Oktober 2022 – S-Plus tijdschrift

Uitdaging aanvaard!

Colofon

S-Plus Mag

ledenmagazine van S-Plus vzw

Redactie: Gertie Brouwers, Eliane Cougé, Nathalie Daems, Amber Dens-Schryvers, Aline De Meyer, Leona Detiège, Wim Distelmans, Kim Duchateau, Herman Hombroek, Corry Maes, Liliana Nikolova, Melissa Tihange, Steven Vanden Broucke, Sarah Van Humbeeck

Vormgeving: artoos group

: Bredero Graphics

Van Humbeeck en Melissa Tihange

Verantwoordelijke uitgever

Maes

niet tegenhouden

Beste vrienden

Het waanzinnig bloedvergieten in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne blijft maar duren.

De gevolgen voor de bevolking hier zijn zwaar. Een huis of appartement huren en daar bovenop de verschrikkelijk dure verwarmingskosten betalen, wordt onmogelijk voor zeer velen onder ons.

Het coronavirus is wat op de achtergrond verdwenen. Een 4de prik werd aangeboden. Maar ondertussen werden een aantal cijfers gepubliceerd over gevolgen van de pandemie. Zo bleek dat het isolement van ouderen er tijdens de lockdowns van 2020 sterk op ingehakt heeft. Het aantal zelfdodingen bij mannen boven de 75 jaar steeg toen fel in ons land, terwijl de cijfers voor de rest van de bevolking bijna stabiel bleven.

Dit nummer handelt ook over ageïsme en digitale geletterdheid. Tijdens de lockdown bleek de digitale technologie voor vele senioren een ideale tool om toch sociaal contact te houden met hun familie.

Maar het blijft een uitdaging om iedereen de nodige digitale basis vaardigheden bij te brengen om te blijven deelnemen aan de samen leving. Zoals Cora Van Leeuwen het in haar interview zegt: “Digitale evolutie kunnen we niet tegenhouden, alleen moeten we er voor zorgen dat we niemand uitsluiten. Een niet-digitaal pad, zoals fysieke dienstverlening moet blijven bestaan.”

Dat is ook het geval voor een nieuw element in de samenleving. Online je dokter raadplegen met ‘Doktr’ is een feit geworden. Met deze app kan je via je smartphone of tablet je huisarts of een andere erkende Belgische arts raadplegen. Alle artsen worden gekozen op basis van hun brede medische kennis. De app wordt ondersteund door Solidaris.

S-Plus zal haar leden zeker moeten bijstaan met raad en daad, ook bij deze nieuwe stap in de digitalisering van de maatschappij.

Leona Detiège Voorzitter S-Plus

Euthanasie

bij psychisch lijden

Euthanasie bij psychiatrische patiënten zorgt nog steeds voor heel wat discussie. Wanneer is de ziekte ongeneeslijk en hoe bepaalt men dat het lijden van de patiënt ondraaglijk is?

Begripsverheldering

Om te beginnen: wanneer we spreken over euthanasie bij psy chisch lijden bedoelen we in feite het psychisch lijden ten gevolge van een ongeneeslijke psychi atrische aandoening. De term ‘psychisch lijden’ zonder context gebruiken is immers dubbelzin nig. Wie fysiek lijdt, lijdt meestal ook psychisch. Wie de pijn of een eindeloze reeks van behan delingen niet meer aankan, lijdt ook psychisch ondraaglijk. Daar is meestal geen discussie over, omdat de arts dan vrij eenvoudig kan vaststellen dat de fysieke aandoening medisch uitzichtloos is. We hebben het mediagenieke geval gehad van een doofstomme tweeling. Ze waren intelligent en sociaal, hadden een job en maakten wat van hun leven. Toen bleek dat ze ook blind zouden worden, was het voor hen de druppel te veel. Doofstom én blind tegelijk zijn, beschouwden ze als ondraaglijk lijden. Probeer je dat maar eens in te beelden: niet kunnen spreken, doof zijn en niet meer kunnen zien. Het betrof dus een fysieke, onge neeslijke aandoening, maar met ernstige psychische gevolgen. Die jongens hebben daarom eutha nasie gevraagd en gekregen. In zo’n geval gaat het om een fysieke ongeneeslijke aandoening mét ondraaglijk psychisch lijden.

Maar meestal gaat ‘euthanasie bij psychisch lijden’ stilzwij gend over een ongeneeslijke psychiatrische aandoening. Om misverstanden te vermij den spreken we bv. beter over ‘euthanasie in de psychiatrie’.

Hoewel er weinig controversie is over euthanasie omwille van onbehandelbaar psychisch (en/of fysiek) lijden door een ongeneeslijke lichamelijke aandoening, is dit wel zo in de psychiatrie.

Voorwaarden van de euthanasiewet De wet geeft echter het recht euthanasie te vragen mits bepaalde voorwaarden zijn voldaan. Zoals reeds gezegd moet de aanvrager een ernsti ge, ongeneeslijke aandoening hebben, veroorzaakt door ongeval of ziekte. Vervolgens bestaat er hierdoor ondraag lijk en onbehandelbaar fysiek en/of psychisch lijden. Ten slotte is het euthanasiever zoek vrijwillig, overwogen en herhaald. De behandelende arts verifieert deze condities en vraagt een verplicht advies aan 1 of 2 (LEIF)artsen. Het begrip ziekte wordt in de wet niet gepreciseerd. Het kan dus zowel een lichamelijke als een psychiatrische ziekte betreffen.

Dossiers van euthanasie bij een ongeneeslijke psychiatrische aandoening zijn meestal niet eenvoudig

Over het verplichte ongeneeslijk karakter ervan bestaat nogal wat verwarring.

Ongeneeslijkheid in de psychiatrie

Tijdens het assisenproces over de euthanasie van Tine Nys wegens een psychiatrische aandoening werden de begrippen ‘(on) geneeslijk’ en‘(on)behandelbaar’ immers voortdurend door elkaar gehaald. Een ziekte is geneesbaar wanneer ze na behandeling vol ledig is verdwenen. Bij een long ontsteking geeft men antibiotica en stopt deze na genezing ervan.

Los hiervan kunnen ziektes altijd behandeld worden zonder ze ooit te genezen.

Bij Tine Nys werd door sommi gen geopperd dat zij nog verder kon worden behandeld. Dat is zelfs niet eens onjuist. Men kan mensen met een ongeneeslijke psychiatrische problematiek keer op keer in een andere psychiatri sche instelling plaatsen, voor de zoveelste keer naar een andere psychiater verwijzen, voor de ontelbaarste maal aan een nieuwe psychotherapeutische behande ling onderwerpen of een zoveel ste medicament voorschrijven. Men kan dus patiënten – ook met ongeneeslijke kanker - onbeperkt blijven doorbehandelen zonder ze van hun ziekte te genezen.

Soms is dat zinnig omdat mensen hierdoor, vanuit hun perceptie, aanvaardbaar kunnen verder leven mét hun (ongeneeslijke) ziekte. Door de (palliatieve) behandeling is hun lijden niet langer ondraaglijk. Hierdoor zien ze (voorlopig) af van euthanasie.

In andere gevallen wordt doorbehandelen eerder zinloos en zelfs schadelijk voor de patiënt en spreekt men van therapeutische hardnekkigheid.

Bij Tine Nys hebben de talloze behandelingen niet tot gene zing geleid, maar konden ze ook het ondraaglijk psychisch lijden in Tine’s ogen niet tem peren. Tine Nys was dus niet alleen ongeneeslijk maar haar ondraaglijk lijden was tegelijk onbehandelbaar. Ten slotte moet het euthanasieverzoek vrijwillig, zonder externe druk, overwogen en herhaald zijn.

Dat vergt ziekte-inzicht, com municatieve vaardigheden en redeneringsvermogen, m.a.w. voldoende wilsbekwaamheid.

Dit geldt trouwens zowel voor een terminale (kanker) patiënt als voor iemand met een niet-terminale aandoening zoals een psychiatrische ziekte.

Bij een euthanasieverzoek voor een psychiatrische aandoening is de wilsbekwaamheid cruciaal vermits de mentale stoornis deze zélf kan beïnvloeden en omdat de meeste patiënten met een psychiatrische ziekte niet onmiddellijk overlijden.

Dossiers van euthanasie bij een ongeneeslijke psychiatrische aandoening zijn meestal niet eenvoudig.

Bij een euthanasieverzoek voor een psychiatrische aandoening is de wilsbekwaamheid cruciaal

Wim Distelmans is een Belgisch oncoloog, hoog leraar aan de Vrije Universiteit Brussel en voorvechter in België voor de erkenning van palliatieve zorg en voor de mogelijk heid om euthanasie te kunnen laten uitvoeren.

Juist hiervoor werd een nood consultatie opgericht: ULteam genoemd of Uitklaring Leven seindevragen-team. Je kan het consulteren wanneer je nergens anders terechtkan. Het team bestaat uit een 10-tal mensen die multidisciplinair werken (artsen, psychiaters, een psycholoog, een sociaal verpleegkundige, een priester, een moreel consulent, een filosoof ...). Deze mensen kijken allemaal met hun eigen bril naar het dossier. Zij doen suggesties aan de behandelen de arts, die uiteindelijk samen met de patiënt beslist. Hierdoor wordt een dossier heel zorgvuldig uitgeklaard. Wel, die complexe dossiers gaan vaak over psychi atrische aandoeningen. Hieruit blijkt hoe ondraaglijk mensen wel psychisch kunnen lijden en toch nog openstaan voor nieuwe therapeutische opties. Het besef dat ze ooit aan de noodrem kunnen trekken, geeft hen soms moed nog verder te gaan. Som mige mensen die ULteam helpt, worden zelfs gesterkt alleen al door het feit dat er hier naar hen geluisterd wordt. Ze verwoor den het als volgt: “Ik zal nog een tijdje proberen verder te gaan.” Maar als hun lijden uiteindelijk toch ondraaglijk wordt, weten ze dat ze mogen terugkomen. En dan kan het dat er toch nog tot euthanasie wordt overgegaan, omdat werkelijk alles werd uitge probeerd.

Oproep naar vragen

Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen? Bezorg ze ons en wij leggen ze voor aan Prof. Dr. Distelmans. Je kan je vraag stellen via info@s-plusvzw.be of via 02 515 02 23.

Wim Distelmans

Over ageisme, digitale inclusie en digitale geletterdheid

Hoe kom je met een master in Engels en Cultuur bij een onder zoek naar ageisme* en digitale inclusie?

Technologie verandert razendsnel, maar wat betekent de digitalisering van de maatschappij voor oudere mensen? En in hoeverre wordt er rekening gehouden met ouderen bij de ontwikkeling van digitale toepassingen en toestellen? We spraken met Cora Van Leeuwen, die werkt als onderzoeker aan imec-SMIT, VUB binnen het Strategisch Basisonderzoek ‘Digital Ageing’. Digitale evolutie kunnen we niet tegenhouden, alleen moeten we er voor zorgen dat we niemand uitsluiten

Cora: “Na het behalen van mijn diploma ben ik het bedrijfsleven ingedoken. Maar na enkele jaren lonkte er een interessante oplei ding met Europese uitstraling aan de VUB, en ben ik opnieuw gaan studeren. Zo ben ik mijn huidig promotor, An Jacobs, tegen het lijf gelopen. Na enkele boeiende gesprekken met haar was mijn in teresse voor het onderwerp ageis me gewekt. Op die manier ben ik het onderzoek binnengerold.”

Je master-thesisonderzoek ging na of er in de Vlaamse en Neder landse filmpjes rond valpreventie ageisme te bespeuren valt. Wat waren je bevindingen?

Cora: “Heel opvallend is dat oudere mensen in die filmpjes vaak geen actieve rol hebben. Of er worden jongere mensen opgevoerd om te praten over valpreventie. Bijvoorbeeld, een bepaald dansfilmpje liet eerst

een oudere man zien met een wandelstok. Het filmpje vervolg de dan met jonge dansleraars en enkele jongere deelnemers. Nu, als het gericht is naar oudere mensen zou men dus beter oude re personen een actieve rol geven. Dat vergroot de herkenbaarheid, maar ook de geloofwaardigheid. Gelukkig zaten er ook goede voorbeelden tussen. Eentje die is bijgebleven is een infofilmpje met Paula Sémer.”

Merk je vandaag al enige verbetering op dat vlak?

Cora: “Niet echt. Dat komt vol gens mij omdat stereotypering van ouderen heel doordron gen en geaccepteerd is in onze maatschappij. Onderzoek naar verjaardagskaarten toont bijvoor beeld aan dat het heel acceptabel is om te zeggen: ‘het leven is voorbij na je veertigste’ of ‘je bent over the hill’. Ik geloof wel dat we er bewuster van zijn geworden. Maar het blijft een probleem.

Dat heeft de covid-pandemie ook duidelijk gemaakt. In Nederland werden we toen geconfronteerd met zeer nare uitspraken over ouderen, en de tegenreacties waren vrij mild. Eens over de 65 jaar telde je voor bepaalde personen niet meer mee in die periode.”

Recent heb je een onderzoek afgerond over digitale inclusie en ageisme in Vlaamse en Nederlandse krantenartikelen. Kan je hier al iets over zeggen? Cora: “Een tipje van de sluier oplichten kan ik zeker, want het wordt hopelijk binnenkort gepubliceerd. Ik heb voor het onderzoek krantenartikelen over digitale inclusie uit Vlaanderen en Nederland verzameld van de laatste 20 jaar. Het opzet was na te gaan in hoeverre die artike len ook spraken over ouderen. Dit was maar zo voor 10 % van de 2 800 artikelen die ik heb doornomen. Opvallend was dat in Nederlandse artikelen meer de link werd gelegd tussen digitale inclusie en ouderen. Na 2012 merkte ik ook een vermeerdering op van het aantal artikelen per jaar die hier over handelden.”

Hoe kwam dat?

Cora: “Dat kwam mede door de Nederlandse kroonprins die besloten had om digitale gelet terdheid op de agenda te plaat sen. Een tweede toename aan publicaties zien we in 2016 toen er meer aandacht kwam voor mediawijsheid, kritisch omgaan met digitalisering en de vraag hoe jongeren en ouderen elkaar kunnen helpen in het omgaan met digitale technologie.

Een laatste toename kwam er met de lockdown tijdens de pande mie. Digitale technologie werd toen voor heel veel mensen een ideale manier om toch sociaal contact te kunnen houden met elkaar.”

Hoe kunnen we best de digitale geletterdheid bij ouderen verhogen?

Cora: “Voor mij is het belangrijk dat we weten welk nut het heeft voor de persoon. Niet iedereen hoeft alles te weten van een computer bijvoorbeeld. Maar een aantal basisvaardigheden zijn wel nodig om echt te kunnen blijven deelnemen aan de samenleving. Het is dus wel belangrijk dat die vaardigheden worden aangeleerd, maar wel op een manier die is aangepast aan de noden van die persoon. Een cursus Word of Excel heeft geen enkel nut als de persoon in kwestie enkel wil weten hoe hij of zij een app moet downloaden. Iemand die graag breit kan je bijvoorbeeld op een laagdrempelige manier toeleiden tot YouTube filmpjes die bepaalde steken aanleren. Wat we niet mo gen vergeten is dat herhaling heel belangrijk is. Eenmalige initiatie ven brengen dus weinig op.”

De snelheid waarmee digitale technologie verandert is hallucinant. Hoe kunnen we dit als mens blijven bijbenen?

Cora: “Dat is inderdaad moeilijk, en zeker voor ouderen. Want je hebt, bij wijze van spreken, net iets onder de knie en plots wordt een app alweer aangepast.

Ik denk dat bedrijven die derge lijke technologie ontwerpen meer in dialoog moeten gaan met be paalde doelgroepen, zoals oude ren. En vooral moeten zorgen dat de toegankelijkheid gegarandeerd blijft. Bijvoorbeeld, bepaalde spraaktechnologie die werd ont worpen voor blinden of slecht zienden is ook nuttig voor oudere mensen die moeite hebben met typen op een smartphone. Als we goede afspraken maken met die bedrijven over wat acceptabel en toegankelijk is, denk ik dat we in de goede richting kunnen evolu eren. Digitale evolutie kunnen we niet tegenhouden, alleen moeten we er voor zorgen dat we nie mand uitsluiten. Een niet-digitaal pad, zoals fysieke dienstverlening, moet blijven bestaan.”

Vlaanderen zet in op digitale in clusie. Kan jij onze Vlaamse rege ring nog enkele tips meegeven? Cora: “De verantwoordelijke minister moet zorgen voor een continue dialoog met die doel groepen, waarvan ze weten dat ze het moeilijk hebben met digitali sering. Maar ook met de schakel personen of -organisaties, zoals S-Plus. Op die manier kunnen we achterhalen waar de pijnpunten liggen. Gaat het over toeganke lijkheid, over de kostprijs van smartphones of computers of gaat het over vaardigheden of gebruiksvriendelijkheid? Blijven praten en een stem geven aan die mensen die het moeilijker hebben om voor zichzelf op te komen, is van groot belang.”

Steven Vanden Broucke

Ageisme?*

Ageisme refereert naar stereotypen (hoe we denken), vooroordelen (hoe we ons voelen) en discriminatie (hoe we handelen) richting individuen of groepen op basis van leeftijd.

Niet iedereen hoeft alles te weten van een computer, maar een aantal basisvaardig heden zijn wel nodig om echt te kunnen blijven deelnemen aan de samenleving

Cora Van Leeuwen

Pensioenhervorming

werknemers

Na een lange discussie en veel voorstellen is de Federale Regering dan toch tot een akkoord gekomen inzake de pensioenhervorming. Meteen rijzen er vragen: is het de langverwachte hervorming? Is het wat er nodig was om de wetgeving inhoudelijk aan te passen? Zijn het wel de juiste beslissingen? Zullen we hierdoor langer werken of meer pensioen krijgen? We nemen je mee in enkele punten om de hervorming te kaderen.

Je komt in aanmerking voor het

minimumpensioen als je 2/3 van je volledige loopbaan kan bewijzen, met minstens 20 jaar 4/5 tewerkstelling

In juli werden volgende punten besproken en werden aanpas singen goedgekeurd door het kernkabinet:

De toegangsvoorwaarden tot het minimumpensioen

a. In het algemeen kom je in aanmerking voor het minimumpensioen als je 2/3 van je volledige loopbaan kan bewijzen, ongeacht de samenstelling van deze 30 jaar. Dat kunnen jaren van tewerkstelling zijn, jaren van ziekte of jaren van werkloosheid.

b. De toegang wordt nu feitelijk beperkt tot mensen die daadwerkelijk 20 jaar gewerkt hebben aan een minimumstatuut van 4/5 (5000 dagen) van die 30 jaar. Lezen we de sociale media, dan concluderen we dat veel mensen deze voorwaarde fout interpreteren. Na 20 jaar te werken aan 4/5 krijg

je geen minimumbedrag van 1500 euro. Er zullen nog extra jaren nodig zijn van ziekte of werkloosheid om een bedrag te mogen ontvangen dat rond 1500 euro zal liggen. Voorbeeld: persoon X heeft een voltijdse loopbaan van 20 jaar achter de rug, 10 jaar stempelen en 10 jaar invaliditeit. Deze persoon zal dus 40/45ste van die 1500 euro ontvangen. Persoon Y heeft enkel 20 jaar voltijds gewerkt en zal slechts 20/45ste van die 1500 euro berekend krijgen. Maar het is af te wachten wat de kleine lettertjes zijn.

c. Geen enkele werknemer die op 01/01/2024 ouder is dan 60 jaar hoeft aan deze extra arbeidsvoorwaarden te voldoen om in aanmerking te komen voor het minimumpensioen.

Het aantal effectieve werkdagen voor toegang

tot het minimumpensioen zal geleidelijk toenemen. De verstrengde voorwaarden van 5000 dagen (streng criterium) en 3120 dagen (flexibel criterium) gelden dan alleen voor mensen die op 01/01/2024 53 jaar of jonger zijn.

d. Voor werknemers die langer dan 5 jaar invalide zijn komt er een aangepaste voorwaarde van effectieve tewerkstelling in het streng criterium. Hoe langer de werknemer arbeidsongeschikt is, hoe minder geldige werkdagen de werknemer moet bewijzen.

e. Volgende periodes worden gelijkgesteld aan effectief gewerkte dagen:

• Moederschapsrust, borstvoedingsverlof en palliatief verlof,

• Inactiviteit als gevolg van een handicap erkend door de FOD Sociale Zekerheid (IVT: inkomensvervan gende tegemoetkoming).

De pensioenbonus

De nieuwe pensioenbonus moet er voor zorgen dat wie langer doorwerkt na zijn vroegste pen sioendatum, meer pensioen zal krijgen. Dit is enkel geldig als er voldaan wordt aan de voorwaar den van het vervroegd pensioen en met een maximum van 3 jaar. Hoeveel dit zal bedragen moet nog vastgelegd worden door het planbureau. Er wordt verwacht dat dit bedrag tussen 300 en 500 euro netto per gewerkt jaar zal liggen. Uiteraard met de

surplus van het loon na een jaar langer doorwerken. Voorbeeld: ie mand kan op 63-jarige leeftijd op pensioen met een nettobedrag van 1580 euro. Werkt deze persoon 1 jaar langer door, dan bedraagt het nettobedrag 1595 euro op basis van het jaarinkomen (1/45ste).

Daar komt nog een nettobedrag per maand bij dat ligt tussen de 25 en 41,66 euro (300:12 en 500:12). Het loont dus om langer te werken, niet door toedoen van de pensioenbonus, maar door toedoen van alle factoren (loon en bonus). Ook hier wachten we de kleine lettertjes af.

Ongelijkheid wegwerken tussen mannen en vrouwen

Op dit moment bestaat hier een grote discussie rond. De overheid heeft besloten dat mensen die kozen om parttime te werken om voor de kinderen te zorgen meer pensioen zullen krijgen. Logisch, denken de mensen die in deze situatie zitten. Onlogisch en oneerlijk, zeggen de mensen die destijds kozen om beiden toch te gaan werken. Mensen die zich in alle bochten hebben gewrongen om hun gezin en fulltime werken te combineren en financieel geld gespendeerd hebben aan de no dige kinderopvang. Hoe hoog dat extra pensioen zal zijn en hoeveel jaren je zal meekrijgen (voorstel van 5 jaar tot 2001) is nog niet concreet. Het zou een tijdspan ne van 5 jaar zijn t.e.m. het jaar 2001, enkel voor vrouwen die toe gang tot het minimumpensioen (soepel criterium) behouden. Het is dus niet voor elke vrouw voor zien. Dossiers zullen individueel besproken en nagekeken worden. Nogmaals, ook hier wachten we op concretere beslissingen.

De hierboven besproken hervor mingen zijn de enige waarover een akkoord is bereikt. Waar we eigenlijk op hebben gewacht is van tafel geveegd om op een later tijdstip te bespreken. Opnieuw worden voor deze onderwer pen het advies gevraagd aan de Sociale Partners.

Voorstellen zonder akkoord

• Deeltijds pensioen,

• Vervroegd pensioen na 42 jaar loopbaan voor wie al op 18 jaar begon te werken,

• Voorwaarde van effectieve tewerkstelling voor het ver vroegd pensioen,

• Aanpassingen van de pensioe nen van het rijdend personeel van de NMBS en de militairen van Defensie.

Herman Hombroek

Voor advies over je pensioen kan je terecht bij je ziekenfonds

De nieuwe pensioenbonus zal zorgen dat wie langer doorwerkt na zijn vroegste pensioendatum, meer pensioen zal krijgen.

De Sint

op bezoek in Hemelrijck

In zijn boek ‘Hemelrijk’ vertelt Chris De Stoop het verhaal van het woonzorgcentrum Hemelrijck in Mol. Na een bezoek van de Sint in december 2020 breekt er corona uit. Hoewel er in die periode honderden uitbraken zijn in woonzorgcentra, wordt de Sint hier onmiddellijk als grote schuldige bestempeld. Een moment lang is hij wereldnieuws.

Ik vind het

onbegrijpelijk dat er tijdens corona geen prioriteit ging naar de woonzorgcentra

geleidelijk uit de put gekropen. Bewijs van zijn veerkracht is dat hij een jaar na de crisis toch weer Sinterklaas gespeeld heeft in Hemelrijck, zij het nu virtueel, in een aandoenlijk filmpje.”

Het boek is heel ingetogen geschreven, maar je leest ook een aanklacht, tegen het beleid en de weinige aandacht die woonzorgcentra tijdens corona kregen. Was dat de bedoeling?

Guido, ergotherapeut en man telzorger voor zijn moeder, had al dikwijls voor Sinterklaas gespeeld. Die dag in Hemelrijck voelde hij zich prima. Hij droeg een mondmasker over zijn baard, hield de nodige afstand en bezocht de bewoners niet in hun kamer. Een dag later werd hij ziek. Ook hier deed hij alles wat hij kon: hij liet zich testen en meldde de positieve uitslag meteen aan het woonzorgcen trum. Enkele dagen later worden daar de eerste mensen ziek. Het bericht dat hij een superversprei der zou zijn, moest hij in de krant lezen. Het nieuws kwam als een mokerslag.

Dankzij ‘Hemelrijk’ kennen we nu Guido’s kant van het verhaal. Waarom vond men het nodig om een schuldige aan te duiden in Hemelrijck, terwijl er in verschil lende woonzorgcentra uitbraken waren?

Chris De Stoop: “Dat was ethisch niet verantwoord, zeggen de experts die de zaak onderzoch

ten. Er waren die dagen ook andere infecties in het rusthuis. En de snelle dynamiek van de uitbraak lag vooral aan de slechte ventilatie. Het is een blame game dat wij allemaal –en zeker de media – zo graag spelen: iemand moet verant woordelijk zijn. Maar corona is een ziekte, een ziekte overkomt je, daar is geen schuldige voor, tenzij misschien die vleermuis in China. In het verhaal van de Sint kwam alles echter samen om voluit achter zondebokken aan te gaan. En dat gebeurde dan ook meteen. Voor de me dewerkers van Hemelrijck was die heksenjacht in de media, en zeker de sociale media, een traumatische ervaring.”

Heb je nog contact met Guido? Hoe gaat het vandaag met hem?

Chris De Stoop: “Ja, ik zie hem regelmatig. Hij zat op de rand van een diepe depressie toen ik met hem begon te spreken, net na de uitbraak, maar hij is

Chris De Stoop: “Ik was zelf jarenlang mantelzorger voor mijn moeder en kende de wereld van de rusthuizen van binnenuit. In maart 2020 voelde ik meteen die verontwaardiging omdat de woonzorgcentra in de steek wer den gelaten en men de bewoners letterlijk en figuurlijk liet stikken. De absolute prioriteit ging naar

© Lenny Oosterwijk

de ziekenhuizen en naar het ten allen koste vrijwaren van de beddencapaciteit voor anderen. Onbegrijpelijk was dat er geen prioriteit ging naar de woonzorg centra. Men wist al vroeg dat daar de eerste risicogroep woonde. De enige noodingreep, een vreselijk paardenmiddel, was de eenzame opsluiting. Soms maandenlange kamerisolatie. Veel ouderen zijn zo een vroegtijdige dood gestor ven, die te vermijden was. Boven dien, en dat noemt bijna iedereen nog het allerergste, meestal een ellendige dood, moederziel alleen, soms zonder palliatieve zorg. Ongeveer 15 000 bewoners van woonzorgcentra zijn aan corona overleden, zowat de helft van het totale aantal coronado den. Het is de zwartste bladzijde uit de hele coronageschiedenis tot nu toe, een falen dat we nooit mogen vergeten. En toch lijkt het nu al vergeten en wordt het onder de mat geveegd.”

In het boek vertel je naast het verhaal van Guido, ook het verhaal van je mama, die net voor de coronaperiode overleed in een woonzorgcentrum. Waarom vond je het belangrijk ook dat verhaal op te nemen?

Chris De Stoop: “Het was belang rijk om te beschrijven hoe het is om in normale tijden in een rusthuis te wonen en er op een natuurlijke manier te sterven. Dit om het contrast te tonen met de verschrikkingen die daar tijdens corona zijn gebeurd. Toen de rusthuizen gevangenissen werden en mensen moederziel alleen moesten doodgaan. Daarom kampen duizenden nabestaanden nog altijd met onverwerkte rouw. Zowat alle partijen houden er schuldgevoelens aan over. Een

officieel herdenkingsmoment zou hen enigszins kunnen steu nen, maar zelfs dat is hier niet mogelijk.”

Je was jarenlang mantelzorger voor je mama. Hoe heb je die periode beleefd? Heeft het mantelzorgen je veranderd als persoon?

Chris De Stoop: “Zeker. Het was een zeer intense periode in mijn leven, met veel moeilijke én mooie momenten, hard en hartverscheurend, teder en intiem. Niets brengt je zo dicht bij je moeder als mantelzorg. Ik heb haar, als ex-reporter, zo nog jarenlang kunnen ‘interviewen’ – iedereen zou z’n oude moeder of vader moeten ‘interviewen’ voor het te laat is – maar het gaf me ook de gelegenheid om geleidelijk afscheid te nemen.”

Je zegt dat je hoopt dat de lezer van het boek zal naden ken over hoe we vandaag met ouderen omgaan. Tot welke inzichten hoop je dat de lezer komt?

Chris De Stoop: “Ik heb tien tallen getuigenissen ontvangen over de onmenselijke situatie van ouderen tijdens corona. Ook Amnesty International noemt het een schending van de mensenrechten dat rusthuis bewoners alle bewegingsvrij heid verloren én veel minder toegang tot ziekenhuiszorg kregen dan anderen. Het toont dat ouderen maatschappelijk niet meer meetellen. We heb ben de meesten verbannen naar de rand van de samenleving, in grote blokken, steriele gangen, uniforme kamers, ontdaan van eigenheid of identiteit, soms

De manier

zelfs in gesloten afdelingen. Ze moeten terug naar de buurten (met een normale mix van leeftij den), terug meer aan bod komen in de media (en niet alleen als zielige oudjes), terug meer stem krijgen in de politiek ... Een soort geriatrische revolutie, op alle gebied.”

Ter afsluiting, je boeken zijn waargebeurde verhalen over eenvoudige mensen, dikwijls ver weven met je eigen geschiedenis. Hoe kies je je onderwerpen?

Chris De Stoop: “Het moet een exemplarisch verhaal zijn, dat een structurele problematiek neerzet of een tijdsgeest weergeeft. En het moet om mensen van vlees en bloed draaien, die dat onderwerp een stem en een gezicht geven. Het mooiste is het als dat verhaal spontaan op je weg komt en dan in je achterhoofd begint te kie men en te rijpen. Een verhaal dat vraagt om geschreven te worden, dat op zoek is naar een auteur. En dan mag jij dat zijn. Prachtig.”

Sarah Van Humbeeck

‘Hemelrijck’ door Chris De Stoop werd uitgegeven door De Bezige Bij. Het boek telt 191 pagina’s en is te koop in de boekhandel of via www.debezigebij.nl voor € 21,99.

Meer informatie over de boeken van Chris De Stoop vind je op www.chrisdestoop.be.

Vul de puzzel achteraan dit nummer in en win het boek!

waarop ouderen behandelt zijn tijdens corona, toont dat ze maatschappelijk niet meer meetellen Win

op het Festival van de Gelijkheid in Gent S­Plus

Na 2 jaar zonder Festival van de Gelijkheid kan de 8ste editie eindelijk weer doorgaan!

Van donderdag 15 tot en met za terdag 17 december 2022 vormen De Vooruit (Gent) en omgeving het decor voor 3 dagen vol inte ressante gesprekken, workshops en optredens.

Ook S-Plus is aanwezig! Op vrijdag 16 december vind je S-Plus in de gebouwen van Amsab (Bagattenstraat) van 13.30 uur tot 15 uur voor een panelgesprek over levenswijs heden rond ‘hulp durven vragen’ met Sarah Willockx (secretaris Solidaris Oost-Vlaanderen) en Nils Vandenweghe (directeur Vlaamse Ouderenraad).

Om hulp vragen is voor velen lastig. Het geeft je het gevoel dat je zelf niet goed genoeg bent en kan een gevoel van min derwaardigheid geven. Toch snappen we allemaal wel dat je af en toe dingen tegenkomt die je simpelweg (nog) niet kan, of niet in je eentje kan. Om hulp vragen is dan vaak de enige oplossing. Uit onderzoek naar aanleiding van de Werelddag van de Geestelijke Gezondheid bleek dat we graag klaarstaan om anderen te helpen, maar geen hulp durven te vragen als we het zelf moeilijk hebben.

Bezoek S Plus op het Festival van de Gelijkheid!

Ook uit een eigen bevraging van S-Plus blijkt dat bijna de helft van de respondenten zelden tot nooit hulp vraagt aan anderen indien nodig.

Charlotte Brys, ouderen psycholoog en gerontoloog, gaat in gesprek met ervaringsdes kundigen en professionelen over ‘hulp durven vragen’ bij het (g)ouder worden. Ambassadeurs van S-Plus getuigen over het parcours dat ze hebben afgelegd, en delen graag de levenslessen en -wijsheden die ze gaandeweg hebben ervaren.

Praktisch

Het volledige programma van het Festival van de Gelijkheid en tickets (dagticket 10 euro, combiticket 15 euro) zijn vanaf 6 oktober beschikbaar op www.festivalgelijkheid.be.

Het Festival van de Gelijkheid

Gertie Brouwers

De prostaat: functie, behandelingen en taboe

De prostaat is niet groter dan een walnoot en bevindt zich vlak onder de blaas, om de urinebuis heen. Bij het ouder worden kunnen zowel goedaardige als kwaadaardige prostaatvergrotingen ontstaan. Bij een kwaadaardige vergroting spreken we van prostaatkanker, één van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Hoe herken je het en welke behandelingen bestaan er? We spraken met dr. Bruno Bamelis, uroloog in het Jan Yperman Ziekenhuis in Ieper, en patiënt Bertin Sanders.

Wat is de functie van de prostaat?

Dr. Bamelis: “Als uroloog zijn we specialist van de urinewe gen, de afvoerwegen van urine. De prostaat is een deel van de urinewegen en produceert vocht, wat meegaat bij de zaadlozing. Zonder prostaat zou een man waarschijnlijk niet vruchtbaar zijn, omdat het volume van de zaadlozing te klein is. In dat vocht zitten ook stoffen die de zaadcellen beschermen, zodat ze overleven in de vagina.”

Hoe herken je prostaatkanker?

Dr. Bamelis: “Daar bestaat een groot misverstand rond. Het merendeel van de patiënten met prostaatkanker heeft geen enkel symptoom. Vaak zien we mensen komen met plasklachten, maar dat gaat in de meeste gevallen over een goedaardige vergroting van de prostaat. De meeste man nen voelen niets en kunnen toch prostaatkanker hebben.

Het allergrootste deel van mannen met prostaatkanker worden gediagnosticeerd door een gestegen PSA-waarde in het bloed, een eiwit gemaakt door de prostaat. Deze waarde kan stijgen door prostaatkan ker, een vergrote prostaat of een prostaatontsteking. Verder onderzoek is dan nodig om de oorzaak te bepalen.”

Hoe kan je prostaatkanker behandelen?

Dr. Bamelis: “Dat hangt af van het stadium waarin de tumor zich bevindt, de agressiviteits graad, de leeftijd en de alge mene levensverwachting. Als het over een weinig agressieve vorm van prostaatkanker gaat, dan wordt ‘active surveillance’ of ‘actieve bewaking’ voorge steld. We gaan de tumorgroei opvolgen en enkel ingrijpen als de prostaatkanker agressiever zou worden. Gaat het om een agressievere vorm, dan is het

Voor de algemene bevolking raden we aan om vanaf

50 jaar op controle te gaan

toch wel aan te raden om een actieve behandeling te doen. Er zijn verschillende opties. Bij jon gere mannen, onder de 75 jaar, zijn we eerder geneigd om een operatie voor te stellen. Zo kan je kiezen om de prostaat volledig te laten verwijderen, de ‘radicale prostatectomie’. Dat gebeurt nu bijna altijd robot-geassisteerd, zodat we erg nauwkeurig kunnen werken. Bij mannen boven de 75 jaar stellen we eerder radio therapie voor. We kunnen een inwendige bestraling doen, ook ‘brachytherapie’ genoemd, of een uitwendige bestraling, ‘externe radiotherapie’. De keuze ligt mee bij de patiënt.”

Zijn er gevolgen bij het verwijderen van de prostaat?

Dr. Bamelis: “Bij het verwijderen van de prostaat heeft de man geen ejaculatie meer. De zaadlei ders worden net voor de prostaat afgeknipt. De man komt dan in feite droog klaar. We proberen, zeker bij mannen die nog seksu eel actief zijn en dat ook belang rijk vinden, om de zenuwen die de erectie aansturen te sparen om de potentie te bewaren. Dat kan niet altijd, zeker niet bij een agressieve tumor die lokaal uitgebreid is.”

Bij welke leeftijd komt prostaatkanker het meest voor?

Dr. Bamelis: “De top incidentie ligt tussen 60 en 80 jaar. Voor de algemene bevolking raden we aan om vanaf 50 jaar op contro le te gaan. Er zijn ook erfelijke vormen. Heeft een vader of een

broer op jonge leeftijd (voor 60 jaar) prostaatkanker gekre gen, dan heb je een verhoogde kans. In die situatie raden we aan om zich vanaf de leeftijd van 40 jaar te laten opvolgen, om jaarlijks de PSA-waarden te bepalen en af en toe een rectaal onderzoek te doen. Niet alle tumoren produceren immers PSA, maar dat zijn uitzonde ringen.”

Bertin Sanders, 67 jaar, werd dit jaar gediagnosticeerd met een vergrote prostaat. Het was pas een 4-tal jaar na zijn eerste klachten en bij consultatie van een 3e uroloog dat hij ernstig werd genomen en verder werd behandeld.

Met welke klachten ben je naar de dokter gegaan?

Bertin: “Ik had last van klassieke plasproblemen: vaak plassen, dringende behoefte, het gevoel mijn blaas niet te kunnen ledi gen. Ik kreeg telkens klassieke medicatie voor een vergrote prostaat, een verschijnsel dat als normaal wordt beschouwd bij oudere mannen. Pas een 4-tal jaar later gebeurden de onder zoeken grondiger: echografie, plasschema, plassen in het ziekenhuis met een volle blaas en een nieuwe echografie. Dat leverde een dubbele diagnose op: een goedaardige vergrote pros taat en een hyperactieve blaas.”

Hoe werd je verder behandeld?

Bertin: “De behandeling ge beurde in 3 fasen. Voorafgaand moest ik thuis gedurende 2 we ken een vrij gedetailleerd plas schema aanhouden, gevolgd door medicatie. De arts raadde aan om koffie te beperken, koolzuurhoudende drankjes

Als je er zelf in alle talen over zwijgt, sta je er alleen voor

te vermijden en veel water te drinken. Dat gaf niet het gewens te effect. Om de bekkenbodem en de blaas te versterken werd kine sitherapie voorgeschreven, maar ook dat werkte slechts tijdelijk. De arts stelde een chirurgische ingreep voor: laserbehandeling, ook wel HoLEP genoemd. Hierbij wordt het goedaardig prostaat gezwel weggenomen via de plas buis. Zo’n behandeling is minder ingrijpend dan de klassieke prostaatoperatie.”

Hoe is het nu met jou, na de operatie?

Bertin: “Een aantal weken na de operatie vernam ik op con sultatie dat een biopsie van het verwijderde weefsel een kiem van kwaadaardigheid aan het licht bracht. Dat was even schrikken. Tot bleek dat dit bij het merendeel van de mannen het geval is. Het zou eigen zijn aan een vergrote prostaat. Bij sommige mannen ontaardt dat weefsel echter in sneltempo, dan spreken we over een agressieve kanker. Bij mij was dat gelukkig niet het geval. Toch is het aangeraden om hier alert voor te zijn en in mijn geval 2 keer per jaar op controle te gaan.”

Heb je steun gevonden tijdens dit proces?

Bertin: “Er is nog zo’n groot taboe rond de prostaat. Als je er zelf in alle talen over zwijgt, sta je er alleen voor. Mannen hebben dat vooral aan zichzelf te danken. Ofwel laten ze zich niet onder zoeken of ze wachten af. Dat kan fataal zijn. Voel je je niet goed bij een arts, aarzel dan niet om een andere arts te raadplegen. De meeste artsen zijn tegenwoordig open en communicatief. Nu wij mannen nog.”

Melissa Tihange

Duurzame

feestdagen

De feestperiode staat voor de deur. Bij het vieren van Kerstmis en Nieuwjaar willen we vooral gezellig samen zijn en plezier maken. Toch is er ook een keerzijde aan deze periode. Cadeautjes geven, lekker eten serveren, een feestelijke outfit scoren en je huis versieren gaan onvermijdelijk gepaard met het kopen van nieuwe zaken. Toch kan het duurzamer, zonder de magie te verliezen. Wij geven jou enkele tips mee om de feestperiode groener door te brengen.

Cadeaus

Een leuk en uniek cadeau vinden is niet altijd eenvoudig. We denken al snel dat 1 pakje niet volstaat en kiezen voor kwantiteit boven kwaliteit. Toch zijn het net de kleine geschenken met de grootste boodschappen die het meest hartverwarmend zijn. Kies voor duurzame materialen, zoals hout of recycleerbare stoffen, en vermijd plastiek in de mate van het mogelijke. Ook cadeaus die de ontvanger langdurig kan gebruiken, krijgen pluspunten.

Een leuk geschenk hoef je niet altijd te kopen. Je kan spullen die je zelf niet meer gebruikt

een nieuwe thuis geven. Of je kan zelf iets maken, zoals een sjaal, een fotoboek of een bon om samen gezellig op uitstap te gaan. Cadeaus waar liefde en tijd in steken, wie wil dat nu niet ontvangen?

Eten

Geen feest zonder feestmaal. Wist je dat we tijdens de feestperiode het meeste voedsel verspillen? Zonde van al dat lekkers! Gemid deld hebben we de volgende dag 1/5 over, te veel om de komende dagen op te kunnen eten. Probeer restjes uit te delen aan je gasten, in te vriezen of te verwerken in een nieuw gerecht. Zo kan je to matenpuree of zelfs rode wijn in vriezen om later in een spaghetti te gebruiken. Maak je maaltijden nog duurzamer door je consump tie van vlees te beperken.

Feestoutfit

Tijdens feestmomenten wil je er natuurlijk op je best uitzien. Hangt er niets leuks meer in je kast, neem dan eens een kijkje in een tweedehandswinkel. Je vindt er vaak nog leuke outfits voor veel minder geld. Je kan je eigen kleding ook een 2de leven geven door er een ander kledingstuk van te maken. Of je kan zelfs

feestelijke outfits huren, zo heb je steeds iets nieuws om aan te trekken.

Decoraties

Of je nu Halloween, Kerstmis, Nieuwjaar of nog een ander feest viert, bij elke feestdag hoort specifieke versiering. Kies dan ook voor versiering die je elk jaar kan hergebruiken, in plaats van wegwerpversiering. Zo zijn houten kerstbomen een mooi alternatief en hoef je niet elk jaar een boom om te hakken. Of ver wissel je papieren servetten voor stoffen varianten. Zijn je kerst ballen stuk of wil je toch nieuwe dit jaar? Tijdens de feestdagen kan je er steeds in de kringloop winkel vinden. Of nog beter, maak de versiering zelf! Gebruik droogbloemen als tafeldecoratie, knutsel een slinger van reststofjes of droog appelsienenschijfjes om in de kerstboom te hangen. Hier mee zal je zeker indruk maken op je gasten.

Kleine veranderingen met een grote impact, maar vergeet vooral niet te genieten!

Amber Dens-Schryvers

Het zijn net de kleine geschenken met de grootste boodschappen die het meest hartverwarmend zijn

Online je dokter raadplegen

met

Doktr

Ziek opgestaan? Dan is een volle wachtzaal of druk verkeer wel het laatste waar je nood aan hebt. Met de applicatie Doktr kan je via je smartphone je eigen huisarts of een erkende Belgische arts online consulteren. Dat zonder zelfs je bed te moeten verlaten. Gemakkelijk, veilig en beschikbaar waar je ook bent.

De coronacrisis toonde al snel de meerwaarde en de mogelijkhe den van videochatten. Even hallo zeggen tegen de kleinkinderen? Een meeting tijdens het thuiswer ken? Mensen waren maar een klik verwijderd, zo ook de huisarts nu. In 2021 lanceerde Proximus de app Doktr, waar je persoonlijk medisch advies kan krijgen via

Met Doktr krijg je medisch advies via een videogesprek

een videogesprek. Is je huisarts niet actief op het platform, dan word je zo snel mogelijk verder geholpen door een andere erken de arts. Tijdens de openingsuren is er steeds een dokter beschik baar. In normale omstandigheden duurt het slechts enkele minuten voor je verder geholpen wordt.

De app is volledig gratis te down loaden, ongeacht of je al dan niet klant bent bij Proximus. Voor een consultatie met je eigen huisarts betaal je enkel 4 euro remgeld, net zoals bij een fysieke consultatie.

Als je met een andere huisarts spreekt, zal je 23,06 euro moeten betalen voor de consultatie. Dit bedrag wordt niet terugbetaald.

Hoe ga je te werk?

1. Neem je e-mailadres en je smartphone met je itsme-app bij de hand.

2. Download de app (App Store of de Google Play Store) en registreer je met Itsme.

3. Wil je nagaan of je eigen huis arts actief is op het platform? Zoek zijn/haar naam via ‘mijn vaste huisarts spreken’. Je kan ook een andere beschikbare arts kiezen.

4. Selecteer je klachten en beant woord enkele korte vragen in afwachting van je gesprek.

5. De arts vraagt om een betaling via de geïntegreerde Payco niq-module.

6. Je ontvangt na het gesprek een samenvatting en de nodige do cumenten zoals voorschriften,

consultatiebewijs of dokters briefjes in de app. Deze consul tatie blijft 24 uur beschikbaar. De gedeelde documenten kan je steeds op www.mijngezond heid.be terugvinden.

7. Sluit de app na de consultatie. Voorschriften en attesten

Ook bij een virtueel dokters bezoek ontvang je de nodige voorschriften en attesten. Heb je medicatie nodig, dan kan je jouw voorschrift terugvinden via het federaal gezondheidsportaal ‘mijngezondheid’ bij ‘openstaan de voorschriften’ of in de chat. Vindt de dokter dat je te ziek bent om te werken, dan krijg je een afwezigheidsattest toegestuurd.

Solidaris en Doktr Alle artsen worden gekozen op basis van hun brede medische kennis en zijn erkend in België. Indien je vaste huisarts niet aanwezig is op het platform, kan de behandelde arts met jouw uitdrukkelijke toestemming je medisch dossier inzien en verslag uitbrengen aan je eigen arts.

Ook ons ziekenfonds Solidaris zet zijn schouders mee onder Doktr. Zo wil het ziekenfonds bijdragen tot de verdere ontwikkeling van een toekomstgericht zorgmo del, waar alle patiënten toegang hebben tot een betaalbare en kwalitatieve zorg.

Meer informatie: www.doktr.be Melissa Tihange

Phishing is een vorm van fraude waarbij oplichters je gegevens via een persoonlijk contact probe ren te stelen of naar een valse website lokken en je daar laten inloggen met je gebruikersnaam en wachtwoord en/of krediet kaartgegevens laten invoeren. Zo krijgen ze je gegevens te pakken, met alle mogelijke nare gevolgen van dien.

Phishing:hoe voorkomen?

De meeste vormen van phishing gebeuren per e-mail en jammer genoeg blijkt geen enkel bevei ligingssysteem waterdicht. Met de tips op www.pv.be/web/pv/-/ phishing-hoe-voorkomen- leer je hoe fraudeurs zich doorgaans verraden en wat je het best doet als je een verdachte mail krijgt.

Detective Hercule Poirot stapt aan boord van de luxueuze trein ‘The Oriënt Express’. Dankzij zijn oude vriend en de verantwoordelijke over de trein, Monsieur Bouc, krijgt hij de laatste luxe-cabine.

Aan boord ontmoet Poirot verschillende intrigeren de personages waaronder een bejaarde Russische prinses, een Hongaarse gravin, een Schotse kolonel en een Amerikaanse zakenman genaamd Ratchett. Wanneer een sneeuwstorm ervoor zorgt dat de trein tijdelijk moet halthouden blijkt de dag nadien Rat chett vermoord te zijn.

Uiteraard zijn alle ogen gericht op de legendarische detective Hercule Poirot om het mysterie op te los sen, aangezien de moordenaar zich onder de gasten moet bevinden. Spoor na spoor wordt onderzocht, elk bewijsmateriaal grondig bestudeerd, maar slaagt Poirot erin om op 48 uur de zaak op te lossen?

korting voor leden

‘Moord op de Oriënt Express’ loopt van 18 november tot en met 11 december 2022 in Theater Elckerlyc in Antwer pen. Tickets zijn verkrijgbaar via www.elckerlyc.be of via 070 691 002 (€ 0,30/min.). S-Plusleden krijgen een korting van 10 % op hun ticket (niet geldig op VIP-tickets), met vermelding van de kortingscode S-plus2223.

De geheimen van de natuur en de wetenschap over ouder worden

Mensen halen tegenwoordig steeds vaker de 100, maar in de natuur zijn er talloze fascineren de voorbeelden van dieren en planten die met gemak een aantal eeuwwisselingen meemaken.

Microbioloog Nicklas Brendborg onderzoekt in de internationale bestseller ‘Onsterfelijke kwallen en eeuwenoude haaien’ wat de natuur ons kan leren over ouder worden.

Hij beschrijft niet alleen het opvallende verouderingsproces van dieren als kreeften en naakte molratten, maar gaat ook in op de factoren die van belang zijn voor de mens, zoals omgeving, erfelijk materiaal, stress en voe ding. Brendborg brengt in kaart wat de wetenschap al heeft ont dekt en welke concrete adviezen daaruit volgen voor een langer en gezond leven.

‘Onsterfelijke kwallen en eeuwen oude haaien’ van Nicklas Brendborg is uitgegeven bij Fontaine Uitgevers. Je kan het boek aanschaffen voor € 24,99 via fontaineuitgevers.nl of in de boekhandel.

Vuldepuzzel in achteraan en win!

Geschreven door P&V

S-Plusaan zee

Binnenkort een uitstap gepland naar zee? Met onze vernieuwde brochure geniet je van talrijke kortingen bij restaurants, hotels, fietsverhuurders en meer. Dat van De Panne tot Knokke-Heist! Deze promoties zijn enkel geldig op vertoon van een S-Plus lidkaart.

Ontdek alle kortingen op www.s-plusvzw.be/ ledenvoordelen/andere/s-plusaan-zee

korting voorleden

NIEUWJAARSCONCERTEN KURSAAL OOSTENDE

17-18-19 JANUARI 2023

De VEDET van S-Plus gaat in 2023 naar JOHAN VERMINNEN

De zanger en liedjesmaker uit Brussel is 1 van de boegbeel den van het Nederlandstalig chanson in Vlaanderen. We kennen hem van de gevoelige liedjes als ‘Laat me nu toch niet alleen’ en ‘Paulien’, maar zeker ook van meezingers als ‘In de Rue des bouchers’ en ‘k Voel me goed’. De rest van het pro gramma belooft zoals altijd een mooie show te worden van muziek, humor en dans. Het nieuwe jaar van S-Plus wordt daarmee naar goede traditie feestelijk op gang getrokken.

Tickets kosten 40 euro parterre (25 euro voor leden S-Plus), 37 euro parterre zijbalkon (22 euro voor leden S-Plus) en 35 euro balkon (20 euro voor leden S-Plus).

Babbo Natale in Italië!

Bij de ene komt de Kerstman uit Groenland, bij de ander dan weer uit Spanje. Per land verschilt de traditie wel en zijn we het er niet over eens waar de Kerstman nu juist vandaan komt en waar hij verblijft na zijn pakjesronde. Maar ook zijn naam verschilt per land.

Zo heet hij:

• In Noorwegen: Julenissen

• In Zweden: Jultomten

• In Italië: Babbo Natale

• In de Verenigde Staten: Santa Claus

• In Engeland: Father Christmas

• In Duitsland: Weihnachtsmann

Kaarten kunnen besteld worden vanaf maan dag 17 oktober om 9 uur, voor 17 januari bij Oost-Vlaanderen 09 333 57 76 en Limburg 011 27 83 00, voor 18 ja nuari bij West-Vlaan deren, regio Brugge 050 44 79 51 en regio Kortrijk 056 52 77 47 en voor 19 januari bij Antwerpen 03 285 43 36 en Vlaams Brabant en Brussel 02 546 15 29.

Uitdaging aanvaard!

Tijdens de hele maand april gingen 28 wandelgroepen van S-Plus de uitdaging aan om meer te gaan wandelen. Met onze actie ‘Elke stap telt’ brachten de groepen meer beweging in hun dagelijkse routine. Alle stappen die extra werden gezet in groep mochten geteld worden. De 488 deelnemers hebben elk gemid deld zo’n 160.000 stappen extra gezet. Een mooie prestatie!

In West-Vlaanderen zette de wandelgroep van Jabbeke het meest aantal gemiddelde stappen, en is met een gemiddelde van 311.953 stappen per deelnemer de absolute koploper. De provin cie Antwerpen heeft in totaal dan weer het meest aantal stappen gezet. Daar zorgden 53 stappers voor een gemiddeld aantal stap pen van 123.489 per deelnemer.

Per provincie werd elke ploeg met het meest aantal stappen getrakteerd op een ontbijt.

In West-Vlaanderen was dat Jabbeke, zoals reeds gemeld. In Oost-Vlaanderen won Kallo met 106.628, in Antwerpen was Blaasveld goed voor een gemid delde van maar liefst 264.576, in Limburg won de groep Walk Aktief met een gemiddelde van 66.361 stappen en in VlaamsBrabant sluit S-Plus Bouter sem-Tienen af met een gemiddel de van 13.900 stappen.

Uiteraard verdienen alle wande laars een dikke proficiat. Omdat het niet enkel gaat om het win nen, en elke stap extra een goede stap is, kregen alle deelnemers een leuk gadget. Met deze borstel kan je de modder of het zand na je wandeling van je schoenen borstelen.

Elke stap telt!

Wandelen is een makkelijke en goedkope manier van bewegen. Stappen kan je altijd en overal:

Elke stap die je zet, is er eentje in de goede richting

S-Plus De Eendracht Genk

thuis, tijdens verplaatsingen, in je vrije tijd … Uit onderzoek is gebleken dat 10.000 stappen per dag ideaal is voor volwassenen, 8.000 voor 65-plussers, om een gunstig effect te hebben op je gezondheid. Maar staar je voor al niet blind op dat cijfer: elke stap telt! Ook kleine vorderin gen maken een verschil.

Breng jij ook meer beweging in je dagelijkse routine?

Zijn 10.000 stappen niet me teen haalbaar voor jou? Ga dan met mondjesmaat meer bewe gen. Want élke stap die je zet, is er eentje in de goede richting. Het zijn kleine stappen voor jou, maar grote voor je gezond heid!

Vind je stappen in je eentje maar niets? Wandelen in groep is niet alleen gezelliger, maar je kan elkaar motiveren. Vorm een klein wandelclubje met wat vrienden, of stimuleer je S-Plus groep om te starten met wandelen.

En hou onze actie ‘Elke stap telt’ van 2023 in het oog!

Gertie Brouwers

S-Plus Brugge-Centrum

S-Plus Jabbeke

S-Plus Walk Aktief

Emotionele arbeid:

onzichtbare taken zichtbaar maken

De voorbije jaren werd veel aandacht besteed aan een eerlijke(re) taakverdeling binnen huishoudens. De kleine to do’s, die eindeloos in je hoofd rondspoken, zijn echter moeilijker te benoemen en dus ook moeilijker te verdelen. Deze taken hebben een naam: emotionele arbeid. Vaak komt het merendeel van het huishoudelijk werk én de emotionele arbeid op één persoon terecht. Deze persoon wordt dan de projectmanager van dienst en dat is al een job op zich.

We laten Katrien aan het woord. Zij is 62 jaar, getrouwd en werkt deeltijds aan het onthaal van een bank. Katrien heeft 2 dochters en 3 kleinkinderen en is mantelzor ger van haar moeder.

Katrien: “Het deed deugd toen ik de 1ste keer hoorde over emotio nele arbeid. Ik was niet de enige die hiermee zat. Nu kan ik mak kelijker benoemen wat me dwars zit in plaats van cliché uitspraken te doen als ‘ik moet hier aan alles denken’ of ‘als ik het niet doe, doet niemand het’.”

Verschillende domeinen

Willen we duidelijk maken wat de impact is van emotionele arbeid, dan is het belangrijk om te beseffen dat dit fenomeen zich op verschillende domeinen afspeelt. Welk aspect het zwaarst door weegt, verschilt van persoon tot persoon.

Sociale contacten

Een eerste domein is sociaal con

tact. Sociaal contact hoort een ontspannende activiteit te zijn. Helaas komen er heel wat extra taken bij kijken.

Katrien: “Mijn vriendinnen en ik gaan regelmatig op uitstap, maar ik merk dat ik altijd dege ne ben die de praktische zaken regelt. De treinuren opzoeken, kijken of er activiteiten zijn, tickets kopen …”

Huishouden

We weten allemaal dat er gekookt, gepoetst en gewassen moet worden. Maar een taak als koken bevat op zich al veel deeltaken: het menu bepalen, boodschappenlijstje maken, voorraadkast checken, koken, afwassen …

Katrien: “Ik was het beu om elke keer te moeten nadenken over wat we de komende dagen zouden eten. Daarom werken we nu met een aantal vaste gerechten. Daarnaast hebben mijn man en ik 2 mapjes

Om die mentale belasting niet uit de hand te laten lopen, is het belangrijk om voldoende aandacht voor jezelf te hebben

gemaakt met recepten die we willen uitproberen. In het ene mapje verzamelen we specifieke kindvriendelijke gerechten. Als de kleinkinderen op woensdag bij ons zijn, grijpen we automatisch naar die map.”

Relatie met anderen

De praktische zaken in een huis houden moeten goed geregeld zijn om alles vlot te laten draaien. Het welzijn van iedereen is min stens even belangrijk. We zijn ons vaak niet bewust van het ‘werk’ dat we hier in steken, net omdat het niet zichtbaar is.

Katrien: “Soms zit ik in de zetel en blijft het malen in mijn hoofd. Zijn de kinderen wel gelukkig? Kan mijn moeder haar plan trek ken na het overlijden van mijn vader? Mijn beste vriendin is jarig, ik moet een kaartje sturen. De buurvrouw is niet goed te been, ik ga voorstellen of ik haar boodschappen kan doen. Zo gaat het eindeloos door.”

Relatie met jezelf

Om die mentale belasting niet uit de hand te laten lopen, is het be langrijk om voldoende aandacht voor jezelf te hebben.

Katrien: “Ik ben echtgenote, (groot)moeder, vrijwilliger, buur vrouw, werknemer, mantelzorger, vriendin, dochter. Op sommige momenten in mijn leven botsten 2 of meer van die rollen. Zo stond mijn relatie op een laag pitje toen de kinderen klein waren. Of zag ik mijn vriendinnen minder in de periode dat mijn vader ziek was. Nu ik schipper tussen de zorg voor mijn moeder en mijn klein

kinderen, kan ik me minder enga geren voor mijn vrijwilligerswerk.

Het idee dat ik dan tekortschiet, probeer ik los te laten. Want ook dat is een rol die ik niet uit het oog mag verliezen, die van beste vriendin voor mezelf.”

Zorg voor jezelf

Zoals je merkt in het verhaal van Katrien, is het belangrijk om voldoende stil te staan bij je eigen gevoel en geen onrealistische ver wachtingen te stellen. Makkelijker gezegd dan gedaan? We helpen jou op weg met een aantal tips.

Sociaal netwerk

Een goed netwerk biedt afleiding, ontspanning en een vangnet. Bo vendien zorgt het voor evenwicht: je geeft niet enkel zorg, maar krijgt ook zorg terug.

Katrien: “Na de geboorte van haar zoontje besliste mijn oud ste dochter om deeltijds te wer ken. Ik merkte dat ze zichzelf veel druk oplegde. Ze had een extra dag vrij, dus moest ze alles ook geregeld krijgen. Deeltijds werken en toch een poetshulp nemen, mij vragen om mijn kleinzoon op te vangen op haar vrije dag, in haar hoofd was dat not done. Ondertussen heeft ze gelukkig geleerd om hulp te vra gen, ze hoeft immers niet alles alleen te doen.”

Batterijen opladen Zorgen voor anderen en het huishouden vergt veel. Dat hoeft geen probleem te zijn als je ook voldoende momenten of activiteiten hebt die je energie geven in plaats van energie verbruiken.

Infosessie bijwonen

Katrien: “Mijn mama wordt stilaan een dagje ouder en heeft extra hulp nodig. Ik doe dit uiteraard met veel plezier, maar ze woont niet bij de deur. Drie keer per week ben ik met de bus een halfuur onderweg. Ik probeer het nuttige aan het aangename te koppelen. Op de bus ben ik niet bezig met plannen of regelen. Ik lees een boek en kom tot rust.”

Denkstijlen

Elke persoon heeft een eigen manier om over de wereld te denken. Jammer genoeg kan onze denkstijl ons ongelukkig maken. Wees je bewust van de denkpatro nen waar je in vast zit.

Katrien: “De zorg voor mijn moeder weegt best zwaar. Het komt bovenop alle taken die ik daarnaast doe. Toch vind ik het niet correct om haar naar een woonzorgcentrum te brengen. Mijn moeder heeft altijd voor mij gezorgd, nu is het mijn beurt om iets terug te doen.”

In samenwerking met Rebelle organiseert Coponcho infosessies over emotionele arbeid en zorgen voor een ander. Rebelle is een vrouwenvereniging die het wel zijn van vrouwen verhoogt via gedurfde campagnes, innovatieve projecten en hartverwarmende activitei ten. Dat doen ze aan de hand van thema’s die behoren tot de interesses, belangen en leefwereld van vrouwen.

Tijdens de sessie sta je stil bij de draagkracht en draaglast die het zorgen met zich meebrengt. Deelne mers leren vaardigheden en krijgen tips om sterker in hun schoenen te staan en voldoende af te bakenen.

Interesse? Surf naar www.rebelle-vzw.be of www.coponcho.be voor meer info en concrete data.

De kleine

to do’s, die eindeloos in je hoofd rondspoken, zijn moeilijker te benoemen en dus ook moeilijker te verdelen.

Solidaris, iedereen mee!

Leden kunnen blijven rekenen op dezelfde dienstverlening en een sterk pakket voordelen.

De rol van de ziekenfondsen

“Kwaliteitsvolle, toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg, daar heeft iedereen recht op. De sociale zekerheid en de zieken fondsen spelen hier een cruciale rol in. Solidaris wil dat iedereen mee kan, dus ook wie weinig of geen kansen heeft in deze maat schappij. Als ziekenfonds zijn we er voor iedereen. Solidariteit is vandaag belangrijker dan ooit. Het is dankzij de sterke schouders dat we er kunnen staan voor de meest kwetsbaren.“

Nieuwe naam, sterke voordelen

Onze partners, De Socialistische Mutualiteiten, Bond Moyson en De Voorzorg, heten sinds 1 juli 2022 Solidaris! Die naam werd niet toevallig gekozen. “Want Solidaris staat voor solidariteit, de kernwaarde van ons zieken fonds! Al meer dan 100 jaar staan we voor een betaalbare, kwaliteitsvolle en toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen, en dat blijft nodig!” Algemeen secretaris van Solidaris, Paul Callewaert geeft meer uitleg:

Sociale ongelijkheid in gezondheid

“Sociale ongelijkheid op vlak van de gezondheidszorg in België is een blijver. 88,7 % van de rijkste Belgen vindt dat ze in goede tot zeer goede gezondheid verkeren,

terwijl dat maar 61,1 % is bij de armste mensen. Wie een lager inkomen heeft, mist vaker noodzakelijke zorg. Dit omdat de zorg te duur is, te veraf is of de wachtlijsten te lang zijn.

Sociale ongelijkheden in de gezondheidszorg ontstaan bo vendien al op jonge leeftijd. We zien dat kinderen uit kwetsbare gezinnen bijvoorbeeld minder vaak naar de tandarts gaan, vaker bij de psychiater gaan en vaker antidepressiva nemen.

Als je weet dat bijna 1 op 3 kin deren in Vlaanderen opgroeit in een arm gezin, zijn dat heel onrustwekkende cijfers. Deze sociale ongelijkheid dreigt toe te nemen door de opeenvolging van crisissen.”

“Een nieuwe naam dus, maar met dezelfde vertrouwde werking. Leden kunnen blijven rekenen op dezelfde dienstverlening en een sterk pakket voordelen. Ook alle partners en de zorgverle ners waarmee het ziekenfonds samenwerkt mogen gerust zijn: alle terugbetalingen en dossiers lopen gewoon door onder de naam Solidaris.”

Heb je vragen over de naamsverandering of wil je meer weten over ons zieken fonds? Surf dan naar www.solidaris-vlaanderen.be

Ben je mantelzorger en lid bij onze mantelzorg vereniging Coponcho? Ook voor jou verandert er niets. Wij blijven een partnerorganisatie van het ziekenfonds, Solidaris. Alle informatie over onze mantelzorg vereniging vind je op www.coponcho.be.

LONDERZEEL

zorg online

dat kan je leren. De veranderingen

het digitale zorglandschap gaan snel. Hoewel

veel voordelen met zich meebrengt, is het niet altijd even gemakkelijk om te

Om jou op weg te helpen, organiseren

van 4 lessen.

vanuit Coponcho

Kortingvoor S­Plusleden!

Nieuwe ledenvoordelen voor boekenwurmen

S-Plusleden genieten van een korting van 20 % op de onderstaande boeken

De huzaar op het dak • Jean Giono

Een onmogelijke liefdesgeschiedenis die zich afspeelt tijdens een cholera-epidemie die rond 1830 de Provence teisterde. Dit is mis schien wel Giono’s bekendste roman.

€ 20 (i.p.v. € 25) • Uitg.: Ijzer • Referentie: 9789086842322

Roerige tijden • Ingrid Winterbach

Een verrassende kijk op moderne angsten in een tijd van wereld wijde crisis toegespitst op de actuele toestand in Zuid-Afrika: de milieuproblematiek, ongelijkheid, neoliberalisme en kunstmatige intelligentie. Winterbach bewijst haar opmerkelijk talent als roman cier met een geheel eigen, bijtende humor en een buitengewoon oog voor de menselijke geest. € 17,20 (i.p.v. € 21,50) • Uitg.: Zirimiri Press • Referentie: 9789490042202

Koloniaal België • Lucas Catherine

Rijkelijk geïllustreerde geschiedenis van de Belgische pogingen om een kolonie te verwerven. Van de mislukkingen in Kreta en Ghana tot de verovering en plundering van Congo. En het verzet daartegen. € 15,90 (i.p.v. € 19,90) • Uitg.: EPO • Referentie: 9789462673182

Dankzij de microben en hun betekenis voor plant, dier en mens • Marc-André Selosse

Een schat aan informatie, toegankelijk en onderhoudend geschreven, voor iedereen die nieuwsgierig is naar levende wezens op elke schaal, naar bodemleven en ecosystemen. Aan het einde van de reis zal de le zer zich (opnieuw) realiseren: al het leven is te danken aan microben. € 18 (i.p.v. € 22,50) • Uitg.: Vonk / Jan van Arkel • Referentie: 9789062245499

Aaron Terhaar, tekenaar • Andrea Beaty & David Roberts (ill.)

Aaron Terhaar droomt ervan ooit zelf een boek te schrijven. Maar lezen en schrijven blijkt voor hem veel moeilijker te zijn dan voor zijn klasgenoten. Daar gaat zijn droom! Tot hij een heel andere manier vindt om een verhaal te vertellen. Een grappig prentenboek, voor kinderen vanaf 5 jaar.

€ 12 (i.p.v. € 14,95) • Uitg.: Nieuwezijds • Referentie: 9789057125799

Gratis verzending vanaf 20 euro.

Naam

Adres

Postcode + gemeente

Bestelt

(titels en prijs) Datum Handtekening

Actie geldig zolang de voorraad strekt. Stuur deze bon ingevuld terug naar EPO uitgeverij, Lange Pastoorstraat 25-27, 2600 Berchem of bestel via mail: orders@epo.be met als referentie S-Plus. Bestellen kan ook via de webshop van www.epo.be, met de actiecode SPLUS1022. Geef deze code in bij het afrekenen, de korting van 20 % wordt automatisch verrekend.

Een jaar lang onbeperkt museum bezoeken met de museumpas

Gek van cultuur en wil je voordelig genie ten? Met een museumpas krijg je een jaar lang toegang tot meer dan 215 Belgische musea, wanneer je wil en zo vaak je maar wil. Leden van S-Plus genieten boven dien van een leuke korting. Zo kan je wekelijks een verrassend en zorgeloos uitstapje maken in eigen land. Of verras iemand anders met een pas en ga samen op ontdekking! Museumpas-abonnees krijgen onbeperkt toegang tot heel wat vaste museumcollecties, kunnen tijdelijke tentoonstellingen gratis of met een fikse korting meepikken en genieten boven dien van extra voordelen. Van treintickets aan halve prijs, korting in museumshops tot tal van andere cadeaus.

Het bezoeken waard

Met een groot aanbod aan musea in ons land is er wel voor elk wat wils. Wij raden je alvast ‘In Flanders Fields Museum’ in Ieper, ‘Openluchtmuseum Bokrijk’ in Genk, ‘Rubenshuis’ in Antwerpen, ‘S.M.A.K.’ in Gent en het ‘Muziek instrumentenmuseum’ in Brussel aan. Er valt zoveel te beleven!

Voordeel voor S-Plusleden

Als lid van S-Plus koop je jouw museum pas online met € 8 korting. Je betaalt dan slechts € 51 in plaats van € 59. De korting is enkel geldig voor een nieuwe museum pas, niet voor een hernieuwing.

Hoe ga je te werk?

1. Vraag je unieke kortingscode aan via info@s-plusvzw.be

2. Ga naar de website van museumpas (www.museumpassmusees.be) en voeg de code toe bij aanschaf van je pas.

3. Toon je museumpas aan de balie van een deelnemend museum, fysiek of via de museumpas-app. De app kan je gratis downloaden.

4. Geniet van je bezoek en plan alvast een volgende uitstap in!

Train je brein

Los de tectonic op. Stuur de oplossing vóór 16 november 2022 naar: S-Plus, t.a.v. Sarah Van Humbeeck, Sint-Jansstraat 32, 1000 Brussel of mail naar info@s-plusvzw.be en maak kans op ‘Hemelrijk’ van Chris De Stoop, ‘Onsterfelijke kwallen en eeuwenoude haaien’ van Nicklas Brendborg of ’60 met een plus. Zinvol, creatief en succesvol ouder wor den’ van Els Messelis.

Een tectonic heeft een diagram dat is opgedeeld in dik omrande blokken van één tot en met vijf vakjes. In die vakjes moeten cijfers worden geplaatst. Wanneer het blok bestaat uit één vakje, komt er het cijfer 1 in te staan. Een blok van twee vakjes krijgt de cijfers 1 en 2; in een blok van drie vakjes moeten de cijfers 1, 2 en 3 komen, enzovoort. De bedoeling is het diagram zo in te vullen dat vakjes met dezelfde cijfers elkaar niet raken, zelfs niet schuin. De cijfers in de gearceerde vakjes A, B en C vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

Oostende

Hasselt.

© Denksport puzzelbladen

Snel een overschrijving doen

De gemeenschappelijke rekening checken

Regel jij je bankzaken liever aan het loket of de automaat?

De rekening met een vast tarief voor wie zijn bankzaken liever aan het loket of de automaat doet.

Meer info? Contacteer je bank of bel 0800 120 33.

dan voor de universele bankdienst.

Geld afhalen aan de self bank

storten voor de kleinkinderen