plaats van er tegen in te gaan.

Ben ik het overal eens met Elchardus? Absoluut niet, daarvoor ben ik niet conservatief genoeg. Ja, soms is hij kort door de bocht. Maar belangrijker vind ik dat Elchardus je uitnodigt om mee na te denken over de toekomst. Met andere woorden, het lezen meer dan waard.

RESET

OVER IDENTITEIT, GEMEENSCHAP EN DEMOCRATIE MARK ELCHARDUS

Steven Vanden Broucke

COV_FIN_RESET.indd 1 15-07-21 21:21

Koop het boek met 10 % korting!

Naam: ................................................................................................................................

Adres: ................................................................................................................................

Postcode en gemeente: .......................................................................................

Telefoonnummer: ...................................................................................................

E-mail: ..............................................................................................................................

Stuur de bon naar Ertsberg, Nieuwstraat 13, 9910 Aalter. Stort € 35,95 op BE83363212320815 met vermelding ‘SPLUSreset’. Of koop het boek op www.ertsberg.be met code 'SPLUS10RESET'.